بوم شناسی گیاهان زراعی (دانش نوین کشاورزی)
سال:1384 | دوره:1 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

به منظور شناسایی و نحوه تشکیل و رده بندی خاک، مطالعاتی بر روی زمین های، دانشگاه آزاد فسا صورت گرفت. این اراضی شامل دو بخش شامل یک بخش به وسعت 12 هکتار در 5 کیلومتری غرب فسا و بخش دیگر به وسعت 220 هکتار در 15 کیلومتری غرب این شهرستان بود. رژیم رطوبتی این اراضی زریک و رژیم حرارتی آن ترمیک می باشد. جهت بررسی این خاک ها نقشه های توپوگرافی مورد بررسی قرار گرفته و پروفیل هایی در این اراضی حفر گردید و پس از بررسی خصوصیات ظاهری خاک، نمونه برداری انجام و آزمایش های فیزیکی و شیمیایی مورد نظر بر روی نمونه ها صورت گرفت. بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و مورفولوژیکی خاک های مورد مطالعه نشان می دهد که این خاک ها Lomy-skeletal, mixed, thermic, typic calcixerpts می باشند. نظر به اینکه خاک های مذکور مشخصات هیچ یک از راسته های دیگر را نداشته و نیز با توجه به نظریه مهاجرت کربنات ها و تشکیل افق کلسیک در رژیم رطوبتی زریک، این خاک ها در راسته اینسپتی سول قرار گرفت. در این خاک ها تاثیر عمده مواد مادری در تشکیل خاک به خوبی مشاهده گردید. همچنین وجود بافت نسبتا سبک و سنگ و سنگریزه بسیار زیاد، باعث زیاد بودن سرعت نفوذپذیری و آب شویی کربنات ها از افق های بالایی و رسوب آنها در افق های پایینی خاک شده است. در افق کلسیک این خاک ها، آهک به شکل های گوشواره، سخت دانه و پاکت های پودری دیده می شود.

یونجه مهمترین گیاه علوفه ای است که به دلیل سازگاری بالا با شرایط نامساعد محیطی، تنوع ژنتیکی و عملکرد کمی و کیفی قابل توجه در تمام مناطق جهان بصورت آبی و دیم کشت می شود. شــوری منــابع آب و خاک از مهمترین عوامل موثر بر کاهش تولید و سطح زیر کشت آن محسوب می شود که انتخاب ژنوتیپ های متحمل همراه با اعمال روش های مدیریتی صحیح، امکان تولید بیشتر و گسترش کشت این گیاه را در شرایط شور فراهم می آورد. بارزترین اثر شوری بر گیاهان، کاهش رشد و تولید می باشد. اضافه کردن کلسیم به محیط به دلیل خنثی کردن اثرات اسمزی مرتبط با تنش شوری، اثرات مخرب نمک را احتمالا از طریق تخفیف اثرات سمی یون های سدیم کاهش می دهد. بنابراین چهار رقم گلستان (20313)، فائو (2566)، سیستان و بلوچستان و همدانی محلی اهر به منظور تعیین نقش کلسیم در رشد و عملکرد یونجه در شرایط شور مورد بررسی قرار گرفتند. آزمایش در گلخانه تحت شرایط هیدروپونیک و با 5 سطح شوری در سه تکرار بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی اجرا شد. ارقام مورد بررسی ابتدا تحت تیمارهای شوری رشد نموده و پس از برداشت چین، گلدان های حاوی بوته ها با آب مقطر شستشوی کامل شده و سپس تیمارهای شوری و کربنات کلسیم در آنها اعمال گردیدند. نیاز غذایی با استفاده از محلول هوگلند تامین و کلیه تیمارها در محلول ها اعمال گردید. با آغاز گلدهی، برداشت بوته ها در هر چین انجام و سپس میزان وزن خشــک انـدام های هوایی، ریشــه، سـاقه، بــرگ و بیــوماس، ارتفـاع بوته ها، طول ریشه اصلی، تعداد میانگره ساقه اصلی و تعداد پنجه در هر بوته اندازه گیری شد. غیر از ارتفاع بوته تمام صفات مورد بررسی در ارقام اختلاف معنی داری در اثر شوری و کربنات کلسیم نشان دادند که بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد مربوط به وزن خشک ساقه بود. مصرف کربنات کلسیم میزان افت صفات مورد بررسی را مخصوصا در ارقام مقاوم کاهش داد و ارقام گلستان (20313) و فائو (2566) بیشترین عملکرد را در این شرایط کسب نمودند.

محاسبه کارایی فنی یکی از روش هایی است که می تواند به محققین کمک کند تا فاصله تولیدکنندگان از بهترین تولید ممکن را اندازه گیری و علل این فاصله را شناسایی و بررسی نمایند. در محاسبه کارایی فنی فقط نهاده های فیزیکی موثر بر تولید مورد مطالعه قرار می گیرند و ارزش ریالی نهاده ها در نظر گرفته نمی شوند. بهترین گام، تعیین و محاسبه تابع تولید است که با این کار نهاده های موثر شناسایی و ضریب تاثیر آن ها در تولید نیز مشخص شده و با استفاده از تابع تولید مرزی کارایی فنی محاسبه می شود. در تحقیق حاضر معدل کارایی فنی بهره برداران 63% محاسبه گردید که نشاندهنده وضعیت «معمولی» در تولید است. علت این اختلاف ابتدا به نحوه تربیت مو که اکثرا خزنده و جوی و پشته می باشد بر می گردد. از لحاظ تغذیه، استفاده از چال کود به همراه کود حیوانی در میزان تولید انگور بسیار موثر است که بهره برداران به علت نداشتن اطلاعات مناسب از تغذیه مو و رعایت نکردن اصول و موارد ذکر شده، باعث پایین آمدن کارایی فنی می گردند.

تکوین، تکامل، طبقه بندی، خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیکوشیمیایی خاک های دشت رجئین در استان آذربایجان شرقی تحت تاثیر توپوگرافی های مختلف، به عنوان یک عامل خاکساز و در شرایط آب و هوایی نیمه خشک بر روی مواد مادری آهکی مورد بررسی قرار گرفت. این دشت به مساحت 42000 هکتار در فاصله 35 کیلومتری جنوب شرقی میانه از توابع استان آذربایجان شرقی قرار دارد. خاک های منطقه دارای رژیم رطوبتی زریک و رژیم حرارتی مزیک می باشند. ارتفاع متوسط دشت 1290 متر از سطح دریا بوده و میانگین بارندگی و دمای سالیانه آن به ترتیب 305.4 میلی متر و 12.9 درجه سانتیگراد می باشد. سه واحد فیزیوگرافی شامل جلگه های مرتفع، دشت های آبرفتی دامنه ای و دشت های آبرفتی رودخانه ای در منطقه تشخیص داده شد. طبق نتایج آزمایشگاهی و مشاهدات صحرایی به نظر می رسد عمده ترین عامل های خاکسازی که سبب ایجاد اختلاف در خصوصیات خاک های منطقه شده، توپوگرافی و زمان است. وجود تنوع توپوگرافی از جلگه های مرتفع بالایی تا زمین های کنار رودخانه ها و نیز میزان هرزآب سطحی و مقدار آب نفوذ یافته به درون خاک و انتقال عمودی املاح و مواد در درون نیمرخ خاک توسعه و تکوین خاک ها را تحت تاثیر قرار داده است. خاک های انتی سول در دشت های آبرفتی رودخانه ای و دشت های آبرفتی دامنه ای جنوبی مشاهده می شوند. این خاک ها بدون تکامل پروفیلی بوده و توزیع آهک ثانویه در پروفیل خاک دیده نمی شود و فقط دارای یک افق سطحی اکریک می باشند. خاک های اینسپتی سول در این منطقه خاک هایی هستند که در ابتدای تکامل بوده و افق های B، کلسیک و کمبیک در آنها دیده می شود.

اولین قدم به عنوان پایه و اساس تحقیق روی باکتریBacillus thuringiensis، جداسازی جدایه های بومی و نگهداری آن ها به عنوان بانک ژن این باکتری است. برای این کار در سال های 1380-1378 تعداد 2234 نمونه خاک زراعی از کلیه استان های ایران جمع آوری شد. با استفاده از روش انور حسین و همکاران با اندکی تغییر تعداد 28.445 جدایه باکتری تشکیل دهنده اسپور و در نهایت 128 جدایه باکتری B. thuringiensis جداسازی شد. بیشترین تعداد جدایه های این باکتری نسبت به تعداد نمونه جمع آوری شده از خاک مزارع پنبه، چغندرقند، برنج و دانه های روغنی (آفتابگردان و کلزا) بدست آمد و کمترین تعداد از مزارع صیفی و سبزی حاصل گردید. در بین استان های مختلف، به ترتیب استان های گیلان و اردبیل دارای بیشترین تعداد جدایه بودند. نتایج زیست سنجی این جدایه ها روی لارو کرم قوزه پنبه و سوسک کلرادوی سیب زمینی نشان داد که 58% جدایه ها بیماریزا هستند.

به منظور بررسی امکان استفاده از ریزغده در تولید سیب زمینی، 9 خانواده از ریزغده ها شامل دورگه های دزیره × پاییزه، کایزر× پاییزه، آئولا × پاییزه، کایزر × آئولا، آئولا × دزیره و دراگا × دزیره و آزاد گرده افشان های دزیره، آئولا و کایزر با پنج رقم کلونی آئولا، کایزر، دزیره، دراگا و آستریکس در قالب طرح آزمایشی حجیم شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی مورد مقایسه قرار گرفتند. یادداشت برداری ها شامل عملکرد تک بوته، ارتفاع بوته، تعداد ساقه در بوته و تعداد غده در بوته بود. نتایج نشان داد که از نظر عملکرد تک بوته, ارتفاع بوته، تعداد ساقه و تعداد غده در بوته اختلاف معنی داری در بین تیمارها وجود دارد. رقم دزیره با 557 گرم در بوته و پس از آن دورگه های دزیره × پاییزه و کایزر × پاییزه با 549 و 445 گرم در بوته بالاترین عملکرد تک بوته را داشتند. کمترین عملکرد مربوط به دورگه های دزیره × آئولا و پاییزه × آئولا بود. دورگه دزیره × پاییزه از بیشترین و رقم دراگا و آزاد گرده افشانهای کایزر از حداقل ارتفاع بوته برخوردار بودند. آستریکس و دزیره با متوسط 4.5 و 4.4 عدد بیشترین تعداد ساقه را دارا بودند. از نظر تعداد غده، دورگه های دزیره × پاییزه با میانگین 20 غده در بوته و رقم دراگا با 4.6 غده در بوته به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد غده در بوته را داشتند. ضرایب همبستگی صفات، رابطه معنی داری را بین عملکرد تک بوته با ارتفاع گیاه و تعداد ساقه در سطح احتمال 5% نشان داد. ارتفاع بوته همچنین همبستگی مثبت و معنی داری با تعداد غده در بوته و تعداد ساقه داشت.

به منظور بررسی اثر منابع و مقادیر کودهای نیتروژنه بر عملکرد دانه و اجزای آن در ذرت رقم سینگل کراس 704، آزمایشی در سال زراعی 1382 در اراضی مزرعه تحقیقاتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه انجام شد. در این مطالعه دو سطح کود نیتروژنه شامل نیترات آمونیوم و اوره با سه سطح میزان کود شامل 100،160 و 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بصورت یک طرح فاکتوریل و در قالب آزمایش بلوک های کاملا تصادفی با 4 تکرار انجام گردید و در هر تکرار یک کرت نیز به عنوان شاهد بدون دریافت کود نیتروژنه در نظر گرفته شد. کاشت در تاریخ 23 اردیبهشت ماه و به صورت جوی و پشته با دست و بر روی ردیف هایی به فواصل 75 سانتی متر و تراکم 67 هزار بوته در هکتار انجام شد. کودهای نیتروژنه در سه زمان شامل کاربرد همزمان با کاشت، مرحله چهار برگی و مرحله 8 برگی به صورت سرک در اختیار گیاه قرار گرفت. برای تعیین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در زمان رسیدگی فیزیولوژیکی، بوته ها از 5 متر مربع سه ردیف میانی و برای اندازه گیری اجزای عملکرد، 15 بوته به طور تصادفی از هر کرت انتخاب و تعداد بلال در بوته، تعداد بلال در ردیف و تعداد دانه در ردیف شمارش و وزن هزار دانه مشخص گردید. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که کود نیترات آمونیوم عملکردی بالاتر از کود اوره دارد و میزان 160 و 220 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص، عملکرد مساوی و بیشتر از تیمار شاهد و 100 کیلوگرم در هکتار تولید می کند. عملکرد بالای تیمار نیترات آمونیوم به کارایی ذرت در جذب بالای آن و عملکرد پایین تر کود اوره به اتلاف نیتروژن در اثر تصعید و شستشو نسبت داده شد.

این آزمایش در سال 1382 جهت تعیین بهترین تاریخ کاشت و رقم مناسب بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. تاریخ های کاشت در سه سطح شامل 5 اردیبهشت،20 اردیبهشت و 5 خرداد به عنوان فاکتور اول و ارقام سویا در چهار سطح شامل کلارک، ویلیامز، زان، هارکور، به عنوان فاکتور دوم را تشکیل می دادند. صفات مورد اندازه گیری شامل، عملکرد، وزن هزاردانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، شاخص برداشت و اندازه گیری میزان روغن و پروتئین می باشد. تجزیه آماری صفات اندازه گیری شده نشان داد که تاریخ کاشت اثر معنی داری بر ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه، بیوماس کل، شاخص برداشت و درصد روغن دانه در سطح 5% آزمون دانکن داشت. با تاخیر در کاشت اغلب صفات اندازه گیری کاهش یافتند. اما وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف و درصد پروتئین دانه تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار نگرفتند. کلیه صفات اندازه گیری شده غیر از درصد پروتئین دانه در رقم زان در هر سه تاریخ کاشت بیش از سایر ارقام به دست آمد. کمترین تعداد غلاف در بوته و همچنین کمترین شاخص برداشت در هر سه تاریخ کاشت مربوط به رقم ویلیامز بود. همه صفات مورد آزمون به غیر از تعداد دانه در غلاف تحت تاثیر رقم قرار گرفته و معنی دار بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار تاریخ کاشت 5 اردیبهشت در رقم زان یعنی 3649 کیلوگرم در هکتار می باشد و کمترین میزان عملکرد دانه مربوط به تیمار تاریخ کاشت 5 خرداد رقم هارکور، 1742 کیلوگرم در هکتار بود. در این آزمایش ضریب همبستگی بین صفت عملکرد دانه و صفات بیوماس کل، شاخص برداشت، درصد روغن وزن هزار دانه و تعداد غلاف در بوته در سطح یک درصد همبستگی مثبت و با درصد پروتئین همبستگی منفی مشاهده شد.