مدیریت صنعتی دانشگاه آزاد اسلامی
سال:1391 | دوره:7 | شماره:22 |تعداد مقالات:11

سازماندهی تولید و ایجاد ارزش افزوده یکی از چالش های کلیدی شرکتها در فضای رقابتی می باشد. این مقاله در صدد است تا ضمن بررسی راهکارهای مدیریت زنجیره ارزش افزوده در سازمانهای تولیدی، استراتژیهای شرکتها را در مدیریت زنجیره با توسعه کاربردهای تکنولوژی اطلاعات و تقسیم کار تولیدی در کشورهای در حال توسعه مدلسازی نماید. چارچوب ارائه شده به تصمیم گیران این تحلیل را ارائه می کند که در تجربه جهانی چه بخشی از فعالیتها برون سپاری می شود. نقش صنعت و اندازه شرکتها در تعیین استراتژی موثر سازمانها برای تولید بدون کارخانه بخشی از ماهیت فضای رقابتی صنعت مورد مطالعه است. چارچوب ارائه شده در این مقاله نقش شرکتهای مادر و شرکتهای کوچک و متوسط را بر حسب نوع استراتژی صنعتی تشریح نموده و الگوی هم سویی و ارتباط در جهت ایجاد جایگاه رقابتی شبکه تولید بدون کارخانه را ارائه می کند. بر اساس الگوی پیشنهادی به منظور تحقق استراتژی تنوع، کیفیت و تنوع در حالت هزینه رقابتی، همکاری با شرکت های چابک توصیه می شود و برای تحقق کیفیت و تنوع با هزینه رقابتی همکاری با شرکت های دارای ویژگی هزینه پیشنهاد می شود.

امروزه در سرتاسر دنیا تاکید بر نوآوری بین همه شرکت های بزرگ افزایش یافته است. اثرات جهانی سازی اطلاعات و همچنین عواملی مانند افزایش رقابت، نامشخص بودن مرزهای صنعتی، سیکل کوتاهتر میان تولید محصول، باعث ایجاد محیط تجاری متغیر و نیز پررنگ تر شدن نقش نوآوری در همکاری تکنولوژیک شده است. همکاری نوآورانه تکنولوژیک بر اهمیت نقش نوآوری به عنوان مفهوم محوری و اساسی در همکاری تکنولوژیک تاکید می کند تا بدین وسیله دسترسی به اهدافی چون بهبود توانمندی نوآورانه، تغییر رقبا به شرکا و کاهش هزینه های تحقیق و توسعه میسر گردد. این تحقیق با هدف شناسایی شاخص های همکاری های نوآورانه تکنولوژیک در شرکت ملی پتروشیمی ایران، دسته بندی و بررسی اهمیت هرکدام از این شاخص ها صورت گرفت. با بررسی دقیق ادبیات تحقیق و با نظر خبرگان تعداد 20 شاخص برای همکاری های نوآورانه تکنولوژیک در شرکت بازرگانی پتروشیمی استخراج شد و در ادامه با تنظیم پرسشنامه، نظرات سیاست گذاران و خبرگان در حوزه های مرتبط در این شرکت جمع آوری شد. سپس با استفاده از روش های آماری تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل واریانس اقدام به دسته بندی و وزن دهی این معیارها گردید. این معیارها در چهار بعد خصوصیات سازمان همکار، روش های همکاری تکنولوژیک، اندازه سازمان همکار و علمی آموزشی به ترتیب اهمیت قرار گرفتند. از آنجایی که در تحقیق صورت گرفته عامل خصوصیات سازمان همکار، مهم ترین عامل شناخته شده و در اولویت اول قرار گرفت، لذا افزایش اطلاعات در مورد شریک با در نظر گرفتن حداقل ریسک و حداکثر بازدهی، مذاکره با شریک، و توسعه توانمندی های جدید به ایجاد همکاری نوآورانه تکنولوژیک موثر و کارا کمک می کند.

در مساله انتخاب تامین کننده نمی توان قیمت را به عنوان تنها ملاک انتخاب تامین کنندگان دانست بلکه مساله انتخاب تامین کننده یک مساله تصمیم گیری چندمعیاره است که شامل معیارهای کمی وکیفی مانند قیمت، کیفیت کالا وخدمات، زمان تحویل و غیره است که این معیارها نیز ممکن است خود شامل زیر معیارهایی باشند. در دنیای واقعی به دلیل وجود اطلاعات نادقیق تصمیم گیری بر اساس اطلاعات نادقیق و واژه های زبانی بیان می شود، بنابراین برای تصمیم گیری نزدیک به واقعیت می توان دراین موارد از تئوری مجموعه های فازی استفاده کرد. در این پژوهش به ارائه مدل ترکیبی تاپسیس فازی (که معیارهای تصمیم گیری دارای زیر معیار می باشند) و برنامه ریزی آرمانی برای مساله انتخاب تامین کننده وهمچنین تخصیص سفارشات به تامین کنندگان پرداخته ایم. در قسمت اول مدل به دلیل استفاده از اطلاعات نادقیق ومبهم مانند واژه های زبانی، از کاربرد ترکیب تئوری مجموعه های فازی وتصمیم گیری گروهی با تاپسیس بهره برده ایم و وزن های بدست آمده از قسمت اول به عنوان ورودی برای ضرایب اولین هدف در مدل چند هدفه به کار گرفته شده ودرقسمت دوم مدل با استفاده از کاربرد برنامه ریزی چند هدفه آرمانی که شامل اهدافی مانند: حداکثرنمودن ارزش کل خرید، حداقل نمودن هزینه کل خرید، حداقل کردن اقلام معیوب وحداقل کردن زمان تحویل کل می باشد و نیز در نظر گرفتن محدودیت هایی مانند ظرفیت تامین کنندگان و برآورده کردن تقاضای خریدار تخصیص سفارشات انجام شده است. با توجه به نتایج حاصله از حل مدل دو مرحله ای، می توان ادعا نمود که مدل ارائه شده قادراست با در نظر گرفتن معیارهای کمی وکیفی و نیز محدودیتهای موجود به طور همزمان به حل مساله انتخاب تامین کننده و تخصیص سفارشات به آنها بپردازد به گونه ای که سطوح رضایت بخش برای دسترسی به اهداف چندگانه را ارضا نماید. در آخر رویکرد ترکیبی مذکور برای روشن شدن و تفسیر مدل در کارخانه زمزم تهران به کار گرفته شده است، برای حل مدل آرمانی چند گزینه ای از برنامه LINGO8 استفاده شده است.

در سالهای اخیر، مدیریت سازمانها با چالشهای عمده جدیدی مواجه شده اند که منتج به توجه خاص به زنجیره عرضه و نحوه مدیریت آن گشته است. در این راه اگرچه مدل های متعددی برای زنجیره تامین ارائه شده است، اما در آنها به زنجیره تامین به صورت یکپارچه توجه نشده و یا اگر این گونه بوده فرآیند تولید به صورت تک مرحله ای در نظر گرفته شده است، که در این صورت موجودی کالای نیم ساخته در فرآیند تولید مورد توجه واقع نشده است. در این مقاله تلاش شده است با ارائه یک مدل ریاضی دو سطحی برای یک سازمان تولیدی با فرآیند تولید چند مرحله ای و مقایسه خروجیهای مدل با اطلاعات واقعی دریافتی از شرکت نساجی نمونه، صحت مدل مورد بررسی قرار گیرد. لذا مدل این تحقیق در دو سطح میان مدت و کوتاه مدت طراحی شده است که در سطح میان مدت چند هدف برای برنامه ریزی جامع خرید، تولید و توزیع ارائه شده است که وضعیت بهینه را در یک دوره t روزه مشخص می کند. مدل سطح کوتاه مدت نیز با هدف حداقل کردن هزینه های زنجیره و موجودی کالای نیم ساخته در مراحل مختلف تولید، برنامه های روزانه تولید را در هر مرحله از فرآیند تولید، مشخص می کند. پس از ارائه مدل اطلاعات واقعی شرکت نمونه در مدل قرار گرفته و با استفاده از نرم افزار لینگو مدل حل گردید و نتایج به دست آمده از مدل با موجودیهای کالای نیم ساخته مراحل مختلف تولید مقایسه گردید نتایج تحقیق حاکی از کاهش قابل توجه کالای نیم ساخته در بخش های مختلف فرآیند تولید در صورت استفاده از مدل بود و بدین ترتیب کارایی مدل مورد تایید قرار گرفت.

تکنیک تحلیل پوششی داده ها بر اساس برنامه ریزی ریاضی بنا شده است و در محاسبه کارایی نسبی واحد های تصمیم گیرنده متجانس بکار می رود. کارایی نسبی هر واحد تصمیم گیرنده تابعی از ورودی ها و خروجی های آن واحد است. اما در برخی از موقعیتهای واقعی دیده می شود که واحد تحت ارزیابی خود چند کار متفاوت انجام می دهد یا به چند مولفه متفاوت تقسیم می شود. در چنین موقعیتهایی ورودیها بین مولفه های واحد تقسیم شده و هر کدام از مولفه ها خود دارای خروجی مختص به خود می باشند. در این موارد با به کار بردن مدلهای DEA استاندارد، میزان ناکارایی مولفه ها را نمی توانیم تحلیل کنیم. از این رو ارزیابی کارایی مولفه ای با مدلسازی خاص خود مطرح می گردد که به آن MCDEA می گویند. در این مقاله ، به ارزیابی واحد نگهداری و تعمیرات شرکت شاسی ساز از مجموعه گروه بهمن در 4 دوره 6 ماهه با استفاده از تحلیل پوششی داده ها ارزیابی گردید. در آن از شاخصهای خروجی نظیر: OEE، MTBF و MTTR استفاده شده است. همچنین در این مدل عواملی همچون نیروی انسانی، هزینه ها و نوآوری به عنوان ورودی درکارایی هر کدام از مولفه های واحد و نیز کارایی تجمعی، مورد بررسی قرار گرفته اند. پس از مدلسازی و ارزیابی، میزان ناکارایی هر یک از مولفه ها مشخص و تجزیه و تحلیل گردید است.

شتاب روزافزون جهانی شدن اقتصاد و تحولات شگرف در عرصه تولیدات صنعتی، فرصتها و چالشهای بزرگی را برای صنایع به وجود آورده است. برای حضور در عرصه اقتصاد جهانی باید جهانی اندیشید و اجرای الگوهای مدیریت و تولید در کلاس جهانی الزامی می باشد. در دنیای رقابتی امروز یکی از اصلی ترین دغدغه های مدیران ارشد سود آوری و کسب نتایج به صورت پایدار است. یکی از الگوهای مدیریتی که به تازگی و بطور گسترده در بنگاه های در کلاس جهانی استفاده می شود، متدولوژی شش سیگمای ناب (LSS) است. با توجه به کاربرد رو به گسترش برنامه شش سیگمای ناب در سازمان های کشور، هدف این مقاله تحلیل عوامل موثر بر موفقیت این برنامه (عوامل بحرانی، عوامل پشتیبان و عوامل وابسته) در راستای تولید در کلاس جهانی است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران ارشد و میانی شرکت های فعال در صنعت لوازم خانگی در استان اصفهان می باشند. جهت گرد آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. در این پژوهش با استفاده از رویکرد معادلات ساختاری ونرم افزار Amos ویرایش 18 به بررسی 3 فرضیه که شامل تاثیر عوامل بحرانی بر موفقیت شش سیگما ناب، تاثیر عوامل پشتیبان بر موفقیت شش سیگما ناب و تاثیر عوامل وابسته بر موفقیت شش سیگما ناب، پرداخته شده است. با توجه به اطلاعات به دست آمده از طریق پرسشنامه وتجزیه وتحلیل داده ها تمامی فرضیات در سطح اطمینان 95% تایید شدند.

در این تحقیق عوامل موثر بر انتخاب روش انتقال تکنولوژی با توجه به مدلهای انتقال تکنولوژی مورد شناسایی قرار گرفته است. روش نمونه گیری در تحقیق حاضر تصادفی طبقه ای بوده و تعداد نمونه ها 54 نفر می باشد. روش تحقیق توصیفی و میدانی است.برای اندازه گیری متغیرهای مستقل و همچنین جهت انجام مقایسات زوجی موردنیاز تحلیل سلسله مراتبی فرآیندها از پرسشنامه استفاده شده است. در این تحقیق ابتدا شاخصهایی برای هریک از متغیرهای مستقل شناسایی شده اند و سپس فرضیات تحقیق مبتنی بر موثر بودن متغیرهای مستقل در متغیروابسته که همان انتخاب روش انتقال تکنولوژی است شکل گرفته است. سپس با استفاده از آزمون کای دو و آزمون فریدمن میزان تاثیر متغیرهای مستقل در متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفته است و پنج فرضیه با 95% اطمینان مورد تایید قرار گرفته است، سپس با استفاده ازنتایج تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فرآیندها و روش فردی در تصمیم گیری گروهی اقدام به رتبه بندی روشهای انتقال تکنولوژی در صنایع پتروشیمی اراک شده است.

صنعت نرم افزار یکی از محورهای مهم توسعه در صنعت فناوری اطلاعات به شمار می رود. این صنعت در ایران علیرغم وجود ظرفیت های بالقوه شکوفایی و سودآوری، نتوانسته در حدی که شایسته است رشد نماید و بنا به دلایلی که در این مقاله به آن اشاره خواهد شد، سهم ایران از مجموع حجم جهانی تجارت این صنعت ناچیز است. هدف از این مقاله، در گام اول شناسایی و سپس اولویت بندی خط مشی ها و راهکارهای توسعه صنعت نرم افزار در ایران می باشد. با بررسی پیشینه تحقیق و انجام مصاحبه دقیق با خبرگان، راهکارهای توسعه صنعت نرم افزار در ایران شناسایی و دسته بندی شد، شاخص ها بر اساس نظر اعضای جامعه تحقیق شامل 33 نفر از صاحب نظران حوزه نرم افزار در بخش های صنعتی، دانشگاهی و سیاست گذاری، اولویت بندی شد. اساس فرآیند این پژوهش بدین ترتیب است. از منظر فلسفی، این پژوهش از پارادایم تفسیری اثبات گرایی پیروی می کند. جهت گیری پژوهش، کاربردی و رویکرد آن استقرایی است، صبغه پژوهش، کمی کیفی است و نوع آن میدانی می باشد، استراتژی های این تحقیق از نوع همبستگی و مطالعه موردی است و در نهایت، اهداف اصلی پژوهش، تبیین، اکتشاف و توصیف می باشد. شیوه گردآوری داده ها، مصاحبه و پرسش نامه بوده و تحلیل این داده ها توسط نرم افزار آماری SPSS و آزمون فریدمن صورت گرفته است. پژوهش به این نتیجه رسیده است که تعیین متولی واحد در حوزه نرم افزار در بین راهکارهای راهبردی، رعایت قوانین کپی رایت و حق مالکیت معنوی در بین راهکارهای سیاستی و بازنگری در نحوه آموزش دانشجویان رشته مهندسی نرم افزار از بین راهکارهای زیرساختی دارای بیشترین اولویت است که توجه به این عوامل و همچنین اولویت آنها برای توسعه صنعت نرم افزار اهمیت فراوانی دارد.

عوامل متعددی می توانند با رفتار های انحرافی در محیط های کار ارتباط داشته باشند. از بین این عوامل متعدد، می توان به تقاضاهای شغلی، منابع شغلی و کنترل شغلی اشاره کرد. این پژوهش با هدف پیش بینی رفتارهای انحرافی از طریق تقاضاهای شغلی، منابع شغلی و کنترل شغلی اجرا شد. جامعه آماری پژوهش، کارکنان شرکت نفت و گاز زاگرس جنوبی در بندرعباس در بهار وتابستان 1390 به تعداد 250 نفر می باشد. نمونه پژوهش شامل 187 نفر از کارکنان این سازمان است که با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه 7 سوالی تقاضاهای شغلی (در دو خرده مقیاس ابهام و گرانباری نقش و تعارض نقش)، پرسشنامه 13 سوالی منابع شغلی (شامل سه خرده مقیاس آموزش وقدردانی، حمایت سرپرست و حمایت فناوری)، پرسشنامه 5 سوالی کنترل شغلی و پرسشنامه 8 سوالی رفتارهای انحرافی می باشد. داده ها از طریق تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی تحلیل شد. یافته ها نشان داد که به ترتیب در مرحله اول ابهام وگرانباری نقش، در مرحله دوم ابهام و گرانباری و تعارض نقش همراه با آموزش وقدردانی، حمایت سرپرست و در مرحله سوم ابهام و گرانباری نقش، آموزش وقدردانی و حمایت سرپرست همراه با کنترل شغلی برای رفتارهای انحرافی دارای توان پیش بین معنادار هستند (0.01>p.

امروزه افزایش بهره وری در بخش صنعت علاوه بر اینکه تحت تاثیر سرمایه گذاری تحقیق و توسعه است، بلکه تحت تاثیر سرمایه انسانی نیز قرار می گیرد. بر این اساس مطالعه حاضر نشان می دهد که بهره وری کل عوامل تولید در بخش صنعت به مخارج تحقیق و توسعه داخلی، سرمایه گذاری تحقیق و توسعه شرکای تجاری، سرمایه انسانی و درجه بازی اقتصاد بستگی دارد. برای این منظور معادله بهره وری کل عوامل تولید صنعت با روش شناسی مدلهای رگرسیونی خود توضیح برداری با وقفه های گسترده (ARDL) و به کمک مجموعه سری زمانی بین سالهای 1388 1358 تخمین زده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که اثر مخارج سرمایه گذاری در R&D داخلی بر بهره وری صنعت ضعیف تر از انباشت سرمایه R&D شرکای تجاری در این بخش است. در ضمن متغیرهای سرمایه انسانی و درجه بازی اقتصاد دارای تاثیر مثبت بر بهره وری کل صنعت است. با توجه به نتایج بدست آمده از تحقیق، در نهایت توصیه می شود که سهم قابل توجهی از تولید ملی به هزینه های تحقیق و توسعه و آموزش نیروی انسانی اختصاص یابد. علاوه بر این لازم است که در انتخاب شرکای تجاری در آینده صنعت دقت لازم به خرج داده شود، زیرا که سرریز تحقیق و توسعه از کشورهای با دانش بالا بیشتر از کشورهای در حال توسعه است.

امروزه سازمان ها دریافته اند که رمز ماندگاری در عرصه رقابت، پرداختن به مقوله دانش و مدیریت صحیح آن می باشد. در عین حال بسیاری از سازمان ها، کسب و کار خود را بر حسب پروژه ها سازماندهی می کنند. موفقیت مدیریت دانش در سازمان های مبتنی بر پروژه به دلیل ویژگی های متفاوت شان با سایر سازمان ها، مستلزم توجه به یک سری عوامل بحرانی موفقیت می باشد. هدف این پژوهش شناسایی عوامل بحرانی مدیریت دانش در کسب و کار های مبتنی بر پروژه و ارزیابی روابط بین آنها با استفاده از مدل سازی ساختاری تفسیری می باشد. در این مطالعه، جامعه تحقیق تعدادی از مدیران پروژه های صنعت خودرو سازی ایران بوده که با استفاده از تکنیک دلفی و طی مدت 2 ماه، نظرات آنها جمع آوری و تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد عامل مدیریت بالاترین قدرت نفوذ و کمترین وابستگی را در بین 8 عامل بحرانی دیگر شامل: ساختار سازمانی، فرهنگ، متدولوژی مدیریت دانش، زیر ساخت های اطلاعاتی، محتوای دانش، مدیریت پروژه سازمانی، انگیزش و پاداش و کارکنان دارد. شناخت کلیه این عوامل و درک روابط بین آن ها، برای موفقیت مدیریت دانش در کسب و کار های مبتنی بر پروژه امری ضروری است.