اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی
سال:1390 | دوره:6 | شماره:22 |تعداد مقالات:9

نگارش و گزارش یک پژوهش علمی در عین سادگی، دقت بیش از اندازه ای را طلب می کند. چیره نبودن در گزارش و زبان آماری لازم برای ارایه یافته ها، از مهمترین مسایلی است که پژوهشگران با آن مواجه اند. در این نوشته، برای ارایه یک چارچوب نسبتا استاندارد، روش گزارش یافته های حاصل از تحلیل های واریانس و کواریانس برای پژوهشگران، به ویژه نویسندگان فصل نامه علمی- پژوهشی اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی ارایه شده است.تحلیل واریانس ها از هر نوعی که باشد، مجموعه ای از روش های آماری است که طی آن مجموع مجذورات کل به مولفه هایی که با منابع خاصی مربوط است تجزیه می شود تا معلوم شود کدامیک از منابع تغییر، موثر است و اثر کدامیک از منابع تغییر، ناچیز و قابل چشم پوشی است. در تحلیل واریانس، عامل متغیری است که در یک مطالعه به کار می رود. این متغیر می تواند مجموعه ای از حالات و طبقات وابسته به هم باشد که آنها را سطح می نامند.

افسردگی، یکی از شایع ترین تشخیص ها در اختلالات روانی است که تعداد زیادی از افراد به آن مبتلا هستند و تاکنون، شیوه های مختلفی برای درمان آن ارایه شده است. هدف پژوهش حاضر تعیین میزان اثر بخشی گروه درمانی شناختی به روش مایکل فری در کاهش افسردگی زندانیان بود. بدین منظور، 16 نفر از زندانیان مرد مستقر در بند روان درمانی زندان مرکزی قم که بر اساس آزمون افسردگی بک، افسرده متوسط و شدید تشخیص داده شده بودند، به طور تصادفی در دوگروه 8 نفره آزمایشی و کنترل گمارده شدند، سپس شناخت درمانی گروهی به روش مایکل فری در 12 جلسه 90 دقیقه ای برای گروه آزمایش اجرا شد و پس از پایان مداخله درمانی، دوباره آزمون افسردگی بک از هر دو گروه اخذ شد. نتایج تحلیل کواریانس، نشان داد که بین میانگین نمره افسردگی پس آزمون دو گروه، تفاوت معنادار وجود دارد و می توان نتیجه گرفت که شناخت درمانی گروهی به روش مایکل فری منجر به کاهش افسردگی زندانیان می شود.

درد، یک تجربه حسی- هیجانی است و به عنوان یک تجربه ذهنی می تواند با انواع حالات و اختلالات هیجانی همراه شود. معطوف شدن توجه به سمت محرک های دردناک، یکی از ویژگی های مهم درد به حساب می رود. هدف پژوهش حاضر، بررسی توجه انتخابی در بیماران مبتلا به دردهای مزمن عضلانی- اسکلتی در مقایسه با گروه غیر بیمار بود. بدین منظور 50 بیمار مبتلا به درد مزمن عضلانی- اسکلتی به شیوه در دسترس از بیمارستان امام خمینی و آتیه شهر تهران انتخاب و با 50 نفر فرد سالم از جمعیت عمومی از نظر ویژگی های دموگرافیک همتاسازی و مقایسه شدند. سپس هر دو گروه با آزمون نرم افزاری کاوش- نقطه تصویری مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری، نشان داد که بیماران مبتلا به دردهای مزمن عضلانی- اسکلتی با گروه غیر بیمار در سطوح توجه انتخابی تفاوت معنادار دارند. همچنین تحلیل ها نشان داد که هر دو گروه در توجه به محرک های دردناک متجانس، محرک های دردناک نامتجانس، محرک های شاد متجانس و محرک های شاد نامتجانس، تفاوت معنادار دارند.

بهزیستی روانی، شامل دریافت های فرد از میزان هماهنگی بین هدف های معین و ترسیم شده با پیامدهای عملکردی است که در فرایند ارزیابی های مستمر به دست می آید و به رضایت درونی و نسبتا پایدار در توالی زندگی منتهی می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه امیدواری و تاب آوری با بهزیستی روان شناختی در دانشجویان بود. جامعه آماری این پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه تبریز بود که از میان آنها تعداد 400 نفر (200 پسر، 200 دختر) به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب و از نظر امیدواری، تاب آوری و بهزیستی روان شناختی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون گام به گام مورد بررسی قرار گرفت. نتایج، نشان داد که بین امیدواری و تاب آوری با بهزیستی روان شناختی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و متغیرهای پیش بین، قادرند تغییرات بهزیستی روان شناختی دانشجویان را پیش بینی کنند. بر اساس این داده ها، افرادی که امیدواری و تاب آوری بالایی دارند از بهزیستی روانی بالایی نیز برخوردارند.

گری، یک الگوی زیستی از شخصیت مبتنی بر سه سیستم مغزی- رفتاری ارایه کرده است که اساس تفاوت های فردی را تشکیل می دهد و فعالیت هر یک از آن ها به فراخوانی واکنشهای هیجانی متفاوت نظیر ترس و اضطراب می انجامد. هدف پژوهش حاضر، بررسی تفاوت الگوی فعالیت سیستم های مغزی/ رفتاری در افراد معتاد و غیرمعتاد بود. بدین منظور، 96 آزمودنی معتاد (48 زن و 48 مرد) با 96 آزمودنی بهنجار (48 زن و 48 مرد) همتا شدند و با مقیاس شخصیتی گری ویلسون (GWPQ) مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که افراد معتاد مرد و زن در مقایسه با افراد عادی، نمره بالاتری در سیستم فعال ساز رفتاری کسب می کنند. همچنین، از لحاظ سیستم بازداری رفتاری (BIS) و سیستم جنگ/ گریز (FFS) بین گروه ها تفاوت معناداری به دست نیامد و نتایج حاضر از این فرضیه که افراد معتاد از بیش فعالی سیستم فعال ساز رفتار برخوردارند، حمایت کرد.

حساسیت زدایی حرکت چشم بازپردازش (EMDR) یکی از روش های موثر در کمک به کسانی است که از مشکلات ناشی از تجربه های آسیب زا، اضطراب، خاطرات ناخوشایند، اختلال استرس پس از ضربه، سوگ و انواع دیگری از مشکلات هیجانی رنج می برند. هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی حساسیت زدایی حرکت چشم بازپردازش در کاهش اضطراب دانشجویان بود. بدین منظور، 30 نفر از دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) کاربندی شدند. همه آزمودنی ها ابتدا از نظر میزان اضطراب مورد ارزیابی قرار گرفتند، سپس گروه EMDR در سه جلسه نود دقیقه ای شرکت کردند و در نهایت اضطراب آزمودنی ها مجددا اندازه گیری شد. نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس نمرات اضطراب نشان داد که میزان اضطراب در گروه آزمایش که حساسیت زدایی حرکت چشم بازپردازش را آموخته بودند به طور معناداری کاهش یافته است.

فرسودگی شغلی، یکی از عوامل اساسی در کاهش کارآیی، از دست رفتن نیروی انسانی و ایجاد عوارض جسمی و روانی، خصوصا در حرفه های خدمات انسانی است. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی معنادرمانی گروهی بر کاهش فرسودگی شغلی بود. بدین منظور، از بین دبیران مرد مدارس تبریز، 28 نفر که بالاترین میزان فرسودگی شغلی را داشتند، انتخاب و در دو گروه آزمایش و انتظار کاربندی شدند. سپس گروه آزمایش در 8 جلسه یک و نیم ساعته تحت معنادرمانی گروهی قرار گرفتند. نتایج تحلیل کواریانس، نشان داد که جلسات معنادرمانی به طور معناداری باعث کاهش فرسودگی شغلی شده است و به نظر می رسد که معنادرمانی گروهی روش مناسبی برای کاهش فرسودگی شغلی است.

حل مساله، فرآیند شناختی- رفتاری است که به وسیله آن فرد می تواند راهبردهای موثر و سازش یافته مقابله ای برای مشکلات روزمره را تعیین، کشف یا ابداع کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه سبک های حل مساله و بهزیستی شخصی در دانشجویان بود. بدین منظور از بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، 400 نفر (200 دختر، 200 پسر) به طور تصادفی انتخاب و از نظر بهزیستی شخصی و سبک های حل مساله مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج، نشان داد که 63 درصد واریانس بهزیستی شخصی به وسیله سبک حل مساله تبیین می شود و ضریب تاثیر سبک های حل مساله خلاقیت، اعتماد و گرایش، به طور معناداری می تواند تغییرات مربوط به بهزیستی شخصی را پیش بینی کنند. به نظر می رسد سبک هایی که دانشجویان هنگام مواجه شدن با موقعیت های مساله دار استفاده می کنند، به اتخاذ نوعی سبک زندگی مبتنی بر خلاقیت یا استیصال منجر می شود که از جمله تعیین کننده های سطح بهزیستی شخصی آنها به حساب می آید.

بیماری ایدز، در قرن گذشته مهمترین تهدید برای سلامت مردم جهان بود. به گونه ای که به گزارش سازمان بهداشت جهانی در هر یک دقیقه، 6 نفر در دنیا بر اثر ابتلا به این ویروس جان خود را از دست می دهند. در این مدت، متخصصان به دنبال معرفی راه های جدیدی برای بهبود کیفیت زندگی این بیماران بوده اند. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی گروه درمانی امیدمحور بر بهبود کیفیت زندگی مردان مبتلا به اچ آی وی، مثبت بود. بدین منظور، طی یک مطالعه نیمه آزمایشی پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل، 20 مرد با اچ آی وی مثبت که در سال 1389 به بیمارستان امام خمینی مراجعه کرده بودند، به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل کاربندی و از نظر کیفیت زندگی در ابتدا و انتهای پژوهش مورد سنجش قرار گرفتند، سپس گروه آزمایشی در 8 جلسه 2 ساعته تحت گروه درمانی امیدمحور قرار گرفت. نتایج تحلیل کواریانس، نشان داد که نمره های کیفیت زندگی گروه آزمایش بعد از مداخله نسبت به گروه کنترل، بهبود داشته و گروه درمانی امیدمحور باعث بهبود کیفیت زندگی در مردان مبتلا به +HIV شده است.