پژوهش های به زراعی(تنش های محیطی در علوم گیاهی)
سال:1389 | دوره:2 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

این مطالعه برای بررسی اثر محلول پاشی متانول بر راندمان مصرف تشعشع، ضریب استهلاک نوری و شاخص سطح برگ در سال زراعی 1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی کرج به مرحله اجرا در آمد. این آزمایش با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار که از یک تیمار شاهد M0 (بدون مصرف متانول) و از تیمارهای M1، M2، M3، M4، M5 به ترتیب محلول های 7، 14، 21، 28، 35 درصد حجمی استفاده شد و با 3 بار در فصل رشد با فواصل 12 روز یکبار بر روی قسمت هایی هوایی بوته های سویا محلول پاشی شدند. صفاتی مانند عملکرد دانه، ماده خشک کل، راندمان مصرف تشعشع، ضریب استهلاک نوری و شاخص سطح برگ اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که محلول پاشی متانول بر راندمان مصرف تشعشع موثر بوده است و بین تیمارهای اعمال شده تفاوت معنی داری در سطح احتمال %5 وجود دارد. مقایسه میانگین ها نشان داد بیشترین مقدار راندمان مصرف تششع مربوط به سطح %21 حجمی متانول بود که در مقایسه با شاهد افزایش 15 درصدی داشت. همچنین نتایج نشان داد که پس از گذشت 96 روز از کاشت تفاوت معنی داری در تشعشعات فعال جذب شده تجمعی توسط بوته های سویا در تیمارهای مختلف متانول ایجاد شد. محلول پاشی متانول تاثیری بر ضریب استهلاک نوری نداشت ولی با این حال ضریب استهلاک نوری نیز در سطح %21 در مقایسه با دیگر سطوح کاهش نشان داد. محلول پاشی متانول سبب افزایش عملکرد دانه، راندمان مصرف تشعشع، ماده خشک کل و در نهایت سطح برگ شد.

برای بررسی حساسیت و تحمل ارقام کلزا در شرایط آبیاری محدود آزمایشی در سال زراعی 1384 در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر کرج و به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. آبیاری به عنوان عامل اصلی در دو سطح (آبیاری مطلوب بر اساس 80 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A و آبیاری محدود قطع آبیاری از مرحله ساقه دهی به بعد) به عنوان عامل اصلی و 20 رقم کلزا به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان دادند که آبیاری تاثیر معنی داری بر وزن هزار دانه، تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد روغن دانه و عملکرد روغن داشت. عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد روغن در شرایط آبیاری محدود نسبت به آبیاری معمول به ترتیب 42، 16، 23 و 50 درصد کاهش یافت. ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد خورجین در ساقه اصلی و تعداد خورجین در شاخه ها همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک داشتند.

برای بررسی واکنش مقادیر کلروفیل های a وb، پرولین و عملکرد گیاه ذرت (SC704) به تنش نوری و سطوح مختلف تراکم بوته، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1375 و در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل: میزان نور در دو سطح شامل 100 درصد نور (شاهد) و 23 درصد نور و تراکم (D) بر اساس فاصله بوته روی ردیف در سه سطح شامل: 8 سانتی متر (d1) سانتی متر (d2) و 22 سانتی متر (d3) در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس آزمایش نشان داد، اثر تراکم بر مقادیر کلروفیل های a، b و پرولین معنی دار نشد. در این شرایط بیشترین میزان کلروفیل های a و b به ترتیب با 1.95 و 0.55 میلی گرم در گرم و پرولین 0.012 میکروگرم در گرم در فاصله بوته روی ردیف 8 سانتی متر حاصل شد. اثر نور بر مقادیر کلروفیل های a و b در سطح 5 درصد معنی دار ولی بر میزان پرولین معنی دار نشد. در این شرایط بیشترین میزان کلروفیل های a و b به ترتیب با 2.30، 0.67 میلی گرم در گرم و پرولین با 0.015 میکروگرم در گرم به تیمار تنش نوری اختصاص یافت. اثر متقابل تنش نوری و سطوح مختلف تراکم بر میزان کلروفیل های a، b و میزان پرولین برگ غیر معنی دار ولی بر عملکرد دانه و عملکرد خشک علوفه معنی دار شد. در این شرایط بیشترین میزان عملکرد دانه با 2000 کیلوگرم در هکتار به فاصله روی ردیف 22 سانتی متر تعلق داشت.

برای بررسی میزان تحمل چهار رقم گندم (فلات، نیک نژاد، روشن و چمران) به شوری، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اقلید به مدت 2 سال انجام گرفت. چهار تیمار شوری 1dsm (شاهد) 3 و 5 و 7 دسی زیمنس بر متر به کار برده شد. طرح آزمایشی مورد استفاده کرت های خرد شده در پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در نظر گرفته شد. تیمارهای شوری در کرت های اصلی و رقم های گندم در کرت های فرعی قرار گرفتند و صفات عملکرد، اجزای عملکرد و میزان کربوهیدرات های برگ پرچم ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که در شرایط تنش تعداد دانه و سنبله درگیاه کاهش معنی دار داشتند و وزن دانه حساسیت کمتری داشت. عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک نیز در شرایط تنش کاهش معنی داری نشان دادند. در بین رقم ها، فلات کمترین و چمران بیشترین مقدار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک را تولیدکرد. تفاوت مقدار عملکرد بیولوژیک به کاهش تعداد پنجه و سنبله در گیاه، کاهش سطح برگ و ارتفاع مرتبط بود. کاهش عملکرد دانه به کاهش تعداد سنبله در گیاه و تعداد دانه در سنبله مربوط می باشد. تنش شوری مقدار پلی ساکاریدها را کاهش داد ولی سبب افزایش میزان محتوی ساکارز و فروکتان شد. با افزایش کربوهیدرات ها تحمل به تنش بیشتر شد. در واقع تنش اثر کاهنده روی رشد و عوامل موثر در عملکرد داشت. در مجموع رقم فلات کمترین و رقم چمران بیشترین مقدار عملکرد را تولید کردند.

برای بررسی تاثیر سطوح مختلف نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا رقم تاور آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی مجتمع عالی آموزشی و پژوهشی کشاورزی رامین واقع در 36 کیلومتری شمال شرقی اهواز اجرا شد. در این تحقیق چهار سطح نیتروژن خالص شامل کاربرد معادل 45، 90، 135 و 180 کیلوگرم در هکتار و سه سطح تراکم شامل 16.6، 25 و 50 بوته در مترمربع در قالب کرت های یکبار خرد شده در طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار وجود داشتند. سطوح نیتروژن در کرت های اصلی و تراکم های مختلف در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش کاربرد نیتروژن، عملکرد دانه، تعداد غلاف بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه به طور معنی داری افزایش یافت. تراکم بوته تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه نداشت اما با افزایش تراکم، تعداد غلاف در مترمربع افزایش ولی تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه کاهش نشان دادند. در این تحقیق، بالاترین عملکرد دانه با میانگین 350.97 گرم در مترمربع از کاربرد معادل 180 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص با تراکم 16.6 بوته در مترمربع حاصل شد که البته اختلاف معنی داری با تیمار کاربرد معادل 135 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص با تراکم 50 بوته در مترمربع نداشت.

برای بررسی اثرات تنش خشکی بر عملکرد علوفه و برخی صفات زراعی سه گیاه در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در سال 1387 در مرکز تحقیقات کشاورزی شهرستان خوی انجام گرفت. آبیاری به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح، آبیاری پس از 80، 120 و 160 (±5) میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و نوع گیاه به عنوان فاکتور فرعی در سه سطح ارزن رقم نوتریفید (panicum miliacum cv. Notrifeed)، سورگوم رقم پگاه (sorghum cv. Pagah) و ذرت رقم سینگل کراس 704 (zea mays cv. Ksc 704) تحت آزمایش قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد که بین سطوح آبیاری از نظر ارتفاع بوته، عملکرد علوفه تر و خشک و درصد پروتئین تفاوت معنی داری وجود داشت. عملکرد علوفه تر در سطوح آبیاری پس از 80 و 160 میلی متر پس از تبخیر به ترتیب دارای میانگین 97.7 و 80.2 تن در هکتار بود. همچنین بین سطوح گیاهان مختلف نیز از نظر تمام صفات تفاوت معنی داری مشاهده گردید. با توجه به نتایج، عملکرد علوفه تر ذرت و ارزن به ترتیب با میانگین 103.9 و 62.2 تن در هکتار بیشترین و کمترین مقدار را دارا بودند. بین اثرات متقابل سطوح آبیاری و رقم اختلاف معنی داری در بین صفات مختلف وجود نداشت.

برای بررسی اثر تنش شوری بر جوانه زنی بذور 10 ژنوتیپ گیاه دارویی گل راعی (Hypericum perforatum L) آزمایشی در سال 1388 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری انجام شد. این تحقیق در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در محیط ژرمیناتور به اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از: غلظت های صفر (شاهد)، 100، 200 و 300 میلی مولار نمک کلرید سدیم آزمایشگاهی که هر کدام بر بذور 10 ژنوتیپ گل راعی اعمال شدند. ویژگی های مورد ارزیابی بذور موجود در ژرمیناتور شامل تعیین درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، نسبت ساقه چه به ریشه چه و طول گیاهچه بود. نتایج آزمایش نشان داد که به طور کلی تاثیر شوری بر ویژگی های اندازه گیری شده در سطح %1 معنی دار بود و در غلظت های 200 و 300 میلی مولار هیچ یک از ارقام جوانه زنی مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد که ژنوتیپ جنت رودبار در کلیه صفات به جز نسبت ساقه به ریشه، از مقاومت بالاتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها برخوردار بود.

دوره کمون یکی از اجزای مهم مقاومت گندم در برابر بیماری زنگ زرد می باشد. برای پی بردن به نحوه توارث دوره کمون، رقم مقاوم به زنگ زرد Elitelep با رقم حساس Bolani تلاقی داده شد و نسل های F1، F2، BC1 و BC2 تهیه شد. والدین و نتاج در مرحله گیاهچه ای توسط نژاد 6E130A+ زنگ زرد در گلخانه تلقیح شدند. زمان ظهور اولین جوش به عنوان دوره کمون یادداشت برداری شد. تجزیه میانگین نسل ها بر اساس روش آزمون مقیاس مشترک متر و جینکز انجام گرفت. مقدار درجه غالبیت کوچک تر از یک بود که نشان دهنده کنترل ژنتیکی غالبیت نسبی می باشد. اثرات متقابل افزایشی ´ افزایشی، افزایشی ´ غالبیت و غالبیت ´ غالبیت معنی دار بود. مقدار متوسط وراثت پذیری عمومی (%85) و خصوصی (%81) بالا بود که به ترتیب نشان دهنده تاثیر پذیری پایین این صفت از محیط و نقش اثر افزایشی در کنترل ژنتیکی دوره کمون می باشد. تعداد 2 ژن به عنوان حداقل تعداد فاکتورهای موثر در کنترل دوره کمون برآورد شد.