صنایع چوب و کاغذ ایران
سال:1397 | دوره:9 | شماره:4 |تعداد مقالات:12

ارتعاش شغلی یکی از معضلات مهم شغلی در کار با اره موتوری در محیط جنگلداری قلمداد می شود. این پژوهش با هدف اندازه گیری ارتعاش اره موتوری بر دست و بازو کارگر اره موتورچی در بینه بری درختان انجیلی، صنوبر و توسکا در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود انجام گرفت. در این پژوهش تعداد دو اصله درخت از گونه های توسکا، انجیلی و صنوبر با تراکم چوب متفاوت، در برش عرضی اندازه گیری شد. اندازه گیری ارتعاش با استفاده از دستگاه ارتعاش سنج 106 SVANTEK به طور همزمان در سه جهت X، Y و Z اره موتوری انجام گرفت. از شاخص های شدت ارتعاش معادل اره موتوری (aeq)، مقدار کل ارتعاش اره موتوری (ahv)، ضریب قابلیت انتقال ارتعاش ((Tr و دوره ی مواجههء روزانه ( (A8برای ارزیابی ارتعاش اره موتوری استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین مقدار لرزش معادل اره موتوری (aeq) در گونهء انجیلی در هر سه محور ((X, Y, Z بیشتر از گونه های صنوبر و توسکا است و در گونهء انجیلی به طور معنی داری، در جهت X بیشترین و جهت Z کمترین مقدار لرزش وجود دارد (01/0 >P). همچنین در گونه های توسکا و صنوبر مقدار لرزش در جهت X، به طورمعنی داری از محورهای Yو Z بیشتر است (05/0 > P). آزمون دانکن در گونهء انجیلی نشان داد که اختلاف معنی داری بین سه محور وجود دارد و در گونه صنوبر و توسکا اختلاف معنی داری درجهت X و Z وجود دارد و جهت Y اختلاف معنی دار هم با جهتX و هم با جهت Z دارد (05/0 > P). همچنین نتایج نشان داد، مقدار لرزش کل اره-موتوری (ahv)، قابلیت انتقال لرزش ((Tr و دورهء مواجههء روزانه ( (A8در بینه بری گونهء انجیلی بیشتر از گونه های صنوبر و توسکا است.

در این تحقیق پیش استخراج قلیایی و خمیرکاغذ سازی سودا و مونواتانول آمین بر روی کاه جو مورد مطالعه قرار گرفته است. مرحله پیش استخراح با میزان همی سلولز استخراج شده 34 درصد بدلیل بازده زیاد به عنوان تیمار بهینه انتخاب گردید. نتایج خمیرکاغذ سازی نشان می دهد که مرحله پیش استخراج سبب افت بازده در هر دو فرآیند خمیرکاغذسازی شده است در حالی که عدد کاپا فقط در فرآیند پخت سودا تحت تأثیر مرحله پیش استخراج قرار گرفته است. به علت پیش استخراج قلیایی شاخص مقاومت به کشش و شاخص مقاومت به ترکیدن خمیرکاغذهای حاصله افت می نماید. بر خلاف این دو شاخص، شاخص مقاومت به پارگی خمیرکاغذهای پیش استخراج شده حاصل از فرآیند سودا افزایش پیدا کرده است. درجه روشنی خمیرکاغذهای سودا حاصله از کاه جو پیش استخراج قلیایی شده به طور چشمگیری افزایش یافت در حالی که در مورد فرآیند مونواتانول آمین فرآیند پیش استخراج اثر قابل توجهی روی درجه روشنی نداشت. ماتی خمیرکاغذها بعد از مرحله پیش استخراج قلیائی بدون تغییر باقی ماند.

در این مطالعه تمرکز بر روی تهیه هیدروژل دوست دار محیط زیست بر پایه نانوسلولز به فرم پد می باشد. هیدروژل ها شبکه های سه بعدی آب-دوست و دارای اتصالات عرضی هستند که در تماس با آب متورم شده اما حل نمی شوند. در این تحقیق برای تهیه هیدروژل به شکل فیلم، از نانوالیاف سلولزی و هیدروکسی اتیل سلولز با نسبت های وزنی (1 به 1، 2 به 1 و 3 به 1) استفاده شد. همچنین برای ایجاد اتصالات عرضی، سیتریک اسید که نسبت به سایر اتصال دهنده ها برتری قابل ملاحظه ای به لحاظ دو ویژگی مهم سمیت و قیمت دارد در مقادیر مختلف 10% و 20% وزنی نسبت به ماتریس، مورد استفاده قرار گرفت. به منظور یافتن شرایط بهینه تهیه هیدروژل، آزمون های FTIR، FESEM، اندازه گیری قابلیت واکشیدگی وابسته به زمان و بررسی خواص حرارتی و رئولوژیکی انجام گرفت. نمونه های با نسبت کمتر نانوسلولز به هیدروکسی اتیل سلولز به دلیل از دست دادن یکپارچگی ظاهری خود در آزمون اندازه گیری قدرت واکشیدگی، نامناسب شناخته شدند. با توجه به نتایج FTIR، اتصالات عرضی تنها در نمونه های با بیشترین نسبت نانوسلولز به هیدروکسی اتیل سلولز در مقادیر مختلف سیتریک اسید، به خوبی انجام گرفت. بنابراین ویژگی هیدروژل ها عمدتا متاثر از نسبت نانوسلولز به هیدروکسی اتیل سلولز بوده و مقدار سیتریک اسید تاثیر کمتری بر روی این ویژگیها داشت. این دو نمونه نهایی موفق، در سایر خصوصیات مورد ارزیابی نیز خواص قابل قبولی از خود نشان داده و منجر به انتخاب نسبت بهینه واکنشگرها در تهیه هیدروژل جهت استفاده در صنایع مختلف از جمله صنعت دارورسانی گردیدند.

هدف از انجام این پژوهش، تعیین میزان کاهش کیفیت چوب ممرز (Carpinus betulus) بعد از سه دوره چهارماهه (12 ماه) نگهداری در جنگل و مقایسه آن با ابتدای دوره و شناسایی قارچ های مخرب ظاهرشده بود. این تحقیق در جنگل شصت کلاته گرگان انجام شد. تعداد 15 عدد کاتین از طبقه قطری 30 سانتی متر با طول 220 سانتی متر از یک درخت ممرز که همگی سالم بودند در داخل عرصه در شرایط یکسان و در تماس با خاک دپو شدند. در هر دوره، 50 سانتی متر از آن ها قطع گردید و خواص فیزیکی و مکانیکی بر اساس روش های رایج و استانداردهای مربوطه اندازه گیری شد. قارچ های عامل پوسیدگی سفید, Sterium hirsutum Fr. Trametes gibbosa Fr. و Trichaptum biformis Fr. در کاتین ها شناسایی شدند. با توجه به نتایج با افزایش زمان نگهداری در جنگل تمامی خواص فیزیکی و مکانیکی به غیراز جذب آب، کاهش یافت. بیشترین و کمترین تغییر در خواص فیزیکی به ترتیب مربوط به درصد جذب آب و دانسیته بحرانی، همچنین بیشترین و کمترین تغییر در خواص مکانیکی به ترتیب مربوط به مقاومت به ضربه و مدول الاستیسیته بود.

مطالعه حاضر به بررسی تاثیر هدفمندی یارانه ها بر تقاضای چوب های خام و نیمه فرآوری شده آن (چوب روسی، ام دی اف ملامینه، ام دی اف هایگلاس، نئوپان، لترون و روکش درب) در شهر خرم آباد طی دوره ی زمانی 1388-1395 پرداخته است. داده های پژوهش حاضر به صورت فصلی از بهار 1388 تا زمستان 1395 به روش اسنادی و از دفاتر فروش 7 عمده فروشی سطح این شهر گردآوری و با استفاده از سیستم تقاضای تقریبا ایده آل (AIDS) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج نشان داد هدفمندی یارانه ها الگوی تقاضای چوب و فرآورده های چوبی را دچار شکست ساختاری کرده است. به عبارت دیگر الگوی تقاضای مردم در قبل و بعد از هدفمندی یارانه ها با هم متفاوت است بدین معنی که واکنش تقاضا کنندگان هر فراورده نسبت به قیمت خودشان، قیمت سایر فراورده ها و تغییرات درآمدی در قبل و بعد از هدفمندی یارانه ها تغییر کرده است.

این مطالعه به ارزیابی زیست تخریب پذیر بودن چندسازه ی ساخته شده از آرد ساقه ی گیاه بامبو و پلی لاکتیک اسید با استفاده از آزمون ویژگی های فیزیکی و دوام زیستی می پردازد. از سوی دیگر، تأثیر مقدار و اندازه ی ذرات آرد ساقه ی گیاه بامبو بر ویژگی های فیزیکی و دوام زیستی چندسازه ی ساخته شده، از دیگر اهداف تحقیق حاضر بود. ازاین رو، ابتدا ذرات آرد ساقه ی گیاه بامبو و پلی-لاکتیک اسید در دستگاه اکسترودر دوماردون ناهمسوگرد باهم مخلوط و سپس به روش قالب گیری فشاری تخته های حاصله ساخته شدند. آنگاه نمونه های ساخته شده بر اساس شرایط تدوین شده در استاندارهای ASTM و113 EN-مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج مشخص نمود که با افزایش مقدار و اندازه ذرات آرد بامبو واکشیدگی ضخامت و جذب آب چندسازه به شکل معناداری افزایش می یابد. هم چنین آزمون دوام زیستی چندسازه در برابر قارچ های عامل پوسیدگی نشان داد که با افزایش مقدار آرد بامبو میزان تخریب چندسازه به ویژه در برابر قارچ عامل پوسیدگی قهوه ای به شدت افزایش یافت. این در حالی بود که پلی لاکتیک اسید خالص در برابر قارچ ها دوام بسیار بالایی داشت.

در این تحقیق، چقرمگی شکست و چسبندگی داخلی در تخته تراشه جهت دار (OSB) ساخته شده از چوب صنوبر (Populus nigra) موردبررسی قرار گرفت. بدین منظور، درصد اختلاط رزین اوره فرمالدهید به ملامین فرمالدهید (20 به 80، 40 به 60، 60 به 40 و 80 به 20)، رطوبت کیک(11 و 13 درصد)، زمان پرس(5 و 7 دقیقه) و ضخامت فرآورده (12 و 16 میلی متر) به عنوان عوامل متغیر در نظر گرفته شدند. نمونه ها بر اساس طرح آزمایشات تاگوچی با آرایه L8(4^1 2^3) ساخته شده و آزمون های چقرمگی شکست و چسبندگی داخلی به ترتیب مطابق با استاندارد ASTM E399 و 319 EN انجام شدند. چقرمگی شکست با اندازه گیری ضریب شدت تنش و انرژی شکست تعیین شد. نتایج به دست آمده از درصد مشارکت و رتبه بندی عوامل متغیر نشان دادند درصد اختلاط رزین بیشترین تأثیر را بر چقرمگی شکست و چسبندگی داخلی OSB داشته است. زمان پرس برای ضریب شدت تنش و چسبندگی داخلی و همچنین ضخامت فراورده برای انرژی شکست دارای کمترین میزان تأثیرگذاری و درصد مشارکت بودند. درصد اختلاط UF به MF(60 به 40)، رطوبت کیک(11 درصد) و زمان پرس(7 دقیقه) و ضخامت نهایی فرآورده(12 میلی متر) به عنوان فاکتورهای انتخابی جهت ساخت OSB با بیشترین چقرمگی شکست تعیین شدند. بیشترین مقادیر انرژی شکست و ضریب شدت تنش به ترتیب J/M2 12/2944 و MPa m1/219/0 اندازه گیری شدند. درصد اختلاط UF به MF (20 به 80)، رطوبت کیک(13 درصد)، زمان پرس(7 دقیقه) و ضخامت نهایی فرآورده(12 میلی متر)، به عنوان بهترین ترکیب شرایط برای ساخت OSB با بیشترین چسبندگی داخلی(MPa 95/0) انتخاب شدند.

در این تحقیق، اثر قرارگیری لایه های ساخته شده از پوشش های شفاف بر تغییرات رنگی و کیفیت سطح چوب زیر آن با استفاده از دستگاه رنگ سنج (CLE) و میکروسکوپ لیزری هم کانون (CLSM) قبل و بعد از هوازدگی مورد بررسی قرار گرفت. برای ساخت لایه ها از سه پوشش آلکیدی، پلی یورتان پایه حلال و پلی یورتان پایه آب استفاده شد. سپس لایه های ساخته شده با استفاده از نوار چسب مخصوص الیاف کربنی و آلومینیومی بر روی سطوح چوبی تثبیت شدند. پس از آن نمونه ها به مدت 45 روز در دستگاه هوازدگی تسریع شده (QUV) قرار گرفتند و میزان تغییرات رنگ و زبری پوشش و سطح چوب قبل و بعد از هوازدگی مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج نشان داد که در اثر هوازدگی فیلم های پوشش و سطح چوب دچار تغییر رنگ شدند و به ترتیب کمترین میزان تغییر رنگ مربوط به پوشش پلی یورتان پایه حلال، پلی یورتان پایه آب و آلکیدی بود. همچنین، نتایج میکروسکوپ لیزری هم کانون نشان داد الگوهای تغییرات زبری در سطح چوب بستگی زیادی به نوع پوشش رویه دارد و عامل اصلی در تغییرات زبری سطحی وابسته به درصد جذب و مقاومت پوشش رویه نسبت به عبور اشعه فرا بنفش می باشد. به ترتیب کمترین و بیشترین میزان زبری در اثر هوازدگی در سطح چوب زیر لایه مربوط به نمونه پوشش پلی اورتان پایه حلال و آلکیدی بود.

در سال های اخیر استفاده از نانو الیاف سلولز جهت بهبود خواص فیزیکی و مکانیکی کاغذ مورد توجه زیادی قرار گرفته است. اما در این تحقیق، اثر کاربرد نانوالیاف لیگنوسلولزی تهیه شده از ماده اولیه بازیافتی کارتن-های کنگره ای کهنه با استفاده از روش مکانیکی سوپر آسیاب دیسکی بر برخی ویژگی های مقاومتی و پارامترهای فرآیندی تولید مقوا مورد بررسی قرار گرفت. تصاویر TEM تهیه شده از نانوالیاف نشان داد که ضخامت این نانوالیاف در محدوده 80-10 نانومتر بودند. سپس، مقادیر مختلف نانوالیاف لیگنوسلولزی به روش اختلاط به خمیرکاغذ اضافه شد. در نهایت، ارزیابی مقاومت به کشش مقوای تولیدی نشان داد که افزودن نانوالیاف لیگنوسلولزی به مقدار 5 درصد باعث بیش از 50 درصد افزایش شاخص مقاومت به کشش در مقوای تولیدی گردید. اگرچه افزودن اختلاطی مقادیر زیاد نانوالیاف منجر به کاهش شاخص مقاومت به خمش (سفتی خمشی)، شاخص مقاومت به پاره شدن و به ویژه درجه روانی خمیرکاغذ گردید.

هدف از انجام این تحقیق دسترسی به ترکیبی از چسب چوب با مقاومت مکانیکی بالاتر و در عین حال هزینه مناسب برای استفاده در اتصالات انگشتی چوب است. در این مطالعه اثر زمان مونتاژ و مقدار هاردنر ایزوسیانات در ترکیب با چسب چوب بر مقاومت خمشی اتصالات انگشتی ساخته شده از سه گونه چوبی راش، صنوبر و نراد مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور نمونه-های چوبی با عرض 25، ضخامت 35 و طول 350 میلی متر از هر سه گونه آماده شدند. نمونه ها برای ایجاد الگوی اتصال انگشتی از طول به دو نیم برش داده شدند و اتصال انگشتی توسط ابزار مخصوص بر روی دو مقطع عرضی جدید ایجاد گردید. سپس اتصالات با استفاده از سه نوع چسب چوب خالص، حاوی 10 درصد هاردنر و 20 درصد هاردنر چسبانده شدند. زمان مونتاژ بعنوان متغیر دوم آزمایش در دو سطح 2 و 4 دقیقه انتخاب گردید. زمان مونتاژ بسته و زمان پرس از عوامل ثابت بودند که به ترتیب 2 دقیقه و 30 دقیقه تنظیم گردید. اتصالات در یک قالب چوبی مخصوص و با استفاده از پیچ دستی تحت فشار قرار گرفتند. پس از متعادل سازی رطوبت، آزمون خمش سه نقطه ای طبق استاندارد ISO 10983 بر روی آنها انجام گردید. نتایج نشان داد که استفاده از هاردنر تا سطح 20 درصد، مقاومت خمشی اتصال را به طور معنی دار افزایش می دهد. افزایش زمان مونتاژ نتوانست موجب بهبود مقاومت اتصال شود و در مواردی باعث افت مقاومت نیز شد. اتصالات ساخته شده با گونه صنوبر نسبت به دو گونه راش و نراد از مقاومت کمتری برخوردار بود هرچند این اختلاف از لحاظ آماری معنی دار نبود. در نهایت بهترین شرایط برای ساخت این اتصال، بکارگیری 2 دقیقه زمان مونتاژ باز و استفاده از 10 درصد هاردنر ایزوسیانات تعیین گردید.

مطالعات بنیادی بر روی چوب درختان و درختچه های جنگلی می تواند امکان استفاده از آنها را در مصارف مختلف آشکار سازد، یا منجر به ایجاد بانک اطلاعاتی گونه های مختلف چوبی کشور شود. بارانک (Sorbus tominalis L. ) از گونه های درختی کمیاب و با ارزش جنگل های هیرکانی و ارسباران است. در این مطالعه برخی ویژگی های آناتومی، بیومتری، فیزیکی و شیمیایی چوب درخت بارانک مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه های مورد استفاده در این تحقیق از دیسک درختان قطع شده در جنگل های سنگده استان مازندران تهیه شدند. بررسی ها نشان داد درخت بارانک دارای چوبی بسیار فشرده و متراکم (با دانسیته kg m-3832) و همکشیدگی بالایی (83/15 درصد) است. چوب بارانک به علت نبود مرز مشخص بین حلقه های سالانه به طور ظاهری نقوش برجسته ای ندارد. این چوب از نظر آناتومی کاملاً پراکنده آوند بوده و عناصر آوندی آن اغلب منفرد می باشند. آوند ها بلند و باریک بوده و اثری از آنها با چشم غیر مسلح در برش عرضی چوب دیده نمی شود. مرز حلقه های رویشی در این چوب تنها با دو تا سه ردیف فیبر فشرده ی چوب پایان قابل تمایز است. پره های چوبی ناهمگن و اغلب دو ردیفه و گاهی تک ردیفه هستند و نقش خاصی در برش های مختلف چوب ندارند. الیاف این گونه از نوع فیبر تراکئید بوده و میانگین طول و ضخامت دیواره آنها به ترتیب 1575 و 33/9 میکرون اندازه گیری شد. میانگین مقادیر سلولز، لیگنین، مواد استخراجی و خاکستر این چوب نیز به ترتیب 8/49، 9/18، 3/2 و 8/0درصد بود. حفظ گونه های با ارزش جنگل های شمال از جمله بارانک، باید در دستور کار متولیان منابع طبیعی قرار بگیرد.

در این تحقیق به منظور کاهش هزینه ها طی تولید رزین فنل فرمالدهید (PF) مقداری از فنل با اوره جایگزین شده و یک رزین جدید به نام فنل-اوره-فرمالدهید (PUF) ساخته شد. فرمول بندی های مختلفی از رزین PUF با نسبت مولی و روش های مختلف ساخته شدند. برای مطالعه بهتر ساختار رزین ها و رفتار انعقاد آن ها به ترتیب از طیف سنجی مادون قرمز (FT-IR) و گرماسنجی پویشی تفاضلی (DSC) استفاده شد که تیمار PUFB3 ساخته شده از فنل، اوره و فرمالدهید با نسبت مولی 1: 5/0: 7/1 با دارا بودن ساختار متیلنی مشابه رزین PF بهترین نتایج را در طیف سنجی مادون قرمز و گرماسنجی پویشی تفاضلی دارا بود. سپس رزین های تولید شده برای ساخت تخته خرده چوب استفاده شده و ویژگی های مکانیکی آن ها تعیین و با تخته خرده چوب های ساخته شده از رزین PF (به عنوان تیمار شاهد) مقایسه شدند. نتایج نشان دادند که افزودن اوره موجب افزایش چسبندگی داخلی خشک، مقاومت خمشی و کاهش چسبندگی داخلی پس از 2 ساعت غوطه وری در آب جوش تخته ها می شود. ویژگی های مکانیکی تخته خرده چوب های ساخته شده با رزین PUFB3 از فنل، اوره و فرمالدهید با نسبت مولی 1: 5/0: 7/1 با تیمار شاهد (رزینPF) قابل مقایسه بود و به عنوان تیمار بهینه برای شرایط بیرونی و تحت بار انتخاب شد. همچنین تخته خرده چوب های ساخته شده با رزین PUFD1 از فنل، اوره و فرمالدهید با نسبت مولی 1: 5/0: 5/2 حد استاندارد برای شرایط بیرونی بدون بار را دارا بودند.