دانش علف های هرز
سال:1387 | دوره:4 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

به منظور بررسی کنترل شیمیایی علف های هرز ارزنی (Setaria glauca (L.) Beauv.) و قاصدک (Taraxacum syriacum boiss.) در چمن فتان بلند (Festuca arundinacea Schreb.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار و 11 تیمار در سال 1385 در تهران انجام شد. تیمارهای آزمایشی برای کنترل ارزنی عبارت بودند از دیکلوفوپ متیل (ایلوکسان) با فرمولاسیون 36 درصد EC به میزان 2.5 و 3 لیتر در هکتار، فنوکساپروپ پی اتیل (پوماسوپر) + مفن پیر دای اتیل با فرمولاسیون 7.5 درصد EW به میزان 0.8 و 1 لیتر در هکتار، کلودینافوپ پروپارژیل (تایپک) با فرمولاسیون 8 درصد EC به میزان 0.6 و 0.8 لیتر در هکتار، ترالکوکسیدیم (گراسپ) با فرمولاسیون 25 درصد SC به میزان 1 و 1.2 لیتر در هکتار، سولفوسولفورون (آپیروس) با فرمولاسیون 75 درصد DF به میزان 27 و 35 گرم در هکتار و شاهد بدون علف کش. تیمارهای آزمایشی برای کنترل قاصدک عبارت بودند از: توفوردی + ام سی پی آ (یو 46 کمبی فلویید) با فرمولاسیون 72 درصد SL به میزان 1.5 و 2 لیتر در هکتار دیکلوپروپ پی + مکوپروپ پی + ام سی پی پی (دوپلسان سوپر) با فرمولاسیون 60 درصد SL به میزان 2 و 2.5 لیتر در هکتار، بروموکسینیل + ام سی پی آ (برومایسید) با فرمولاسیون 10 درصد SL به میزان 1.5 و 2 لیتر در هکتار، مزوسولفورون متیل + یدوسولفورون متیل سدیم (شوالیه) با فرمولاسیون 6 درصد WG به میزان 350 و 400 گرم در هکتار، متری بیوزین (سنکور) با فرمولاسیون 70 درصد WP به میزان 750 و 1000 گرم در هکتار و شاهد بدون علف کش. تیمارهای علف کش سه بار روی ارزنی به ترتیب در تاریخ های 8/4/1385، 23/4/1385 و 10/5/1385 و سه بار روی قاصدک به ترتیب در تاریخ های 30/2/1385، 13/3/1385 و 27/3/1385 بکار رفتند. نتایج نشان داد که با وجود کارایی نسبتا پایین ایلوکسان 2.5، پوماسوپر + مفن پیردای اتیل و تاپیک 0.6 لیتر در هکتار به دلیل خسارت کمتر از 20 درصد آنها به چمن فتان بلند و همچنین عدم تفاوت بین دوزهای آنها، می توان تیمارهای ذکر شده را برای کنترل نسبی ارزنی توصیه نمود. علاوه بر این، یک بار کاربرد دوپلسان سوپر 2.5 لیتر در هکتار یا یو 46 کمبی فلوئید 1.5 لیتر در هکتار برای کنترل قاصدک در چمن فتان بلند توصیه می شود.

خارلته (Cirsium arvense (L.) Scop.) یکی از مهمترین علف های هرز مساله ساز دنیا و از معضلات مزارع، باغ های میوه، سبزیجات، مراتع و چراگاه های ایران می باشد. به منظور بررسی کارایی سوسک سبز لاک پشتی (Cassida rubiginosa Muller) در کنترل بیولوژیکی خارلته و تعیین تراکم موثر آن، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 5 تیمار شامل پنج سطح آلودگی به حشره (صفر، 5، 10، 15 و 20 لارو حشره روی هر بوته) در 5 تکرار به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که این حشره موجب کاهش ارتفاع، وزن خشک زیست توده و تولید بذر خارلته، در مقایسه با شاهد شد. به طوری که در تراکم 20 عدد لارو روی هر بوته خارلته، وزن خشک زیست توده کل، حدود 78 درصد و تولید بذر آن حدود 94 درصد کاهش یافت.

جهت کنترل شیمیایی علف های هرز مزارع پنبه و معرفی علف کش های جدید با محل عمل متفاوت و کارآیی بیشتر آزمایشی در ایستگاه های تحقیقاتی ورامین، خراسان و گلستان در سال 1383 در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 11 تیمار و چهار تکرار انجام گردید. علف کش های رایج شامل تریفلورالین و اتالفلورالین به ترتیب با دزهای 1200 و 1160 گرم ماده موثره در هکتار به صورت خاک مخلوط، علف کش دیورون به مقدار 2400 گرم ماده موثره در هکتار به صورت پیش رویشی و علف کش های جدید شامل پرومترین + فلومتورون با دو روش پیش کشت با دزهای 1232، 1936 و 2464 گرم ماده موثره در هکتار و پیش رویشی با دزهای 1499، 2024 و 2552 گرم ماده موثره در هکتار و تریفلوکسی سولفورون سدیم با دو دز 11.25 و 15 گرم ماده موثره در هکتار همراه با سیتوگیت 2 درصد هزار به صورت پس رویشی بودند. نتایج نشان داد، پرومترین + فلومتورون با دزهای 2024 و 2552 گرم در هکتار (پیش رویشی) و تریفلوکسی سولفورون سدیم با دزهای 11.25 و 15 گرم در هکتار و علف کش دیورون با دز 2400 گرم در هکتار در افزایش عملکرد و اجرای عملکرد پنبه بیشترین تاثیر را داشتند. سایر تیمارهای پرومترین + فلومتورون نیز تاثیر بیشتری در افزایش عملکرد نسبت به علف کش های دیگر خصوصا تریفلورالین و اتالفلورالین داشتند. تراکم و وزن خشک علف های هرز نیز به طور قابل توجهی تحت تاثیر دزهای مختلف تریفلوکسی سولفورون سدیم و دزهای بالای پرومترین + فلومتورون (پیش رویشی) قرار گرفت. علف کش های جدید در کنترل نوع علف های هرز با یکدیگر تفاوت هایی نشان دادند.

به منظور ارزیابی توان رقابتی گندم بهاره رقم چمران نسبت به تغییر جمعیت یولاف وحشی، مطالعه ای تحت شرایط گلدانی در حیاط گلخانه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی رامین (خوزستان) در سال 1386 اجرا شد. این آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای مورد مطالعه در این آزمایش شامل کشت خالص گندم و یولاف وحشی (نسبت 0:4 و 4:0) به صورت چهار بوته در گلدان و نسبت های متفاوت تراکم گندم – یولاف وحشی در 7 سطح (1:4، 2:4، 3:4، 4:4، 4:1، 4:2 و 4:3) می باشد. نتایج نشان داد که ضریب ازدحام نسبی (RCC) گندم به یولاف وحشی و یولاف وحشی به گندم با یکدیگر برابر بود که مشابهت در توانایی رقابتی بین دو گونه را ثابت می کند. در صورتی عملکرد نسبی دانه بوته گندم با افزایش سطح برگ نسبی بوته یولاف کاهش یافت. شاخص قابلیت تهاجم بوته یولاف نشان داد که این علف هرز در استفاده از منابع محیطی موفق تر عمل نموده، که این امر به وضوح در نسبت 4:4 دو گونه قابل مشاهده است. علاوه بر این افزایش بوته های یولاف وحشی منجر به کاهش میانگین ارتفاع ساقه، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، زیست توده نهایی و عملکرد دانه بوته گندم و افزایش میانگین ارتفاع ساقه، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، زیست توده نهایی و عملکرد دانه بوته یولاف وحشی گردید.

طی دو سال آزمایش مزرعه ای، تاثیر دزهای علف کش بر رقابت چند گونه ای علف های هرز در ذرت بررسی شد. شانزده ترکیب تراکمی، شامل 4 تراکم توق 4× تراکم تاج خروس و 5 دز علف کش نیکوسولفورون، عامل های مورد مطالعه بودند. مدل هذلولی مستطیلی بیان خوبی از رابطه تراکم دو گونه توق و تاج خروس با عملکرد ذرت ارایه داد. با کمک این مدل ضریب رقابتی علف های هرز در هر دز محاسبه شد و سپس ارتباط ضریب رقابتی گونه ها با دز علف کش بررسی شد. پاسخ توان رقابتی دو گونه هرز نسبت به علف کش متفاوت بود. رابطه قدرت رقابتی علف های هرز با افزایش دز، به خوبی با توابع دز – رسپانس استاندارد برای تاج خروس و برین – کوزنس برای توق توصیف شد. ضریب قدرت رقابتی تاج خروس با افزایش دز علف کش به شد کاهش یافت و در نصف دز توصیه شده کاملا حذب شد، اما برای توق یک افزایش اولیه رقابتی در دز 0.25 دز کامل اتفاق افتاد. هر کدام از این مدل ها به عنوان زیر – مدل جایگزین پارامتر ضریب رقابتی در مدل هذلولی مستطیلی شدند. مدل ترکیبی شامل زیر – مدلهای هذلولی مستطیلی، لجستیک و برین – کوزنس، در شرایط رقابت توام دو گونه تحت تاثیر دوزهای علف کش که کاربرد علف کش در دزهای پایین تقویت رقابت یک گونه در برابر دیگری را در پی داشت پیش بینی خوبی را عملکرد ذرت ارایه داد. بر اساس تخمین پارامترها، بدون کاربرد علف کش، قدرت رقابتی توق، 1.6 برابر بیشتر از تاج خروس بود. تراکم های بالای علف هرز باعث 62 درصد افت عملکرد در ذرت شد. در تراکم های کم توق یعنی 0 یا 4 بوته در متر مربع، کاربرد نصف دز توصیه شده از نقصان عملکرد پیشگیری نمود اما با افزایش تراکم توق دیگر دزهای کاهش یافته موثر نبود. حتی با دز کامل علف کش نیز یک کاهش عملکرد 10-6 درصد اتفاق افتاد که ناشی از تحمل توق به دز توصیه شده نیکوسولفورون بود.

به منظور بررسی عکس العمل ارقام مختلف گندم به مقدار و زمان کاربرد علف کش متری بوزین، آزمایشی در سال زراعی 85-1384 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور واقع در مشکین دشت کرج به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل سه رقم گندم (رقم شیراز، پیشتاز و لاین M-79-6)، مقدار مصرف علف کش متری بوزین (صفر، 0.5، 0.75 و 1 کیلوگرم در هکتار از ماده تجارتی این علف کش به صورت پودر وتابل 75 درصد) و زمان کاربرد علف کش (پیش رویشی و پس رویشی در مرحله 3 تا 4 برگی گندم) بود. نتایج نشان داد که مقدار و زمان مصرف بر کلیه صفات تاثیر معنی داری داشتند و تنها وزن هزرا دانه تحت تاثیر این تیمارها قرار نگرفت. بالاترین میزان عملکرد در گندم رقم شیراز، پیشتاز و لاین M-79-6، مربوط به کاربرد 0.5 و 0.75 کیلوگرم در هکتار این علف کش در مرحله پس رویشی بود. مقایسه نتایج حاصله حاکی از آن بود که کاربرد پس رویشی علف کش متری بوزین نسبت به کاربرد پیش رویشی آن با ایجاد کمترین میزان سوختگی در ارقام مختلف گندم برتری داشت. در نهایت تیمار مناسب برای کنترل علف های هرز و عدم آسیب رسانی به محصول به همراه عملکرد مطلوب، کاربرد مقدار 0.5 کیلوگرم در هکتار به صورت پس رویشی می باشد.

به منظور بررسی اثرات علف کش های سولفونیل اوره بر کلزا که در تناوب با گندم کشت شده بود، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با 10 تیمار و در 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی عبارتن بودند از: علف کش های توتال (متسولفورون + سولفورون)، شوالیه (یدوسولفورون + مزوسولفورون)، آپیروس (سولفوسولفورون) در 4 دز مختلف (21، 31.5، 42 و 51)، مگاتن (کلروسولفورون)، برومایسید (بروموکسینیل + ام سی پی ای)، آتلانتیس (یدوسولفورون + مزوسولفورون) و شاهد بدون علف کش. تیمارها در مزرعه گندم و در اواخر دوره پنجه زنی اعمال شد و کلزا نیز پس از برداشت گندم، در پاییز کشت گردید. نتایج نشان داد که علف کش توتال با 20.3 درصد کاهش عملکرد نسبت به شاهد، بیشترین کاهش عملکرد را سبب شد. بعد از علف کش توتال، بیشترین کاهش عملکرد دانه کلزا را علف کش های آپیروس به مقدار 51 گرم ماده موثره در هکتار با 17.3 درصد کاهش عملکرد، آپیروس به مقدار 42 گرم ماده موثره در هکتار با 13.53 درصد کاهش عملکرد و علف کش مگاتن با 13.32 درصد کاهش عملکرد داشتند.

به منظور بررسی تاثیر تراکم های مختلف کاشت و مقادیر مختلف کاربرد علف کش متری بوزین بر کنترل علف های هرز گندم رقم پیشتاز، آزمایشی در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور واقع در مشکین دشت کرج به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل تراکم گندم در سه سطح (400، 500 و 600 بوته در متر مربع) و مقدار علف کش متری بوزین در پنج سطح (صفر، 0.2، 0.4،  0.6 و 0.8 کیلوگرم در هکتار از ماده تجارتی این علف کش به صورت پودر وتابل 75 درصد در مرحله 3 تا 4 برگی گندم) بودند. نتایج نشان داد که مصرف مقادیر بالای متری بوزین در تراکم 600 بوته در هکتار بالاترین اثربخشی را در درصد کاهش وزن خشک مجموع علف های هرز داشت. کاربرد همین مقادیر علف کش در تراکم 500 بوته در متر مربع نیز کارآیی مناسبی را در کاهش وزن خشک مجموع علف های هرز تا اواخر فصل رشد داشت. نتایج عملکرد دانه گندم بیانگر آنست که کاربرد علف کش متری بوزین به میزان 0.6 کیلوگرم در هکتار به همراه 500 بوته تراکم کشت، ضمن کاهش وزن خشک علف های هرز از عملکرد بسیار خوبی برخوردار بود.

شناسایی علف های هرز مزارع گندم آبی به عنوان اساسی ترین اقدام در مدیریت علف های هرز این محصول محسوب می شود. بر اساس سطح زیر کشت گندم و مساحت مزارع در همه شهرستانهای استان تهران، طی 6 سال زراعی (در سالهای 1379 تا 1385) تعداد 61 مزرعه به عنوان نماینده مزارع گندم آبی کل استان انتخاب شدند و با شمارش علف های هرز به تفکیک جنس و گونه در هر مزرعه در نقاط نمونه برداری، شاخصهای جمعیتی آنها محاسبه شدند. در هر مزرعه طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا مکان مورد اندازه گیری توسط دستگاه GPS ثبت شد. با استفاده از این اطلاعات نقشه پراکنش گونه های مختلف علفه های هرز مزارع گندم استان تهران در محیط GIS تولید گردید. نتایج نشان داد که در مزارع گندم آبی استان تهران 87 گونه علف هرز وجود دارد. پهن برگهای مزارع گندم آبی استان تهران به ترتیب غالبیت شامل: خاکشیر (Descurania Sophia [L.] Schur.)، هفت بند (Polygonum aviculare L.)، شاه تره (Fumaria vaillantii Loisel.) و بی تی راخ (Galium aparin L.) بودند. باریک برگهای غالب مزارع گندم استان تهران نیز به ترتیب اهمیت یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana Durieu.)، جو دره (Hordeum spontaneum C. Koch.) و چاودار (Secale cereal L.) بودند. علاوه بر این مهمترین رستنیهای مزاحم قبل از برداشت گندم در استان تهران را پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis L.)، کنگر وحشی (Cirsium arvense [L.] Scop.) و ازمک (Cardaria draba [L.] Desv.) تشکیل می دادند.