بوم شناسی گیاهان زراعی (دانش نوین کشاورزی)
سال:1386 | دوره:3 | شماره:6 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی اثر تداخل یولاف وحشی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم رقیب و غیر رقیب گندم، آزمایشی در سال زراعی 84-83 در مزرعه تحقیقاتی بخش علف های هرز موسسه تحقیقات گیاهپزشکی در کرج به مرحله اجرا در آمد. این بررسی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو رقم رقابت کننده قوی (نیک نژاد) و رقابت کننده ضعیف (روشن) و سه تراکم کشت توصیه شده برای هررقم گندم، توصیه شده +25 % و توصیه شده + 50% (به ترتیب 300، 375 و 450 بوته در متر مربع برای رقم روشن و 400، 500 و 600 بوته در متر مربع برای رقم نیک نژاد) و چهار تراکم یولاف وحشی (0، 25 ،50 و 75 بوته در متر مربع) با 4 تکرار انجام گرفت. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که در سطوح مختلف تراکم یولاف وحشی، رقم نیک نژاد بیشترین و رقم روشن کمترین قابلیت رقابت را دارد. در هر دو رقم با افزایش تراکم یولاف وحشی، عملکرد کاهش پیدا کرد و این کاهش در رقم روشن بیشتر از رقم نیک نژاد بود. در صورت تداخل یولاف وحشی، افزایش تراکم کشت، تلفات عملکرد را کاهش داد. کاهش عملکرد در اثر تداخل یولاف وحشی به دلیل کاهش تعداد پنجه بارور، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، تعداد دانه در متر مربع و وزن هزار دانه بود. در صورت تداخل یولاف وحشی، بیشترین عملکرد در رقم نیک نژاد در تراکم توصیه شده +25% و در رقم روشن در تراکم توصیه شده بود.

به منظور بررسی تاثیر قارچ کش های رایج بر کنترل بیماری لکه نواری جو، بذور آلوده از مزارع جو رقم پروپ استار مبتلا به این بیماری واقع در منطقه آچاچی شهرستان میانه جمع آوری و درصد آلودگی بذرها در حدود 72 درصد تعیین شد. برای ارزیابی تاثیر دز 0.5، 1 و 2 در هزار از قارچ کش های کاربوکسین، کاربوکسین تیرام، تیلت، کاربندازیم، رورال -تی اس، بنومیل، دینیکونازول، دیفنوکونازول، مانب و مانکوزب بر قوه نامیه بذر، آزمایشی در شرایط گلخانه در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار انجام و تمامی دزهای مربوط به قارچ کش تیلت و دز 2 در هزار از کاربوکسین تیرام از لحاظ اثر بر قوه نامیه بذر با تیمار شاهد اختلاف معنی دار نشان ندادند. در آزمایش دیگری که در مزرعه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد، پس از اعمال دزهای توصیه شده از قارچ کش های فوق الذکر، تعداد 100 بذر در هر کرت به طول 10 متر به فاصله 1 سانتی متری از هم کاشته شد. درصد گیاهان آلوده هر کرت محاسبه و تجزیه و تحلیل آن ها با آزمون دانکن در سطح احتمال 0.05 نشان داد که دز 2 در هزار کاربوکسین و تمام دزهای مورد استفاده تیلت بر قوه نامیه بذور اثر منفی داشتند. هم چنین دزهای توصیه شده دو قارچ کش بنومیل و کاربندازیم بر کنترل بیماری بی تاثیر بودند. ولی اثر سایر قارچ کش ها اختلاف معنی داری با شاهد نشان داده و همگی برای کنترل بیماری به طریقه ضدعفونی بذور قابل توصیه بودند. با این حال از لحاظ آماری موثرترین قارچ کش ها رورال تی اس و مانکوزب و کم اثرترین آن ها مانب و دیفنیکونازول ارزیابی شدند.

هدف از این تحقیق بررسی اثر سطوح مختلف کنجاله کلزای جایگزین (صفر، 20، 40، 60، 80 و 100 درصد سویای مصرفی) در جیره جوجه های گوشتی بر روی عملکرد، وزن اندام های داخلی و پارامترهای خونی و تعیین مقدار انرژی قابل متابولیسم کنجاله کلزا به روش سیبالد و هم چنین تعیین میزان گلوکوزینولات و اسید اروسیک در کنجاله کلزا بود. طرح به صورت کاملا تصادفی در 6 تیمار، 4 تکرار و 15 قطعه در هر تکرار انجام شد. در این تحقیق از 360 قطعه جوجه مرغ گوشتی یک روزه هیبرید کاب استفاده شد که به مدت 49 روز تحت تاثیر 6 تیمار قرار داشتند. قبل از تنظیم جیره های غذایی، مقدار انرژی قابل متابولیسم کنجاله کلزا و هم چنین میزان گلوکوزینولات و اسید اروسیک آن تعیین شد. در تمامی جیره ها از یک مولتی آنزیم (با نام تجاری کمین) به مقدار 0.05 درصد استفاده شد. صفاتی مثل وزن هفتگی، ضریب تبدیل غذایی و متوسط خوراک مصرفی تعیین شدند. هم چنین وزن قلب، کبد، پانکراس، چینه دان و سنگدان نسبت به وزن بدن و سطح هورمون های تیروئیدی (T4, T3) سرم خون در سن 49 روزگی (پایان دوره)، تعیین شد. آنالیز داده ها به کمک مدل های خطی و مقایسه میانگین ها به روش دانکن و با استفاده از نرم افزارSAS  انجام گرفت. در آنالیز شیمیایی کنجاله کلزا مشاهده شد که مقدار گلوکوزینولات های آلیفاتیک و اسید اروسیک بالاتر از کنجاله کانولا بود. با افزایش سطح کنجاله به بیش از 40 درصد جایگزین سویا، میزان خوراک مصرفی و افزایش وزن به طور معنی داری کاهش و ضریب تبدیل غذایی به طور معنی داری افزایش یافت. بین سطوح مختلف کنجاله از نظر تاثیر بر وزن نسبی سنگدان، پیش معده و پانکراس اختلاف معنی داری مشاهده نشد. وزن نسبی قلب و کبد در تیمارهایی که با 80 و 100 درصد کنجاله کلزای جایگزین سویا تغذیه شده بودند، به طور معنی داری افزایش یافت. از نظر غلظت هورمون های T3 و T4 در کل دوره، تفاوت معنی داری بین سطح 80 و 100 درصد کنجاله کلزا با گروه های دیگر مشاهده شد و مقدار هورمون های مذکور در این دو گروه نسبت به سایر گروه ها کاهش یافت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در جیره طیور گوشتی می توان کنجاله کلزا را تا 40 درصد جایگزین سویا نمود بدون این که هیچ گونه اثر نامطلوبی بر توان تولیدی پرنده ها داشته باشد. هم چنین با بهبود کیفیت کنجاله، استفاده از سطوح بالاتر آن در جیره امکان پذیر می باشد.

سورگوم جارویی با سطح زیر کشت وسیع یکی از مهمترین محصولات منطقه میانه می باشد. شته ها از آفات اصلی این محصول بوده و کشاورزان برای مبارزه با آن بارها از سموم شیمیایی مختلف استفاده می کنند. در این تحقیق شته های زیان آور سورگوم جارویی جمع آوری و شناسایی شدند. همچنین با آماربرداری های هفتگی تغییرات جمعیت شته ها مورد بررسی قرار گرفته و خصوصیات زیستی آن ها با استفاده از قفس های برگ به دست آمد. نتایج نشان داد که در مزارع سورگوم جارویی منطقه میانه دو گونه (Rondani) Schizaphis graminum و (Fitch) Rhopalosiphum maidis فعالیت دارند. اوج جمعیت گونهS. graminum  اواخر خرداد ماه بود که در این زمان متوسط تعداد آن در هر ساقه به 10.725 عدد رسید و در تیر ماه به سرعت از جمعیت آن کاسته شد. گونه R. maidis با وجود این که کمی دیرتر (اواخر خرداد ماه) شروع به فعالیت کرد، ولی مهم ترین گونه شته های سورگوم جارویی بوده و تا آخر فصل زراعی نیز به خسارت خود روی بوته ها ادامه داد، به طوری که جمعیت آن روی برخی از بوته ها به بیش از 1000 عدد رسیده و ضمن نکروزه کردن بوته، تمام سطح برگ پرچم و خوشه پوشیده از شته و عسلک گردید. جمعیت این شته در اوایل مردادماه به متوسط تعداد 114.75 در هر ساقه رسید و پس از آن به سرعت شروع به کاهش کرد. در پرورش های آزمایشگاهی، درصد تلفات دو گونهS. graminum  و R. maidis  روی برگ های سورگوم جارویی نسبتا کم (به ترتیب 3.2 و 5.6 درصد) بود. هم چنین هر دو گونه طول دوره پورگی را به طور متوسط در کمتر از 10 روز به پایان رسانده و تبدیل به حشره کامل شدند. میانگین طول عمر دو گونه مذکور به ترتیب 28.2 و 32.6 روز و میانگین باروری آن ها به ترتیب 41.84 و 49.7 عدد پوره به دست آمد که در R. maidis بیشتر از گونه S. graminum بود. هم چنین متوسط طول مدت یک نسل دو گونه مورد بررسی به ترتیب 11.3 و 10.9 روز به دست آمد.

بیماری آنتراکنوز گردو یکی از مهمترین عوامل مهم خسارت زا به درختان گردو در نواحی مختلف دنیا و شایع ترین بیماری درختان گردو در مناطق مختلف گردوکاری ایران از جمله استان های شمالی، کرمانشاه، آذربایجان، خراسان، سمنان و کرج می باشد. در این تحقیق طی سال های 84 و 85 نمونه های برگی آلوده از مناطق مختلف استان آذربایجان شرقی جمع آوری گردید. 60 جدایه تک اسپور شده از قارچ عامل بیماری جهت مطالعه ساختار جمعیتی قارچ عامل بیماری بر اساس انگشت نگاری DNA به کمک تکنیک PCR-RFLP مورد مطالعه قرار گرفت. استخراج DNA قارچ با استفاده از روش Rapid Mini-Preparation از پودر میسلیومی قارچ انجام شد. برای انجام PCR از دو جفت آغازگر طراحی شده بر اساس توالی نوکلئوتیدی زیر واحد 18s-SrDNA و ناحیه ITS ریبوزومی استفاده گردید. قطعات تکثیر شده تحت تاثیر آنزیم های برشی قرار گرفتند. از بین آنزیم های اندونوکلئازی مورد استفاده، سه آنزیم  Dra I، Sma I و Bsu II در ناحیه  SrDNAو آنزیم های Hinf I،Hind III  در ناحیه ITS موفق به برش قطعات گردیدند. نتایج نشان داد که از میان قطعات برش داده شده توسط آنزیم های برشی، الگوی پدید آمده روی ژل آگارز برای کلیه جدایه های مورد استفاده یکسان بوده و در حقیقت به نوعی همولوژی در ساختار جمعیتی این قارچ می توان تصور نمود.

به دلیل اثرات منفی استفاده از سموم شیمیایی برای مبارزه با کنه واروآ، استفاده از روش های غیر شیمیایی کم خطر مانند تقویت رفتارهای بهداشتی (از جمله تشخیص سلول های آلوده و تخلیه آنها توسط زنبورهای کارگر و رفتار نظافت گری) زنبور عسل علیه کنه واروآ مورد توجه قرار گرفته است. این طرح در راستای سنجش توده زنبورهای عسل استان آذربایجان شرقی از نظر میزان بروز این رفتارها به مورد اجرا گذاشته شد. به همین منظور تعداد50 کلنی زنبور عسل از 5 شهرستان استان (اهر، شبستر، تبریز، مراغه و میانه) به طور تصادفی خریداری و از نقطه نظر میزان جمعیت بالغین و نوزادان، میزان ذخایر عسل و گرده و تعداد شان یکسان سازی گردید. اندازه گیری نظافت گری با استفاده از گذاشتن صفحات آغشته به گریس در کف کندوها، جمع آوری و شمارش کنه های ریزش نموده و اندازه گیری میزان حذف شفیره های مرده با استفاده از فریز کردن تکه شان حاوی شفیره تازه در بسته و شمارش تعداد لاروهای خارج شده توسط زنبورهای کارگر در هر 24 ساعت انجام گرفت. داده های به دست آمده با استفاده از طرح کاملا تصادفی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج حاصل از آنالیز داده ها نشان داد که میانگین نظافت گری کلنی های زنبور عسل استان 52.04 عدد کنه ریزش کرده در عرض 96 ساعت و میانگین درصد حذف شفیره های کلنی های استان در عرض 48 ساعت 79.84 درصد بود. از نظر نظافت گری، کلنی های شهرستان تبریز با میانگین 62.80 عدد کنه در عرض 96 ساعت بالاتر از سایر شهرستان ها قرار داشت و از نظر رفتار حذف شفیره ها کلنی های شهرستان شبستر با میانگین 90.16 درصد در عرض 48 ساعت بالاتر از سایر شهرستان ها قرار داشت. همبستگی ژنتیکی بین دو صفت نظافت گری و حذف شفیره ها 0.145 برآورد گردید. نهایتا چنین نتیجه گیری شد که کلنی های استان با انجام رفتارهای بهداشتی نظافت گری و حذف شفیره ها توان دفاع از خود در برابر کنه واروآ را دارند و می توان با ایجاد برنامه های اصلاح نژادی میزان این رفتارها را تقویت نمود.

به منظور بررسی مقادیر مختلف کود سولفات پتاسیم و تاثیر آن بر کمیت و کیفیت ارقام سیب زمینی آگریا و ساتینا، طی فصل زراعی سال 1383 در مزرعه آموزشی - پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 24 تیمار و 3 تکرار اجرا گردید. کرت های آزمایشی شامل تیمارکودی اول NP» (عرف زارع)»، تیمارکودی دوم «تیمار اول + 50 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار»، تیمارکودی سوم «تیمار اول + 100 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار» و تیمارکودی چهارم «تیمار اول + 150 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار» بودند. کلیه مراحل کاشت، داشت و برداشت مطابق استانداردهای توصیه شده به اجرا درآمد. در طول انجام آزمایش و پس از پایان کار، خصوصیات شاخص های کیفی و کمی محصول ثبت و اندازه گیری شد. در این رابطه شاخص هایی نظیر «تعداد نهایی ساقه های اصلی و جانبی، ارتفاع بوته، تعداد غده، وزن خشک غده، وزن تر غده، وزن خشک بوته، وزن تر بوته، میزان ازت غده و میزان پروتئین غده» اندازه گیری و محاسبه گردید. نتایج به دست آمده با استفاده از نرم افزارهای Excel، MSTATC و  SASمورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس، اثر اصلی ژنوتیپ، تیمار کودی و همچنین اثرات متقابل کود×ژنوتیپ بر شاخص های رشد و عملکرد در سطح 0.01 معنی دار گردید. ولی میزان کودپذیری ارقام آگریا و ساتینا متفاوت بوده و برای هر رقم یک تیمار کودی مشخصی مناسب است و نمی توان یک تیمار کودی معینی را به همه ارقام نسبت داد. از میان تیمارهای کودی برای هر دو رقم، مناسب ترین مقدار کود پیشنهادی، افزایش مقدار 150 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار می باشد ولی در مجموع در منطقه میانه رقم آگریا از نظر عملکرد ماده تر و خشک و سایر شاخص ها نسبت به رقم ساتینا برتری نشان می دهد.

به منظور تعیین آستانه اقتصادی خسارت علف هرز تاج خروس ریشه قرمز در مزرعه لوبیاسبز، آزمایشی دو ساله در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل حضور تاج خروس در مراحل 2، 4، 6، 8 و 10 هفته پس از سبز شدن لوبیا تا انتهای دوره رشد و تداخل تمام فصل آن و تیمار شاهد بدون علف هرز بودند. تجزیه مرکب داده ها نشان داد که وزن ماده خشک اندام های هوایی و عملکرد دانه در تیمار شاهد مشابه تیمار شروع تداخل علف هرز در 10 هفته پس از سبز شدن لوبیا بود. کاهش عملکرد تیمار تداخل تمام فصل علف هرز نسبت به شاهد برابر 67.36 درصد بود. سبز شدن تاج خروس در تراکم 8 بوته در هر متر از ردیف از 6 و 8 هفته اول دوره رشد لوبیا به بعد، کاهش عملکرد به ترتیب حدود 21.5 و 6.2 درصد را در مقایسه با شاهد موجب شد. با در نظر گرفتن حداکثر کاهش عملکرد مجاز برابر 10% در لوبیاسبز، کنترل تاج خروس بایستی در صورت سبز شدن آن در مزرعه لوبیا در طول 6 هفته اول دوره رشد انجام گیرد و آستانه اقتصادی خسارت یا مرحله بحرانی تاج خروس در مزرعه در سطح تراکم مورد مطالعه تا 6 هفته اول دوره رشد تعیین شد.

این تحقیق از دیدگاه کمی و الگوی اقتصاد سنجی به بررسی و ارزیابی روند جهانی شدن در بخش کشاورزی می پردازد. اطلاعات برای یک دوره زمانی 20 ساله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بخش کشاورزی در کل حرکت قابل توجهی در مسیر جهانی شدن نداشته است. در این مطالعه محصول زیره سبز مدنظر قرار گرفت. بدین منظور توابع عرضه داخلی، تقاضا، و صادرات زیره سبز مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دهنده آن است که روند جهانی شدن بر عرضه داخلی محصول منتخب اثر مثبت دارد و بیان می کند که حرکت در مسیر جهانی شدن اقتصاد بر تولید داخلی این محصول خواهد افزود. تابع تقاضای محصول نشان داد که شاخص جهانی شدن بر تقاضای زیره اثر منفی دارد، بدین معنی که با حرکت در مسیر جهانی شدن مصرف این محصول در کشور کاهش می یابد. نتیجه حاصل از تابع صادرات زیره بیان می دارد که ضریب شاخص جهانی شدن در این تابع مثبت است و حکایت از آن دارد که در روند جهانی شدن اقتصاد صادرات این محصول افزایش می یابد که کاملا با ظرفیت تولید این محصول در داخل مطابق است.