نهال و بذر
سال:1385 | دوره:22 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

به منظور بررسی اثر عوامل زراعی بر عملکرد دانه و روغن، اجزای عملکرد و درصد روغن دو ژنوتیپ بهاره کلزا، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی، در چهار تکرار و به مدت دو سال زراعی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد اجرا شد. دو ژنوتیپ آپشن500 (Option 500) و توده بذری S-3 و سه میزان بذر 4، 6 و 8 کیلوگرم در هکتار به صورت فاکتوریل در کرت های اصلی و سه فاصله ردیف 12، 24 و 36 سانتی متر در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب داده های دو ساله آزمایش نشان داد که بیشتر بودن طول دوره رویش اگر چه سبب افزایش وزن هزار دانه گیاه در سال اول نسبت به سال دوم آزمایش گردید، ولی به دلیل ارتفاع بوته بیشتر، خوابیدگی بیشتر بوته ها و کاهش تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و روغن در سال اول به طور معنی داری کمتر از سال دوم آزمایش بود. تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه ژنوتیپ S-3 به طور معنی داری بیشتر از رقم آپشن500 بود. افزایش میزان بذر اگر چه باعث افزایش تعداد بوته در مترمربع گردید، ولی به دلیل افزایش خوابیدگی بوته ها و کاهش تعداد غلاف در بوته تاثیر معنی داری در عملکرد دانه نداشت. در سال اول آزمایش، توزیع بهتر بوته ها در فواصل ردیف کمتر سبب گردید تا به دلیل وجود شرایط مساعد جهت خوابیدگی بوته ها، عملکرد دانه با افزایش فاصله ردیف به طور معنی داری کاهش یابد. در نهایت ژنوتیپ آپشن 500 با میزان بذر 4 کیلوگرم در هکتار و فاصله ردیف 12 سانتی متر با 3856 و 1791 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین عملکرد دانه و روغن را داشت. 

به منظور تعیین تنوع بین لاین ها و هیبریدهای زودرس ذرت از نظر واکنش به بیماری پوسیدگی فوزاریومی بلال، آزمایشی در دو سال زراعی 1382 و 1383 با تعداد 20 ژنوتیپ مختلف زودرس ذرت در دو منطقه کرج و قراخیل ساری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در دو تکرار اجرا گردید. آلودگی مصنوعی ژنوتیپ ها با استفاده از روش ایجاد زخم در بلال در مرحله گلدهی (10-7 روز بعد از ظهور کاکل ها) در وسط بلال انجام شد. در زمان رسیدن فیزیولوژیک با استفاده از شاخص شدت بیماری (براساس مقیاس 6-1) ارزیابی مواد صورت پذیرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر شدت بیماری اختلاف معنی دار آماری داشتند. براساس هیستوگرام فراوانی درصد مقاومت به پوسیدگی فوزاریومی بلال، ژنوتیپ های مقاوم ده درصد فراوانی مقاومت به بیماری را به خود اختصاص دادند. براساس گروه بندی ژنوتیپ ها به بیماری مشخص گردید که هیبریدهایKSC 500 ، KSC 302 و هیبرید امیدبخش KSC 400 نسبت به بیماری نیمه مقاوم هستند. در ضمن لاین هایKE  76009/1-2-1-2 و KE 77005/1-5-1 به ترتیب مقاوم ترین و حساس ترین لاین ها نسبت به بیماری شناسایی شدند.

با توجه به اهمیت تاریخ کاشت خزانه و زمان انتقال نشا در تولید پیاز، اثر چهار تاریخ کاشت و انتقال نشای مختلف بر دو رقم پیاز روز بلند در سال های 82-1380 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور بررسی شد. این ارقام با فاصله زمانی ده روز (از تاریخ 25 بهمن) در خزانه کاشته و پس از 60 روز (از 25 فروردین) به زمین اصلی منتقل شدند. طرح آماری این تحقیق بلوک های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و چهار تکرار بود. در طول دوره رشد، برداشت و انبارداری محصول صفات طول و عرض پیاز، نسبت طول به عرض، تعداد و ضخامت لایه های خوراکی، ضخامت گردن، چندقلویی و عملکرد اندازه گیری شد. در مجموع نتایج نشان داد رقم از نظر آماری بر ویژگی چندقلویی تاثیرگذار بوده است. تاریخ انتقال نشا نیز تفاوت معنی دار در تعداد لایه های خوراکی، چندقلویی و عملکرد پیاز را موجب گردید به طوری که تاریخ های اول و چهارم به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد محصول را به خود اختصاص دادند. در نهایت، با توجه به این که صفات نامطلوب انبارداری (ضخامت گردن و طول پیاز) و عملکرد محصول با اولین تاریخ انتقال نشا رابطه معکوس داشت، تاریخ 4 اردیبهشت ماه به عنوان زمان مناسب برای انتقال نشا در منطقه پیشنهاد می شود.

این تحقیق به منظور جمع‏آوری و ارزیابی ژنوتیپ‏های انگور از جنبه‏های مختلف مانند کیفیت میوه، بازارپسندی خوشه‏ها، تراکم خوشه‏ها، درشتی و کیفیت حبه‏ها و معرفی مناسب‏ترین ارقام انگور در استان قزوین اجرا گردید. بدین منظور در تابستان سال های 1379 و 1380، با مراجعه به باغات مختلف و برتر استان نسبت به شناسایی، انتخاب و پلاک کوبی حداقل پنج بوته برتر و سالم از هر رقم یا ژنوتیپ اقدام گردید که در نهایت 19 ژنوتیپ با اسامی محلی مثقالی، ملایی، فخری، شاهانی قزوین، یاقوتی، عسگری، شصت عروس،  شانی گرد (شاهانی سیاه)، یزدان دایی، کره رویه سفید، کره رویه قرمز، سیاه قزوین، میش پستان، بیدانه سفید، طلایی، شاهرودی، بیدانه قرمز، شاهانی سفید و ریش بابا شناسایی و علامت‏گذاری شدند. در سال81- 1380، اندازه گیری صفات و بررسی مراحل مختلف فنولوژیکی براساس دیسکریپتور بر روی بوته های مادری پلاک کوبی شده، انجام شد. در اسفند 1380 بیست قلمه از بوته‏های فوق تهیه و در خزانه ریشه‏دار گردید، سپس 9 قلمه ریشه دار از هر رقم  به زمین کلکسیون واقع در ایستگاه تحقیقات انگور تاکستان منتقل شد تا در فاز دوم طرح بررسی های آماری بر روی آن ها انجام شود. در فاز اول، ژنوتیپ ها تنوع بسیار وسیعی از نظر صفات اندازه گیری شده نشان دادند. به طوری که در بین آن ها، ژنوتیپ های زودرس تا دیررس، دانه دار و بیدانه، عملکرد کم تا زیاد، میوه کاملا کوچک تا بسیار درشت، زود شکوفا تا دیرشکوفا، قند کم تا زیاد، حالات و خصوصیات متفاوت رویشی، قدرت رشد ضعیف تا قوی و غیره مشاهده شد. ارقام ملایی، فخری، شصت عروس و میش پستان دارای حبه های خیلی بزرگ، یاقوتی، عسگری، بیدانه سفید و بیدانه قرمز حامل بذر ناقص، شصت عروس و شاهرودی با خوشه های بسیار بزرگ، کره رویه سفید و قرمز دارای گل با پرچم های واژگون، شاهانی، یاقوتی، یزدان دایی و شانی گرد بسیار زودرس، سیاه قزوین خیلی دیررس، شصت عروس و شاهرودی دارای قدرت انبارمانی زیاد و ارقام فخری، عسگری، شصت عروس، شانی گرد، شاهرودی و بیدانه سفید دارای درصد قند بالا شناخته شدند.

به منظور بررسی کارایی خاکپوش های پلاستیکی در زراعت خیار و انتخاب روش مناسب کاشت روی پشته، آزمایشی در سال های 1379 و 1380 روی رقم خیار هیبرید سوپردامینوس در مزرعه آزمایشی ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد در شهرستان اصفهان انجام شد. طرح آماری مورد استفاده کرت های خرد شده (Split plot) در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار بود. پوشش خاک در سه سطح مالچ مشکی، مالچ شفاف و بدون مالچ به عنوان عامل اصلی و روش کاشت در دو سطح (یک طرف پشته و دو طرف پشته) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. در مراحل رشد، مدیریت مزرعه اعمال گردید و یادداشت برداری از تیمارها و جمع آوری اطلاعات به عمل آمد. نتایج نشان داد که مالچ پلی اتیلن شفاف تاثیر مثبتی بر روی جوانه زدن بذر و تولید محصول اول فصل داشت. برای مالچ شفاف، مالچ مشکی و بدون مالچ به ترتیب عملکردهای 5/57، 2/40 و 6/33 تن در هکتار به دست آمد. بیشترین رشد رویشی بوته خیار و حداقل وزن تر علف های هرز در واحد سطح در تیمار مالچ مشکی حاصل شد. مالچ های پلی اتیلن در حفظ رطوبت بستر کاشت به نحو مطلوبی موثر بودند. بیشترین بازده محصول در روش کاشت دو طرف پشته حاصل شد، در حالی که کاشت یک طرفه، سبب افزایش طول و وزن تر بوته و میوه درجه یک گردید.

در این تحقیق به منظور تولید لاین های دابلد هاپلویید گندم از روش حذف کروموزومی تلاقی گندم و ذرت استفاده شد. مواد گیاهی مورد استفاده شامل بذر هیبریدF1 گندم حاصل از تلاقی های زاگرس × کویر، زاگرس× بک کراس روشن زمستانه و زاگرس × Rsh2*10120 به همراه سه ژنویپ ذرت H1: KSC108 ، H3: KSC 301 و H7: SC 704 بود. دو روش تولید هاپلویید در گندم شامل روش معمول (A) و روش کشت ساقه های بریده شده (B) مورد مقایسه قرار گرفت و صفاتی همچون تعداد بذر تشکیل شده، تعداد جنین های به دست آمده و تعداد گیاهچه هاپلویید تولید شده مورد بررسی قرار گرفت و در مجموع تعداد 75 لاین دابلد هاپلویید تولید گردید. در ارزیابی های مزرعه ای 60 لاین از لاین های دابلد هاپلویید تولید شده، صفاتی همچون تاریخ ظهور سنبله، ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله و وزن هزاردانه مورد مطالعه قرار گرفتند که تفاوت های قابل ملاحظه ای بین لاین های دابلد هاپلویید از نظر صفات ذکر شده مشاهده شد. در نهایت تعداد 15 لاین جهت انجام ارزیابی های بعدی انتخاب و در آزمایش های منطقه ای سازگاری و پایداری قرار داده شدند.

این آزمایش به منظور تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت و دستیابی به تراکم مطلوب بامیه به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در محل ایستگاه تحقیقات کشاورزی ایرانشهر در سال های 82-1380 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل دو فاکتور تاریخ کاشت در چهار سطح (15 بهمن، 30 بهمن، 15 اسفند و 1 فروردین) و تراکم (فاصله بوته روی ردیف) در سه سطح (30، 50 و70 سانتی متری) بودند که فاکتور تاریخ کاشت در کرت های اصلی و فاکتور تراکم در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که بین تیمارهای مختلف از نظرتراکم، تعداد کپسول در بوته، وزن تک کپسول، طول کپسول، ارتفاع بوته و عملکرد میوه اختلاف معنی داری وجود دارد و بیشترین تعداد کپسول، وزن تک کپسول، طول کپسول و ارتفاع بوته مربوط به فاصله بین بوته 30 سانتی متر بود. بیشترین عملکرد میوه نیز با میانگین 6/ 12 تن در هکتار از این تراکم به دست آمد. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد میوه معنی دار بود و تاریخ کاشت 15 اسفند با میانگین عملکرد 9/12 تن در هکتار بالاترین عملکرد را داشت. اثر متقابل معنی داری بین تاریخ کاشت و تراکم نیز وجود داشت. تاریخ کاشت 15 اسفند و فاصله بین بوته 30 سانتی متر با میانگین عملکرد 51/17 تن در هکتار بیشترین عملکرد را داشت، بنابراین تاریخ کاشت 15 اسفند و فاصله بین بوته 30 سانتی متر به منظور تولید بامیه در شرایط ایرانشهر توصیه می شود.

ایران یکی از مهم ترین مناطق پراکنش سوسن چلچراغ (Lilium ledebouri) در جهان است. در فرآیند شناسایی، ارزیابی و سرانجام تجارتی کردن ذخایر توارثی، پتانسیل ازدیاد یک گیاه جدید یکی از عوامل مهمی است که باید مورد بررسی قرار گیرد. به منظور بررسی تاثیر موقعیت فلس، دما و بسترهای ازدیاد مختلف بر شاخص های سوخک های باززایی  شده از طریق فلس بردای و همچنین اثر سرما در شکستن خواب سوخک ها، آزمایش های جداگانه ای اجرا شد. نتایج نشان داد که فلس های بیرونی و میانی نسبت به فلس درونی در دمای 20 و 25 درجه سانتی گراد سوخک های بیشتر و با ویژگی های بهتری باززایی می نمایند. باززایی سوخک در دمای 30oC به طور کامل مهار شد. بالاترین تعداد سوخک در فلس میانی و در بستر پوست درخت + ضایعات چای باززایی  شد که با فلس بیرونی و بسترهای پوست درخت + ضایعات چای، پیت + پرلیت و ماسه + پرلیت معنی دار نبود. سوخک های باززایی شده از نوع سوخک های بدون برگ سبز و خواب بودند. سوخک های باززایی شده نیاز به 8-6 هفته سرمای 3-5oC داشتند تا 84-70% سوخک ها، تولید برگ نمایند. در این بررسی مشخص شد که بین سوخ هایی که دوره سرما را گذرانده بودند و آن هایی که دوره سرما را سپری نکرده بودند، از نظر تعداد سوخک های باززایی شده تفاوتی وجود ندارد.

تلاقی های 40 لاین خالص ذرت با پنج لاین تستر KL17/2-5، K74/1، K1264/1، B73 و MO17 و تلاقی های بین لاین های تستر، در سال 1383 در دو منطقه کرج و گرگان مورد بررسی قرار گرفتند. براساس تجزیه لاین در تستر،. ترکیب پذیری خصوصی هر یک از لاین ها برآورد شد. بالاترین عملکرد از تلاقی لاین استخراجی از رقم مصنوعی دیررس K3615/2 با تستر MO17 و لاین KLM7610/1-13 استخراجی از ژرم پلاسم سیمیت با تستر B73 به ترتیب با 200/11 و 080/11 تن در هکتار به دست آمد. لاین های استخراجی از منبع ژرم پلاسم سیمیت در مرحله اول با تستر MO17 و در مرحله بعد با تستر B73 و لاین های استخراجی از رقم مصنوعی دیررس با هر دو تستر MO17 و B73 ترکیب پذیری خوبی را نشان دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که علاوه بر دو گروه هتروتیک موجود یعنی لنکستر شور کراپ و ردیلودنت در ژرم پلاسم ذرت ایران، می توان دو گروه هتروتیک دیگر را نیز معرفی کرد. از الگوهای هتروتیکی امید بخش می توان الگوی لنکستر شور کراپ در ژرم پلاسم سیمیت و ردیلو دنت در رقم مصنوعی دیررس را براساس این تحقیق معرفی کرد.

معرفی ارقام جدید برنج با عملکرد و کیفیت مطلوب به همراه ویژگی هایی همچون مقاومت به ورس و زودرسی، همواره از مهم ترین اهداف تحقیقاتی می باشد (اشراقی، 1373 ب). به همین منظور موسسه تحقیقات برنج کشور در چارچوب همکاری با موسسه بین المللی تحقیقات برنج (IRRI) در قالب پروژه اینجر (INGER) اقدام به تبادل ژرم پلاسم می کند و هرساله بسته به هدف، لاین های مختلف برنج با خصوصیات مورد نظر مانند کیفیت، زودرسی، مقاومت به تنش های زنده و غیرزنده به موسسه تحقیقات برنج کشور ارسال می گردد و در مزارع موسسه در رشت و آمل کاشته می شوند و مورد ارزیابی قرار می گیرند. پس از انتخاب لاین های مناسب و انجام آزمایش های تکمیلی نهایتا از این لاین ها به عنوان ارقام جدید برنج معرفی می گردند (اشراقی، 1377).