اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی
سال:1395 | دوره:10 | شماره:40 |تعداد مقالات:8

تنوع طلبی جنسی، نوعی رفتار جنسی است که با میزان اشتغال ذهنی به روابط جنسی متعدد و حیطه رفتاری آن با میزان تلاش فرد برای برقراری رابطه جنسی با افراد جدید، یا به اشکال متفاوت مشخص می شود. هدف پژوهش حاضر، ارایه مدل ساختاری برای تبیین تنوع طلبی جنسی بر اساس طرح واره های ناسازگار اولیه، سبک های فرزندپروری و خلق و خو بود. بدین منظور، 422 مرد متاهل از جامعه طلاب و دانشجویان قم به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و از نظر تنوع طلبی جنسی، سرشت و منش، طرح واره های ناسازگار اولیه و سبک های فرزندپروی مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، تاییدی و مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که طرح واره های ناسازگار اولیه (43 درصد)، سبک های فرزندپروری پدر به صورت مستقیم (32 درصد) و به صورت غیرمستقیم (9 درصد) تنوع طلبی جنسی را تبیین می کنند. سبک های فرزندپروری مادر و خلق و خو به صورت غیرمستقیم (به ترتیب 13 درصد و 19 درصد) و به واسطه طرح واره های ناسازگار اولیه تنوع طلبی جنسی را تبیین کردند. در مجموع به نظر می رسد که طرح واره های ناسازگار اولیه نقش مهمی در تبیین تنوع طلبی جنسی ایفا می کنند.

نارسا خوانی، یک اختلال عصب- شناختی پیچیده است که رشد سواد آموزی، روند رشدی رمزگشایی و رمزگذاری را تحت تاثیر قرار داده و نقایص چشمگیری در روند رشدی مهارت های اساسی خواندن و هجی کردن بوجود می آورد. هدف پژوهش حاضر، تاثیر توانبخشی شناختی توجه بر حافظه کاری و روانی کلامی در دانش آموزان نارساخوان بود. بدین منظور، طی یک مطالعه تک آزمودنی از نوع ABA با گروه کنترل، 8 دانش آموز با تشخیص نارساخوانی که در پرونده آنها مشکلات شناختی همچون توجه و حافظه کاری برجسته بود، با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. آزمودنی ها به مدت 15 جلسه تحت توانبخشی با تکالیف مربوطه کارکردهای توجهی قرار گرفتند و در سه مرحله و در هر مرحله 3 بار و همچنین در یک فاصله زمانی چهار ماهه از نظر حافظه کاری و روانی کلامی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در مجموع آزمودنی های هر گروه، 10 بار با استفاده از آزمون N-BACK و آزمون روانی کلامی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش (تحلیل بصری و اندازه اثر) نشان داد که مداخلات شناختی مبتنی بر بازی های توجهی بر میزان کارآیی حافظه کاری و روانی کلامی دانش آموزان نارساخوان موثر است. تقویت عوامل شناختی پایه ای همچون توجه با استفاده از توانبخشی شناختی در سا ل های اول تحصیل می تواند رویکرد موثری در بهبود کارکردهای اجرایی و درمان اختلال دانش آموزان نارساخوان باشد.

رابطه بین اختلال وسواسی- جبری و بیماری های سایکوتیک بویژه اسکیزوفرنیا، همیشه مورد توجه بوده و استفاده از نمونه های اسکیزوتایپی به عنوان روشی برای بررسی طیف اسکیزوفرنیا به طور فزاینده ای مورد توجه قرار گرفته است. از آنجایی که پژوهش در مورد شخصیت اسکیزوتایپی در جمعیت عمومی ممکن است فرصت مهمی برای مطالعه شاخص های زیستی و شناختی آسیب پذیر برای اسکیزوفرنیا، بدون مداخله اثر بلند مدت بستری شدن در بیمارستان، دارو و علایم شدید روانی فراهم آورد، هدف پژوهش حاضر بررسی همایندی ابعاد و عامل های صفات اسکیزوتایپی با علایم اختلال وسواسی- اجباری بود. بدین منظور، طی یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، 627 نفر از جامعه آماری دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه تبریز با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و از نظر شخصیت اسکیزوتایپی و علایم وسواسی- اجباری مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مولفه های سوظن، اضطراب اجتماعی مفرط، تجارب ادراکی غیرمعمول، عاطفه سطحی، گفتار غریب و عقاید انتساب و عامل های بین فردی و شناختی- ادراکی توان پیش بینی علایم اختلال وسواسی- اجباری را دارند. همچنین اسکیزوتایپی منفی در مقایسه با اسکیزوتایپی مثبت توان بیشتری در پیش بینی علایم OCD دارد. شواهد از این موضوع حمایت می کند که بین اختلال وسواسی- اجباری و شخصیت اسکیزوتایپی، همپوشی بالایی وجود دارد.

رضایت زناشویی، یک جنبه بسیار مهم در رابطه زوجین است و نقش مهمی در سلامت روان- شناختی زوجین ایفا می کند. سلامت روان شناختی همسران نیز می تواند تحت تاثیر مولفه های مهمی چون رضایت زناشویی و رضایت جنسی قرار گیرد. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه رضایت زناشویی و رضایت جنسی با سلامت روان زوجین بود. بدین منظور، طی یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، 220 زوج به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و از نظر رضایت زناشویی، رضایت جنسی و سلامت روان مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که رضایت زناشویی و رضایت جنسی با سلامت روان زوج ها در دوره های سنی 20 تا 30 سال، 31 تا 40 سال، 41 تا 50 سال ارتباط مثبت و معنادار دارد. همچنین رضایت زناشویی و رضایت جنسی می توانند 57 درصد از واریانس سلامت روان را در دوره سنی 20 تا 30 سال پیش بینی کند. در واقع، رضایت زناشویی می تواند 38 درصد از واریانس سلامت روان در دوره سنی 31 تا 40 سال و 44 درصد از واریانس سلامت روان در دوره سنی 41 تا 50 سال را پیش بینی کند. نتایج تحقیق حاضر، نشانگر اهمیت ارتباط مثبت و معنادار بین رضایت مندی زناشویی و رضایت مندی جنسی با سلامت روان شناحتی زوجها است.

عاطفه، به خلق و احساسات ذهنی افراد اشاره دارد که به صورت عاطفه مثبت یا منفی تجربه می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان نگرانی آسیب شناختی، نشخوارگری و همچنین راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در سطوح عاطفی مثبت و منفی بود. بدین منظور، ابتدا 287 نفر از دانشجویان پسر و دختر دانشگاه ارومیه از طریق نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از دانشکده های مختلف انتخاب شدند و پس از تحلیل نتایج اولیه تعداد 74 نفر از آنان بر اساس نمرات انتهایی توزیع (Z استاندارد) در مقیاس عاطفه مثبت و منفی جدا شدند و درنهایت به منظور آزمون فرضیه های پژوهش، شرکت کنندگان جهت سنجش نگرانی آسیب شناختی، نشخوارگری و راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان مورد مطالعه قرار گرفتند. داده ها پس از جمع آوری با استفاده از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره واریانس تک متغیره و آزمون های تعقیبی تحلیل شدند. نتایج نشان داد که نگرانی آسیب شناختی و نشخوارگری با سطوح عاطفه منفی بالا و عاطفه مثبت پایین مرتبط هستند، از سویی نتایج نشان داد که افراد با عاطفه منفی بالا (HNA) در راهبردهای تنظیم هیجانی منفی نمرات بالا تری داشتند و گروه عاطفه مثبت بالا (HPA) در راهبردهای تنظیم هیجانی مثبت نمرات بالا تری به دست آوردند. به نظر می رسد ابعاد عاطفه مثبت و منفی از طریق میانجی گری نگرانی آسیب شناختی، نشخوارگری و همچنین راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان به عوامل مستعد کننده آسیب شناسی روانی هستند.

استرس ادراک شده، حالت یا فرایندی روان شناختی است که طی آن، فرد بهزیستی جسمی و روان شناختی خود را تهدیدآمیز ادراک می کند. هدف پژوهش حاضر، نقش تعدیل کننده اجتناب تجربه ای در رابطه بین حساسیت اضطرابی و استرس ادراک شده در دانشجویان بود. بدین منظور 360 دانشجو از دانشگاه آزاد اسلامی تبریز به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و از نظر استرس ادراک شده، حساسیت اضطرابی و پذیرش و عمل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که استرس ادراک شده با اجتناب تجربی و حساسیت اضطرابی همبستگی مثبت و اجتناب تجربه ای با حساسیت اضطرابی همبستگی مثبت معناداری دارد. نتایج تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نیز نشان داد که حساسیت اضطرابی و اجتناب تجربی، به تنهایی و در تعامل با یکدیگر، توانایی پیش بینی استرس ادراک شده را دارند، نتایج تحلیل شیب ساده نشان داد که اجتناب تجربی در رابطه بین حساسیت اضطرابی و استرس ادراک شده، نقش تعدیل کننده داشته و اجتناب تجربه ای اثر فزاینده دارد به طوری که در هر دو سطح پایین و بالای اجتناب تجربی بین حساسیت اضطرابی و استرس ادراک شده رابطه معنادار وجود دارد اما، وقتی حساسیت اضطرابی و اجتناب تجربی در سطح بالایی قرار دارند، میزان استرس ادراک شده در بالاترین سطح قرار دارد در حالی که وقتی سطح حساسیت اضطرابی پایین است، استرس ادراک شده در سطوح مختلف اجتنابی تجربی (بالا و پایین) تا حدی نزدیکتر است. به نظر می رسد اجتناب تجربه ای نقشی تعدیل کننده در رابطه بین حساسیت اضطرابی و استرس ادراک شده دارد.

اختلال استرس پس از سانحه، مجموعه واکنش هایی است که فرد به دنبال مواجهه با یک استرسور شدید از خود بروز می دهد. هدف پژوهش حاضر، مقایسه معنای زندگی، افکار خودکشی و تحریفات شناختی در زنان آسیب دیده با و بدون اختلال استرس پس از سانحه بود. بدین منظور طی یک پژوهش مقایسه ای، 200 نفر از زنان مواجه شده با رویداد آسیب زا در شهرستان گیلان غرب به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و بر اساس مصاحبه بالینی و نمره برش بالاتر از 107 در مقیاس اختلال استرس پس از سانحه به دو گروه با و بدون اختلال استرس پس از سانحه تقسیم شدند. دو گروه به صورت انفرادی از نظر معنای زندگی، افکار خودکشی و تحریفات شناختی مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیره (مانوا) نشان داد که میانگین نمرات گروه افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه در متغیرهای معنای زندگی و زیر مولفه های آن که شامل، معنای حاضر در زندگی، جستجوی معنا در زندگی و تحریفات شناختی به طور معناداری پایین تر از افراد بدون اختلال استرس پس از سانحه بود اما، در افکار خودکشی و زیر مولفه های آن، تمایل به مرگ، آمادگی برای خودکشی و تمایل به خودکشی واقعی، میانگین نمرات گروه افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه به طور معنا داری بالاتر از افراد عادی است. به نظر می رسد با توجه به اهمیت وجود معنا در زندگی، افکار خودکشی و تحریف های شناختی مبتلایان به اختلال استرس پس از سانحه در اولویت کار رواندرمان گران قرار گیرد. شناختی جهت افزایش وضعیت سلامت روان آنان با اهمیت بیشتری مورد توجه قرار گیرد.

آگاهی و گریز از آگاهی از مفاهیم بنیادی رویکرد یکپارچه نگر است. در این رویکرد باور کلی بر آن است که چیزی به عنوان آگاهی انتزاعی در فضا بدون وابستگی به مغز وجود ندارد و آگاهی از تولیدات عملکرد کل مغز است. به همین دلیل، هرگاه عملکرد مغز به طور موقت یا دایم متوقف شود، چیزی به اسم آگاهی وجود نخواهد داشت. توانایی آگاهی، باز آفرینی ها، یکپارچه سازی ها و شناسایی اعمال و احساسات، نیازمند استفاده از معیارهای عملکرداست که می تواند به هزاران راه از منبع رفتار، شخص (و باورهایش) و محیط مایه بگیرد و بر اساس قوانین یادگیری، پایدار یا نسبتا پایدار شود. آنچه آنا فروید، فروید و سایرین در رابطه با مکانیسم های دفاعی گفته اند یا آنچه متاخرینی متفاوت مانند بندورا در رابطه با فرایندهای خود تبریه ساز مطرح کرده اند، نتیجه کارکردی است که با گریز از آگاهی به دنبال حفظ یکپارچگی، راحتی، لذت، یکسانی و حتی حل و فصل ناهماهنگی است. ما عمیقا معتقدیم انسان ها همواره از تدابیری استفاده می کنند که وظیفه آنها احساس راحتی و بر حذر داشتن فرد از درد و رنج و سرزنش است. الگوهایی که به صورت خودکار و در پاسخ به ادراک خطر یا تعارض روانی، در قبال تغییر غیرمنتظره در محیط درونی یا بیرونی یا در پاسخ به ناهماهنگی شکل می گیرند و افراد را قادر می سازند ضمن گریز از آگاهی، رفتارهای خود یا دیگران را توجیه کنند، آرمان های غیرعقلانی را بجویند، رفتارهای غیرمنطقی خود را منطقی بدانند و اهدافشان را بر بنیان های سست بنا کرده و به هزار شیوه، جلوی آگاهی خودشان را بگیرند.