فیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1389 | دوره:2 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد و اجزای عملکرد ماش، آزمایشی در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول در تابستان سال 1388 انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی که در آن تاریخ کاشت در سه سطح اول تیرماه، 15 تیرماه و 30 تیر ماه و ژنوتیپ در چهار سطح به نام های گوهر، NM92، VC3960-8،CN-9-3  در چهار تکرار انجام گرفت. در این طرح صفات عملکرد بیولوژیکی، عملکرد اقتصادی، شاخص برداشت و اجزای عملکرد، اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت بر عملکرد بیولوژیکی، اقتصادی، شاخص برداشت و اجزای عملکرد، تاثیر معنی داری در سطح 0.01 داشت. تاریخ کاشت یکم تیر ماه برای همه صفات مورد بررسی مناسب ترین تاریخ کاشت بود. ارقام مورد بررسی بر تمام صفات اثر بسیار معنی داری داشتند و رقم NM92 برای همه صفات به استثنا شاخص برداشت بهترین رقم بود. اثرات متقابل رقم و تاریخ کاشت بر تمام صفات به استثنا شاخص برداشت تاثیر معنی داری در سطح 0.01 داشت و بر شاخص برداشت در سطح 0.05 معنی دار بود. به طور کلی بر اساس نتایج حاصله تاریخ کاشت یکم تیر ماه مناسب ترین تاریخ کاشت و رقم NM92 مناسب ترین رقم در این آزمایش ارزیابی شد.

تنش خشکی یکی از مهم ترین مشکلات تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان می باشد. کاربرد برخی مواد، نظیر پلیمرهای سوپرجاذب در خاک، باعث افزایش ماندگاری آب در خاک و در نتیجه کاهش مصرف آب و آبشویی کودها می گردد. به منظور بررسی تاثیر سوپرجاذب در شرایط تنش خشکی بر روی عملکرد، اجزا عملکرد و بعضی ویژگی های فیزیولوژیکی ذرت (.Zea mays L)، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند در سال 1387 انجام گردید. تیمار آبیاری با سه سطح (40، 70 و 100 درصد نیاز آبی گیاه) به عنوان کرت اصلی و مقادیر سوپرجاذب با چهار سطح (0، 35، 75 و 105 کیلوگرم در هکتار) به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. نتایج به دست آمده نشان داد بین متوسط محتوی نسبی آب برگ و متوسط شاخص کلروفیل برگ و همچنین بین متوسط شاخص کلروفیل و متوسط دوام سطح برگ به ترتیب همبستگی مثبت و معنی دار(r=0.705) و(r=0.883)  وجود داشت. از طرف دیگر بین متوسط دوام سطح برگ و عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی دار (r=0.851) دیده شد. به نظر می رسد تنش خشکی از طریق کاهش محتوی نسبی آب برگ، شاخص کلروفیل و دوام سطح برگ باعث کاهش عملکرد دانه شده و سوپرجاذب با تاثیر معنی دار و مثبت بر شاخص کلروفیل به استثنا 1678 درجه روز رشد باعث افزایش دوام سطح برگ و در نتیجه عملکرد دانه بالاتر شده باشد.

به منظور بررسی اثر تراکم گیاهی و گونه بر متغیرهای کمی ماشک علوفه ای در شرایط دیم خرم آباد آزمایشی سال زراعی 87-86 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی (RCBD) در سه تکرار اجرا گردید. در این آزمایش، سه سطح تراکم شامل 100، 150 و 200 عدد بذر در متر مربع و سه گونه شامل ماشک برگ درشت (.Vicia narbonensis L)، ماشک معمولی(V. sativa L.) و ماشک کرکدار (V. panonica L.) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین عملکرد علوفه خشک (3263 و 1216 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (5789 و 2237 کیلو گرم در هکتار) به ترتیب از تیمارهای ماشک برگ پهن (برگ درشت) و ماشک کرکدار در تراکم گیاهی 150 عدد بذر در متر مربع حاصل شد. همچنین بیشترین و کمترین عملکرد دانه (1948 و 392.1 کیلوگرم در هکتار) از تیمارهای ماشک برگ درشت و معمولی در تراکم های 150 و 200 عدد بذر در متر مربع بدست آمد. بیشترین و کمترین وزن خشک غلاف از تیمارهای ماشک برگ پهن و کرکدار در تراکم های 150 و 200 عدد بوته در متر مربع به ترتیب معادل 2526 و 535 کیلوگرم در هکتار، همچنین بیشترین و کمترین وزن غلاف بدون دانه به تیمارهای ماشک برگ پهن و معمولی در تراکم های 150 و 200 عدد بوته در مترمربع به ترتیب معادل 578.4 و 142.9 کیلوگرم در هکتار به دست آمد.

به منظور تعیین مقادیر مختلف بذر بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم در الگوهای مختلف کاشت، این تحقیق به صورت آزمایش کرتهای دو بارخرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل دو روش کاشت جوی و پشته ای: P1 و مسطح: P2 در کرتهای اصلی، دو ژنوتیپ گندم شامل رقم کرخه: V1و لاینV2:S-78-11  در کرتهای فرعی و سه میزان بذر مصرفی شامل S1: 400، S2:600 وS3:800 بذر در متر مربع در کرتهای فرعی-فرعی بودند. نتایج نشان داد که اثر روش کاشت روی ارتفاع گیاه، قطر ساقه و طول سنبله و نیز اثر ژنوتیپ روی طول سنبله دارای اختلاف معنی داری بود همچنین اثر تراکم روی وزن هزار دانه معنی دار بود. با توجه به نتایج این تحقیق از آنجایی که عملکرد دانه در تیمار تراکم تفاوت معنی داری نداشت ، مقدار تراکم 400 بذر در متر مربع نسبت به دیگر تراکم های مورد بررسی در این تحقیق برتری دارد. در مدل رگرسیونی این آزمایش شاخص برداشت بیشترین تاثیر مستقیم را بر روی عملکرد دانه داشت و عملکرد بیوماس تاثیر مستقیم کمتری بر روی عملکرد دانه داشت. نتایج تجزیه مسیر این تحقیق نشان داد که بدون توجه به هر یک از صفات بیوماس و شاخص برداشت عملکرد دانه افزایش نخواهد داشت.

به منظور تعیین بهترین تراکم بوته آفتابگردان رقم ماستر، این پژوهش با فواصل بین ردیف 50، 60 و 70 سانتی متر به عنوان فاکتور اصلی و 4 تراکم 6، 7، 8 و 9 بوته در مترمربع به عنوان فاکتور فرعی به صورت آزمایش کرت خرد شده که بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در سال زراعی 1387 در ایستگاه تحقیقات زراعی دشت ناز مورد کشت قرار گرفته است انجام شد. نتایج نشان داد، اثر آرایش کاشت (فاصله خطوط کاشت) برصفاتی مانند ارتفاع ساقه، عملکرد دانه و عملکرد روغن درسطح احتمال 1درصد و 5 درصد دارای تفاوت معنی دار بود. اما بر صفات اندازه سطح برگ، وزن هزار دانه و درصد روغن تفاوت معنی دار نبود. همچنین اثر تراکم بوته بر صفات مورد بررسی، به جزء درصد روغن، در سطح 1 درصد و 5 درصد تفاوت معنی داری را نشان داد. به طوری که با افزایش تراکم از 6 بوته به 9 بوته در مترمربع اندازه سطح برگ و وزن هزار دانه کاهش یافت، ولی ارتفاع ساقه، عملکرد دانه و عملکرد روغن افزایش یافت. بیشترین عملکرد دانه و روغن از آرایش کاشت 50 سانتی متر با تراکم 9 بوته در مترمربع با عملکردی معادل 3947 کیلوگرم (عملکرد دانه) و 2103 کیلوگرم (عملکرد روغن) بدست آمد. در ضمن لازم به یادآوری است که فاصله بوته ها روی ردیف کاشت متغیر بوده است.

به منظور بررسی اثر روش آبیاری و تداخل علف های هرز بر عملکرد سورگوم علوفه ای در شرایط محیطی خرم آباد، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقاتی کمالوند دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد اجرا شد. فاکتور های مورد استفاده در این آزمایش عبارت بودند از فاکتور روش آبیاری در سه سطح شامل آبیاری تمام جوی ها (روش معمول)، آبیاری یک در میان ثابت و آبیاری یک در میان متغیر در کرت های اصلی و فاکتور کنترل علفهای هرز شامل بدون وجین، وجین کامل در طول فصل رشد و یک بار وجین در مرحله 8-7 برگی سورگوم درکرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با تغییر روش آبیاری معمول به آبیاری یک درمیان ثابت، مصرف آب به طور معنی داری کاهش یافت ولی کاهش عملکرد ماده خشک معنی دار نبود، در این حالت حداکثر راندمان مصرف آب حاصل گردید. همچنین حداکثر عملکرد دانه و بیولوژیک ازتیمار وجین کامل بدست آمد. در مجموع آبیاری تمام جوی ها با وجین کامل حداکثر عملکرد علوفه (114705 کیلوگرم در هکتار) و آبیاری یک درمیان ثابت با وجین کامل حداکثر راندمان مصرف آب (15.3 کیلوگرم برمترمکعب) به همراه عملکرد علوفه مطلوب رانشان داد.

به منظور بررسی تحمل نسبی ارقام کلزا به تنش گرما و خشکی آخر فصل، آزمایشی با 12 ژنوتیپ کلزا در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز تحت شرایط تاریخ کاشت توصیه شده 15 آبان ماه، کاشت توصیه شده و قطع آب بهاره و کشت دیرهنگام به مدت دو سال زراعی 84-1383 و 85-1384 اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین صفات زراعی در شرایط مختلف اختلاف معنی داری وجود داشت. مقایسه میانگین ها نشان داد که تاخیر در کاشت سبب شد تا فاصله زمانی کاشت تا سبز شدن 4 روز، درصد سبز شدن 5.6 و طول دوره گلدهی 5.4 روز نسبت به شرایط توصیه شده کاهش یابد. متوسط طول دوره رسیدگی ژنوتیپ ها از 158.4 روز در شرایط توصیه شده به 155 روز در شرایط قطع آب و 141.9 روز درشرایط دیرهنگام کاهش یافت. کاشت دیر هنگام ژنوتیپ ها سبب شد تا متوسط تعداد خورجین در بوته نسبت به شرایط توصیه شده 11.1 عدد کاهش یابد. متوسط تعداد دانه در خورجین ژنوتیپ ها در شرایط توصیه شده، قطع آب و دیرکاشت به ترتیب معادل 20، 18.4 و 17.3 دانه در خورجین بود. بیشترین و کمترین وزن هزار دانه ژنوتیپ ها معادل 2.9 و 2.6 گرم به ترتیب در شرایط توصیه شده و کشت دیر هنگام تولید شد. متوسط عملکرد دانه ژنوتیپ ها در شرایط خشکی 17.5 درصد و در آزمایش دیرکاشت 33.1 درصد نسبت به شرایط توصیه شده کاهش یافت. مقایسه شاخص حساسیت به خشکی نشان دهنده وجود تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ ها می باشد. بطوریکه هیبرید Hyola401 تحت شرایط مختلف از لحاظ عملکرد دانه و به دلیل زودرسی و اجتناب از شرایط تنش زای انتهای فصل نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتری داشت.

مطالعه حاضر به منظور بررسی اثرات تاریخ های مختلف کاشت، بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام زودرس سویا به صورت کرتهای خرد شده نواری بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در منطقه دزفول به اجرا در آمد. ارقام مورد استفاده، ویلیامز L504، L14، 032 وDPX  و تاریخ های کشت شامل 25 خرداد، 10 تیر و 25 تیر بودند. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کشت بر روی صفات ارتفاع گیاه، وزن خشک بوته، شاخص برداشت، درصد روغن و پروتئین، عملکرد دانه در واحد سطح و اجزای عملکرد شامل وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در گیاه معنی دار نبوده و تنها در صفت طول دوره رشد اختلاف معنی دار در سطح احتمال 1 درصد محرز گردید. در این بررسی ارقام مورد آزمایش در صفات وزن خشک بوته، شاخص برداشت، درصد پروتئین دانه و درصد روغن دانه اختلاف معنی داری از خود نشان نداده و در رابطه با تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف در سطح 5 درصد و در خصوص صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع گیاه و طول دوره رشد در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنی دار از خود نشان دادند. همچنین در تیمار اثرات متقابل، تنها صفات طول دوره رشد در سطح احتمال 1 درصد و ارتفاع گیاه در سطح احتمال 5 درصد اختلاف معنی دار از خود نشان دادند و در خصوص سایر صفات اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. در میان ارقام مورد آزمایش رقم 032 با متوسط عملکرد 7068 کیلوگرم در هکتار دارای بالاترین عملکرد و رقمDPX  با متوسط عملکرد 4078 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد در هکتار را به خود اختصاص دادند.

به منظور بررسی تغییرات آنیوپلوییدی نیشکر (.Saccharum officinarum L)، در شرایط کشت بافت، سترون سازی برگ های اولیه نیشکر واریته CP69-1062، با 6 تیمار در یک طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمار هیپوکلریت سدیم 20 درصد به مدت 10 دقیقه همراه با کلرورجیوه 0.1 درصد به مدت 3 دقیقه و 30 ثانیه، بهترین نتایج را در سترون سازی برگ های اولیه به همراه داشت. جهت کالوس زایی، 6 تیمار در یک طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار ارزیابی شد. محیط MS پایه که با 2,4-Dبه میزان 2.5 میلی گرم در لیتر تکمیل شده بود، بهترین نتیجه را در القای کالوس از برگ های اولیه دارا بود. باززایی کالوس ها در پنج تیمار در یک طرح کاملا تصادفی با پنج تکرار بررسی گردید. محیط MS که با 1 میلی گرم در لیتر BAP و 0.5 میلی گرم در لیتر IBA تکمیل شده بود و نیز محیط MS که با 2 میلی گرم در لیتر BAP به همراه 0.5 میلی گرم در لیتر NAA تکمیل شده بود، به عنوان بهترین تیمارهای باززایی از کالوس های موجود معرفی شدند. ریشه زایی نوشاخه ها، در پنج تیمار در یک طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. محیط MS که با 3.5 میلی گرم در لیتر NAA تکمیل شده بود، بعنوان بهترین تیمار ریشه زایی پیشنهاد گردید. 45 روز پس از انتقال گیاهک های باززایی شده به خاک (71% سازگاری)، مطالعات سیتوژنتیکی انجام شد. %32.5 گیاهک های انتخابی، آنیوپلوییدی را در سلول های مریستمی ریشه نشان دادند.