بوم شناسی گیاهان زراعی (دانش نوین کشاورزی)
سال:1389 | دوره:6 | شماره:19 |تعداد مقالات:10

مدیریت روش های خاک ‎ورزی و بقایای گیاهی بر برخی خصوصیات خاک و به تبع آن بر عملکرد محصول تاثیر می ‎گذارد. هدف از این تحقیق مقایسه اثر سیستم های خاک ‎ورزی مرسوم، کم خاک ‎ورزی و بدون خاک ‎ورزی و همچنین اثر کاربرد بقایای گندم بر برخی خصوصیات خاک در زراعت ذرت دانه ای در یک سال زراعی در کرمان بود. برای این منظور چهار سطح تیمارهای خاک ورزی و دو سطح تیمارهای کاربرد بقایای گندم در مزرعه تحقیقاتی شهید زنده روح کرمان اعمال گردید. سطوح تیمارهای خاک ورزی عبارت بودند از: 1- خاک ورزی مرسوم (CT) 2- کم خاک ورزی (RT) 3- بدون خاک ورزی و کشت روی شیار (NT1) 4- بدون خاک ورزی و کشت کف شیار (NT2). تیمارهای مدیریت بقایای گندم در دو سطح: 1- حفظ بقایای گندم سال قبلی در مزرعه و 2- جمع آوری و خروج بقایای گندم سال قبلی از مزرعه اعمال شدند. این آزمایش با سه تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و به صورت کرت های خرد شده اجرا گردید. کربن آلی (OC)، جرم مخصوص ظاهری (BD) و شاخص مخروط خاک، ارتفاع بوته ها، عملکرد و اجزا عملکرد در طی آزمایش اندازه ‎گیری شد. نتایج نشان داد خاک مزرعه در تیمار CT و RT کمترین  OC و در تیمارهای NT1 و NT2 بیشترین OC را داشت. خاک تحت BD تاثیر تیمارها قرار نگرفت. شاخص مخروط خاک در تیمار CT حداقل و در تیمارهای NT1 و NT2 حداکثر شد. عملکرد دانه در RT بیشترین (99.13 تن در هکتار) و در تیمارهای NT1 و NT2 به حداقل معادل 59.10 و 99.9 تن در هکتار رسید. اجزای عملکرد (تعداد ردیف در بلال و وزن هزار دانه) تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. به نظر می رسد اعمال تیمارهای مورد مطالعه در مدت زمان طولانی احتمالا بتواند خصوصیات بیشتری از خاک را تحت تاثیر قرار بدهد و در عملکرد ذرت نقش بیشتری داشته باشد.

هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر کلروکولین کلراید (CCC) و زمان محلول ‎پاشی آن بر صفات فیزیولوژیک و فعالیت برخی آنزیم ‎های آنتی اکسیدانت در گیاه ذرت رقم 704 تحت شرایط تنش خشکی بوده است. این پژوهش در سال 1385 به صورت آزمایش کرت ‎های دو بار خرد شده (اسپلیت اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک ‎های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج (ماهدشت) انجام گرفت. تیمارهای آبیاری نرمال و تنش (قطع آبیاری پس از گرده ‎افشانی) به کرت‎ های اصلی و تیمار محلول ‎پاشی با دو غلظت (CCC)  صفر و 5.1 لیتر در هکتار به کرت ‎های فرعی و زمان محلول ‎پاشی در دو مرحله 6 برگی و 15 روز بعد از آن، به کرت ‎های فرعی فرعی تعلق گرفت. نتایج نشان داد که تاثیر تنش خشکی بر پایداری غشای سیتوپلاسمی، فعالیت ‎های آنزیم گلوتاتیون پر اکسیداز و آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز در سطح احتمال 1% و هم ‎چنین بر عملکرد دانه و فعالیت آنزیم کاتالاز در سطح احتمال 5% معنی ‎دار بود. مصرف CCC با غلظت 5.1 لیتر در هکتار بر عملکرد و محتوای رطوبت نسبی در سطح احتمال 5% و بر فعالیت آنزیم ‎های آنتی اکسیدانت در سطح 1% معنی ‎دار بود. میزان محتوای رطوبت نسبی برگ برای تیمار (%65.5) CCC نسبت به شاهد (6.60%)، تفاوت معنی ‎داری را نشان داد. عملکرد دانه (7.10 تن در هکتار) در تیمار CCC نسبت به شاهد (1.9 تن در هکتار) اختلاف معنی ‎داری داشت. هم ‏چنین میزان فعالیت سوپر اکسید دیسموتاز در تیمار CCC (1740.5 میلی‎ گرم در پیکومول) نسبت به تیمار شاهد (1.888 میلی ‎گرم در پیکومول) تفاوت معنی‎ داری داشت.

در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری ایران رشد و عملکرد غلات به‎ دلیل وجود تنش‎ های خشکی و شوری کاهش پیدا می ‎کند. در عین حال یکی از مناسب ‎ترین گیاهان زراعی برای چنین شرایطی گیاه جو است. در حال حاضر، برای غلبه بر مشکلات تنش ژنوتیپ ‎های مناسب و متحمل جو معمولی و جو بدون پوشینه تحت بررسی هستند. در این آزمایش به منظور بررسی میزان تحمل جو بدون پوشینه به خشکی، چهار ژنوتیپ (UH3، U46M، EHM81-12 و CM67) در ایستگاه تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اقلید به مدت دو سال مورد بررسی قرار گرفتند. چهار تیمار (آبیاری پس از پتانسیل آب خاک 5.0- (شاهد)، 5.1-، 3- و 5- bar) به ‏کار برده شدند. تیمارها در آزمایش کرت ‎های خرد شده بر اساس طرح پایه بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار بررسی شدند. ژنوتیپ های جو بدون پوشینه به کرت‎ های اصلی و تیمارهای آبیاری به کرت ‎های فرعی تعلق گرفت. صفات مورد اندازه‎ گیری شامل میزان فتوسنتز، تنفس و میزان کلروفیل، مقدار هورمون آبسیزیک اسید، پرولین و میزان آنزیم ‎های پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز در برگ پرچم بودند. داده ها با نرم افزار MSTATC تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که تنش باعث کاهش فتوسنتز و میزان کلروفیل ولیکن باعث افزایش میزان آنزیم ‎های سوپر اکسید دیسموتاز و پراکسیداز (به ‎دلیل افزایش تولید مشتقات اکسیژن در تنش خشکی)، محتوی پرولین،ABA  و میزان تنفس شد. ژنوتیپUH3  کمترین مقدار فتوسنتز، کلروفیل،ABA  و پرولین ولی ژنوتیپCM67  بیشترین مقدار این صفات را داشتند. در مورد تنفس نتیجه عکس بود. به ‎طور کلی، با توجه به صفات مورد بررسی، ژنوتیپ CM67 به‎ عنوان ژنوتیپ متحمل و UH3 به ‎عنوان ژنوتیپ حساس شناخته شدند.

به منظور تعیین تاریخ کاشت مناسب ارقام مختلف کتان دانه ‎ای آزمایشی به صورت کرت ‎های یک بار خرد شده با طرح پایه بلوک ‎ های کامل تصادفی با 12 تیمار و چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج اجرا شد. تیمارها شامل چهار تاریخ کاشت (اول اسفند، پانزدهم اسفند، سی ام اسفند و پانزدهم فروردین) و سه رقم اصلاح شده (سوماکو، ایندیا، فوستر) بودند. صفات اندازه‎ گیری شده شامل: ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، بودند. نتایج آزمایش نشان داد که بین تاریخ های مختلف کاشت از نظر ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیکی، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، در سطح احتمال 1% و برای شاخص برداشت در سطح احتمال 5% تفاوت معنی ‎دار وجود داشت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه از نظر ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیکی، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت در سطح احتمال 1% تفاوت معنی ‎دار وجود داشت. اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم بر عملکرد دانه در سطح احتمال 1% معنی ‎دار بود. تیمار تاریخ کاشت اول و رقم سوماکو با میانگین 6.1437 کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمار تاریخ کاشت چهارم و رقم فوستر با میانگین 9.479 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را تولید کردند.

میخک (Dianthus caryophyllus L.) یکی از رایج ترین گل های بریدنی در بسیاری از کشورها بوده و دارای اهمیت زیاد اقتصادی در صنعت گل ‎کاری است. به کمک برخی مواد می توان ماندگاری گل های بریدنی را افزایش داد. این پژوهش با هدف مطالعه اثر برخی محلول‎ های شیمیایی در زمان پس از برداشت گل های بریدنی میخک رقم Yellow Candy به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی (فاکتور A تیمارهای شیمیایی شامل شاهد، ساکاروز 5%، 8- هیدروکسی کوئنین با غلظت 350 و 500 میلی گرم بر لیتر، سالسیلیک اسید با غلظت 300 و 500 میلی گرم بر لیتر، استات کلسیم با غلظت 2 و 3 میلی مولار بر لیتر و فاکتور B مدت زمان اعمال تیمار شامل هفت ساعت، 14 ساعت، 21 ساعت و پیوسته) در سه تکرار انجام گردید و صفات عمر گلجایی، وزن ‎تر، جذب آب و کیفیت ظاهری بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که محلول های شیمیایی تاثیر معنی ‎داری بر صفات مورد بررسی داشتند (P£%1). اثر زمان محلول ‎دهی نیز بر صفات مورد بررسی (به جز صفت جذب آب) معنی دار بود (P£%1). هم‎ چنین اثر متقابل نوع محلول و زمان محلول دهی برای تمامی صفات معنی دار بود (P£%1). نتایج مقایسه میانگین نشان داد که تیمار دو میلی ‎مولار بر لیتر استات کلسیم بر صفت عمر گلجایی، تیمار 8- هیدروکسی کوئنین سیترات با غلظت 500 میلی‏ گرم بر لیتر بر صفت وزن ‎تر و کیفیت ظاهری و تیمار 8- هیدروکسی کوئنین سیترات با غلظت 350 میلی ‎گرم بر لیتر بر صفت جذب آب بیشترین تاثیر را داشته اند. اسید سالیسیلیک نیز اثر سودمندی در افزایش کیفیت گل شاخه بریدنی میخک نشان داد. در این آزمایش تیمار نبضی (pulsing) 7 ساعت محلول دهی، بیشترین تاثیر را روی اغلب صفات بررسی شده داشت. به طور کلی، نقش استات کلسیم در بهبود کیفیت گل های بریده میخک، به دلیل به تاخیر انداختن و غیر فعال‎ کردن برخی فرآیندهای تخریبی و فیزیولوژیکی توسط کلسیم است. هم ‎چنین ماده 8-HQC به دلیل خاصیت ضد میکروبی که دارد از تجمع میکروار گانیسم ها در آوندها جلوگیری می کند و مانع بسته شدن آوندها می شود.

به منظور بررسی تاثیر ارتفاع برداشت بر صفات راتونینگ ارقام مختلف برنج، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. ارقام سنگ طارم، لاین Irton، طارم هاشمی و طارم دیلمانی به عنوان عامل اصلی و ارتفاع برداشت کف بر، ایستاده (برداشت با ارتفاع 40 سانتی متر از سطح زمین) و خواباندن (برداشت با ارتفاع 40 سانتی متر از سطح زمین) به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که رقم سنگ طارم دارای بیشترین ارتفاع، طول خوشه، تعداد کل پنجه در کپه و عملکرد دانه بود. دلیل بالاتر بودن عملکرد دانه در رقم سنگ طارم، بیشتر بودن طول خوشه و تعداد کل پنجه در کپه می باشد. بیشترین تعداد خوشه چه در هر خوشه در رقم طارم هاشمی مشاهده شد. ارتفاع گیاه و تعداد کل پنجه در کپه در روش ایستاده بیشترین بود. روش خواباندن بیشترین طول خوشه، درصد خوشه چه های پر شده و وزن هزار دانه را داشت. بیشترین طول برگ پرچم، تعداد خوشه در متر مربع، تعداد خوشه چه در هر خوشه و عملکرد دانه مربوط به روش کف بر بود. تعداد خوشه چه در هر خوشه با عملکرد دانه همبستگی مثبت و بین عملکرد دانه و تعداد کل پنجه در سطح احتمال یک درصد همبستگی منفی وجود داشت. نتایج تحقیق نشان داد که رقم سنگ طارم با روش برداشت خواباندن کلش بیشترین عملکرد دانه رتون را تولید نمود.

مورچه ها به عنوان یکی از شکارگرهای مهم آفات در اکوسیستم های مختلف حایز اهمیت هستند. با توجه به اهمیت مورچه ها در تغذیه از مراحل مختلف زیستی آفات، فون و تغییرات جمعیت این حشرات مفید در مزارع برنج مازندران مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج این پژوهش، پانزده گونه مورچه از مزارع برنج مازندران جمع آوری گردید. نتایج مطالعات مربوط به تغییرات جمعیت مورچه ها در فصل غیر زراعی و روی کلش های سه رقم مختلف برنج شامل فجر، خزر و نعمت نشان داد که تراکم این حشرات روی رقم فجر بیشتر از دو رقم دیگر بود و بین ارقام خزر و نعمت اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. مقایسه نتایج مربوط به نمونه برداری های هفتگی از پایان شهریور تا پایان آبان ماه 1384، روند افزایشی محسوسی را در تراکم جمعیت مورچه ها تا اواسط آبان نشان داد به طوری که بالاترین تراکم در تاریخ 9/8/1384 به دست آمد و بعد از آن به صورت تدریجی کاهش یافت. مقایسه میانگین اثر متقابل «تاریخ نمونه برداری × واریته برنج» روی تغییرات جمعیت مورچه ها نشان داد که بین اثرهای متقابل در سطح احتمال 1% اختلاف معنی دار وجود داشته است.

به منظور بررسی تاثیر سه علف ‎کش پس رویشی و استفاده از کولتیواتور بین ردیف های کاشت ذرت علوفه ای، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1388 در منطقه میانه طراحی و اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل کولتیواسیون در دو سطح اعمال و عدم اعمال کولتیواسیون و علف ‎کش در سه سطح فورام سولفورون، نیکوسولفورون و توفوردی + ام سی پی آ به همراه وجین دستی و نیز عدم کنترل علف های هرز به عنوان شاهد بود. سه مرحله نمونه برداری از علف های هرز پس از اعمال تیمارهای آزمایشی در طول فصل رشد از علف های هرز صورت گرفت و در هر مرحله از نمونه برداری تعداد و وزن خشک علف ‎های هرز محاسبه شد. نتایج این بررسی نشان داد که تاثیر سطوح مختلف علف‎ کش در تمام مراحل نمونه برداری بر کاهش تراکم و وزن خشک علف های هرز بسیار معنی دار بود. در بین علف ‎کش های مورد آزمایش علف‎ کش فورام سولفورون بیشترین میزان کاهش تراکم و وزن خشک علف های هرز را داشت و در گروه آماری جداگانه ای قرار گرفت. کمترین درصد کاهش تراکم و وزن خشک علف های هرز نیز مربوط به علف ‎کش توفوردی + ام سی پی آ بود. استفاده از کولتیواتور بین ردیف های کاشت نیز باعث کاهش معنی دار تراکم و وزن خشک علف های هرز گردید و در گروه آماری جداگانه ای نسبت به تیمار عدم کولتیواسیون قرار گرفت. بنابراین، مدیریت شیمیایی به همراه کولتیواسیون می تواند تاثیر معنی داری در کاهش علف های هرز و افزایش محصول زراعی داشته باشد.

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی قارچ عامل بیماری آنتراکنوز گردو Ophiognomonia leptostyla در شمال غرب ایران تعداد 25 جدایه از مناطق مختلف جمع آوری و با استفاده از روش تک اسپورسازی خالص شدند. استخراج DNA از میسلیوم قارچ با استفاده از روش لیو و همکاران انجام شد. تکثیر منطقه ITS-rDNA توسط جفت آغازگر اختصاصی، ITS1 و ITS4 انجام گردید. هم ‎چنین منطقه IGS-rDNA با استفاده از جفت آغازگر NS1R و LR13R تکثیر شد. نوارهایی به طول 600 جفت باز و 2320-2300 جفت باز از تکثیر منطقه ITS و IGS به دست آمد. قطعات تکثیر شده توسط پنج آنزیم برش دهنده EcoRI، HindIII، TagI،HinfI و BamHI مورد هضم قرار گرفتند. از مجموع آنزیم های برشی مورد استفاده EcorI،TagI و BamHI فاقد محل برش بر محصولات تکثیری منطقه ITS و HinfI و BamHI نیز فاقد محل برش بر محصولات تکثیری منطقه IGS بودند. گروه بندی جدایه های مورد مطالعه بر اساس الگوهای نواری هر دو منطقه در سطح شباهت 75 درصد، آن‎ ها را در چهار گروه طبقه بندی نمود.

به منظور بررسی اثر متقابل کشت مخلوط خیار و بامیه، آزمایشی به مدت یکسال زراعی (1387) در شهرستان نوشهر، به‎صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک ‎های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای الگوی کشت در چهار سطح: کشت خالص خیار یا بامیه، کشت بامیه داخل ردیف خیار، کشت بامیه بین ردیف ‎های خیار و الگوی کشت بامیه بین و داخل ردیف ‎های خیار و تیمارهای تراکم در سه سطح (فاصله کشت بین بوته 20 ، 30 و 40 سانتی ‎متر) بودند. صفات رویشی و عملکرد، غلظت عناصر پتاسیم، فسفر، کلسیم و نیتروژن در تیمارهای آزمایشی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که در بوته ‎های خیار، کشت مخلوط باعث افزایش غلظت عناصر کلسیم (19%)، پتاسیم (12%)، عملکرد (12%) و کاهش غلظت نیتروژن (12%)، تعداد شاخه فرعی (23%) و سطح برگ (15%) شد. برای بامیه، کشت مخلوط باعث افزایش غلظت عناصر فسفر (3%)، نیتروژن (16%)، سطح برگ بوته (41%)، وزن‎ تر بوته (26%) و کاهش غلظت کلسیم (8%) نسبت به کشت خالص شد. اثر متقابل الگوی کشت و تراکم بر روی عملکرد و اجزای عملکرد خیار معنی دار بود، ولی تنها بر روی اجزای عملکرد بامیه اثر معنی داری داشت. نسبت برابری زمین در همه تیمار های کشت مخلوط، بزرگ ‎تر از یک بوده و بالاترین نسبت برابری زمین (15.2) در تیمار کشت مخلوط بامیه بین بوته و ردیف ‎های خیار، با تراکم متوسط به ‎دست آمد. نتایج این تحقیق نشان ‎داد که بین دو گیاه خیار و بامیه نوعی سازگاری و هماهنگی وجود دارد که می‎ تواند حاصل ویژگی‎ های فیزیولوژیکی و گیاه ‎شناسی و عوامل مساعد اکولوژیکی باشد که باعث افزایش عملکرد در دو گیاه شده است.