زیست شناسی جانوری
سال:1391 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:11

این تحقیق با هدف ارزیابی اکولوژیک و زیست محیطی منطقه حساس و آسیب پذیر تالاب بین المللی پریشان با تاکید بر تنوع گونه ای و زیستگاهی تنظیم و ارائه گردیده است. تالاب پریشان در بین دریاچه های دائمی ایران بزرگترین دریاچه آب شیرین است. دریاچه پریشان در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین المللی ثبت گردیده است و در تقسیم بندی مناطق جزء منطقه حفاظت شده محسوب می گردد. بر خورداری از تنوع زیستی و زیستگاهی، پراکنش جوامع گیاهی و جانوری منحصر به فرد این منطقه باعث شده است تا این منطقه جز مناطق حساس اکولوژیکی محسوب گردد. با توجه به تغییرات اقلیمی جدید و خشکسالی حادث شده در منطقه در حال حاضر دریاچه در بدترین وضعیت زیستی خود قرار دارد و در اواخر انجام این تحقیق دریاچه محدود به برکه های حاشیه ای و آبگیرهای موقت بخش حاشیه ای دریاچه شده است. با توجه به حضور گونه های شاخص و منحصربفرد گیاهی و جانوری و زیستگاههای حساس و آسیب پذیر و زمینه های توسعه و گردشگری، نتایج حاصل از این بررسی نشان دهنده این موضوع می باشد، که مهمترین موضوع مورد بحث در تالاب بین المللی پریشان تغییرات اقلیمی و خشکسالی های چند سال اخیر می باشد که تنوع زیستی و زیستگاهی و پراکنش جوامع گیاهی و جانوری را تحت تاثیر قرار داده است. بر اساس نتایج بدست آمده در این تحقیق تالاب بین المللی پریشان از نظر عوامل درونی روی هم رفته دارای قوت می باشد و نیز محیط زیست تالاب از نظر عوامل بیرونی دارای فرصت های زیادی برای بازسازی و احیا می باشد.

اسپری فلفل (OC) در مواقع شورش و استفاده مردم غیرنظامی برای دفاع شخصی و دفاع در برابر حیوانات استفاده می شود. تمام محصولات اسپری فلفل غیرقابل اشتعال است. این اسپری عاملی التهابی می باشد و بر خلاف گاز اشک آور بر معتادان به الکل و مواد مخدر موثر است. اگر این اسپری به غشاهای مخاطی (چشم و بینی و گلو و ریه ها) تماس پیدا کند مویرگ های چشم بیرون می زند چشم گشاد شده و باعث کوری موقت چشم می گردد، همچنین باعث التهابات بافت لوله تنفس و مشکلات تنفسی می شود اما قربانی هنوز قادر به تنفس می باشد. در رابطه با اثرات استنشاقی قرار گرفتن در معرض این اسپری در زمان و میزان مصرف آن بر روی رفتارهای اضطرابی (ترس) اطلاعات کاملی در دست نیست، لذا هدف این مطالعه بررسی اثرات استنشاقی اسپری فلفل OC بر رفتارهای اضطرابی (ترس) در موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار بود. حیوانات مورد استفاده با محدوده وزنی 210±20 به چهار گروه تجربی و یک گروه کنترل تقسیم شدند. برای تمامی گروه های تجربی تعداد شش سر موش صحرایی داخل چمبر گذاشته شده و در معرض اسپری فلفل که به مدت 3 ثانیه به داخل چمبر پاف شده بود، قرار گرفتند و به مدت 90 ثانیه درون اتاقک تنفسی باقی ماندند و پس از گذشت 10، 20، 30 دقیقه میزان اضطراب حیوانات توسط دستگاه ماز بعلاوه ای سنجیده شد. در بررسی میزان سنجش اضطراب در موش های گروه های تجربی و مقایسه آن ها با گروه کنترل، افزایش معنی داری در رفتار اضطراب آنها مشاهده شد (p£0.05) .گذشت زمان پس از قرار گرفتن در معرض اسپری فلفل باعث افزایش اضطراب می گردد.

جکوی انگشت خمیده خزری، Cyrtopodion caspium یکی از فراوان ترین مارمولک های خانگی شب فعال ایران است که انتشار گسترده ای بخصوص در استان های شمالی کشور دارد. این تحقیق به منظور بررسی دوشکلی جنسی در این گونه از 15 فروردین تا 30 مهرماه 1390 در شهرستان ساری انجام شد. طی این مطالعه، 140 نمونه شامل هفتاد نر و هفتاد ماده ی بالغ مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد نر ها علاوه بر داشتن منافذ رانی و پیش مخرجی مشخص، دارای وزن بیشتر، طول بدن، طول سر و طول دم بزرگتری نسبت به ماده ها هستند. تفاوت معنی داری در نوع رژیم غذایی نرها و ماده ها وجود ندارد.

سمندر غارزی (Paradactylodon gorganensis) گونه بومی ایران بوده و تنها در غار شیرآباد گرگان یافت می شود. این گونه در لیست قرمز ICUN قرار گرفته است. در این مطالعه گناد نر حیوان بوسیله میکروسکپ الکترونی مورد بررسی قرار گرفته است. تعداد پنج نمونه جانور نر در فاصله اردیبهشت تا شهریور از غار شیرآباد جمع آوری و به آزمایشگاه انتقال داده شدند. پس از بررسی آناتومی و مورفولوژی حیوانات بیهوش و کالبد شکافی شدند. بیضه ها به قطعات کوچک بریده شده، در فیکساتیو گلوتار آلدئید تثبیت شدند و مطابق روش های استاندارد از آنها گرید بافتی جهت مطالعه با میکروسکپ الکترونی گذاره تهیه گردید. نتایج مطالعات نشان داد در این حیوانات دوشکلی جنسی دیده نمی شود. یک جفت بیضه استوانه ای و کرم رنگ در محفظه شکمی و متصل به کلیه ها می باشد همچنین، اجسام چربی به رنگ زرد دیده می شوند. گنادها لبوله بوده و لبول های حاشیه ای بزرگ و چند وجهی و لبول های مرکزی کوچک و مدور هستند. اسپرماتوژنز الگوی کیستی دارد و در بیضه فعال از نظر اسپرماتوژنز در لبول های مختلف، دستجات سلول های لایه ژرمینال در مراحل متفاوت دیده شده اما در یک لبول اغلب سلول های جنسی همزمانی دارند. هسته اسپرماتوزوئید کشیده بوده اما آکروزوم مشخص دیده نشد.

در پژوهش حاضر تنوع زیستی درشت بی مهرگان (ماکروبنتوزها) با استفاده از شاخص های زیستی در رودخانه دوهزار تنکابن در سال 1390 1389 در هفت ایستگاه و طی دوازده نوبت نمونه برداری با سوربر سطح 0.1 متر مربع در سه تکرار صورت گرفت. نمونه های جمع آوری شده توسط فرمالین %4 تثبیت و در آزمایشگاه جداسازی و شمارش گردید. در بررسی کفزیان، 60 خانواده متعلق به 18 راسته و هفت رده شناسایی شد. همزمان با نمونه برداری از فون بنتیک برخی از فاکتورهای فیزیکی شیمیایی نظیر دمای آب و هوا،pH ،DO (اکسیژن محلول)، BOD (خواست اکسیژن بیوشیمیایی) در ایستگاه ها اندازه گیری شد. نتایج تغییرات معنی داری را روی دما PH, BOD5 نشان داد (p<0.05) ولی تغییرات در اکسی‍‍ژن محلول در طول مدت بررسی معنی دار نبود (P>0.05) داده های بنتیک بصورت سنجه های ساختار جمعیتی شامل غنای EPT، نسبت فراوانی EPT به خانواده Chironomidae و شاخص تنوع شانون محاسبه گردید. آنالیز واریانس یک طرفه گروه های کفزی در بین ماه ها و ایستگاه ها مورد بررسی قرارگرفت، نتایج آزمون آنالیز واریانس در بین ایستگاه ها تفاوت معنی داری را نشان داد (P<0.05). بطور کلی از ایستگاه شماره 1 تا ایستگاه شماره 7 از مقدار عددی این شاخص ها کاسته شد که نشان دهنده کاهش کیفت آب در طول رودخانه بوده است. بر اساس شاخص EPT بالاترین میانگین به ایستگاه 3 با میانگین امتیاز 70.66 و پایین ترین امتیاز در ایستگاه 7 با امتیاز 22.01 مشخص شد. بالاترین میزان شاخص EPT/Ch در ایستگاه1 با امتیاز 1.11 و پایین ترین امتیاز در ایستگاه 7 با 0.31 تعیین شد. شاخص تنوع شانون در ایستگاه ها، از بالا به پایین روند نزولی را نشان داد. بطوری که بیشترین مقدار آن در ایستگاه 2 با میانگین امتیاز 2.27 و پایین ترین امتیاز در ایستگاه 7 با امتیاز 1.7 مشخص شد. بطور کلی نتایج حاصله نشان از عدم آلودگی در نواحی بالادست رودخانه دوهزار تنکابن و آلودگی متوسط رودخانه در نواحی پایین دست در ماه های مختلف را داشت.

در بررسی که به منظور شناسائی نماتودهای انگل گیاهی باغات پسته و مو در استان قم انجام شد تعداد 125 نمونه خاک از اطراف ریشه درختان مو و پسته از مناطق مختلف استان طی سال های 1387 و 1388 جمع آوری گردید. نماتودها استخراج شده پس از تثبیت به گلیسرین خالص منتقل شدند، سپس به تفکیک جنس از آنها اسلایدهای میکروسکوپی دائمی تهیه شد. نمونه ها بررسی میکروسکوپی شدند و مشخصات ریخت شناسی و ریخت سنجی آنها تعیین شد. بر اساس این مشخصات و با استفاده از منابع علمی معتبر شناسایی صورت گرفت. در مقاله حاضر بخشی از گونه های شناسائی شده متعلق به خانواده Pratylenchidae شامل Pratylenchus thornei،P. neglectus و Zygotylenchus guevaraei مورد بحث قرار می گیرند.

جنس Rana از خانواده Ranidae می باشد که دارای پراکندگی جهانی با 6 زیر خانواده، 30 جنس و 500 گونه است. در خصوص بررسی های اکولوژیکی، مطالعه مختصری در مورد تغذیه این جنس صورت گرفته است و تا کنون سایر جنبه های اکولوژیکی و جغرافیایی این جنس در ایران بررسی نشده است. اگرچه فون این جنس از قورباغه ها بصورت گسترده مطالعه گردیده و 2 جنس و 4 گونه زیر در ایران ثبت شده استRana ridibunda ،Rana Camerani ،Rana macrocnemis وEuphlyctis Cyanophlyctis  ولی هنوز فاکتورهای موثر برپراکنش این جانوران تعیین نشده است. در این پژوهش به منظور پی بردن به تاثیر فاکتورهای محیطی بر توزیع جغرافیایی این جانوران، از 93 محل مختلف متعلق به 19 استان کشور ایران، چهار گونه مورد مطالعه قرار گرفته است. در تمامی این محل ها نمونه گیری انجام شده و فاکتورهای محیطی هر ایستگاه مورد سنجش واقع شده است، سپس توسط نرم افزار SAM v4.0  ارتباط این فاکتورها با محل های حضور جانور بررسی شده است. نتایج نشان می دهد پوشش گیاهی، عرض جغرافیایی و ارتفاع موثرترین فاکتورهای موثر در پراکنش جنس رانا معرفی می شوند (p<0.05) .همچنین بصورت تفکیک شده برای گونهRana macronemis  و Rana camerani فاکتورهای ارتفاع، پوشش گیاهی و عرض جغرافیایی، برای گونه Rana ridibunda فاکتور عرض جغرافیایی و برای  گونه Rana (Euphylectis)  cyanophylectis فاکتورهای عرض جغرافیایی، بارش و ارتفاع مهمترین عوامل تعیین کننده پراکنش و محل حضور برای این جانوران هستند.

تحقیق حاضر با هدف بررسی نوسانات دمایی بر نر سازی ماهی دم شمشیری نژاد قرمز پرچمی Xiphophours helleri در محیط آکواریوم در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان در سال 1387 انجام پذیرفت. در این مطالعه تعداد 120 عدد ماهی 10 روزه دم شمشیری (که هنوز جنسیتشان معلوم نشده بود) در 4 تیمار با دماهای 21، 24، 27 و 30 درجه سانتیگراد در 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. پس از گذشت 6 هفته جنسیت آن ها بر اساس شکل ظاهریشان تعیین شد (طویل شدن شعاع های پایینی باله دمی در نرها که اسم معمول ماهی یعنی «دم شمشیری» نیز از آن گرفته شده است). آنالیز آماری داده ها توسط نرم افزار Spss، تست Tukey و آزمون One way ANOVA و ضریب معناداری P<0.05 انجام شد. بر این اساس در اندازه گیری طول و وزن نهایی اختلاف معنی داری (p<0.05) مشاهده نشد. کم ترین و بیشترین رشد طولی و وزنی به ترتیب در تیمار 1 (21oc، 84. سانتی متر و 30، 0 گرم)، تیمار 3 (27oc، 98، 2 سانتی متر و 34، 0 گرم)، تیمار 2 (24oc، 05، 3 سانتی متر و 33، 0 گرم) سانتی متر و 0.33گرم) و تیمار 4 (30oc، 04، 3 سانتی متر و 36، 0 گرم) مشاهده شد. در بررسی تیمارها از نظر تعیین جنسیت CF، SGR BWI تیمار 1 با دمای 21oc با سایر تیمارها اختلاف معنی داری را نشان داد. بیشترین نر سازی در تیمار 4 با دمای30oc (%70) و کم ترین نر سازی در تیمار 1 با دمای 21oc (%46.6) مشاهده شد.