فیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1391 | دوره:4 | شماره:16 |تعداد مقالات:11

در بسیاری از مناطق کشور، عملکرد و اجزای عملکرد کلزا تحت تاثیر تنش آبی قرار می گیرد. به منظور بررسی اثر تنش آبی بر صفات کمی و کیفی ارقام کلزا، پژوهشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان-تهران اجرا گردید. در این آزمایش دو رقم کلزای بهاره RGS003 و OPTION500 به عنوان عامل اصلی و تیمار سه فاصله آبیاری (6، 8 و 10 روز یک بار) به عنوان عامل فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. عمق خالص آبیاری، فاصله بین آبیاری ها و مقدار آبی که در هر نوبت باید به زمین داده می شد، با استفاده از فرمول های مربوطه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بیش ترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد روغن، ارتفاع گیاه، تعداد خورجین در گیاه و طول خورجین در گیاه در رقم RGS003 با دور آبیاری شش روز یک بار به دست آمد. بیش ترین وزن هزار دانه، شاخص برداشت، درصد روغن و وزن خشک ساقه در رقم OPTION500 با دور آبیاری شش روز یک بار مشاهده شد. هم چنین بیش ترین درصد پوکی گیاه مربوط به رقم OPTION500 با دور آبیاری 10 روز یک بار بود.

به منظور مطالعه اثرات اسموپرایمینگ بر جوانه زنی و عملکرد ارقام مختلف ماش (پرتو، گوهر و هندی)، تحقیقی در مزرعه و آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول اجرا گردید. این آزمایش در دو مرحله بصورت آزمایشگاهی و مزرعه ای در تابستان 1389 انجام شد. در بخش آزمایشگاهی، شامل دو آزمایش جداگانه در دو محیط فرسوده و غیرفرسوده اجرا شد که در نهایت تجزیه مرکب روی آن انجام گرفت. در هر محیط، آزمایش فاکتوریل شامل سه رقم (ارقام پرتو، گوهر و هندی) و سطوح مختلف پتانسیل اسمزی (0، 3-، 6- و 9- بار) بود که در سه تکرار انجام گرفت. در بخش مزرعه ای یک آزمایش فاکتوریل 3 فاکتوره با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجراء گردید، فاکتور اول شامل رقم (پرتو، گوهر و هندی)، فاکتور دوم فرسود گی (استفاده از بذور فرسوده و غیر فرسوده) و فاکتور سوم شامل سطوح مختلف پتانسیل اسمزی (0، 3-، 6- و 9- بار) بود. نتایج نشان داد که تیمار رقم، پرایمینگ و تنش فرسودگی بر روی کلیه صفات مورد بررسی در آزمایشگاه و مزرعه تاثیر معنی داری داشت.

به منظور بررسی اثرات مقادیر مختلف کودهای آهن و گوگرد بر برخی خصوصیات کمی کنجد در شرایط تنش خشکی آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان سال 1389 درشهرستان گتوند اجرا گردید. تیمارها شامل تنش خشکی به عنوان عامل اصلی در دو سطح (شاهد و تنش در مرحله گل دهی) و تیمار کود به عنوان عامل فرعی شامل: آهن در سه سطح (صفر (شاهد)، 3 و 6 در هزار از منبع محلول آهن) و گوگرد در سه سطح (صفر، 200 و 500 کیلوگرم در هکتار از منبع گوگرد بنتونیت دار) بودند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که تنش خشکی در مرحله گل دهی تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه نداشت اما در بین اجزاء عملکرد دانه، خشکی تاثیر معنی داری بر تعداد غلاف در بوته و تعداد شاخه فرعی داشت و سبب کاهش آنها گردید. گوگرد و آهن هر کدام به تنهایی بر عملکرد دانه و اجزاء عملکرد تاثیر معنی دار نداشتند. در این آزمایش بیش ترین عملکرد دانه در طی استفاده از کودهای آهن و گوگرد در تیمار 200 کیلوگرم کود گوگرد و محلول پاشی آهن 3 در هزار بدست آمد.

به منظور ارزیابی کارایی دو علف کش فورام سولفورون (اکوئیپ) و نیکوسولفورون (کروز) در مقایسه با علف کش های رایج ذرت، این آزمایش در سال زراعی 1389 در شهرستان شوشتر به صورت بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل فورام سولفورون 1.5 لیتر در هکتار، فورام سولفورون 2.5 لیتر در هکتار، نیکوسولفورون 1.5 لیتر در هکتار، نیکوسولفورون دو لیتر در هکتار، آترازین یک لیتر در هکتار + لاسو چهار کیلوگرم در هکتار و کرت شاهد بدون کنترل بودند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای علف کش بر تعداد و وزن خشک علف های هرز در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. کم ترین تعداد و وزن خشک علف های هرز و هم چنین بیش ترین کارایی کنترل علف هرز به علف کش نیکوسولفورون دو لیتر در هکتار اختصاص داشت. تفاوت این تیمار با تیمار فورام سولفورون 2.5 لیتر از نظر تعداد علف های هرز معنی دار نبود. کارایی علف کش نیکوسولفورون به میزان دو لیتر در هکتار در کنترل علف های هرز ذرت نسبت به سایر تیمارها به ویژه ترکیب علف کش های آترازین و لاسو، بیش تر بود. دو لیتر در هکتار از علف کش نیکوسولفورون، علف های هرز نازک برگ سوروف، اویارسلام و هم چنین علف هرز پهن برگ خرفه را با کارایی بالا کنترل نمود. بیش ترین عملکرد دانه ذرت نیز به این تیمار متعلق بود که با سایر تیمارها تفاوت معنی دار داشت. افزایش عملکرد دانه در تیمار دو لیتر در هکتار نیکوسولفورون به دلیل افزایش تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه بود.

این آزمایش به منظور بررسی تاثیر رژیم های مختلف آبیاری بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام سورگوم دانه ای در تابستان سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرارانجام گردید. کرت های اصلی شامل سه رژیم آبیاری I1،  I2 و I3 (به ترتیب آبیاری پس از 7، 10 و 13 روز) بود و تیمار فرعی را سه رقم سورگوم دانه ای پیام، سپیده و کیمیا تشکیل می داد. کاشت در 5 تیر ماه در ردیف هایی به فاصله 60 سانتی متر و روی ردیف 10 سانتی متر و با دست انجام شد. صفات مختلف در طول دوره رشد و در زمان برداشت یادداشت برداری و اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش فواصل آبیاری از تیمار I1 به I1 طول دوره رشد ارقام، طول خوشه، تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه در خوشه، وزن صد دانه و عملکرد دانه ارقام سورگوم به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافتند. به طوری که عملکرد دانه به میزان 10.5 درصد در I2 و 30 درصد در I3 کاهش یافت. بین عملکرد دانه و اجزاء عملکرد ارقام اختلاف چشم گیری وجود داشت.رقم سپیده دارای بیش ترین طول خوشه و تعداد دانه در خوشه بود. عملکرد دانه از بیش ترین به کم ترین مقدار به ترتیب متعلق به ارقام سپیده، پیام وکیمیا بود. در حالی که عملکرد رقم پیام بیش از سایر ارقام تحت تاثیرتنش خشکی قرارگرفت (57 درصد کاهش در I3)، رقم سپیده کم ترین میزان کاهش عملکرد (37 درصد) و رقم کیمیا کاهش عملکردی معادل 44 درصد داشتند.

به منظور بررسی اثرات گیاهان پیش کاشت و الگوی کاشت بر کاهش علف های هرز و عملکرد دانه گندم آزمایشی به صورت اسپلیت بلوک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه ای واقع در روستای شمس آباد شهرستان دزفول در سال زراعی 1389-1388 اجراء گردید. تیمارهای اصلی (گیاهان پیش کاشت) شامل: ماش (P1)، شبدر (P2) و آیش (P3) و تیمارهای فرعی (الگوی کاشت) شامل: خطوط فارو 60 سانتی متری با دو ردیف کاشت روی پشته (A1)، خطوط فارو 75 سانتی متری با سه ردیف کاشت روی پشته (A2) و خطوط فارو 95 سانتی متری با چهار ردیف کاشت روی پشته (A3) بودند. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای الگوی کاشت روی صفات وزن خشک علف های هرز در دو مرحله ساقه دهی و سنبله دهی گندم، عملکرد دانه، تعداد سنبله در متر مربع و تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه تاثیر معنی داری داشت. هم چنین تیمارهای گیاهان پیش کاشت روی صفات وزن خشک علف های هرز در سه مرحله ساقه دهی، سنبله دهی و رسیدگی فیزیولوژیکی گندم، عملکرد دانه، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله تاثیر معنی داری داشت. اثر متقابل الگوی کاشت و گیاهان پیش کاشت روی صفات وزن خشک علف های هرز در مرحله سنبله دهی گندم، تعداد سنبله در متر مربع و تعداد دانه در سنبله اثر معنی داری داشت. نتایج به طور کلی نشان داد که گیاه پیش کاشت ماش (P1) و الگوی کاشت فارو 95 سانتی متری با چهار ردیف کاشت روی پشته (A3) ضمن کنترل موثرتر علف های هرز باعث افزایش عملکرد دانه در گندم شدند.

به منظور بررسی صفات کمی و کیفی علوفه خشک در مرحله گل دهی ماشک علوفه ای تحت تاثیر تراکم های مختلف، در پاییز سال 1386 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی (RCBD) در سه تکرار انجام شد. در این آزمایش سه گونه ماشک علوفه ای (برگ پهن، معمولی و کرکدار) در سه تراکم (100، 150 و 200 بوته در متر مربع) مورد ارزیابی و مطالعه قرار گرفت. اثر متقابل (تراکم در گونه) نشان داد که بیش ترین و کم ترین عملکرد علوفه خشک به ترتیب مربوط به تیمار های ماشک برگ پهن و کرکدار در تراکم های 200 و 100 بوته در متر مربع معادل 2268 و 724 کیلوگرم در هکتار می باشد. هم چنین صفات کیفی علوفه (درصد و عملکرد پروتئین خام)، درصد و عملکرد الیاف نامحلول در شوینده های خنثی به طور قابل توجهی تحت تاثیر تراکم و گونه، هم چنین اثر متقابل (تراکم × گونه) قرار گرفتند. در این آزمایش ارتفاع بوته تحت تاثیر (تراکم × گونه)، هم چنین قطر ساقه تحت تاثیر گونه قرار گرفت.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف تنش شوری بر غلظت جذب کاتیون ها و آنیون ها در ارقام و لاین های مختلف کلزا، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی استان مازندران به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 89-1388 اجراء شد. چهار سطح شوری آب (صفر (شاهد)، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر) به عنوان فاکتور اول و هفت رقم زرفام، ساری گل، لاین 14، لاین 18، لاین 111، RG003 و هایولا 401 به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که بیش ترین غلظت های جذب منیزیم (Mg)، کلسیم (Ca) و سدیم (Na) به ترتیب برای ارقام RG003 و لاین 14حاصل شد و هم چنین بیش ترین غلظت های جذب پتاسیم (K) و کلر (Cl) به ترتیب برای ارقام RG003، زرفام و ساری گل در مرحله رویشی بدست آمد. در حالی که بیش ترین ارقام RG003 و لاین 14 در غلظت های منیزیم (Mg) و کلسیم (Ca) و بیش ترین غلظت سدیم (Na)، پتاسیم (K) و کلر (Cl) به ترتیب برای لاین 111، ساری گل، RG003 و زرفام در مرحله زایشی حاصل گردید. در ضمن با افزایش تنش شوری در غلظت عناصر در قیاس با مرحله زایشی تغییرات کم تری ایجاد شد به طوری که در مرحله زایشی غلظت جذب عناصر سدیم (Na) و کلر (Cl) نسبت به تیمارهای شاهد به ترتیب حدود هشت و دو برابر شده است.