گیاه پزشکی
سال:1396 | دوره:40 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

بیماری های گیاهی می تواند باعث کاهش کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی شوند. در بعضی از کشورها کشاورزان زمان قابل توجهی را صرف مشاوره با گیاه پزشکان می کنند در حالیکه زمان عاملی مهم در کنترل بیماری می باشد، به همین دلیل ارائه روشی سریع، ارزان و دقیق برای تشخیص بیماری های گیاهی لازم به نظر می رسد. با توجه به اینکه بیماری های قارچی سفیدک پودری و آنتراکنوز بیشترین میزان خسارت را در گلخانه های خیار بوجود می آورند، در این پژوهش با استفاده از دانش پردازش تصویر و شبکه عصبی به تشخیص و طبقه بندی دو بیماری قارچی مذکور پرداخته شد. مراحل پردازش تصویر شامل چهار قسمت اصلی: 1) جمع آوری تصاویر، 2) پیش پردازش، 3) بررسی تصاویر تصحیل شده در دو فضای رنگی HSV و L*a*b* و انتخاب بهترین مولفه رنگی بمنظور طبقه بندی و استخراج نواحی آسیب دیده برگ، 4) استخراج خواص بافت نواحی آلوده سطح برگ با استفاده از ماتریس هم وقوعی است. از آنجایی که دو فاکتور دقت و زمان در تشخیص و طبقه بندی بیماری گیاهان حائز اهمیت است لذا شبکه عصبی مصنوعی (ANN) با الگوریتم پس انتشار خطا و تابع آموزشی لونبرگ مارکورات (LM) به عنوان بهترین مدل انتخاب گردید که بطور موفقیت آمیزی قادر به تشخیص، طبقه بندی این دو بیماری در مدت زمان 6 ثانیه و با دقت 99.96 درصد شد.

کفشدوزکها به عنوان شکارچیان اصلی شته ها، شپشکها، پسیلها، کنه ها و تخم آفات، یک گروه مهم برای مطالعات چند ریختی محسوب می شوند. کفشدوزک Hippodamia variegate (Goeze) به عنوان یک گونه چند شکل معرفی شده است. در این پژوهش، چند ریختی کفشدوزک H. vareigata در دو شرایط آب و هوایی مختلف در شهرستان شاهرود و بسطام بررسی شد. نمونه برداری ها به طور هفتگی در فصلهای بهار و تابستان 1394 انجام شد. کفشدوزکها از روی گونه های گیاهی مختلف مانند درختان مثمر و غیر مثمر، مزارع غلات، بوته های علفی و جالیز جمع آوری شدند. برای جمع آوری نمونه ها از تور حشره گیری و سینی سفید استفاده شد. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، آنها در شیشه های حاوی الکل 75 درصد قرار داده شدند. برای شناسایی کفشدوزکها از مشخصات شکل شناسی خارجی و اندامهای تناسلی نر استفاده شد. جداسازی ریخت های مختلف H. vareigata بر اساس خصوصیات مرفولوژیکی مانند الگو، تعداد و اندازه خال های روی بالپوش و رنگ بالپوش و پیش گرده انجام شد. در مجموع، از این کفشدوزک 26 ریخت شناسایی شد که در 5 گروه تقسیم بندی شدند. ریختهای 2 و 22 به ترتیب بیشترین فراوانی را بین نمونه های جمع آوری شده به خود اختصاص دادند. طبق مشاهدات، فراوانی ریختها و تنوع آنها در منطقه بسطام بیشتر از شاهرود بود. معرفی انواع ریختهای کفشدوزک H. vareigata برای اولین بار در شاهرود و بسطام انجام شده است و می تواند زمینه تحقیقات بعدی در خصوص استفاده کارآمدتر از این کفشدوزک در برنامه های کنترل بیولوژیک باشد.

بیماری لکه قهوه ای برنج که توسط گونه های مختلف قارچ Bipolaris ایجاد می شود یکی از مهم-ترین بیماری های برنج در ایران و جهان است. در این تحقیق، از مجموع 256 نمونه آلوده جمع-آوری شده از مزارع برنج استان گیلان، 135 جدایه قارچی جداسازی گردید. اساس شناسایی، خصوصیات مورفولوژیکی قارچ ها بود. بر اساس نتایج، قارچ های جدا شده به Bipolaris oryzae، Bipolaris victoriae، Alternaria tenuissima، Alternaria infectoria، Alternaria citri، Alternaria alternata، Alternaria franseriae و Alternaria pellucida تعلق داشتند. آزمایش بیماری زایی نشان داد که همه جدایه های Bipolaris victoriae بیماری زا بودند. در مطالعات آزمایشگاهی از روش های مختلفی مثل کشت متقابل، مطالعه بازدارندگی رشد victoriae B. با استفاده از عصاره کشت، کشت متقابل قارچ های آنتاگونیست مورد نظر و victoriae B. به روش کشت اسلاید و اثر متابولیت های فرار در بازدارندگی رشد این قارچ استفاده گردید. بر اساس نتایج از میان جدایه های مورد مطالعه، به ترتیب جدایه های A. pellucida، A. alternata، A. franseriae، A. tenuissima، A. infectoria و A. citri دارای بیشترین درصد مهار میسلیومی در مقابل قارچ عامل بیماری بودند. در مطالعات گلخانه ای، این قارچ ها روی برنج مایه زنی شدند. همه جدایه ها به استثنای A. tenuissima به طور موثری شدت بیماری را کاهش دادند و A. pellucida با 76/38 % کاهش در شدت بیماری موثرترین آنتاگونیست در مطالعات گلخانه ای بود. نتایج این تحقیق نشان داد که جدایه های غیربیماری زایی از گونه های آلترناریا وجود دارند که می توانند به-عنوان آنتاگونیست های بالقوه برای کنترل بیماری لکه قهوه ای برنج معرفی گردند.

مگس های میوه و سرخرطومی جالیز، از مهمترین عوامل خسارت زای خربزه در مزارع کشور بوده و موجب خسارت کمی و کیفی می شوند. با توجه به خسارت بالای این آفات، همه ساله جالیز کاران برای کنترل آنها از انواع حشره کش ها استفاده می کنند. با هدف کاهش مصرف سموم شیمیایی، تاثیر روش های مختلف غیرشیمیایی بر روی تخمریزی آفات و آلودگی میوه در منطقه سمنان، بررسی شد. به همین منظور، تاثیر پوشش میوه با پاکت کاغذی و توری پارچه ای، محلول پاشی با کائولین فرآوری شده (غلظت 50000 پی پی ام)، اختلاط کائولین (غلظت 50000 پی پی ام) با گوگرد میکرونیزه (غلظت 10000 پی پی ام)، اختلاط کائولین (50000 پی پی ام) با حشره کش نیمارین (غلظت 2500 پی پی ام) و حشره کش دیمتوآت (غلظت 1500 پی پی ام) مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده، کاربرد پوشش میوه و کائولین موجب بازدارندگی تخمریزی و کاهش میزان آلودگی میوه به مگس های میوه و سرخرطومی جالیز شد. میانگین درصد بازدارندگی تخمریزی مگس های میوه و سرخرطومی جالیز در تیمار پوشش پارچه ای، به ترتیب، 93 و 78 درصد و در تیمار اختلاط کائولین با گوگرد، به ترتیب، 83 و 38 درصد بدست آمد. همچنین درصد آلودگی کل به آفات میوه در تیمارهای پوشش پارچه ای، پوشش کاغذی، اختلاط کائولین با گوگرد، تیمار کائولین و شاهد، به ترتیب، حدود 11، 14، 22، 25 و 86 درصد بود. علاوه براین، کاربرد کائولین موجب افزایش وزن میوه در مقایسه با شاهد گردید. لذا کاربرد پوشش میوه و ترکیبات معدنی از قبیل کائولین فرآوری شده و گوگرد می توانند به طور موفقیت آمیزی تخمریزی و خسارت آفات میوه خربزه را کنترل نمایند.

ویروس موزاییک زرد لوبیا (Bean yellow mosaic virus, BYMV)، از جنس Potyvirus، با دارا بودن دامنه میزبانی وسیع می تواند بر روی محصولات مختلف خسارت زیادی وارد کند. اخیرا این ویروس برای اولین بار به صورت طبیعی از مزارع آفتابگردان استان اصفهان شناسایی شده است. در این پژوهش ویژگی های یک جدایه انتخابی با نام اختصاری BYSun مورد بررسی قرار گرفت. خالص سازی فیزیکی جدایه مورد مطالعه با استفاده از دو دور سانتریفوژ افتراقی بر روی بالشک های سوکروز 20% و 30% انجام شد. از هر 100 گرم بافت آلوده حدود 20-15 میلی گرم ویروس خالص به دست آمد. وزن مولکولی پروتئین پوششی آموده ویروس خالص BYSun به روش SDS-PAGE، 33.5 کیلو دالتون برآورد گردید. آنتی سرم جدایه مورد بررسی با استفاده از پنج تزریق هفتگی آموده خالص ویروس به خرگوش تهیه شد. نتایج آزمون الیزا نیز مشخص کرد رقت 1.2500 گاماگلوبولین این آنتی سرم از نظر اقتصادی مناسب ترین رقت می باشد. مقایسه ترادف نوکلئوتیدی و آمینو اسیدی به دست آمده از ناحیه CI ژنوم با ترادف های موجود در GenBank در پایگاه اطلاعاتی NCBI با استفاده از برنامه BLAST بیشترین شباهت را با جدایه BYMV-S از استرالیا نشان داد. تجزیه و تحلیل درخت های فیلوژنتیک حاصل از مقایسه ترادف این ناحیه از ژنوم جدایه BYSun با سایر جدایه های BYMV نشان داد این جدایه ها در شش گروه General، Lupin، Broad bean، W، Pea و S قابل تفکیک هستند که تا حدود زیادی با منشاء میزبانی آن ها مطابقت دارد. جدایه BYSun به همراه BYMV-S در شاخه S جای گرفت.

بیماری های زردی ناشی از ویروس های قابل انتقال با سفیدبالک در مزارع کشت کدوییان و گلخانه اهمیت زیادی داشته و به کدوییان مناطق وسیعی از جهان خسارت زیادی وارد می کنند. بکارگیری واریته های مقاوم بهترین راه مدیریت خسارت ناشی از این ویروس ها است. به منظور یافتن منابع مقاومت به ویروس کوتولگی زرد کدوییان (Cucurbit yellow stunting disorder virus، CYSDV) واکنش 51 ژرم پلاسم خیار (Cucumis sativus) تحت شرایط گلخانه به جدایه بوشهر CYSDV ارزیابی شد. مایه زنی گیاهان مورد بررسی در مرحله ظهور اولین برگ حقیقی توسط سفید بالک Bemisia tabaci حامل ویروس انجام و ارزیابی ژنوتیپ های مورد بررسی بر اساس میانگین شاخص شدت بیماری 10 هفته پس از مایه زنی، زمان ظهور علایم و میانگین جذب در آزمون الیزا هشت هفته پس از مایه زنی صورت گرفت. علایم آلودگی به ویروس کوتولگی زرد کدوییان بر روی اغلب ژنوتیپ های مورد بررسی ظاهر شد. با اینحال شدت علایم، میزان جذب در آزمون الیزا و زمان ظهور اولین علایم در ژنوتیپ های مختلف اختلاف معنی داری داشت. دو ژنوتیپ TN-94-229 و TN-94- 206 به دلیل تاخیر در ظهور علایم، غلظت پایین ویروس در آزمون الیزا و همچنین پایین بودن شاخص شدت بیماری نسبت به سایر ژنوتیپ های مورد بررسی، دارای مقاومت نسبی به ویروس کوتولگی زرد کدوییان بودند.