پژوهش های به زراعی(تنش های محیطی در علوم گیاهی)
سال:1391 | دوره:4 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

گیاه آویشن به عنوان یکی از پر مصرف ترین گیاهان دارویی شناخته شده است که از نظر کاربرد آن در صنایع داروسازی در ردیف دوم جهان قرار دارد. هدف از این تحقیق، بررسی و مقایسه رشد و عملکرد یکی از گونه های وحشی (کوچیانوس) با گونه زراعی (آویشن باغی) غیر بومی در شرایط مزرعه است. عامل آزمایشی کود شیمیایی نیتروژنه (اوره) در 3 سطح (50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) علاوه بر تیمار شاهد (بدون مصرف کود) در 3 تکرار بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس سطوح مختلف کود شیمیایی نیتروژنه و اثر متقابل کود و گونه بر قطر بوته، وزن تر و خشک بوته، درصد اسانس و عملکرد اسانس معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین، درصد اسانس %0.83 را برای گونه باغی و %0.33 را برای کوچیانوس با 33 نشان داد. بالاترین مقدار عملکرد اسانس گونه باغی 30.6 کیلوگرم در هکتار و گونه کوچیانوس 3.53 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در نتیجه با توجه به معنی دار شدن بعضی از صفات اندازه گیری شده، توانمندی سازگار شدن گونه وحشی کوچیانوس، تحقیقات وسیعتری در زمینه های مختلف بر روی این گیاه در دراز مدت ضروری است.

به منظور ارزیابی لاین های امید بخش تریتیکاله بر اساس صفات عملکرد و ارزش غذایی در تغذیه طیور با استفاده از 13 ژنوتیپ، آزمایشی در سال زراعی 1388-1387 در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه کرج مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر صفات دوره پر شدن دانه، وزن هزار دانه ، تعداد دانه در سنبله ، عملکرد بیولوژیک، محتوای کلروفیل و ارتفاع گیاه در سطح یک در صد اختلاف معنی دار وجود دا رد. ترکیبات شیمیایی (ماده خشک، پروتئین خام، الیاف خام، خاکستر، چربی خام، کلسیم، فسفر، عصاره عاری از نیتروژن، قند و نشاسته) بر اساس روش های استاندارد (AOAC, 2000) اندازه گیری شد. میزان میانگین ترکیبات ضد تغذیه ای موجود در سیزده رقم تریتیکاله از قبیل بتاگلوکان کل، بتاگلوکان محلول، بتاگلوکان نامحلول، آرابینوزایلان کل، فیبر محلول، فیبر نامحلول و مجموع فیبر محلول و نا محلول به ترتیب برابر با 0.950، 0.018، 0.931، 3.98، 1.14، 18.75 و 19.89 درصد بود. همچنین نتایج حاصل از اندازه گیری میزان مواد ضد تغدیه ای (بتاگلوکان کل و آرابینوزایلان کل)، نشان داد که میزان آرابینوزایلان کل به دست آمده، نسبت به میزان بتاگلوکان کل بیشتر بوده و بنابراین آرابینوزایلان مهم ترین و عمده ترین ماده ضد تغدیه ای موجود در تریتیکاله را تشکیل می دهد. لاین ET-82-15 با داشتن بالاترین عملکرد محصول و داشتن پایین ترین ترکیبات ضد مغذی (آرابینوزایلان) به عنوان بهترین لاین مشخص و جهت معرفی به کشاورزان در آزمایشات شرایط زارع (آنفارم) قرار گرفت.

آرایش کاشت از طریق تغییر در رشد رویشی و بهره برداری از عوامل محیطی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ تاثیر می گذارد. به منظور بررسی تاثیر فاصله ردیف های کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و اجزا عملکرد دو رقم گلرنگ بهاره، این مطالعه در سال زراعی 1390 - 1389 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. عامل اصلی شامل 3 فاصله ردیف کاشت (30 و 45 سانتیمتر مسطح و 60 سانتیمتر به صورت جوی و پشته) و عامل های فرعی، رقم در دو سطح (L5 و گلدشت) و تراکم در دو سطح (35 و 45 بوته در متر مربع) بودند. در این تحقیق صفات، عملکرد دانه، تعداد شاخه در بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که فاصله ردیف کاشت تاثیر معنی داری بر تعداد شاخه در بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه نداشت، ولی عملکرد دانه با افزایش فاصله ردیف کاهش یافت. تراکم بوته تاثیر معنی داری بر تعداد شاخه در بوته، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه نداشت، ولی بر تعداد طبق در بوته تاثیر معنی داری در سطح احتمال 5% و بر عملکرد دانه تاثیر معنی داری در سطح احتمال 1% داشت. وزن هزار دانه با افزایش تراکم زیاد شد، ولی از تعداد شاخه در بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق و عملکرد دانه با افزایش تراکم کاسته شد. بیشترین عملکرد دانه با فاصله ردیف 30 سانتیمتر و تراکم 35 بوته در متر مربع در رقم L5 مکزیکی به میزان 4438.73 کیلو گرم در هکتار به دست آمد. کمترین عملکرد دانه در فاصله ردیف 60 سانتیمتر و تراکم 45 بوته در متر مربع در رقم گلدشت به میزان 3286.45 کیلو گرم در هکتار به دست آمد. با توجه به اثر مطلوب توزیع یکنواخت بوته در واحد سطح و سازگاری گلرنگ به روش کاشت مسطح، آرایش کاشت فوق برای کشت بهاره گلرنگ، در شرایط مشابه با آزمایش حاضر مناسب به نظر می رسد.

به منظور بررسی نحوه تاثیر تغییرات زمان و شدت کاهش تراکم بوته بر عملکرد کمی و کیفی چغندرقند این تحقیق طی سال 1390 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کمال آباد کرج انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار بود. عامل زمان کاهش تراکم بوته شامل چهار سطح 30، 60، 90 و 120 روز پس از کاشت و عامل شدت کاهش تراکم بوته دارای شش سطح شاهد (بدون کاهش) و حذف 25، 33، 50، 67 و 75 درصد بوته ها بود. خصوصیات کمی و کیفی محصول در پایان فصل رشد اندازه گیری شد. بر اساس نتایج این مطالعه، زمان و شدت حذف بوته ‪ها در سطح احتمال یک درصد بر عملکرد ریشه و عملکرد شکر سفید تاثیر معنی داری گذاشت، از نقطه نظر تاثیر زمان حذف بوته ها، با به تاخیر افتادن زمان حذف بوته، به تدریج از عملکرد ریشه و شکر کاسته شد، گرچه تفاوت معنی داری بین سطوح حذف بوته در 90 و 120 روز پس از کاشت در عملکرد ریشه وجود نداشت. بیشترین عملکرد شکر سفید (7.9-7.4 تن در هکتار) به حذف بوته ها طی 30 تا 60 روز پس از کاشت بیش از حذف بوته طی 90 و 120 روز پس از کاشت بوده ولی بین آنها اختلاف معنی داری وجود نداشت. بیشترین عملکرد شکر سفید (7.9-7.4 تن در هکتار) به حذف بوته ها طی 30 تا 60 روز پس از کاشت متعلق بود و با به تعویق افتادن تاریخ حذف بوته ها به 120-90 روز پس از کاشت، به طور متوسط، عملکرد شکر سفید به ترتیب معادل 1.375 و 1.082 تن در هکتار کاهش معنی داری یافت. از نقطه نظر تاثیر شدت حذف بوته ها نیز، همراه با افزایش شدت حذف بوته از عملکرد ریشه و شکر سفید چغندرقند کاسته شد. در مجموع، میزان کاهش عملکرد ریشه با شدت حذف بوته ها متناسب نبود. در واقع، به ترتیب با حذف 19.91، 25.84، 36.84، 58.60، 68.48 درصد بوته های کرت، معادل 14.39، 12.13، 19.81، 28.67، 42.44 درصد از عملکرد ریشه کاسته شد. این موضوع نشان می دد، بوته های چغندرقند همزمان با افزایش حذف بوته ها، بین 29.93-5.51 درصد توان جبران کنندگی فضای خالی حاصل از حذف بوته ها را دارند.

به منظور تعیین و شناسایی صفات موثر بر عملکرد و تعیین رابطه کمی و کیفی بین عملکرد و سایر صفات مرتبط، تعداد 11 هیبرید زودرس جدید ذرت دانه ای به همراه دو هیبرید شاهد منطقه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال 1390 در منطقه مغان مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ارقام از نظر تمامی صفات به جز ظهور تاسل و عرض برگ تفاوت معنی داری وجود دارد. مقایسه میانگین عملکرد دانه هیبریدهای مورد مطالعه نشان داد که هیبریدهای 11 (×K 1264/5-1121/KE 76) و  (KE 76/112×K 1264/5-1) 10به ترتیب با میانگین عملکرد 13.63 و 13.58 تن دانه در هکتار بیشترین عملکرد را داشتند. نتایج تجزیه رگرسیون چندگانه نشان داد، صفات تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف، وزن هزار دانه، تاریخ ظهور کاکل و درصد پروتئین به دلیل داشتن ضریب رگرسیون بالاتر، بیشترین ارتباط را با عملکرد دانه دارند. در تجزیه علیت با استفاده از مهم ترین صفات موثر بر عملکرد در هیبریدهای مورد آزمایش، بیشترین اثر مستقیم مثبت بر عملکرد دانه به وزن هزار دانه مربوط بود که به طور غیرمستقیم اثر مثبت و بالایی (0.0048) از طریق روز تا ظهور کاکل بر روی عملکرد دانه داشته است. در تجزیه کلاستر به روش Ward و با داده های استاندارد شده، هیبریدها در دو خوشه گروه بندی شدند و هیبریدهای خوشه دو به جز صفت تعداد دانه در ردیف در بقیه صفات برتر بودند.

وزن دانه از مولفه های مهم عملکرد در ژنوتیپ های گندم به شمار می رود. این مولفه از یک سو به میزان مواد فتوسنتزی (منبع) موجود، به ویژه در مراحل اولیه رشد و از سوی دیگر به ظرفیت و توانایی دانه های در حال رشد (مخازن) برای ذخیره این مواد فتوسنتزی بستگی دارد. یکی از راهکارهای دستیابی به عملکرد بالا در ژنوتیپ های گندم، تخصیص بیشتر مواد فتوسنتزی به مخازن اقتصادی یا دانه هاست. به منظور بررسی اثر محدودیت منبع بر خصوصیات کیفی پنج رقم گندم نان (کویر، نوید، الوند، نورستار و گاسپارد) واجد تیپ های رشدی متفاوت (بهاره، بینابین و زمستانه)، آزمایشی در سال 91-1390 به صورت استریپ اسپلیت پلات (کرت های نواری خرد شده در بر گیرنده تیمارهای رقم و محدودیت منبع) در پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب واقع در استان کرمانشاه اجرا شد. پارامترهای مورد ارزیابی عبارتند بودند از وزن هزار دانه، درصد پروتئین دانه، درصد نشاسته، درصد فیبر دانه، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله و عملکرد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها به روش دانکن (در سطح پنج درصد) نشان داد که محدودیت منبع تاثیر معنی داری بر کاهش عملکرد ارقام ایجاد نمود. ارقام نیز از نظر عملکرد با یکدیگر تفاوت معنی داری داشتند به طوری که بیشترین عملکرد مربوط به رقم گاسپارد و کمترین عملکرد مربوط به رقم نورستار بود. نتایج نشان داد از نظر صفات تعداد دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله ارقام تفاوت معنی داری با یکدیگر دارند. به نظر می رسد ارقام زمستانه به واسطه دیررس بودن از درصد پروتئین بیشتر و درصد نشاسته کمتری برخوردارند، محدودیت منبع نیز موجب کاهش مقدار بسیاری از پارامترهای مورد ارزیابی گردید.

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف عناصر ریز مغذی آهن و روی بر عملکرد و میزان اسانس گیاه دارویی گل همیشه بهار، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل دو فاکتوره آهن و روی با 3 تکرار در سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد انجام پذیرفت. تیمارهای آهن و روی در سه سطح (0، 2 و 4 در هزار) بر روی گیاه همیشه بهار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که محلول پاشی عناصر ریز مغذی آهن و روی در سطوح مختلف بر صفات مورد بررسی شامل: میزان کارتنوئید، میزان پلی فنل، فلاونوئید، مقادیر طول و عرض برگ، ارتفاع بوته، تعداد گل، وزن خشک و تر اندام های هوایی و زمینی اثرگذار بود. تیمار آهن و روی 2 پی پی ام توانست اختلاف معنی داری نسبت به سایر تیمارها در غالب صفات بوجود آورد. بیشترین مقدار پلی فنل، کارتنوئید و فلاونوئید به ترتیب 0.03، 4.97، 0.8 میلی گرم در 100 گرم و بالاترین مقادیر عرض برگ (3.5 سانتیمتر)، تعداد گل برداشت شده (در چین اول 4000، چین دوم 7000، چین سوم 6800 در هکتار)، طول ساقه (30 سانتیمتر)، وزن خشک برگ (0.35 گرم)، وزن خشک ریشه (0.33 گرم)، غالبا در گیاهان تحت تیمار با آهن و روی 2 پی پی ام ایجاد گردید.

این آزمایش به منظور بررسی تاثیر مقادیر و روش های مختلف کاربرد سالیسیل هیدروگزامیک اسید (SHAM) بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در سال زراعی 1390- 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک ها کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. ماده شیمیایی SHAM به دو روش بذر مال (آماده سازی بذر قبل از کاشت) و محلول پاشی (در مرحله گل دهی) بر روی گیاه گلرنگ تیمار شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که تاثیر روش پیش تیمار بذور با SHAM بر روی تمامی اجزای عملکرد گلرنگ در سطح یک درصد معنی دار شد، همچنین تاثیر کاربرد SHAM به روش محلول پاشی بر روی تعداد دانه در طبق و قطر طبق و میزان عملکرد اقتصادی در سطح یک درصد معنی دار شد در حالی که تاثیر آن بر تعداد شاخه در گیاه و تعداد طبق در گیاه در سطح پنج درصد معنی دار بود. نتایج این آزمایش بیانگر اثرات مثبت کاربرد اسید سالیسیل هیدروگزامیک بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه گلرنگ در هر دو روش کاربرد این ماده از طریق جلوگیری از اتلاف انرژی فتو سنتزی بود.