اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی (علوم کشاورزی)
سال:1392 | دوره:7 | شماره:2 (26) |تعداد مقالات:8

به منظور ارزیابی واکنش 13 توده ی ارزن به قطع آبیاری در مراحل انتهایی، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مرکز تحقیقات کشاورزی بیرجند در دو سال زراعی 85-1384 اجرا گردید. در آزمایش اول آبیاری با آغاز گلدهی (10% ظهور پانیکول) قطع شده و در آزمایش دوم، شرایط نرمال آبیاری به صورت عادی و با دور هر 7 روز یک بار اعمال گردید. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی و توده بر تمامی صفات مورد بررسی معنی دار بود. قطع آبیاری منجر به کاهش صفات مورد بررسی شده و بیشترین درصد کاهش مربوط به عملکرد دانه و علوفه خشک بود. توده های 143-15 (خراسان جنوبی) و 24-15 (یزد) دارای بیشترین میانگین دو ساله عملکرد دانه و علوفه خشک و توده 132-15 (همدان) دارای کمترین عملکرد در بین توده های مورد بررسی بودند. بر اساس نتایج این پژوهش و با توجه به کاهش قابل ملاحظه عملکرد دانه و علوفه خشک در تیمار قطع آبیاری، این رژیم آبیاری به عنوان یک راهبرد موثر و قابل قبول در مدیریت آبیاری ارزن در منطقه بیرجند به شمار نمی رود. همچنین، توده 131-15 (خراسان جنوبی) در هر دو رژیم آبیاری از عملکرد دانه و علوفه خشک قابل قبولی نسبت به سایر توده ها برخوردار بود.

به منظور بررسی اثر باکتری های افزاینده رشد و کود شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم دوروم، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دهلران، استان ایلام در سال زراعی 90-1389 اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل سه رقم گندم دوروم (یاواروس، کرخه و سیمره)،کود شیمیایی نیتروژن (کود اوره) در 3 سطح (40، 80 و 120 کیلوگرم در هکتار) و کود زیستی در 3 سطح (عدم تلقیح، تلقیح با ازتوباکترکروکوم Azotobacter chroococcum و آزسپریلیوم برازیلنس Azospirillum brasilense بودند. نتایج نشان داد که بین ارقام مورد استفاده از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود داشت. رقم یاواروس دارای بیشترین ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک بود. بین سطوح مختلف کود شیمیایی نیتروژن نیز اختلاف معنی داری مشاهده شد. بیشترین ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و پروتئین دانه در سطوح کودی 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به دست آمد. کودهای زیستی بر صفات اندازه گیری شده تاثیر معنی داری داشت. بیشترین ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع و عملکرد دانه در تیمارهای عدم تلقیح و تلقیح با کودهای زیستی به دست آمد. اثر متقابل رقم در کود شیمیایی نیتروژن بر ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع و عملکرد دانه معنی دار شد. بیشترین عملکرد دانه در رقم یاوارس و 120 کیلوگرم کود نیتروژن و کمترین عملکرد دانه نیز در تیمار رقم سیمره و 40 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار حاصل شد. اثر متقابل رقم در کود زیستی تنها بر شاخص برداشت معنی دار شد. اثر متقابل کود شیمیایی در کودهای زیستی بر تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع و عملکرد دانه معنی دار شد. اثر متقابل سه گانه رقم با کود شیمیایی و کود زیستی نیز تنها بر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی دار گردید. بیشترین عملکرد دانه در رقم یاوارس و 120 کیلوگرم کود نیتروژن و تلقیح با آزسپریلیوم و کمترین عملکرد دانه در رقم سیمره با 40 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار و عدم تلقیح مشاهده شد.

به منظور بررسی اثرات محلول پاشی متانول بر صفات مرتبط با دانه در نخود، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 1390 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل مراحل مختلف محلول پاشی متانول در 3 سطح (مراحل رشد رویشی، زایشی و رویشی و زایشی) به عنوان عامل اصلی و محلول پاشی متانول در غلظت های 5، 10، 15، 20، 25 و 30 درصد حجمی متانول و عدم محلول پاشی (شاهد) به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین اثر متقابل مرحله محلول پاشی و غلظت محلول پاشی از لحاظ صفات تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه، عملکرد دانه در واحد سطح، سرعت پر شدن دانه و شاخص برداشت اختلاف معنی داری وجود داشت. محلول پاشی متانول در مرحله زایشی منجر به کاهش عملکرد دانه تولیدی گردید، ولی این محلول پاشی در مراحل رویشی و هر دو مرحله رویشی و زایشی بر صفات مرتبط با دانه و درنتیجه میزان دانه تولیدی توانست اثر مثبتی نشان دهد. این اثر مثبت بر تعداد و وزن صد دانه معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در واحد سطح با 2460 کیلوگرم در هکتـار متعلق به محلول پاشی متانول با غلظت 20 درصد حجمی متانول در هر دو مرحله رشد رویشی و زایشی بود که افزایشی معادل 13.5 درصد نسبت به شرایط عدم محلول پاشی نشان داد.

جهت شناسایی، تعیین تراکم و غالبیت علف های هرز مزارع گندم آبی در استان اردبیل، بر اساس سطح زیر کشت گندم و مساحت مزارع در کلیه شهرستان های استان اردبیل طی 6 سال زراعی (در سال های 1381 تا 1386) تعداد 76 مزرعه جهت بررسی انتخاب شدند. طبق روش توماس با انداختن کادر، تعداد علف های هرز به تفکیک جنس و گونه در هر کادر در مزارع مورد نظر مشخص گردیدند. با استفاده از عواملی چون تراکم (در واحد سطح)، فراوانی و یکنواختی هر گونه از علف های هرز روابط آنها به دست آمدند. در هر مزرعه طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا برای مکان مورد اندازه گیری توسط دستگاه GPS ثبت شدند. کلیه اطلاعات به دست آمده در قالب یک بانک اطلاعاتی (در محیط Access) طراحی گردید و سپس نقشه پراکنش علف های هرز مزارع گندم آبی استان اردبیل تهیه شد. نتایج نشان دادکه در مزارع گندم آبی استان اردبیل 61 گونه علف هرز وجود دارد. پهن برگ های غالب مزارع گندم آبی استان اردبیل به ترتیب غالبیت شامل: بی تی راخ (Galium tricornatum L.)، علف هفت بند (Polygonum patulum) و تربچه وحشی (Raphanus raphanistrum) بودند. باریک برگ های غالب مزارع گندم آبی استان اردبیل را نیز به ترتیب اهمیت می توان گونه های یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana)، چاودار (Secale cereale) و دم روباهی کشیده (Alopecurus myosuroides) دانست. به علاوه، مهم ترین رستنی های مزاحم قبل از برداشت گندم آبی در این استان را پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis)، کنگر وحشی (Cirsium arvense) و تلخه (Acroptilon repens) تشکیل می دادند.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر هیبریدهای مختلف ذرت، آزمایشی در مزرعه تحقیقی کشاورزی شهرستان گیلان غرب، استان کرمانشاه به صورت کرت های خردشده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در بهار سال 1385 طراحی و به مورد اجرا گذاشته شد. آبیاری در سه سطح (آبیاری نرمال (I1)، قطع آب قبل از ظهور گل های تاجی (I2) و قطع آب بعداز گرده افشانی کامل و تشکیل رویان (I3)) به عنوان عامل اصلی و هیبریدهای ذرت (SC500، SC58، SC647، SC666، SC700 و SC704) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. تعداد 14 بار نمونه برداری از سطح مزرعه برای تعیین شاخص های رشد شامل شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و میزان جذب خالص انجام گردید. روند تغییرات شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول، جذب خالص گیاه و سرعت رشد نسبی، برای کلیه هیبریدها مشابه بود، اما در سطوح مختلف آبیاری با همدیگر متفاوت بودند. به طوری که اعمال تنش خشکی موجب کاهش شاخص های رشد گردید. بیشترین و کمترین شاخص های رشد به ترتیب در تیمار آبیاری نرمال و قطع آب قبل از ظهور گل های تاجی به دست آمد.

به منظور بررسی اثرات کودهای زیستی حل کننده فسفات و باکتری های افزاینده رشد گیاه بر شاخص های رشد ذرت سینگل کراس 604، آزمایشی در سال زراعی 1387 در قالب کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به اجرا درآمد. عامل اصلی شامل کود دامی گاوی (به میزان بیست تن در هکتار)، کود سبز جو (به میزان پانزده تن در هکتار)، و شاهد (بدون استفاده از کود آلی) و عامل فرعی در هشت سطح NPK؛ (PGPR)+(PSM)+NPK؛ PGPR+PSM+NP50%K-؛ PGPR+PSM+N50%P50%K؛ PGPR+PK؛ PSM+NK و PGPR+PSM در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد بیشترین وزن خشک اندام های هوایی (13.2 گرم درمتر مربع)، شاخص سطح برگ (3.8) و سرعت رشد محصول (34.5 گرم درمتر مربع در روز) در کرت های کود دامی و در تیمار نهاده کافی (NPK) به همراه کود زیستی به دست آمد. مصرف کود سبز و نهاده کافی به همراه کود زیستی نسبت به تیمار عدم کاربرد کود زیستی، وزن خشک اندام های هوایی ذرت را 11 درصد افزایش داد. همچنین، میزان شاخص سطح برگ با مصرف کود دامی و کود سبز به ترتیب 17 و 10 درصد افزایش یافت. اما این صفت در تیمارهای مشابه در کرت های شاهد تحت تاثیر کود زیستی قرار نگرفت. کاربرد کود زیستی، نتوانست کاهش پنجاه درصدی کود نیتروژنه را جبران نماید. اما کاهش پنجاه درصدی کود فسفره و مصرف کود زیستی در کرت های کود سبز و شاهد (بدون کود آلی) در میزان تجمع ماده خشک، شاخص سطح برگ و سرعت رشد محصول تغییری نسبت به تیمار نهاده کافی ایجاد نکرد. بر اساس نتایج این تحقیق به نظر می رسد بتوان با کاربرد کودهای زیستی ضمن کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفره، شاخص های رشد در ذرت را بهبود بخشید که در نهایت افزایش عملکرد دانه را به دنبال خواهد داشت.

این تحقیق به منظور بررسی اثرات غلظت های سالیسیلیک اسید (0، 5، 10، 15 و 20 میکرو مولار) بر برخی واکنش های فیزیولوژیکی گیاه شنبلیله تحت تنش های متفاوت شوری (0، 50، 100، 150 و 200 میلی مولار نمک NaCl) در شرایط کشت هیدروپونیک انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه باهنر کرمان اجرا گردید. نتایج نشان داد که در گیاهان تیمار شده با شوری، محتوای کلروفیل a، b و کارتنوئید در مقایسه با گیاهان شاهد کاهش یافت. این در حالی بود که شوری منجر به افزایش میزان مالون دآلدیید، سایر آلدییدها، فعالیت کاتالاز و پراکسیداز گردید. بر طبق نتایج به دست آمده، کاربرد سالیسیلیک اسید به ویژه با غلظت های 10 و 15 میکرومولار در شرایط تنش شوری، توانست با افزایش فعالیت آنتی اکسیدان های کاتالاز و پراکسیداز در گیاه شنبلیله؛ منجر به کاهش پراکسیداسیون لیپیدهای غشاء و افزایش مقدار رنگیزه های فتوسنتزی نسبت به گیاهان شاهد (غلظت صفر سالیسیلیک اسید) شود. همچنین، کاربرد غلظت 5 میکرومولار سالیسیلیک اسید تاثیر معنی داری در بهبود شرایط تنش ناشی از شوری در مقایسه با گیاهان شاهد نداشت و غلظت 20 میکرومولار این ماده با تشدید شرایط تنش، خود منجر به کاهش پارامترهای ذکر شده گردید.

به منظور تعیین مناسب ترین ترکیب کشت مخلوط جو و شبدر برسیم، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی کشت مخلوط عبارت بودند از: درصدهای مختلف بوته جو و شبدر یک ساله در روی هر ردیف (100% جو: صفر درصد شبدر (کشت خالص جو)، 90% جو: 10% شبدر، 80% جو: 20% شبدر، 70% جو: 30% شبدر، 660% جو: 40% شبدر، 50% جو: 50% شبدر، 40% جو: 60% شبدر، 30% جو: 70% شبدر، 20% جو: 80% شبدر، 10% جو: 990% شبدر، و صفر درصد جو: 100% شبدر (کشت خالص شبدر). نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد شبدر در سیستم تک کشتی (8.3 تن در هکتار) و کمترین آن در کشت مخلوط با نسبت 10:90 شبدر: جو (1.2 تن در هکتار) به دست آمد. در گیاه جو نیز طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، درصد پروتئین، عملکرد اقتصادی و عملکرد بیولوژیک به طور معنی داری تحت تاثیر نسبت های کشت قرار گرفتند. کاهش نسبت بوته های جو به شبدر سبب کاهش 87 درصدی عملکرد اقتصادی و عملکرد بیولوژیک شد. وزن هزار دانه نیز از 45.82 گرم به 39 گرم کاهش پیدا کرد. نسبت برابری زمین کل (بر اساس عملکرد دانه جو و عملکرد علوفه شبدر) نیز در همه موارد، بالاتر از یک بود و در نسبت40:60 (شبدر: جو) هر چند با اختلاف غیر معنی دار با بقیه الگوهای کشت ولی در بالاترین مقدار خود قرار داشت (1.07). کاهش درصد تراکم بوته های جو نسبت به بوته های شبدر در محاسبه نسبت برابری زمین بر اساس علوفه در هر دو محصول نیز سبب کاهش معنی دار نسبت برابری زمین در گیاه جو به کمتر از یک شد. نتایج به طور کلی نشان داد که بهترین الگوی قابل توصیه برای کشت مخلوط جو و شبدر برسیم در این ناحیه، الگوی کشت 60 درصد شبدر و 40 درصد جو در روی هر ردیف در هر دو حالت تولید علوفه از هر دو محصول و تولید دانه از جو و علوفه از شبدر برسیم می باشد.