نهال و بذر
سال:1385 | دوره:22 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

به منظور آنالیز کاریوتیپ درمنه معمولی ( برنجاسف) L. Artemisia vulgaris ، نمونه های گیاه کامل و بذر آن ها از مناطق مختلف اکولوژیک در استان آذربایجان شرقی جمع آوری و شناسایی شدند. مریستم نوک ریشه حاصل از بذرهای جوانه دار شده در محلول اشباع آلفابرومونفتالین تیمار، در محلول لویتسکی تثبیت و با Aceto-iron-hematoxylin رنگ آمیزی شد. ده صفحه متافازی جهت آنالیز پارامترهای کاریوتیپ مورد استفاده قرار گرفت. نواربندی C گیمسا برای کروموزوم های این گونه با استفاده از روش های کلاسیک و مرسوم انجام شد . نتایج نشان داد که گونه L. Artemisia vulgaris دارای 16 کروموزوم و دیپلوئید (2n=2x=16) می باشد. طول کروموزوم ها از 7.13 ± 0.19 میکرون (بلندترین کروموزوم) تا 4.54 ± 0.11 میکرون (کوتاه ترین کروموزوم) تغییر می کرد که به ترتیب مربوط به کروموزوم های شماره 1 و 8 بودند. تیپ کروموزوم ها عمدتا از نوع متاسانتریک، و تنها یک کروموزوم (شماره 6) ساب تلوسانتریک بود که اندازه نسبت بازوهای این کروموزوم برابر 32/3 بود. در کاریوگرام آن بر روی کروموزوم های شماره 3 و 4 دو جفت ماهواره به عنوان نشانگر کروموزومی وجود داشت که اندازه آن ها به ترتیب 58/0 و 38/0 میکرون بود. در این بررسی، در یک نمونه گیاهی در تمام سلول های میتوزی در مراحل متافازی و پروفازی فرآیند امتزاج کروموزومی (Fusion) از نوع تلومریک مشاهده شد. این فرآیند از جمله مسیرهای تکامل گونه های مختلف و به وجود آمدن عدد پایه کروموزومی x=8 از عدد پایه x=9 می باشد. در برخی از نمونه ها ی گیاهی کروموزوم B مشاهده شد که اندازه آن به طور معنی داری کوچک تر از کروموزوم های سوماتیکی بود. چندین گیاه تنها یک کروموزوم B داشتند که معمولا تیپ آن متاسانتریک بود. در دیگر نمونه ها دو کروموزوم B که تیپ هر دو آن ها آکروسانتریک بود مشاهده شد. نواربندی C با گیمسا در این گونه نشان داد که توزیع هتروکروماتین بیشتر در نواحی سانترومر یا پری سانترومر کروموزوم ها واقع شده است.

یکی از مهم ترین بیماری ها و عوامل محدودکننده کشت و کار ذرت بیماری پوسیدگی ساقه است که باعث خوابیدگی بوته ها شده و برداشت را با مشکل مواجه می سازد. از روش های موثر و کارآمد جهت کنترل این بیماری استفاده از هیبریدهای مقاوم به این بیماری است. به منظور تعیین مقاومت هیبریدهای ذرت نسبت به این بیماری آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار در دو منطقه کرج و ساری با 60 هیبرید انجام شد. در این بررسی مایه زنی بوته ها با استفاده از روش مایه زنی خلال دندان Drill/toothpick در اولین میانگره ساقه در مرحله ظهور گل تاجی انجام شد. در زمان رسیدن فیزیولوژیکی، ارزیابی مواد پس از قطع بوته ها از گره سوم و برش طولی ساقه، براساس تغییر رنگ بافت ساقه و متلاشی شدن مغز بافت ساقه با استفاده از سیستم امتیازدهی به عنوان شاخص شدت بیماری انجام و میزان حساسیت هر یک از مواد تعیین گردید. براساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین داده ها مشخص شد که بین هیبریدهای ذرت از نظر مقاومت نسبت به این بیماری اختلاف معنی داری وجود دارد و اکثر مواد حساسیت بالایی به این بیماری داشتند. دو هیبرید K 1264/1 ´ K 1363/14-2 و K 1264/1 ´ B73 حساسیت بالایی نشان دادند و تعداد معدودی از هیبریدها مانند K 583/1-22 ´ K 3153 و KC 103/8 ´ K 3153 به این بیماری متحمل یا نیمه مقاوم بودند. در این آزمایش مشخص گردید که هیبریدهای زودرس نسبت به هیبریدهای دیررس از حساسیت بالاتری برخوردارند.

در ایران و بسیاری از کشورها معمولا از محلب (Prunus mahaleb L.) برای پایه گیلاس استفاده می شود. این پژوهش با هدف بررسی تنوع ژنتیکی محلب و شناسایی ژنوتیپ های پا کوتاه به منظور اصلاح پایه های گیلاس در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان اجرا شد. در این تحقیق هفده توده جمع آوری شده محلب از مناطق مختلف با اندازه گیری خصوصیات مرفولوژیک مورد ارزیابی قرارگرفتند. تجزیه واریانس یک طرفه برای تعیین تنوع مناطق مختلف انجام گردید. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها نشان داد که بین مناطق از لحاظ بسیاری از صفات تفاوت معنی دار می باشد. تجزیه به عامل ها نشان داد که قسمت عمده واریانس ارتفاع، شاخص اندازه، عرض تاج، سطح مقطع تنه، قطر تنه و حجم تاج توسط عامل اول، نسبت پوست به چوب، طول میانگره و کلروفیل برگ توسط عامل دوم و سطح برگ توسط عامل سوم توجیه می گردند. سه عامل 9/57 درصد از واریانس کل را تبیین می کردند. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که شاخص اندازه، عرض و حجم تاج با ارتفاع درخت رابطه معنی داری دارد. نتایج همچنین نشان داد که دانهال های محلب از لحاظ قدرت رشد با یکدیگر متفاوت می باشند. بدین منظور بر اساس شاخص اندازه به چهارکلاس بسیار پاکوتاه، پاکوتاه، نیمه پاکوتاه و پابلند گروه بندی گردیدند.   

تعداد 9 هیبرید جدید زودرس همراه با هیبرید شاهد KSC301  با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی در شش منطقه کرج، اصفهان، اردبیل، کرمانشاه، ساری و خرم آباد به مدت دو سال 1380 و 1381 مورد مطالعه قرار گرفتند. هر تیمار در چهار ردیف با 75 سانتی متر فاصله بین ردیف ها و در چهار تکرار با فواصل بوته 36 سانتی متر در روی ردیف کاشته شد. تجزیه واریانس مرکب آزمایش ها براساس ده محیط انجام شد. اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بر عملکرد دانه در سطح احتمال 1% معنی دار گردید. مقایسه میانگین با روش دانکن نشان داد که حداکثر عملکرد دانه متعلق به هیبریدهای (K615/1´K1264/5-1) و (S61´K1263/17) به ترتیب با متوسط عملکرد 25/10 و 98/9 تن در هکتار بود و هیبریدهای (K615/1´K1728/8) و (K1263/2-1´K2331) نیز با متوسط عملکرد دانه 73/9 تن در هکتار تفاوت معنی داری با آن ها نداشتند. در تجزیه پایداری که شامل پارامترهای پایداری اکووالانس (W2i) ، واریانس پایداری (s2i) ، ضریب رگرسیون (bi) و انحراف از خط رگرسیون (S2di) بود، هیبرید K1263/21´K2331 نسبت به سایر هیبریدها از جمله شاهد آزمایش از عملکرد دانه مناسب و پایداری مطلوب تری برخوردار بود.

به منظور بررسی اثر نیتروژن و زمان کاشت پداژه بر شاخص های رویشی و عملکرد پداژه گلایل رقم اسکار(Gladiolus grandiflora cv. Oscar) ، آزمایشی در سال زراعی 83-1382 در مزرعه پژوهشی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. سه سطح نیتروژن 10، 20 و 30 گرم در مترمربع به صورت کود اوره به عنوان فاکتور اول و سه زمان کاشت (24 اردیبهشت، 3 خرداد و 14 خرداد) به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که بوته های حاصل از زمان کاشت اول دارای بلندترین گیاهان و حداکثر عملکرد پداژه (درصد وزن خشک، میانگین وزن تر و قطر پداژه و تعداد پداژک) بودند. بیشترین وزن تازه گل ها در شاخه های گل حاصل از زمان کاشت دوم مشاهده گردید. عامل زمان کاشت بر شاخص های تعداد برگ و درصد عناصر پتاسیم، کلسیم و نیتروژن در ماده خشک پداژه تاثیر معنی داری نداشت. در بین سطوح نیتروژن، مقدار 20 گرم در مترمربع باعث افزایش میانگین تعداد برگ، وزن تازه گل ها و عملکرد پداژه (میانگین وزن تر و قطر پداژه و تعداد پداژک) گردید. ولی نیتروژن بر ارتفاع گیاه، درصد وزن خشک پداژه، میانگین قطر پداژه و درصد عناصر پتاسیم، کلسیم و نیتروژن در ماده خشک پداژه بی تاثیر بود.

به منظور شناخت و انتخاب ارقام پیاز ایرانی با صفات برتر کمی و کیفی از نظر عملکرد، ضخامت گردن، اندازه و شکل، تعداد لایه های فلس های گوشتی، عمر انباری، ماده خشک، مواد جامد محلول، سفتی بافت و تعیین رابطه برخی از صفات با قابلیت انبارمانی، این بررسی در سال های 79-1378 در کرج اجرا شد. آزمایش مزرعه ای جهت مقایسه ارقام پیاز (قرمز آذرشهر، سفید کاشان، سفید قم، طارم زنجان و درچه اصفهان) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. جهت تعیین عمر انباری ارقام مذکور طرحی به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در انبار کنترل نشده اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل زمان در هشت سطح و ارقام در پنج سطح بود، بدین صورت که در مدت چهار ماه و به فواصل 15 روز یک بار (هشت تاریخ زمانی) ضایعات انباری بر اساس درصد کاهش وزن، درصد جوانه زنی و پوسیدگی و تغییرات برخی از صفات از جمله ماده خشک، مواد جامد محلول و سفتی پیاز در طول مدت انبارداری اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در آزمایش مزرعه ای، رقم سفید قم بیشترین عملکرد محصول را به میزان 82/60 تن در هکتار و رقم درچه اصفهان کمترین عملکرد را به میزان 03/32 تن در هکتار در بین ارقام آزمایشی داشته اند. کمترین درصد کاهش وزن، درصد جوانه زنی و پوسیدگی را در طول مدت انبارداری رقم سفید قم به میزان به ترتیب 33/15 و 72/11 درصد داشت که با ارقام قرمز آذرشهر و درچه اصفهان تفاوت آماری معنی داری را نشان نمی داد. بیشترین میزان کاهش وزن را رقم طارم زنجان به میزان 06/23 درصد و بیشترین درصد جوانه زنی و پوسیدگی را رقم سفید کاشان با 46/55 درصد نشان دادند. صفات کیفی ارقام پیاز نظیر ماده خشک و مواد جامد محلول، در طول دوره انبارداری افزایش ولی سفتی بافت کاهش داشت. بیشترین درصد مواد جامد محلول، ماده خشک و سفتی بافت را رقم سفید قم به میزان به ترتیب 81/9، 8/11 و 19/39 نیوتن و کمترین مقدار را رقم طارم زنجان به میزان 37/8 ، 29/9 و 03/32 نیوتن داشتند. در طول دوره انبارداری بین صفات درصد مواد جامد محلول و ماده خشک همبستگی قوی مثبت معنی دار (r=0.84) و رابطه رگرسیونی خطی y=-2.472 + 1.424x و همچنین بین صفات سفتی بافت ارقام و درصد جوانه زنی و پوسیدگی همبستگی منفی (r = -.592) و رابطه رگرسیونی خطی y = 101.515-1.863x به دست آمد.

به منظور ارزیابی مقاومت به بیماری زنگ زرد در تعدادی از لاین های دابلد هاپلوئید و ارقام مادری آن ها در گندم بهاره هگزاپلوئید (Triticum aestivum) ، چهل لاین دابلد هاپلوئید و سه رقم مادری آن ها همراه با دو رقم بولانی (شاهد حساس) و گندم تتراپلوئید Triticum spelta var. album (شاهد مقاوم) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه نسبت به چهار نژاد زنگ زرد، برای هر نژاد به صورت جداگانه و در شرایط یکسان، مورد مطالعه قرار گرفتند. برای ارزیابی مقاومت دو صفت دوره نهان (Latent period) و تیپ آلودگی (Infection type) یادداشت برداری گردید. نتایج حاصل از آزمایش ها نشان داد که در برخی لاین های دابلد هاپلوئید (علیرغم حساسیت ارقام والدینی)  نسبت به برخی از نژاد های زنگ زرد مقاومت وجود داشت. این امر به خصوص در مورد مقاومت لاین دابلد هاپلوئید DH3 (91 * GH) در برابر نژاد 134E134A+ زنگ زرد مشهود بود.

در این آزمایش اثر تنش شوری بر عملکرد میوه، کیفیت محصول و خصوصیات رشدی ارقام هندوانه تجاری چارلستون گری، کریمسون سویت و شوگر بی بی، در مزرعه امیرآباد دانشکده کشاورزی بیرجند به مدت دو سال با استفاده از آب آبیاری با شوری های مختلف دارای هدایت الکتریکی 1/1 (شاهد)، 5/5 و 5/10 دسی زیمنس بر متر (آب چاه های مختلف) به صورت آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار اجرا شد. شوری های مختلف در کرت های اصلی و ارقام در کرت های فرعی قرار گرفتند. تیمار شوری پس از مرحله 3-2 برگی حقیقی اعمال گردید. نتایج تجزیه واریانس دو ساله نشان داد که شوری بر عملکرد میوه، تعداد میوه هر بوته، وزن میوه، طول میوه، قطر میوه و قطر گوشت در سطح 1 درصد و بر قطر پوست در سطح 5 درصد معنی دار بود. ارقام از نظر صفات فوق در سطح 1 درصد با هم اختلاف معنی دار نشان دادند. با افزایش شوری کلیه صفات مورد مطالعه کاهش یافت. میزان کاهش در شوری 5/10دسی زیمنس بر متر در مقایسه با شاهد برای صفات فوق به ترتیب 76 ، 46 ، 42 ، 26 ، 4/21 ، 14 و 8/22 درصد بود. کاهش عملکرد میوه ارقام چارلستون گری، کریمسون سویت و شوگر بی بی در شوری 5/5 دسی زیمنس بر متردر مقایسه با شاهد به ترتیب 4/21، 3/24 و 6/33 درصد و در شوری 5/10 دسی زیمنس بر متر به ترتیب 75، 70 و 77 درصد بود. آستانه تحمل به شوری ارقام به ترتیب 8 ، 1/8 و 8/6 دسی زیمنس بر متر تعیین شد. عملکرد میوه ارقام در شرایط شاهد به ترتیب 28، 7/26و 6/19 تن در هکتار بود. عملکرد میوه با قطر میوه، قطر گوشت، قطر پوست، طول میوه و تعداد میوه در هر بوته دارای همبستگی مثبت و معنی دار در سطح 1 درصد (به ترتیب r برابر با 58/0، 54/0، 43/0، 7/0 و 5/0 بود. با توجه به نتایج حاصله ارقام چارلستون گری و کریمسون سویت که دارای آستانه تحمل به شوری بالا می با شند برای مناطقی با شوری آب و خاک تا حدود 8 دسی زیمنس بر متر توصیه می شوند.

ساقه ‏خوارهای نیشکر (Sesamia nonagrioides و S. cretica) در نسل اول، باعث مرگ جوانه مرکزی نیشکر می گردند. در این تحقیق مرگ جوانه مرکزی ایجاد شده توسط ساقه خوارها در 148 رقم نیشکر مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی ها در شرایط آلودگی طبیعی در مزرعه در دو کشت و صنعت امام خمینی (ره) و کارون در خوزستان انجام شد. در هر دو ایستگاه درصد مرگ جوانه مرکزی در هر رقم تعیین شد. برای یکسان نمودن نتایج به دست آمده از دو ایستگاه، از شاخصی به نام شاخص مرگ جوانه مرکزی استفاده شد. به خاطر این که یافته ‎های به دست آمده از ارقام دارای توزیع نرمال بودند، ارقام نیشکر با استفاده از روش محاسبه فواصل انحراف معیار از میانگین طبقه بندی شدند، سپس با استفاده از روش تجزیه تشخیصی کانونی سهم متغیرها در این تفکیک و صحت این طبقه بندی تایید گردید. براساس نتایج این بررسی، ارقام با کمتر از 71/4 درصد مرگ جوانه مرکزی مقاوم، بین 72/4 تا 11/8 درصد نیمه مقاوم، بین 12/ 8 تا 24/12 درصد نیمه حساس و بیش از 24/12 درصد حساس معرفی شدند. ارقام تجاری CP57-614 و NCO310 در این مرحله به ترتیب در گروه مقاوم و حساس قرار گرفتند. به طور کلی در فرایند این تحقیق، طیف وسیعی از درجات مختلف مقاومت ارقام نیشکر به ساقه‎ خوارها مشاهده شد ) 16 درصد از ارقام مورد مطالعه مقاوم، 36 درصد نیمه مقاوم، 34 درصد نیمه حساس و 14 درصد حساس بود)، بنابراین برای برنامه‏ های بلندمدت اصلاح نیشکر، پتانسیل مناسبی از مقاومت در بین ارقام وجود دارد که می ‏توان برای رفع مشکل از آن ها استفاده نمود.

آزالیا به عنوان یک گیاه درختچه ای با قابلیت کاشت گلدانی است. کاهش هزینه تولید و افزایش رشد آن بر تولید اقتصادی آن مؤثر می باشد. بستر کاشت قابل رقابت با پیت، و تغذیه با نیتروژن دو عاملی هستند که مستقیما بر کاهش هزینه تولید و افزایش رشد آزالیا تاثیر می گذارند. نیتروژن به عنوان یک عامل موثر در محدودیت رشد، به مقدار بیشتری نسبت به سایر عناصر غذایی برای رشد این گیاه مورد نیاز می باشد. در سال 1379 در یک آزمایش فاکتوریل اثر شش سطح نیتروژن 0، 5/3، 7، 14، 5/28 و 57 میلی مول در لیتر در سه نوع بستر کاشت شامل پیت، 3/1 کمپوست ضایعات چای + 3/1 ماسه و 4/3 کمپوست پوسته درخت + 4/1 ضایعات چای مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که 14 میلی مول در لیتر نیتروژن در بسترهای کاشت پیت، 3/1 پیت + 3/1 کمپوست ضایعات چای + 3/1 ماسه و 5/28 میلی مول در لیتر نیتروژن در 4/3 کمپوست پوسته درخت + 4/1 کمپوست ضایعات چای بیشترین تاثیر را بر شاخص رشدی چون ارتفاع، قطر، تعداد گل، وزن مرطوب، وزن خشک داشتند. از نظر بستر کاشت نیز 3/1 پیت + 3/1 کمپوست ضایعات چای + 3/1 ماسه با توجه به کاهش 66% در مصرف پیت می تواند بستر مناسبی برای تولید این گیاه باشد.