پژوهش در علوم زراعی
سال:1388 | دوره:2 | شماره:6 |تعداد مقالات:9

به منظور کاهش آب مصرفی و یافتن رقم سازگار آزمایشی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان خوی طی سال 1385 اجرا شد. در این تحقیق روش های کم آبیاری شامل آبیاری جویچه ای یک در میان ثابت، یک در میان متغیر، یک در میان کرت آزمایشی و آبیاری معمولی (تیمار شاهد) به عنوان سطوح عامل اصلی و ارقام طلایه، اکاپی، دکستر و مودنا به عنوان سطوح عامل فرعی در قالب طرح کرت های خرد شده نواری بر پایه بلوک های کامل تصادفی در نظر گرفته شدند. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از: ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و درصد روغن. نتایج حاصله نشان داد تیمارهای مختلف کم آبیاری تاثیر معنی داری بر کلیه صفات مورد مطالعه به جز قطر ساقه، وزن هزاردانه و عملکرد دانه داشتند .(p≤0.05) بررسی روابط همبستگی نشان داد که مهم ترین جزء موثر بر عملکرد دانه وزن هزار دانه بود. تعداد دانه در خورجین، شاخص برداشت و قطر ساقه تحت تاثیر ارقام مورد کشت قرار نگرفتند ولی رقم تاثیر معنی داری بر سایر صفات مورد بررسی داشت. حداکثر و حداقل عملکرد دانه از ارقام دکستر و طلائیه (به ترتیب معادل 3473 و 3034 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. رقم مودنا علی رغم عملکرد پایین، به علت داشتن درصد روغن بیشتر؛ عملکرد روغن بالاتری نسبت به سایر ارقام تولید کرد. بر اساس نتایج یک ساله این آزمایش کشت رقم دکستر با روش کم آبیاری جویچه ای یک در میان (به منظور کاهش آب مصرفی و افزایش راندمان آبیاری) حداکثر محصول دانه و روغن در منطقه مورد بررسی را به دست می دهد.

جهت بررسی اثر محلول پاشی عناصر کم مصرف روی، آهن و بور بر عملکرد، اجزا عملکرد و کیفیت دو رقم آفتابگردان روغنی (لاکومکا و مستر) آزمایشی به صورت اسپلیت پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 18 تیمار و 4 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلو واقع در ارومیه اجرا شد. در این آزمایش عامل اصلی رقم در دو سطح لاکومکا و مستر و عامل فرعی، تیمارهای کودی در 9 سطح شامل: محلول پاشی عناصر ریزمغذی در 3 مرحله: -1رسیدن طول دمگل به بیش از دو سانتی متر -2 (R3)پایان گرده افشانی -3 (R5) مرحله شروع دانه بندی (R7) انجام گرفت. محلول پاشی آهن و روی با غلظت 5 در هزار و بور با غلظت 3 در هزار به ترتیب از منبع سولفات آهن، سولفات روی و اسید بوریک انجام گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده های آزمایش نشان داد که محلول پاشی عناصر ریزمغذی اثر معنی داری بر روی اکثر صفات مورد بررسی داشته است، به طوری که تیمار محلول پاشی توام با روی، آهن و بور (T9) از لحاظ عملکرد دانه (3795 و 3940 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در رقم مستر و لاکومکا)، عملکرد روغن (1726 و 1794 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در رقم مستر و لاکومکا)، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق و درصد پروتئین بیشترین تاثیر معنی دار را نسبت به تیمار شاهد نشان داد. بیشترین درصد پوکی نیز در تیمار شاهد و تیمار عدم محلول پاشی و مصرف خاکی منیزیم مشاهده گردید. نتایج حاصل از مقایسه میانگین در مورد صفات مورد بررسی نیز حاکی از بهتر بودن تیمار عدم محلول پاشی و مصرف خاکی منیزیم نسبت به تیمار شاهد (عدم محلول پاشی و عدم مصرف منیزیم) بود.

به منظور بررسی اثرات کم آبیاری و پتاسیم بر خصوصیات کمی و کیفی آفتابگردان روغنی، آزمایشی در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی طی سال زراعی 1387 با چهار تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی اجرا گردید. آزمایش با چهار تیمار اصلی آبیاری (آبیاری جویچه ای معمولی، آبیاری جویچه ای یک در میان ثابت، آبیاری جویچه ای یک در میان متغیر و دور آبیاری یک در میان) و سه تیمار فرعی کود پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم (25، 50 و 75 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم) اجرا شد. نتایج نشان داد که روش آبیاری جویچه ای یک در میان متغیر ضمن صرفه جویی 50 درصدی آب مصرفی، با کاهش عملکرد دانه و روغن به ترتیب 24.5 و 29.2 درصد برترین تیمار در بین تیمارهای تحت تنش خشکی بود. با افزایش مصرف پتاسیم از 25 به 75 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم، عملکرد دانه و روغن به ترتیب 19.34 و 16.7 درصد افزایش یافت. اثرات متقابل کم آبیاری و مصرف پتاسیم بر صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه و عملکرد روغن معنی دار شد. در روش آبیاری جویچه ای یک در میان متغیر با مصرف 75 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم نسبت به مصرف 25 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم عملکرد روغن به میزان 25.3 درصد افزایش یافت. با این حال بیشترین تاثیر پتاسیم بر افزایش عملکرد روغن (1583 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبی کامل و با مصرف 75 کیلوگرم در هکتار اکسید پتاسیم مشاهده گردید.

به منظور بررسی همبستگی صفات مرتبط با عملکرد دانه و روغن هیبریدهای سینگل کراس آفتابگردان (Helianthus annuus L.) از طریق تجزیه رگرسیونی و علیت، آزمایشی به صورت طرح کارولینای شمالی I در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان خوی انجام گرفت. در سال 1383، 6 لاین برگرداننده باروری با 18 لاین نرعقیم سیتوپلاسمی به صورت یک نر در مقابل سه ماده متفاوت تلاقی یافته و تشکیل دو مجموعه شامل 9 هیبرید در هر کدام را دادند. نتاج هیبرید سینگل کراس در سال 1384 جهت برآورد همبستگی صفات مورد کشت قرار گرفتند. از صفات زمان شروع گل دهی، مدت پرشدن دانه، زمان رسیدگی، ارتفاع بوته، قطر ساقه، قطر طبق، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، نسبت مغز به کل دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد روغن، عملکرد دانه و عملکرد روغن طی فصل زراعی یادداشت برداری به عمل آمد. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون گام به گام، در معادله نهایی به ترتیب دو صفت تعداد دانه در طبق با ضریب استاندارد 1.457 و وزن هزار دانه با ضریب استاندارد 0.733 تاثیر معنی داری در سطح احتمال یک درصد روی عملکرد دانه به عنوان متغیر وابسته داشتند. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون عملکرد روغن به عنوان متغیر وابسته، در معادله نهایی به ترتیب سه صفت تعداد دانه در طبق با ضریب استاندارد 1.147 و وزن هزار دانه با ضریب استاندارد 0.560 و درصد روغن با ضریب استاندارد 0.292 حضور معنی داری در سطح احتمال یک درصد داشتند و بقیه صفات در حضور این سه صفت اهمیت خود را از دست داده و در معادله نهایی حضور نداشتند. نتایج تجزیه علیت عملکرد دانه و روغن نشان داد که برای دستیابی به حداکثر عملکرد، گزینش بایستی از طریق تعداد دانه در طبق و همچنین با در نظر گرفتن حدمطلوبی از این صفت و وزن هزار دانه صورت گیرد.

به منظور مقایسه دو شرایط کاشت (کشت توام ارقام برنج با پرورش ماهی و کشت ارقام برنج بدون پرورش ماهی) دو آزمایش جداگانه، هر یک با 5 ژنوتیپ برنج (برکت، شیرودی، علی کاظمی، لنجان و لاین 507) به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 1388 در آستارا انجام گرفت. نتایج نشان داد که بین شرایط کشت و رقم از لحاظ صفت طول پانیکول، وزن پانیکول، وزن هزار دانه، تعداد پنجه در بوته، تعداد دانه در پانیکول، بیوماس کرت، وزن کاه و عملکرد هکتاری اختلاف معنی دار وجود دارد. اثر متقابل شرایط کشت در رقم برای صفت تعداد پنجه در بوته در سطح احتمال 1% دارای اختلاف معنی دار بود. بر اساس نتایج این آزمایش، پرورش ماهی در مزارع برنج موجب افزایش عملکرد برنج شده و رقم برکت و علی کاظمی به دلیل سازگاری با شرایط کشت توام و وجود شرایط مطلوب رشد با بیشترین میزان عملکرد، مناسب ترین ارقام می باشند.

به منظور اندازه گیری عکس العمل تاج خروس از نظر عملکرد بیولوژیک و تولید بذر در رقابت با آفتابگردان آزمایشی فاکتوریل با سه رقم آفتابگردان (آذرگل، هایسان و آلستار)، تراکم تاج خروس (8.3، 25 و 41.7 بوته در مترمربع) و زمان نسبی سبز شدن تاج خروس (همزمان، 15 و 30 روز بعد از آفتابگردان) در سال زراعی 1386- 1385 در تبریز اجرا شد. با کاهش تراکم و تاخیر در زمان سبز شدن تاج خروس، بیوماس آن کاهش یافت. تیمار 25 بوته تاج خروس در زمان دوم سبز شدن 1.7 برابر تیمار 8.3 بوته تاج خروس در زمان اول سبز شدن آن در میانگین ارقام بذر تولید کرد. با هر هفته تاخیر در سبز شدن تاج خروس در فاصله بین سطوح اول و دوم و سطوح دوم و سوم زمان سبز شدن تعداد بذر تاج خروس در هر مترمربع به ترتیب از 23 به 15 هزار در آذرگل، از 55 به 23 هزار در هایسان و از 45 به 62 هزار بذر در آلستار در میانگین تراکم علف هرز تغییر یافت. با هر روز تاخیر در سبز شدن تاج خروس نسبت به آفتابگردان در فاصله بین سطوح دوم و سوم زمان سبز شدن تعداد بذر در هر بوته تاج خروس در رقم آلستار با شدت بیشتری نسبت به دو رقم آذرگل، هایسان کاهش یافت. کاهش تراکم و افزایش زمان سبز شدن تاج خروس نسبت به آفتابگردان، موجب کاهش شاخص تولید بذر آن در رقابت با هر سه رقم شد.

برای بررسی اثر دور آبیاری و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر صفات زراعی ذرت دانه ای (K.Sc 704)، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 1388 در استان مازندران اجرا گردید. به طوری که دور آبیاری در چهار سطح شامل 75، 100، 125 و 150 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A به عنوان عامل اصلی و سه سطح نیتروژن شامل صفر، 96 و 184 کیلوگرم در هکتار (به ترتیب معادل صفر، 200، 400 کیلوگرم اوره در هکتار) عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که مصرف کود نیتروژن به میزان 184 کیلوگرم در هکتار به خاطر افزایش طول و قطر بلال، تعداد ردیف و دانه در بلال و زیادتر شدن تعداد دانه در ردیف و وزن صد دانه موجب افزایش عملکرد دانه در واحد سطح گردید. بیشترین عملکرد دانه به ترتیب با 75 و 125 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A (به ترتیب 12490 و 13000 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد و اجزای عملکرد دانه از نظر آماری تحت تاثیر دور آبیاری قرار نگرفتند. اثر متقابل دور آبیاری و مقادیر نیتروژن تنها بر عملکرد بیولوژیکی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود.

این تحقیق به منظور بررسی اثر کود زیستی نیتراژین و بیوسوپر در شرایط کم آبیاری بر روی نخود رقم پیروز طی آزمایشی به صورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: آبیاری در دو سطح شامل آبیاری کامل و کم آبیاری به عنوان عامل اصلی و چهار سطح کود زیستی شامل نیتراژین، بیوسوپر، نیتراژین + بیوسوپر و عدم کاربرد کود به عنوان عامل فرعی. نتایج نشان دادند که تعداد نیام در بوته و تعداد نیام در شاخه اصلی به طور معنی دار تحت تاثیر تیمار آبی قرار گرفتند. صفات ارتفاع بوته، تعداد نیام در بوته، تعداد نیام در شاخه اصلی، تعداد نیام یک دانه ای، تعداد نیام دو دانه ای، وزن صد دانه و عملکرد در استفاده از کود زیستی نسبت به عدم مصرف آن پاسخ مثبت داده و به طور معنی دار افزایش یافتند. این افزایش در تیمار نیتراژین + بیوسوپر نسبت به مصرف کودهای زیستی به صورت انفرادی بیشتر بود. در این شرایط عملکرد نسبت به شاهد 11.63% افزایش نشان داد. در حالت کلی، افزایش اجزای عملکرد در اثر استفاده از کودهای نیتراژین + بیوسوپر باعث افزایش عملکرد نخود رقم پیروز شده است.