گیاه پزشکی
سال:1389 | دوره:33 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

واکنش تابعی کفشدوزک کنه خوار Stethorus gilvifrons Mulsant نسبت به تراکم های متفاوت مراحل مختلف رشدی کنه شرقی مرکبات Eutetranychus orientalis Klein بر روی یک قطعه برگ کرچک در درون یک پتری دیش ارزیابی گردید. تراکم های متفاوتی از کنه (4، 8، 12، 24، 48، 96 و 120) به مدت 24 ساعت در معرض یک کفشدوزک ماده قرار گرفت. تعداد طعمه های مصرف شده بعد از 24 ساعت شمارش و ثبت گردید. کفشدوزکS. gilvifrons  واکنش تابعی نوع دوم را نسبت به کلیه مراحل مختلف رشدی کنه شرقی مرکبات نشان داد. بر اساس معادله تصادفی شکارگری میزان حمله کفشدوزک بر روی تخم، لارو، پوره، کنه بالغ ماده وکنه بالغ نر به ترتیب برابر با 0.464، 0.0442، 0.045، 0.0484 و 0.048 و میزان زمان دستیابی به ترتیب برابر با 0.082، 0.060، 0.066، 0.0952 و 0.076 بود.

سنOrius albidipennis Reuter شکارگر مهم آفات اقتصادی در گلخانه ها می باشد. این مطالعات به منظور مقایسه میزان کشندگی سه حشره کش آبامکتین، اسپینوسد و کلرپیریفوس در شرایط آزمایشگاهی (پتری دیش) و گلخانه ای (قفس برگی) صورت گرفت. مقادیر LC50 و LC90 برای هر دو جنس نر و ماده تعیین گردید. مقایسات به وسیله نسبت مقادیر LC50 و حدود اطمینان 95% انجام شد. در هر دو شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای، میزان سمیت حشره کش های به کار برده شده در نرها بیشتر از ماده ها بود. میان سمیت سه حشره کش، اختلاف معنی داری وجود داشت. کلرپیریفوس دارای بیشترین میزان کشندگی در شرایط آزمایشگاه (LC50=0.06ppm برای نر و LC50=0.05ppm برای ماده) و گلخانه (LC50=0.08ppm برای نر و LC50=0.11ppm برای ماده) و اسپینوسد دارای کمترین میزان سمیت در شرایط آزمایشگاهی (LC50=83ppm برای نر و LC50=99.3ppm برای ماده) و گلخانه ای (LC50=188.7ppm برای نر و LC50=214.7ppm برای ماده) بود. مقایسه نتایج بررسی های گلخانه ای و آزمایشگاهی نشان داد که میزان سمیت هر سه حشره کش در زیست سنجی گلخانه ای پایین تر از زیست سنجی آزمایشگاهی بود ولی این تفاوت برای اسپینوسد بسیار قابل توجه بود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که در ارزیابی اثرات آفت کش ها روی بندپایان مفید، باید از چندین روش آزمایشی استفاده شود.

قارچ Beauveria bassiana (Balsamo) Vuillemia (Deut., moniliaceae) یکی از عوامل کنترل بیولوژیک شپشه دندانه دار خرما Oryzaephilus surinamensis L. (Col., Silvanidae) می باشد. قدرت بیماریزایی این قارچ روی مراحل لارو و حشره کامل آفت پرورش یافته روی سه رقم سایر، زاهدی و دیری در حرارت 25±2 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 60 درصد و دوره روشنایی (12L : 12D) مطالعه شد. نتایج نشان  داد برای مرحله رشدی حشره کامل کمترین  LC50مربوط به رقم زاهدی معادل 104×2.46 کنیدی در میلی لیتر و بیشترین آن مربوط به روی رقم دیری معادل 2.69×104 کنیدی در میلی لیتر بود. برای مرحله لاروی کمترین LC50 مربوط به رقم سایر و معادل 3.31×103 کنیدی در میلی لیتر و بیشترین آن مربوط به رقم دیری معادل 6.29×103 کنیدی در میلی لیتر بود. پایین ترین زمان 50 درصد کشندگی (LT50) به ترتیب برای لارو و حشره کامل پرورش یافته روی رقم سایر و معادل 4.69 و 6.68 روز بود. بالاترین زمان 50 درصد کشندگی (LT50) لارو و حشره کامل نیز مربوط به رقم دیری و به ترتیب معادل 6.42 و 7.07 روز بود. بنابراین در توصیه غلظت مناسب برای کاربرد در برنامه کنترل میکروبی باید مرحله رشدی آفت و نوع رقم خرما در نظر گرفته شود.

در بررسی واکنش مقاومت و حساسیت 20 رقم مختلف خیار گلخانه ای در برابر قارچ Fusarium oxysporum f.sp radicis-cucumerinum، ارقام 32-PV، Nasco، Janette، Sultan، Nicoo 100، Negeen، Rubah-l، CB- 61688222، 8-Ayat، PSR36-47112، Rubah-s حساس به بیماری و ارقام Festival، Jakie، PSR 36-45007، Ayat، 120118، Storm، FD-C101، SR36-45664،Khassib  متحمل به بیماری تشخیص داده شدند که رقم حساس Negeen و متحمل Festival جهت بررسی های بیوشیمیایی ترکیبات فنل کل و آنزیم پراکسیداز مورد استفاده قرار گرفتند. گیاهچه های هر دو رقم بعد از رشد در مخلوط پیت ماس و پرلیت سترون در مرحله حساس یک تا دو برگی به خاک سترون حاوی مخلوط ماسه و آرد ذرت آلوده به دو جدایه قارچ عامل بیماری و برای گیاهان شاهد حاوی مخلوط ماسه و آرد ذرت سترون بود انتقال داده شدند. نمونه برداری ها از قسمت طوقه و ریشه گیاهان در مراحل زمانی یک، سه، پنج، هفت و 10 روز بعد از مایه زنی انجام گرفت. بعد از استخراج ترکیبات فنلی و آنزیم پراکسیداز بر طبق روش های توصیه شده، و اندازه گیری تغییرات جذب نور این ترکیبات توسط اسپکتروفوتومتر مقدار و فعالیت این ترکیبات در میلی گرم بافت گیاه ارزیابی شد. بر اساس نتایج به دست آمده، تغییرات ترکیبات فنلی در طی روزهای مختلف در ارقام متحمل و حساس اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشت ولی فعالیت آنزیم پراکسیداز طی روزهای سه و پنج با یکدیگر تفاوت معنی دار داشت و در رقم متحمل آلوده به قارچ، میزان آنزیم بیشتر از رقم حساس بود.

گونه های خانواده Anthocoridae که به سن های گل مشهور می باشند، شکارگران ریز جثه ای هستند و از بند پایان مختلفی تغذیه می کنند. در این بررسی برای نمونه برداری از وسایل مختلفی نظیر سینی سفید رنگ، تور حشره گیری و تله نوری استفاده شد. نمونه برداری به صورت تصادفی و هفته ای یک بار طی فصول زراعی 1386-1385 در شهرستان مشهد انجام شد. گونه های شناسایی شده به زیرخانوادهAnthocorinae ، قبیله های Oriini و Anthocorini  و جنس های Orius Wolff, 1811،Anthocoris Fallen, 1814  و Temnostethus Fieber, 1860 تعلق دارند و در مجموع شاملOrius vicinus (Ribaut,1923) ،O. niger (Wolff,1811) ،O. horvathi (Reuter,1884) ، Anthocoris nemoralis (Fabricius,1794) ،A. pilosus (Jakovlev,1877) ،A. guentheri Pericart, 2007  و Temnostethus redovinus parilis (Horvath,1891)  می باشند. برای ارزیابی تنوع زیستی خانواده مذکور، پس از شمارش تعداد نمونه های جمع آوری شده توسط سینی سفید رنگ، از شاخص چیرگی گونه ها و شاخص های تنوع (شانون-وینر و سیمپسون) استفاده گردید و گونه Orius vicinus به عنوان گونه غالب خانواده Anthocoridae در شهرستان مشهد تعیین شد.

در این پژوهش سمیت تنفسی اسانس گیاهان آویشن ایرانیThymus persicus (Ronniger ex Reach F.)  و جاشیر کوتوله Prangos acaulis (Dc.) Bornm روی تفریخ تخم و مرگ و میر لارو و حشرات کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus (F.) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در شرایط دمایی 27±1 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 60±5 درصد و در تاریکی انجام شد. از هر اسانس 6 غلظت (0.36 تا 3.57 میکرولیتر برلیتر هوا) برای تفریخ تخم یک و چهار روزه، 6 غلظت (1.78 تا 8.92 میکرولیتربر لیتر هوا) برای مرگ و میر لارو یک، هفت و چهارده روزه و 4 غلظت (51.9 تا370.4  میکرولیتر بر لیتر هوا) برای مرگ و میر حشرات کامل در 5 تکرار مورد استفاده قرار گرفت. با افزایش غلظت اسانس ها تاثیر آنها بر کاهش تفریخ تخم، مرگ و میر لارو و حشرات کامل افزایش یافت. به طور کلی بر اساس مقادیر LC50 محاسبه شده برای تخم و لارو سوسک چهار نقطه ای حبوبات، اثر تخم کشی و لارو کشی اسانس گیاه آویشن ایرانی اختلاف آماری معنی داری با اسانس جاشیر کوتوله نداشت. همچنین تفریخ تخم های یک و چهارروزه توسط اسانس های مورد آزمایش اختلاف معنی داری با هم نداشتند. آزمایش ها نشان داد با افزایش سن لاروی مقاومت به اسانس ها افزایش یافته است. تاثیر اسانس آویشن ایرانی و جاشیر کوتوله در بالاترین غلظت (370.4 میکرولیتر بر لیتر هوا) بر حشرات کامل به ترتیب بعد از 6 و 4.5 ساعت به میزان 100 درصد رسید. به علاوه مقادیر LC50 محاسبه شده برای اسانس آویشن ایرانی (2.39 میکرولیتر بر لیتر هوا) نسبت به اسانس جاشیر کوتوله (1.31 میکرولیتر بر لیتر هوا) به طور معنی داری بیشتر بود. با توجه به نتایج بدست آمده اسانس گیاهان مورد بررسی بر سوسک چهارنقطه ای حبوبات موثر بوده و می توانند به عنوان یک ترکیب کم خطر برای کنترل این آفت مورد استفاده قرار گیرند.

تعداد 24 جدایه Cercospora beticola از چهار استان خوزستان، اردبیل، گلستان و مازندران جمع آوری و خالص سازی گردید و از هر استان یک جدایه به عنوان نماینده انتخاب شد. پس از بهینه سازی تولید اسپور روی محیط های کشت مختلف، تنوع بیماریزایی جدایه های منتخب روی پنج رقم با درجات مختلف مقاومت در شرایط گلخانه مطالعه گردید. به این منظور، گیاهان چهار ماهه با بیمارگر مایه زنی شدند. در هر تک بوته چهار برگ بالغ و همسن انتخاب و هر برگ با یک جدایه مایه زنی شد. غلظت اسپور در حد 3×104 اسپور در میلی لیتر تنظیم و جهت مایه زنی مورد استفاده قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح آزمایشی فاکتوریل کاملا تصادفی با چهار تکرار (هر تکرار شامل هشت بوته) اجرا شد. شدت آلودگی و طول دوره نهفتگی صفات مورد بررسی بودند. نتایج نشان داد که ارقام از نظر هر دو صفت اختلاف معنی داری با یکدیگر دارند. رقم 191 حساس ترین و پوما مقاوم ترین آنها نسبت به بیماری شناخته شد. جدایه های بیمارگر از نظر شدت آلودگی با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند و در دو گروه قرار گرفتند اما از نظر طول دوره نهفتگی با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشتند. تعامل جدایه در رقم در ارتباط با هر دو صفت معنی دار نشد. به این ترتیب به نظر می رسد واکنش ارقام در برابر جدایه ها افتراقی نیست و مقاومت ارقام در برابر همه جدایه های بیمارگر در ایران موثر است.