اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1389 | دوره:2 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

به منظور بررسی تحمل به تنش خشکی در چهار هیبرید آفتابگردان بر اساس خصوصیات اکوفیزیولوژیک، سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1385 انجام شد. در آزمایش اول که در شرایط آبیاری مطلوب اجرا گردید، گیاهان بر اساس 60 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A آبیاری شدند، درحالیکه در آزمایشات دوم و سوم که در شرایط تنش متوسط و شدید خشکی اجرا گردیدند آبیاری به ترتیب بر اساس 120 و 180 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر صورت پذیرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر تنش خشکی بر صفات اکوفیزیولوژیک و زراعی معنیدار بود و اختلاف معنیداری در بین هیبریدهای مورد بررسی از نظر شاخص سطح برگ، سطح برگ ویژه، ضریب استهلاک نور و انتقال مجدد از ساقه وجود داشت. همچنین اثر متقابل تنش × هیبرید بر سطح برگ ویژه، شاخص سطح برگ، انتقال مجدد از ساقه و هدایت روزنه ای معنیدار بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش سطح برگ ویژه، شاخص سطح برگ، ضریب استهلاک نور، هدایت روزنه ای، عملکرد و اجزا عملکرد گردید، در حالیکه سبب افزایش انتقال مجدد از ساقه شد. در شرایط تنش شدید خشکی، هیبرید زودرس آلستار از بیشترین سطح برگ ویژه (125 سانتیمتر مربع بر گرم)، شاخص سطح برگ در مرحله گلدهی (1.8) و هدایت روزنه ای (1.41 مول بر مترمربع در ثانیه) و انتقال مجدد از ساقه مناسب (47 گرم) برخوردار بود. همچنین هیبرید آلستار در هر سه تیمار آبیاری بیشترین عملکرد دانه را به ترتیب به میزان 3227، 1671 و 702 کیلوگرم در هکتار تولید کرد.

به منظور مطالعه اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن و تقسیط آن بر صفات کمی و کیفی گیاه دارویی خردل در کشت تابستانه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1387 در مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین انجام شد. در این تحقیق، سه سطح کود نیتروژن (75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و چهار روش تقسیط (روش اول: 1.3 پایه، 1.3 ساقه دهی، 1.3 غنچه دهی. روش دوم: 1.3 چهار تا شش برگی، 1.3 ساقه دهی، 1.3 غنچه دهی. روش سوم: 1.2 چهار تا شش برگی، 1.2 غنچه دهی. روش چهارم: 1.2چهار تا شش برگی، 1.2 ساقه دهی) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که اثر تقسیط نیتروژن بر عملکرد دانه، میزان روغن دانه در سطح 1% معنی دار شد و اثر مقدار نیتروژن بر تعداد خورجین در گیاه و میزان و عملکرد روغن دانه در سطح 1% معنی دار شد. اثر متقابل میزان و تقسیط نیتروژن بر میزان روغن دانه، در سطح 1% معنی دار شد اما بر عملکرد دانه معنی دار نشد. مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن در هکتار با روش تقسیط 1.3 چهار تا شش برگی، 1.3 ساقه دهی، 1.3 غنچه دهی بیشترین عملکرد دانه و با روش تقسیط 1.2 چهار تا شش برگی، 1.2 غنچه دهی بیشترین میزان روغن دانه را تولید نمود. مصرف 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین تعداد خورجین در گیاه و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بیشترین تعداد دانه در خورجین را نشان دادند.

جهت درک خصوصیات مربوط به صفات موثر بر عملکرد، با توجه به ویژگی مهم دوام سطح برگ، در بهبود عملکرد دانه و نیز استفاده از روش های مناسب تر کوددهی، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 1388-1387 در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی در این آزمایش شامل 3 رقم زودرس (307)، متوسط رس (Jeta) و دیررس (704) ذرت و تیمارهای محلول پاشی اوره در 7 سطح شامل: تیمار شاهد (عدم مصرف)، محلول پاشی اوره در مرحله ظهور تاسل، ظهور بلال، اوایل پرشدن دانه، خمیری شدن دانه، محلول پاشی توام در مراحل ظهور تاسل و اوایل پر شدن دانه و محلول پاشی توام در مراحل ظهور تاسل، ظهور بلال، اوایل پر شدن دانه و خمیری شدن دانه بود. نتایج نشان داد محلول پاشی اوره اثر معنی داری در افزایش عملکرد دانه داشت. محلول پاشی توام اوره در مراحل ظهور تاسل، ظهور بلال، اوایل پر شدن دانه و خمیری شدن، عملکرد دانه رقم Jeta را 23.5 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. همچنین، محلول پاشی اثر معنی داری بر شاخص محتوی کلروفیل، شاخص سطح برگ و دوام شاخص برگ داشت. بنابراین بر اساس نتایج حاصله می توان از محلول پاشی اوره به عنوان یک روش موثر در حفظ بقای کلروفیل کانوپی و دوام برگ های آن در جهت افزایش عملکرد نهایی استفاده کرد.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم بر روی برخی خصوصیات زراعی در گندم تحت شرایط تنش خشکی آزمایشی به صورت اسپلیت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در سال زراعی 1388 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهریار- شهر قدس به اجرا در آمد. نتایج این بررسی نشان داد که محلول پاشی نانو ذرات در سطح 1% اختلاف معنی داری در ارتفاع، وزن سنبله، عملکرد دانه و شاخص برداشت در شرایط نرمال و تنش خشکی وجود دارد. نتایج نشان داد که این صفات تحت تاثیر تنش خشکی و زمان اعمال تنش خشکی قرار گرفته و میزان این صفات کاهش پیدا کرد. همچنین نتایج نشان داد که عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی با محلول پاشی نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم 0.02 درصد، 23% نسبت به عدم محلول پاشی در شرایط تنش خشکی افزایش نشان داد.

به منظور تعیین درجه روزهای رشد در مراحل فنولوژیکی لوبیا سفید (Phaseolus vulgaris L.) و رابطه آن با عملکرد و اجزای عملکرد دانه، پژوهشی در سال 1387 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج بر روی ده لاین منتخب و پر عملکرد لوبیا سفید انجام گرفت. مراحل رویشی و زایشی گیاه به همراه صفات عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در بوته و اجزای عملکرد دانه اندازه گیری و ثبت گردید. نتایج نشان داد که در بین صفات فنولوژیک، بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه مربوط به صفت درجه روز تجمعی تا مرحله R5 بود. در بین ژنوتیپ ها هیچ گونه اختلافی در مرحله V4 مشاهده نشد و تفاوت ژنوتیپ ها از مرحله R5 آغاز شد. به طور نسبی ژنوتیپ هایی که بیشترین درجه روز تجمعی را برای ورود به مرحله زایشی و رسیدگی داشتند پتانسیل بیشتری برای تولید عملکردهای بالاتر از خود نشان دادند که در این میان ژنوتیپ (1.4) و (4.1) در کلیه مراحل فنولوژیک بیشترین درجه روز تجمعی را دریافت نمودند و ژنوتیپ (4.1) به دلیل وضعیت بهتر از نظر اجزای عملکرد و عملکرد بیولوژیک در نهایت عملکرد دانه بیشتری تولید نمود.

به منظور بررسی تاثیر سطوح نیتروژن و تراکم گیاه بر روی صفات کمی و کیفی گیاه کرچک، این آزمایش در سال 1385 در مزرعه جهاد کشاورزی استان قزوین انجام گرفت. آزمایش مزرعه ای به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل سطوح نیتروژن صفر، 40، 80، 120 کیلوگرم در هکتار و تراکم های 2.5، 4 و 5.5 بوته در متر مربع بودند. نتایج نشان داد که اثر نیتروژن بر عمکلرد دانه، عملکرد روغن و تعداد شاخه فرعی در سطح 1 درصد، بر وزن هزار دانه در سطح 5 درصد و بر درصد روغن معنی دار نبود. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد روغن و عملکرد دانه از کاربرد 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، بیشترین وزن هزاردانه از کاربرد 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و بیشترین شاخه فرعی از کاربرد 40 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمدند. همچنین اثر تراکم گیاهی بر عمکلرد دانه، عملکرد روغن و تعداد شاخه فرعی در سطح 1 درصد، بر وزن هزار دانه در سطح 5 درصد و بر درصد روغن معنی دار نبود. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد روغن و عملکرد دانه از تراکم 5.5 بوته در مترمربع، بیشترین وزن هزاردانه از تراکم 4 بوته در مترمربع و بیشترین شاخه فرعی از تراکم 2.5 بوته در مترمربع به دست آمدند. اثر متقابل نیتروژن و تراکم گیاهی بر عملکرد روغن و تعداد شاخه فرعی در سطح 1 درصد، بر عملکرد دانه در سطح 5 درصد و بر سایر صفات معنی دار نبود. نتایج این آزمایش نشان داد که نیتروژن و تراکم گیاهی بر عملکرد روغن و اجزای آن تاثیر بسزایی داشت که نکته مهمی برای دستیابی به حداکثر بازده روغن در این گیاه دارویی می باشد.

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر جداگانه و توام باکتری های محرک رشد گیاه به صورت (Azotobacter crococom) mix، (Azospirillum lipoferum)، (Pseudomonas putida) و قارچ میکوریزا (Glomus intraradices) به همراه هومیک اسید و پلیمر سوپر جاذب در بهبود شرایط رشد و همچنین محتوای کلروفیل، میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و ظرفیت بیومارکرهای تخریبی در گیاه یونجه یکساله (Medicago scutellata) در شرایط سمیت فلز سنگین کادمیوم صورت پذیرفت. این آزمایش در پاییز سال 1388 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار انجام شد. فاکتور اول در این آزمایش سطوح فلز سنگین کادمیوم، که به ترتیب شامل (0- 40 - 80 میلی گرم در کیلوگرم خاک CdCl2) و فاکتور دوم این آزمایش ترکیبات تیماری (باکتری های محرک رشد، قارچ میکوریزا، هومیک اسید و پلیمر سوپرجاذب) در 16 سطح بود. نتایج آزمایش حاکی از این امر بود که با افزایش غلظت کادمیوم در خاک میزان محتوای کلروفیل a، b و a+b کاهش معنی داری از خود نشان داد (P<0.05) و همچنین میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و ظرفیت بیومارکرهای تخریبی مورد مطالعه به طور معنی داری افزایش پیدا کردند (P<0.05). با افزایش کادمیوم خاک و جذب این عنصر در گونه یونجه یکساله ظرفیت هر یک از نشاندارکنندگان زیستی، مالون دی آلدهید (MDA)، دی تیروزین و دی هیدروکسی گوآنوزین (8-oH-DG) افزایش معنی داری را نشان داد P<0.05)) به طوری که این افزایش ناشی از اثرات سمی کادمیوم به ترتیب بر لیپید آلدهیدی، پروتئین و هسته سلولی بود همچنین روندی کاهشی در محتوای کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل (a+b) در بالاترین غلظت کادمیوم (80 میلی گرم در کیلو گرم) به کار برده شده در خاک مشاهده شد. فعالیت و عملکرد سه آنزیم سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAD) و گلوتاتیون پراکسیداز (GPX) در پاسخ به سمیت ناشی از کادمیوم در اندام هوایی گونه مورد مطالعه افزایش معنی داری را نشان داد (P<0.05). با توجه به اثرات متقابل فاکتورهای آزمایش مشاهده شد که تیمار های ] b5 (کاربرد پلیمر سوپرجاذب + باکتری های محرک رشد) و b9 (کاربرد باکتری های محرک رشد + هومیک اسید)[ در بالاترین سطح سمیت کادمیوم (80 میلی گرم در کیلو گرم خاک) دارای کمترین فعالیت آنزیم SOD، CAT و GPX بودند.

به منظور تعیین تاریخ مناسب کاشت ارقام مختلف کتان دانه ای آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج به اجرا در آمد. تیمارها شامل چهار تاریخ کاشت (اول اسفند، پانزدهم اسفند، سی ام اسفند و پانزدهم فروردین) و سه رقم اصلاح شده (سوماکو، ایندیا، فوستر) بودند. صفات اندازه گیری شده شامل: ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، بودند. نتایج آزمایش نشان دادند که بین تاریخ های مختلف کاشت از نظرارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیکی، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، اختلاف معنی دار در سطح احتمال 1% و برای شاخص برداشت در سطح احتمال 5% تفاوت معنی دار وجود داشت. همچنین تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه از نظر ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیکی، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت در سطح 1% تفاوت معنی دار وجود داشت. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد دانه در سطح احتمال 1% معنی دار بود. تیمار تاریخ کاشت اول و رقم سوماکو با میانگین 1437.6کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمار تاریخ کاشت چهارم و رقم فوستر با میانگین 479.9 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را تولید کردند.

به منظور ارزیابی اثر سطوح مختلف تراکم وکاربرد نیتروژن بر وزن خشک گل در واحد سطح و درصد اسانس در گیاه همیشه بهار طرحی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی درسه تکرار در مرکز آموزش کشاورزی اسماعیل آباد قزوین در بهار و تابستان 1384 انجام گرفت. تیمارها شامل سطوح مختلف تراکم گیاه در سه سطح شامل 20، 30 و 40 بوته در متر مربع و نیتروژن در چهار سطح شامل 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص در نظر گرفته شد. نتایج بدست آمده نشان دادند که سطوح مختلف تراکم تاثیر معنی داری بر تعداد ساقه در بوته، وزن خشک گلبرگ در واحد سطح و عملکرد اسانس داشت. مقایسه میانگین ها نشان دادکه تراکم 300000 و 200000 بوته سبب افزایش عملکرد اسانس به ترتیب به میزان 1.10 و 1.04 کیلوگرم در هکتار شد. وزن تر گل در واحد سطح و وزن خشک گلبرگ در واحد سطح نیز با افزایش تراکم کاهش یافتند. نیتروژن بر تعداد ساقه در بوته، وزن خشک گلبرگ در واحد سطح، وزن خشک گل در واحد سطح، تعداد گل در واحد سطح، درصد اسانس و عملکرد اسانس معنی دار بود. افزایش مصرف نیتروژن موجب افزایش تعداد ساقه در بوته، وزن خشک گلبرگ در واحد سطح، وزن خشک گل در واحد سطح، تعداد گل در واحد سطح و عملکرد اسانس گردید. سطوح مختلف نیتروژن بر درصد اسانس تاثیری را در پی نداشت. اثر متقابل تراکم و نیتروژن بر هیچ کدام از صفات مذکور تاثیر معنی داری نداشت.

به منظور بررسی اثر هیدروپرایمینگ بر خصوصیات گیاهچه در ارقام مختلف آفتابگردان در شرایط مزرعه، آزمایشی به صورت فاکتوریل با چهار تکرار در آزمایشگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس اجرا گردید. عوامل مورد بررسی شامل سطوح هیدروپرایمینگ (صفر، 4، 8 و 12 ساعت قرار دادن بذور در آب مقطر) و ارقام آفتابگردان (آذرگل، گلشید و گلدیس) بودند. نتایج نشان داد تاثیر هیدروپرایمینگ بر درصد جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه، بنیه گیاهچه، متوسط زمان لازم برای جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه و سرعت جوانه زنی روزانه معنی دار بود. همچنین بین ارقام آفتابگردان از لحاظ صفات فوق اختلاف معنی داری مشاهده شد و مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین درصد جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه، بنیه گیاهچه، ضریب سرعت جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه و سرعت جوانه زنی روزانه از رقم گلشید و بیشترین متوسط زمان لازم برای جوانه زنی از رقم گلدیس به دست آمد. اثر متقابل هیدروپرایمینگ و رقم بر وزن خشک گیاهچه، بنیه گیاهچه و متوسط جوانه زنی روزانه معنی دار بود و مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین درصد جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه، متوسط زمان لازم برای جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی و متوسط جوانه زنی روزانه از رقم گلشید در شرایط هیدروپرایمینگ بعد از 12 ساعت به دست آمد و همچنین بیشترین بنیه گیاهچه و سرعت جوانه زنی روزانه از رقم گلشید در شرایط هیدروپرایمینگ بعد از 8 ساعت به دست آمد. نتایج این بررسی نشان داد که استفاده از هیدروپرایمینگ توانست بنیه گیاهچه در ارقام آفتابگردان را نسبت به شاهد افزایش دهد که می تواند راهکاری مناسب در جهت افزایش عملکرد محصولات زراعی باشد.