فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس
سال:1392 | دوره:5 | شماره:17 |تعداد مقالات:8

مطابق قانون برنامه چهارم توسعه، یکی از محورهای اساسی موضوع امنیت ملی، بحث پدافند غیر عامل است، با عنایت به اینکه این نوع پدافند امری است که دانش فنی آن در داخل کشور در حال شکل گیری است، شناخت دقیق تر مفاهیم و جایگاه این مبحث می تواند اقدامی موثر در این خصوص باشد. با توجه به وجود زمینه تهدیدات بالقوه و خطراتی که امنیت ملی، استقلال و تمامیت ارضی کشور را نشانه گرفته ضرورت عقلی دفاع همه جانبه کاملا مشهود می باشد. مقوله دفاع غیرعامل برای نسلهای بشر به صورت تلاش آنها برای حراست و مراقبت در برابر دشمنان طبیعی و انسانی نمایان شده است و در طول تاریخ همواره تمهیداتی را برای در امان ماندن از این حوادث مد نظر داشته اند که در عصر جدید هم با توجه به مقتضیات عالم جدید و ایجاد دولتها، این موضوع از حیطه شهر به گستره ملی انتقال یافته است روش تحقیق حاضر که با رویکرد ساختاری-راهبردی و با هدف ارائه راهبردهای ایمنی-امنیتی غیرعامل متناسب با ساختارهای جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... شهر اهواز انجام شده است، توصیفی-تحلیلی است. محدوده مورد مطالعه شهر اهواز مرکز استان خوزستان می باشد نگارنده گان پس از بررسی و تحلیل وضع موجود و با استفاده از مطالعات طرح جامع شهر راهبردهای عملیاتی جهت ایمنی و امنیت شهر اهواز ارائه داده اند. در حال حاضر شهر اهواز فاقد طرح جامع دفاعی و متناسب با اصول پدافند غیرعامل جهت تامین امنیت شهروندان و شهر در زمان بروز حادثه و حملات احتمالی از سوی دشمن می باشد. علیرغم این که این شهر چه از نظر سیاسی و چه از نظر نظامی امنیتی یکی از مهم ترین، حساس ترین شهر های کشور است هیچ گونه اقدام مناسبی برای انجام پیاده سازی اصول پدافند غیرعامل در شهر انجام نداده اند.

خشکسالی پدیدهای آرام و خزنده است که معمولا با کاهش بارندگی و رطوبت نسبی، همچنین افزایش درجه حرارت و سرعت باد همراه است. در دهه های اخیر در میان حوادث طبیعی که جوامع انسانی را تحت تاثیر قرار داده اند تعداد و فراوانی این پدیده بیش از سایر حوادث بوده است. لذا آگاهی از وضعیت خشکسالی با پیش بینی و پهنه بندی شدتهای خشکسالی میتواند خطر زیان های ناشی از این پدیده را تاحد شایان توجهی کاهش دهد. این مقاله با مطالعه همبستگی های آمار 5 نمایه خشکسالی هوا شناسی و استفاده از داده های بارندگی ماهانه ایستگاه های سینوپتیک 36 ایستگاه کلیماتولوژی و سینوپتیک در استان خوزستان و اطراف آن انجام شده است. سالهای آماری یکسان نبوده و بین سالهای 1951 تا 2010 این آمار ها قرار گرفته اند. وقایع خشکسالی با استفاده از نمایه های: شاخص بارش استاندارد (SPI)، شاخص درصد نرمال (PNI)، شاخص دهک ها (DI)، شاخص Z چینی (CZI)، شاخص عدد (ZSI) دنباله هاتعیین شد. ضرایب همبستگی های دوگانه تمام ایستگاههای این استان مقادیر نسبتا بالایی را نشان دادند، بنابراین 54 نقشه برای 54 سال با نمایه spi ودنباله هاترسیم شد و سالهای زیر خشکترین سالها محسوب می شوند: 1995 و 2010 

امروزه شاخص های متعددی برای مطالعه زیست اقلیم شناسی از طرف دانشمندان پیشنهاد شده است که بخصوص در مطالعات آب و هواشناسی گردشگری نیز مورد استفاده بسیار قرار می گیرد. از آن میان شاخص های ترکیبی دما-فیزیولوژی را می توان نام برد، که مبتنی بر بیلان انرژی بدن انسان می باشند و از اعتبار بیشتری برخوردار هستند. در این مطالعه از دو شاخص PET و PMV در تحلیل اقلیم آسایشی دهستان صور استفاده شده است. روش تحقیق به صورت تحلیلی و سپس توصیفی است، که با خروجی مدل نرم افزاری تحلیل داده ها صورت گرفته است. در این تحقیق اطلاعات اقلیمی که از نزدیکترین ایستگاه سینوپتیک موجود در منطقه تهیه گردیده و به ارزیابی شرایط اقلیم آسایشی روستای مورد مطالعه به صورت روزانه و ماهانه می پردازد. مشابهت نتایج حاصل از دو شاخص فوق الذکر با استفاده از نرم افزار Ray Man حاکی از آن است که دوره آسایش اقلیمی در این روستا کوتاه و محدود به دوره 44 روزه می باشد که بیشتر در خرداد و مهر ماه به وقوع می پیوندد، به گونه ای که با وجود عدم تنش گرمایی و تنش گرمایی بسیار شدید، 179 روز از سال در شرایط تنش سرمایی بسیار شدید تا تنش سرمایی متوسط قرار دارد که، علاوه بر ماه های فوق چهار ماه از سال نیز جهت گردشگری در روستای صور مناسب تشخیص داده می شود.

فرهنگ، پایه رفتارهای انسانی به شمار می رود و بخش قابل توجهی از رفتارهای اقتصادی نیز بر این بنیان استوار است. در مفهوم «توسعه اجتماعی»، کلمه «اجتماعی» از اهمیت بیشتری برخوردار است و یکی از کامل ترین دسته بندی ها از تعاریف صورت گرفته از مفهوم توسعه اجتماعی تعاریف مبتنی بر سرمایه اجتماعی و انسجام اجتماعی است. هدف این مقاله اندازه گیری و ارزشیابی شاخص های توسعه فرهنگی-اجتماعی و نشان دادن سطوح توسعه محلات از نظر بهره مندی فضا ها و امکانات است. روش بررسی به صورت مقایسه ای و با استفاده از شاخص های فرهنگی و اجتماعی می باشد. آمار و شاخص های مورد استفاده در این تحقیق از سازمان شهرداری های تهران و سالنامه های آماری در سال 1390 اخذ شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحلیل مقایسه ای و مدل مورد استفاده مدل Electre می باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که بین محلات منطقه 20 شهرداری تهران، از نظر بهره مندی از فضاها و امکانات فرهنگی تفاوت فاحشی وجود دارد. در این بین محله جوارد قصاب نسبت به سایر محلات از توسعه فرهنگی و اجتماعی بیشتری نسبت به بقیه برخوردار می باشد.

رشد جمعیت، اشتغال و استقرار فعالیت های اقتصادی، خدمات، و تسهیلات در نواحی مختلف شهر و حومه باعث افزایش تقاضای جابجایی برای دسترسی به این نواحی و در نتیجه بروز مشکلاتی در شبکه حمل و نقل شهری می شود. باعنایت به توسعه زیرساخت های فیزیکی در دهه های اخیر، کاربرد زیرساخت های فیزیکی در مدیریت ترافیک کلان شهرها جایگاه خاصی یافته است. کلانشهر کرمان نیز در حال حاضر با مسائل ترافیک مواجه است، لذا هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی کیفیت ترافیک شهر کرمان با تاکید بر نقش زیرساخت های فیزیکی در کاهش ترافیک و تامین امنیت شهروندان می باشد. با توجه به چارچوب نظری تبیین کننده موضوع، فرضیه تحقیق این گونه صورت بندی شده است: به نظر می رسد زیر ساخت های فیزیکی موجود در سطح شهر کرمان پاسخگوی نیازهای ترافیکی نمی باشد. تحقیق حاضر از نوع تحلیلی-توصیفی بوده و از روش های کمی و کیفی چون مصاحبه با کارشناسان و مسوولان، تحلیل آمار سازمانی، و نظرسنجی از عابرین و رانندگان خودرو استفاده شده است. روش نمونه گیری پژوهش، طبقه ای می باشد و بر طبق جدول مورگان حجم نمونه 384 نفر تعیین شده است، که به طریق تصادفی ساده از میان رانندگان و عابرین انتخاب شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد در زمینه زیر ساخت های ترافیکی شهر کرمان ضعف زیادی وجود دارد. تقاطع های غیر همسطح ساخته شده در سطح شهر با مشکلات متعدد مکان یابی، اجتماعی، فنی، چشم اندازی وغیره همراه بوده اند و نتوانسته اند امنیت پایدار شهروندان را تضمین کنند. نتیجه آزمون آماری T نشان می دهد، مقدار Sig برابر با 0.078 شده و این مقدار بزرگتر از 0.05 می باشد. با پذیرش فرضیه تحقیق با ضریب اطمینان 95درصد نتیجه می گیریم، زیرساخت های فیزیکی موجود در سطح شهر کرمان پاسخگوی نیازهای ترافیکی نمی باشد.

شهرها برای مدیریت و اداره خود راهی بجز زمینه سازی برای توسعه دموکراسی نیافته اند و در این راه به شکل تازه ای از حاکمیت دست یافته اند که به نام حکمروایی نامیده می شود که منشا شهری دارد. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل و بررسی میزان تحقق پذیری حکمروایی خوب شهری در مدیریت شهری شهر خرم آباد از طریق بررسی شاخص های حکمروایی خوب شهری است. روش پژوهش توصیفی_تحلیلی و گردآوری داده ها با کمک ابزار پرسشنامه صورت گرفته است و با استفاده از نرم افزارهای اماری Exel و Spss و با استفاده از آزمون آماری T-test به تجزیه و تحلیل ان ها پرداخته شده است. جامعه اماری این پژوهش کل شهروندان ساکن شهر خرم آباد که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه تعیین که برابر با 385 نفر تعیین گردیده است. نتایج به دست آمده در این پژوهش حاکی از ان است که چهار شاخص مشارکت با میانگین (2.0350)، شفافیت (1.8194)، حاکمیت قانون (1.9603) و پاسخگویی با میانگین (1.9493) ارزیابی شده اند که این نتایج نشان دهنده این واقعیت هستند که حکمرانی خوب شهری در وضعیت مطلوبی در سطح شهر خرم آباد قرار ندارد.

این تحقیق به هدف آسیب شناسی پژوهش های جغرافیایی در کشور و همچنین بررسی اثربخشی تاسیس رشته ژئوانفورماتیک در آموزش عالی کشور بر ارتقای کارآیی پژوهش های کاربردی و مساله محور جغرافیایی به تحقیق پرداخت.نوع تحقیق کاربردی بوده که در انجام از روشی تحلیلی-کاربردی و تلفیق روشهای آزمون آماری t و تکنیک دلفی بهره گرفته شده است.ابزار تحقیق پرسشنامه و مصاحبه بوده است و پرسش نامه ها با استفاده از نظر اساتید مورد روایی سنجی و از طریق آلفای کرونباخ مورد سنجش پایایی واقع گردیدند.جامعه آماری شامل مدرسین رشته جغرافیا بوده که نمونه آماری آن شامل 72 نفر در5 گرایش های مختلف به تفکیک 12 نفر برای هر گرایش از مدرسین دانشگاههای کشور انتخاب گردیدند.بر اساس یافته های تحقیق پژوهش های جغرافیایی در کشور با آسیب های جدی مواجه می باشد. همچنین تمام گرایشها به غیر از جغرافیای سیاسی و جغرافیای طبیعی تاسیس رشته ژئوانفورماتیک در آموزش کشور را اثربخش بر پژوهش های جغرافیایی در راستای کاربردی و مساله محوربودن دانستند.در انتها نیز بر اساس یافته های تحقیق راهکارهای کاربردی پیشنهاد گردید.

طرح مساله: ترس ازقربانی جرائم شدن دربین زنان یکی ازموضوعات برجسته درمطالعات جرم شناسی و جامعه شناسی انحرافات و شهرسازی است. در این مقاله نتایج پژوهشی ارائه می شود که تلاش داشته است وضعیت ترس ازجرم را در فضاهای عمومی شهری را دربین زنان شهر بروجرد مطالعه کند.روش: دراین روش های کیفی و کمی استفاده شده است ؛ بدین ترتیب که بعد ازبررسی نظریه های تبیین گرو تهیه مدرل و ارائه فرضیه و نیز برگزاری چندین جلسه متمرکز گروهی با زنان درمناطق مختلف شهر، پرسش نامه ای تهیه و در بین 800 نفر اززنان ساکن در مناطق مختلف شهر بروجرد اجرا شده است.یافته ها ونتایج: یافته ها حاکی ازآن است که حدود 48 درصد زنان درحد زیاد 23 درصد درحد متوسط و 19 درصد درحد کم در فضاهای شهری نیست به تهدید جرائم دچار ترس و واهمه اند دربین زنان تحصیل کرده و دارای درآمد بالا زنانی که درمحله آن ها ساختمان ها و زمین های متروکه کم تر بوده و زنانی که ازفعالیت های پلیس رضایت بیشتری داشته اند میزان ترس ازجرم کم تربئده است.