پژوهش های به زراعی(تنش های محیطی در علوم گیاهی)
سال:1393 | دوره:6 | شماره:4 |تعداد مقالات:6

به منظور انتخاب ژنوتیپ های جو مقاوم به تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی محمدیه در سال زراعی 93-92 به اجرا درآمد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار مورد بررسی قرار گرفت که در آن تنش خشکی در دو سطح، شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله 50 درصد ظهور سنبله به عنوان عامل اصلی و 20 ژنوتیپ پیشرفته به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج آزمایش نشان داد که بر اساس شاخص حساسیت به تنش (SSI)، ژنوتیپ های شماره 2، 3، 5، 9، 12 و 13، از نظر شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین هندسی بهره وری (GMP) و شاخص بهره وری متوسط (MP)، ژنوتیپ های 3، 5 و 18 و در نهایت بر اساس شاخص تحمل (TOL) ژنوتیپ های 2، 3، 12، 13 به عنوان ژنوتیپ های متحمل به تنش معرفی شدند. جمع بندی نتایج حاصل از بررسی همبستگی عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی انتهایی و بدون تنش با شاخص های تحمل به خشکی در این پژوهش نشان می دهد که شاخص های MP، GMP،STI  بهترین شاخص ها برای گزینش و تعیین ژنوتیپ های متحمل به تنش آخر فصل در بین ژنوتیپ های جو می باشند. با بررسی تمام شاخص ها و با توجه به اینکه بهترین ژنوتیپ ها، ژنوتیپ های با عملکرد بالا در شرایط عادی و حداقل کاهش عملکرد در شرایط تنش است، ژنوتیپ هایZarjow/CM67…  و L.527/Hortland… به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ ها معرفی گردیدند.

تغذیه بهینه گیاهی، اثر مقادیر مختلف کود شیمیایی و تراکم بوته از مهمترین ارکان در حصول عملکرد مناسب می باشد. بنابراین به منظور بررسی تاثیر کودهای شیمیایی (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) و تراکم بوته بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن گیاه کرچک، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح کودی 1- شاهد (عدم مصرف کود) 2- 50 کیلوگرم پتاس، 75 کیلوگرم فسفر و 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار 3- 75 کیلوگرم پتاسیم + 100 کیلوگرم فسفر + 150کیلوگرم نیتروژن در هکتار 4- 100 کیلوگرم پتاسیم + 150 کیلوگرم فسفر + 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به عنوان عامل اصلی و تراکم های 6.6، 4.7 و 3.7 بوته در متر مربع به عنوان کرت فرعی در نظر شد. نتایج این بررسی نشان داد که با افزایش مصرف کود شیمیایی ارتفاع بوته، عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت افزایش یافت. با افزایش تراکم نیز ارتفاع بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک افزایش یافت. وزن هزاردانه و درصد روغن تحت تاثیر هیچ یک از تیمارها اعم از کود شیمیایی و تراکم بوته قرار نگرفت. بیشترین ارتفاع بوته، عملکرد دانه و بیولوژیک از تیمار کود شیمیایی (NPK) و تراکم 3.7 بوته در متر مربع به دست آمد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که می توان افزایش مصرف کودهای شیمیایی و تراکم مناسب (3.7 بوته در مترمربع) را یکی از راهکارهای افزایش عملکرد دانه و بیولوژیک در گیاه صنعتی کرچک قلمداد کرد.

به منظور بررسی پاسخ های زراعی کلزا رقم اکاپی به کاربرد کود نیتروژنه و باکتری های زیستی، آزمایشی بصورت طرح کرت های یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در ایستگاه تحقیقات اسماعیل آباد استان قزوین اجرا گردید. عامل های آزمایشی شامل نیتروژن در 3 سطح (0، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل اصلی و باکتری های زیستی در 4 سطح (عدم کاربرد، ازتوباکتر، آزوسپریلیوم و کاربرد توأم ازتوباکتر و آزوسپریلیوم) به عنوان عامل فرعی بودند. بررسی صفت درصد روغن دانه نشان داد که بیشترین مقدار آن با 45.03 درصد از تیمارعدم مصرف نیتروژن به دست آمد و کمترین مقدار نیز متعلق به تیمارهای مصرف نیتروژن بود که در یک گروه آماری مشترک قرار گرفتند. استفاده ازکود نیتروژنه باعث افزایش عملکرد روغن دانه گردید و تیمارهای 75 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به ترتیب با میانگین های 922.6 و 1029 گرم در مترمربع، بیشترین عملکرد روغن دانه را داشتند که دریک گروه آماری مشترک قرارگرفتند. استفاده از تمامی تیمارهای کودهای بیولوژیک نیز نسبت به عدم تلقیح آن ها برتری نسبی داشت. این موضوع می تواند به توانایی ازتوباکتر و آزوسپریلیوم درتثبیت نیتروژن مربوط باشد و به نظر می رسد که به دنبال مصرف توأم آن ها با کودهای شیمیایی می توان درمصرف کود صرفه جویی نمود. عملکرد بیولوژیک نیز تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرارگرفت. به طوری که بیشترین عملکرد بیولوژیک از تیمارهای 75 و 150 کیلوگرم نیتروژن به دست آمد. همچنین استفاده توأم ازکودهای بیولوژیک نسبت به سایر تیمارها برتری آماری داشت. نتایج نشان دادکه صفت شاخص برداشت تحت تاثیر هیچ یک از تیمارها قرارنگرفت و تیمارها به لحاظ آماری تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. این موضوع بیانگر آن است که افزایش عملکرد دانه و بیولوژیک از روند مشابهی تبعیت می کند.

هدف غنی سازی زراعی افزایش و توسعه مواد مغذی در بخش های خوراکی گیاهان است. به همین منظور جهت بررسی تاثیر مایکوریزا، آهن و روی بر روی صفات کمی و کیفی جو، تحقیقی در پاییز سال 1392 در شهرستان کرج به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بر روی گیاه جو رقم بهمن اجرا شد. عامل های آزمایشی شامل: دو سطح قارچ مایکوریزا (عدم مصرف و سویه intraradices Glomus به میزان 10 کیلوگرم گرم در هکتار به صورت خاک مصرف)، سه سطح آهن (عدم مصرف و مصرف 2.5 و 5 کیلوگرم در هکتار از منبع آهن سکوسترین 138) و 3 سطح روی (عدم مصرف و مصرف 25 و 50 کیلوگرم در هکتار سولفات روی) بودند. بررسی اثر ساده مایکوریزا بر عملکرد دانه نشان داد، بالاترین میزان عملکرد دانه با 3.90 تن در هکتار از تیمار G. intraradices بدست آمد و بالاترین عملکرد کاه با 3.43 تن در هکتار از همین تیمار حاصل شد. اثرات ساده مایکوریزا، روی و آهن بر عملکرد بیولوژیک نشان داد، بالاترین مقدار این صفت به میزان 6.91، 6.70 و 6.49 تن در هکتار به ترتیب از تیمارهای G. intraradices، 5 کیلوگرم آهن در هکتار و 50 کیلوگرم روی در هکتار بدست آمد. بالاترین میزان فسفر با 1.43 پی پی ام از تیمار G. intraradices حاصل شد. اثرات ساده مایکوریزا، روی و آهن بر میزان روی دانه تایید نمود، بالاترین مقدار این صفت از تیمارهای G. intraradices، 2.5 کیلوگرم آهن در هکتار و 50 کیلوگرم روی در هکتار به ترتیب به مقدار 41.32، 39.46 و 40.90 پی پی ام بدست آمد.

به منظور بررسی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی، کیفی و هتروزیس در ارقام توتون و نسل F1، تعداد پنج واریته توتون ویرجینیا شامل VE1، Coker347، NC89، K394 و Coker254 در یک تلاقی دی آلل یک طرفه با یکدیگر تلاقی داده شدند و F1 به دست آمده به همراه والدین در دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی در دو ایستگاه رشت و تیرتاش (چهار آزمایش جداگانه) و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1390 کشت گردیدند. نتایج نشان داد که بین ارقام مورد بررسی در هر دو منطقه و در هر دو شرایط تنش و بدون تنش از نظر طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ، شاخص سطح برگ، ارتفاع ساقه، قطر ساقه، عملکرد برگ سبز، عملکرد برگ خشک، روز تا شروع گلدهی، دوره گلدهی، میزان کلروفیل، میزان نسبی آب برگ، میزان نیکوتین، میزان قند، نسبت قند به نیکوتین، درصد پتاس و درصد نیتروژن اختلاف معنی داری وجود داشت. در خصوص عملکرد برگ خشک در شرایط بدون تنش، بیشترین هتروزیس مثبت در هر دو منطقه به Coker254 × Coker347 تعلق پیدا کرد، در حالی در شرایط تنش خشکی در منطقه تیرتاش، بیشترین هتروزیس مثبت در تلاقی مشاهده شد. از لحاظ میزان نکوتین در شرایط بدون تنش، بیشترین هتروزیس مثبت در تیرتاش بهNC89× Coker347  اختصاص پیدا کرد. در حالی که در رشت فقط در شرایط تنش خشکی هتروزیس مشاهده شد. در این شرایط بیشترین هتروزیس مثبت به اختصاص یافت. از لحاظ سایر خصوصیات کمی و کیفی نیز بیشترین هتروزیس های مثبت و منفی تغییراتی را بین شرایط تنش در مقایسه با شرایط بدون تنش نشان داد.

هدف از این تحقیق بررسی اثر تقسیط نیتروژن در مراحل مختلف رشد و فاصله روی ردیف بر عملکرد و اجزای عملکرد باقلا بود. این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان بابل در سال 1389 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. سه سطح تقسیط نیتروژن :T1} مصرف تمام کود نیتروژن پایه (قبل از کاشت)،:T2  مصرف 75 درصد نیتروژن پایه (قبل از کاشت) + 25 درصد در مرحله اوایل دانه بندی (R5)، :T3 مصرف 25 درصد نیتروژن پایه (قبل از کاشت) + 75 درصد در مرحله اوایل دانه بندی {(R5) به عنوان عامل اصلی و فاصله روی ردیف 10، 15 و 20 سانتی متر به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیش ترین وزن غلاف، عملکرد دانه (322.2 گرم در متر مربع) و شاخص برداشت در سطح سوم تقسیط به دست آمد. کم ترین عملکرد دانه و شاخص برداشت در سطوح اول و دوم تقسیط نیتروژن حاصل شد. بیش ترین ارتفاع گیاه، تعداد غلاف در ساقه، تعداد دانه در ساقه، وزن غلاف، وزن صد دانه و عملکرد دانه در فاصله روی ردیف 20 سانتی متر مشاهده شد. کم ترین ارتفاع گیاه، ارتفاع پایین ترین غلاف از سطح زمین، تعداد ساقه فرعی، قطر پایین ترین میانگره، تعداد گره در ساقه، عملکرد دانه و شاخص برداشت در فاصله روی ردیف 10 سانتی متر حاصل شد. بیشترین عملکرد دانه در اثر متقابل سطح سوم تقسیط × فاصله روی ردیف 20 سانتی متر به دست آمد.