تحقیق در عملیات در کاربردهای آن
سال:1393 | دوره:11 | شماره:3 (پیاپی 42) |تعداد مقالات:8

با توجه به اهمیت لحاظ نمودن عدم قطعیت در مدل های مسایل ارزیابی عملکرد که در دنیای واقعی با آن ها مواجه می شویم و نیز کاربرد روزافزون آن در مسایل مختلف، رویکرد بهینه سازی استوار برای تحلیل این مساله پیشنهاد شده است. در این مقاله، به مطالعه ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیرنده با روش تحلیل پوششی داده ها می پردازیم که داده های پارامترهای ورودی و خروجی دارای عدم قطعیت هستند. بدین منظور، همتای استوار مدل تحلیل پوششی داده ها را در شرایط عدم قطعیت بازه ای مورد بررسی قرار داده، نشان می دهیم که با فرض وجود عدم قطعیت بازه ای برای پارامترهای ورودی و خروجی، دوگان همتای استوار مدل پوششی با همتای خوش بینانه دوگان آن معادل است.

فناوری نانو کاربردهای گوناگونی در صنایع غذایی دارد و اولویت بندی آن ها در جهت تصمیم گیری تخصیص بهینه منابع مختلف و سرمایه گذاری برای دسترسی به بازارهای در حال رشد محصولات مشتق از فناوری نانو در بخش صنایع غذایی و توسعه این فناوری ها اهمیت دارد. حال، مساله این است که اولویت بندی این کاربردها در صنایع غذایی بر اساس مدل ترکیبی تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) چگونه است؟ جهت حل مساله، پس از انجام تحقیقات مقدماتی و مستندات علمی، معیار های مهم در اولویت بندی مهم ترین کاربردهای فناوری نانو در بخش صنایع غذایی استخراج شد و با اعمال نظر اساتید دانشگاه و خبرگان صنعت جهت غربالگری، معیار های دارای وزن های اعشاری و فازی بیشتر انتخاب گردید. در ادامه، ارزیابی معیارها با کمک پرسش نامه مقایسات زوجی و تحت شرایط عدم قطعیت (فازی) با نظر سنجی تعداد 10 نفر از متخصصین و با رویکرد ترکیبی ANP بر اساس DEMATEL (DANP) و VIKOR برای اولویت بندی استفاده شد. نتیجه اولویت بندی نشان داد که کاربرد فناوری نانو سطح «بسته بندی» و «کنترل کیفیت» در بخش صنایع غذایی از امتیاز بالاتری برخوردار است و در اولویت قرار دارد. این نتایج می تواند به تصمیم گیرندگان در بهبود اولویت ها و برنامه ریزی استراتژیک کمک کند.

مساله مسیریابی وسیله نقلیه (VRP) یکی از مهمترین مسایل علمی در حوزه بهینه سازی ترکیبی است. بار وسیله نقلیه در VRP کلاسیک و انواع آن، در طی حمل و نقل ثابت به حساب می آید. از آنجایی که بار وسیله نقلیه در دنیای واقعی از یک مشتری به مشتری دیگر در مسیر حرکت فرق دارد؛ لذا مسیریابی وسیله نقلیه، بدون توجه به اثر هزینه بارگیری، به مسیرهای غیربهینه منجر می شود. از طرف دیگر در مسایل مسیریابی، همواره ممکن است در نهایت با یک عدم توازن در فواصل سفر وسایل نقلیه مورد استفاده و یا عدم توازن در بارهای تخصیص یافته به وسایل نقلیه مورد استفاده مواجه شویم که می تواند منجر به ایجاد نارضایتی در رانندگان و بی عدالتی در پرداخت دستمزد آن ها گردد. در این مقاله، از یک سو VRP با هزینه بارگیری و تخلیه بررسی شد و از سوی دیگر با توسعه دو تابع هدف، ایجاد توازن در فواصل سفر وسایل نقلیه مورد استفاده و هم چنین ایجاد توازن در بارهای تخصیص یافته به وسایل نقلیه را به طور توام مدنظر قرار دادیم. الگوریتم جستجوی پراکنده چندهدفه را برای به دست آوردن جواب های بهینه چیره پیشنهاد می کنیم. محاسبات را روی 20 مساله متنوع انجام دادیم. نتایج محاسبه ای نشان داد الگوریتم پیشنهادی برتر از سایر الگوریتم ها ازجمله MOPSO و MODE در بیشتر نمونه ها و هم چنین اکثر شاخص های کارایی است.

افزایش اتلافات زمانی در سیکل بارگیری محصولات یک کارخانه تولیدی، موجب ایجاد نارضایتی در مشتریان می گردد و با توجه به فروش از دست رفته ای که در واحد زمان ایجاد می کند، کاهش به سزایی را در شاخص های بهره وری منابع انسانی و ماشینی مشغول در چرخه لجستیک یک کارخانه به دنبال دارد. هدف از این پژوهش، شبیه سازی سیستم تخلیه و بارگیری انبار محصولات فولادی کارخانه ذوب آهن اصفهان، برای بررسی و تحلیل راهکارهای قابل اجرا، برای کاهش زمان های ماند و معطلی تریلرهای ورودی به کارخانه، برای بارگیری محصولات نهایی است. بر اساس زمان های ثبت شده در سسیستم انبارش و ترخیص کارخانه، زمان های معطلی در خطوط بارگیری، بیش ترین سهم از اتلافات زمانی را به خود اختصاص می دهد. به همین علت تمرکز این تحقیق بر روی خطوط موجود قرار گرفت. پس از انجام زمان سنجی از باراندازها و ایستگاه های مختلف برای دستیابی به فاکتورهای سیستم مورد مطالعه، سیستم مذکور در قالب نرم افزار ارنا 14 شبیه سازی گردید. پس از تایید اعتبار مدل ساخته شده، سناریوهایی برای رفع موانع بارگیری تریلرها ساخته شد. نهایتا سناریوهایی که زمان های انتظار را به میزان معناداری کاهش می داد، به لحاظ اقتصادی مورد مقایسه و اولویت بندی قرار گرفت.

وقوع حوادث و سوانح طبیعی و بحران های ناشی از آن بیانگر اهمیت برنامه ریزی های دقیق برای مقابله با اثرات ناشی از آن ها می باشد؛ بنابراین لجستیک امداد بلایا یکی از فعالیت های اصلی در بحث مدیریت بلایاست. در این مقاله، فاز پاسخ از چرخه مدیریت بلایا مورد بررسی قرار گرفته و یک مدل سه هدفه برای مکانیابی و مسیریابی وسایل نقلیه و توزیع کالا بین مناطق آسیب دیده در شرایط فازی ارایه گردیده است که شامل عدم قطعیت در زمان جابه جایی و هم چنین میزان تقاضاهای موجود در انبارهای منطقه ای مستقر در نقاط آسیب دیده و موجودی کالا در مراکز تامین در دوره های مختلف می باشد. در این مدل سه هدف در نظر گرفته شده است که در آن، دو هدف شامل حداقل کردن مجموع زمان های رسیدن به مناطق آسیب دیده و هم چنین حداکثر کردن رضایت مندی مناطق آسیب دیده الویت بالاتری دارد که با بیشینه کردن مجموع حداقل نسبت های پوشش تقاضا به دست می آید و به نوعی عدالت در توزیع کالا را موجب می گردد و هدف دیگر حداقل کردن هزینه ها شامل هزینه های راه اندازی، جابه جایی و هزینه کمبود است که در اولویت بعدی قرار دارد. برای حل مدل چند هدفه از روش معیار جامع برای تک هدفه کردن مدل استفاده گردیده و یک مطالعه موردی بر روی استان خراسان جنوبی انجام شده است.

هدف این مطالعه تجزیه و تحلیل کارایی فنی و کارایی مصرف آب باغات خرمای باهوکلات شهرستان چابهار در استان سیستان و بلوچستان است. اطلاعات مربوط به سال زراعی 1389 است که به وسیله پرسشنامه گردآوری شد. با کمک رهیافت ابرکارایی و روش تحلیل جمعی، کارایی فنی نخلستان ها و کارایی نسبی مصرف آب به دست آمد. نتایج نشان داد مصرف آب 40 درصد نخلستان ها کاراست. همچنین 17 نخلستان از 23 نخلستانی که از سیستم سنتی غرقابی جهت آبیاری استفاده کردند، در مصرف آب کارا عمل نکرده بودند. به علاوه هیچ یک از نخلستان های نمونه تحت بررسی، بازده نسبت به مقیاس کاهنده نداشته، 78% از نخلستان ها در شرایط بازده فزآینده نسبت به مقیاس قرار داشتند؛ بنابراین به دلیل صرفه های ناشی از مقیاس، پتانسیل بالایی جهت افزایش بیشتر عملکرد نخلستان ها وجود دارد. در نهایت بررسی محاسبه ناکارایی هر یک از عوامل تولید نشان داد ناکارایی مصرف آب برای منطقه به طور متوسط حدود 23 درصد است.

در تحقیق حاضر برای سنجش ابعاد مختلف عملکرد شعب بانک ملت مستقر در استان بوشهر از رویکرد آمیخته DEA/AHP استفاده شده است. این متدولوژی با استفاده از مبنای قوی برنامه ریزی خطی این امکان را فراهم می کند که ارزیابی صحیحی از واحدهای تحت بررسی حاصل شده و مبنای مناسبی برای تصمیمات منطقی جهت ارزیابی عملکرد شعب پدیدار شود. در این پژوهش نخست، با به کارگیری مدل های تحلیل پوششی داده ها (استفاده از مدل سازی ریاضی و حل با نرم افزار لینگو) هر شعبه در مقابل دیگر شعبه ها مقایسه شد و سپس با استفاده از نتایج به دست آمده، ماتریس مقایسات زوجی تشکیل شد و با حل مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، رتبه بندی شعب به طور کامل انجام گرفت. ماتریس مقایسات زوجی بر مبنای حل مدل تحلیل پوششی داده ها برای هر جفت از نمایندگی ها قرار دارد که این روش، یک روش کمی است؛ اما رتبه بندی نهایی با استفاده از یک رویکرد کیفی صورت می گیرد. نتایج نشان می دهد که در دوره زمانی مورد مطالعه، شعبه مدرس حایز رتبه اول و شعبه صفوی و لیان در رتبه دوم و سوم قرار گرفته اند.

در این مقاله با استفاده از پارامترسازی B-اسپلاین روشی جدید بر اساس الگوریتم ژنتیک ترکیبی اصلاح شده (MHGA) پیشنهادی، برای حل دسته ای از مسایل کنترل بهینه معرفی می کنیم. در هر گام از الگوریتم پیشنهادی، با افراز متساوی الفاصله بازه زمانی، MHGA با یک جمعیت اولیه کاملا تصادفی اجرا می شود، که هر فرد جمعیت یک ماتریس از مقادیر ورودی کنترل در گره های زمانی افراز جاری است.MHGA، الگوریتم GA را با SQP، به عنوان یک جستجوگر محلی ترکیب می کند. برای کاهش زمان محاسباتی، تعداد تکرارهای الگوریتم SQP، در گام های اولیه، کوچک انتخاب می شود و به تدریج، بعد از پیدا کردن ناحیه تقریبی جواب در فضای جستجو، در تکرارهای بعدی، آن را افزایش می دهیم. جواب بهینه حاصل از MHGA، به عنوان ضرایب B-اسپلاین در پارامترسازی کنترل استفاده می شود. برای تقریب بهتر منحنی کنترل در گام بعد، تعداد نقاط گره ای در افراز جاری را افزایش می دهیم و فرایند بالا را تکرار می کنیم. الگوریتم، زمانی متوقف می شود که نرم تفاضل دو منحنی کنترل پارامتری شده یا تفاضل مقادیر تابع هدف در دو گام متوالی از دقت های مطلوبی کم تر باشد. برای بررسی کارایی الگوریتم پیشنهادی، نتایج عددی روی بیشتر از ده مساله کنترل بهینه پیاده سازی شده است.