دانش علف های هرز
سال:1396 | دوره:13 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

این پژوهش در سال های 95-1393 به منطور بررسی عوامل مؤثر در بروز مقاومت به علف کش تری بنورون متیل در خردل وحشی در مزارع گندم استان گلستان و با همکاری دانشگاه محقق اردبیلی و موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور اجرا شد. با غربالگری بذرهای توده های مشکوک جمع آوری شده از تمام نقاط استان، میزان مقاومت توده ها تعیین گردید. رابطه بین میزان مقاومت به علف کش با سابقه مزارع از جهات زراعی، مدیریتی و مسائل فنی با مدل رگرسیون لجستیک ترتیبی از نوع مدل شانس متناسب ارزیابی شد. تحلیل نتایج نشان داد که تناوب زراعی و تراکم خردل وحشی در سطح اطمینان 95 درصد در بروز مقاومت تأثیر داشتند. در شرایط رعایت تناوب منظم بهاره، خطر بروز مقاومت نسبت به تناوب مرجع (تناوب پاییزه) 165/6 برابر کمتر بود. در تراکم زیاد خردل وحشی نسبت به تراکم کم (تراکم مرجع)، خطر بروز مقاومت 96/3 برابر بیشتر بود. نوع خاک ورزی، تاریخ کاشت و همچنین کاربرد نامنظم علف کش ها در برابر عدم آگاهی زارعین از مسائل فنی، تأثیر معنی داری در احتمال بروز مقاومت نداشتند. مشخص شدن میزان تأثیر عوامل مختلف در بروز مقاومت به علف کش، می تواند باعث مدیریت کارآمدتر علف های هرز شود.

به منظور بررسی تاثیر گیاهان پوششی زمستانه و روش های مدیریت بقایای آنها بر تراکم و وزن خشک علف های هرز، آزمایشی طی دو سال زراعی 1394-1392 در یک باغ آلو (Prunus domestica) در شهرستان ارومیه اجرا شد. آزمایش با آرایش تیماری کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل ترکیب چهار گونه گیاه پوششی شامل چاودار Secale cereale))، شبدر ایرانی (Trifolium resupintum)، کلزا (Brassica napus) وجو (Hordeum vulgare) در کرت های اصلی و دو روش مدیریت بقایا شامل استفاده از موور و روتیواتور در کرت های فرعی بودند. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترینوزن خشک گیاهان پوششی، به ترتیب به چاودار (275 گرم بر مترمربع) و شبدر (97 گرم بر مترمربع) و نیز بیشترینو کمترینشاخص سطح برگ گیاهان پوششی، به ترتیب به چاودار (5/3) و شبدر (4/1) تعلق داشت. مقایسه تیمارهای استفاده از روتیواتور و کف بر کردن نشان داد که روتیواتور بهتر از کف بر کردن، تراکم علف های هرز (67 درصد) و وزن خشک کل علف های هرز (31 درصد) را کاهش داد. به طور کلی، کاشت چاودار و جو, به همراه استفاده از روتیواتور، بهترین راهکار قابل توصیه برای کنترل علف های هرز در باغات آلواست.

به منظور انتخاب مناسبترین ویژگی مورفولوژیک علف های هرز مزارع گندم استان خوزستان، شانزده گونه از رایجترین علف های هرز پهن برگ انتخاب شدند. گونه های جمع آوری شده شامل وایه، آناگالیس، چغندر وحشی، گلرنگ وحشی، سلمه برگ گزنه ای، پیچک صحرایی، کاهو وحشی، پنیرک، ساق ترشک، دم عقربی، کنگر برگ ابلق، خردل وحشی، شیر تیغی، گندمک، سیزاب و ماشک بودند. برای هر گونه، از پنج نمونه (به منزله پنج تکرار) عکس برداری شد و تصاویر با استفاده از روش پردازش تصویر، مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین از بوته های گندم نیز به عنوان شاهد عکس برداری شد. پس از جداسازی تصاویر از پس زمینه و برچسب گذاری آن ها، هفت ویژگی مورفولوژیکی شامل مساحت سطح، محیط، نسبت ابعاد (نسبت طول به قطر)، نسبت مستطیلی، ضریب شعاع ناحیه محدب هال، ضریب شعاع محیطی محدب هال، ضریب کرویت، ضریب تشکیل شکل و گریز از مرکز بودن از هر کدام از گونه های علف های هرز و گندم استخراج شد. نتایج نشان داد کهنسبت ابعاد و کرویت، بهترین ویژگی های مورفولوژیکی به منظور تمایز علف های هرز پهن برگ از گندم بودند به طوری که گندم از نظر ویژگی نسبت ابعاد (79/19)، بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد؛ پس از آن، دو گونه دم عقربی و گلرنگ وحشی، با دارا بودن مقادیری معادل 71/9 و 90/5 نسبت به سایر گونه های هرز، بیشترین مقدار نسبت ابعاد را به خود اختصاص دادند. کمترین کرویت (05/0) متعلق به گندم بود که با توجه به کشیده بودن برگ های گندم و اختلاف معنی دار شکل برگ آن با گونه های پهن برگ، این ویژگی به منظور شناسایی و تفکیک گندم از گونه های هرز پهن برگ موجود در مزرعه می تواند بسیار کاربردی باشد.

در راستای افزایش عملکرد برنج در اثر برهمکنش علف کش و اسید هیومیک در کنترل آزولا، آزمایشی در سال زراعی 1395 در استان مازندران (آمل) اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل پنج سطح علف کش (توفوردی SL72% (یو46 دیفلوئید)، بنسولفورون متیل DF60% (لونداکس)، بنتازون SL48% (بازاگران)، اکسادیارژل EC3% (تاپ استار) و شاهد عدم مصرف علف کش) و سه سطح اسید هیومیک (12 لیتر در هکتار، 6 لیتر در هکتار و شاهد عدم مصرف اسید هیومیک) بود. نتایج نشان داد که اثر ساده کاربرد علف کش و اسید هیومیک در تمام صفات مورد اندازه گیری معنی دار بود. همچنین تعداد پنجه در بوته، طول خوشه، وزن تر آزولا و عملکرد دانه، تحت تأثیر برهمکنش علف کش و اسید هیومیک قرارگرفت به طوری که کمترین وزن تر آزولا (33/115 گرم در متر مربع) در تیمار اثر متقابل علف کش اکسادیارژلو اسید هیومیک 12 لیتر در هکتار بود وبیشترین عملکرد دانه (6871 کیلوگرم در هکتار) نیز در این تیمار مشاهد شد.

به منظور بررسی تاثیر عوامل اقلیمی و خاکی بر پراکنش علف های هرز در چمن، پژوهشی در45 بوستان در 22 منطقه شهر تهران، در سال 1393 انجام شد. با استفاده از آنالیز چند متغیره همبستگی کانونی (CCA)، ارتباط پراکنش گونه ها ی علف هرز با عوامل خاک (اسیدیته خاک، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، درصد کربن، درصد ماده آلی و EC) و عوامل اقلیمی بررسی شد. نتایج نشان دادکه علف های هرز دم روباهی سبز (Setaria viridis(L. ) P. Beauv. )، انگشتی (Digitaria sanguinalis(L) Scop)، جاروی قزوینی (Kochia scoparia(L. ) Schrad. )و هفت بند پاکوتا ه(Polygonum patulum M. Bieb. )با افزایش میزان دمای حداکثر همبستگی نشان دادند. گونه های دم روباهی سبز، فرفیون (Euphorbia maculata L. )، شبدر سفید، جاروی قزوینی، هفت بند پاکوتاه و شیرتیغک (Sonchus oleraceus L. )با افزایش میزان نیتروژن خاک همبستگی نشان دادند. گونه های خرفه (Portulaca oleraceus L. )، سوروف (Echinochloa crus-galli(L. ) Beauv)، هفت بند پیچ (Polygonum convolvulusL. )، شبدر ترشک (Oxalis corniculata L. )، گل قاصد (Taraxacum officinale (L. ) Weber ex F. H. Wigg)و بارهنگ (Plantago major L. ) با افزایش میزان پتاسیم خاک همبستگی داشتند. بر اساس نتایج این پژوهش، می توانبا پیش بینی مشکلات آتی علف های هرز و اصلاح برنامه های مدیریتی، تا حدودی بر این مشکلات غلبه کرد.

با هدف ارزیابی تغییرات فلور جوامع علف های هرز مزارع گندم آبی استان تهران طی یک دهه گذشته، مطالعه ای در 52 مزرعه واقع در هفت شهرستان در سال 1394صورت گرفت. فراوانی، یکنواختی، تراکم و شاخص غالبیت گونه ها محاسبه شد و با شاخص های سال 1384 مورد مقایسه قرار گرفت. در ارزیابی سال 1394، 66 گونه علف هرز متعلق به 24 خانواده گیاهی شناسایی شد که 55 گونه از آن ها دولپه ای و سایر گونه ها تک لپه ای بودند؛ 10 گونه مشاهده شده در سال 1384، در ارزیابی سال 1394 از فلور مزارع حذف شده بودند و 15 گونه جدید متعلق به 11 خانواده گیاهی شناسایی شدند. چهار خانواده تاج خروس (Amaranthaceae)، خواجه باشی (Dipsacaceae)، بارهنگ (Plantaginaceae) و سیب-زمینی (Solanaceae) برای اولین بار در مزارع گندم استان دیده شدند. خانواده های شب بو (Brassicaceae)، گندمیان (Poaceae) و کاسنی (Asteraceae) جزء خانواده های غالببودند. گونه های دو لپه ای، خاکشیر معمولی (Descurania Sophia)، علف هفت بند (Polygonum aviculare)، پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis) و شاهتره (Fumaria vaillantii)، به ترتیب با شاخص غالبیت 94/117، 82/97، 09/81 و 11/46 و گونه های تک لپه ای یولاف زمستانه (Avena ludoviciana)، جودره (Hordeum spontaneum)، چچم (Lolium rigidum) و چاودار (Secale cereal)، به ترتیب با شاخص غالبیت 59/86، 94/50، 64/27 و 41/15، بیشترین شاخص غالبیت را داشتند. تفاوت شاخص غالبیت اکثریت گونه-ها منفی بود. نتایج ارزیابی نشان دهندهکاهش غالبیت اکثر علف های هرز و بهبود کنترل آن ها بود؛ هرچند در تعداد ک می از علف های هرز از قبیل خردل وحشی و بی تی راخ، افزایش شاخص غالبیت مشاهده شد.

فتوسنتز در گیاهان به شدت تحت تاثیر تنش است. یکی از روش های ارزیابی تنش های مختلف همچون اثر تیمار علف کشی روی فتوسنتز، بررسی فلورسانس کلروفیل a است. استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی مانند سالیسیلیک اسید (SA)، یکی از راهکارهای غلبه بر بی نظمی های فیزیولوژیکی ایجاد شده در گیاه است. از این رو، به منظور مطالعه اثر ترکیب SA با علف کش های بنتازون، بروموکسینیل+ ام سی پی آو توفوردی + ام سی پی آ بر رفتار فیزیولوژیکی سلمه تره، آزمایشی گلخانه ای در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال 1395 اجرا شد. نتایج نشان دهنده کاهش فلورسانس حداکثر (Fm)، فلورسانس متغیر(Fv)، حداکثر کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II (Fv/Fm)، کارایی کمپلکس تجزیه کننده آب به عنوان دهنده الکترون فتوسیستم II (Fv/Fo)، و شاخص عملکرد (PIABS) و افزایش فلورسانس حداقل (Fo) و هدررفت گرمایی (Fo/Fm) بوته های سلمه تره در پی تیمار با بنتازون و بروموکسینیل + ام سی پی آ بود. وزن خشک و شاخص کلروفیل این علف هرز در تیمار شاهد (عدم کاربرد SA)، به ترتیب 3/4 و 1/2 درصد افزایش داشت، اما در تیمارهای بنتازون، بروموکسینیل + ام سی پی آ و توفوردی + ام سی پی آ به ترتیب 6/41، 7/13 و 6/13 درصد و 2/32، 4/36 و 7/18 درصد کاهش یافت. SA نه تنها کارایی بنتازون و بروموکسینیل + ام سی پی آ را کاهش نداد، بلکه موجب افزایش کارایی این دو علف کش شد.

به منظور بررسی تأثیر علف کش های اتال فلورالین، تریفلورالین و پندی متالین بر کنترل علف های هرز و عملکرد سیب زمینی، آزمایشی مزرعه ای به صورت بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و با استفاده از رقم آگریا در ایستگاه تحقیقاتی آلاروق اردبیل در سال 1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کاربرد علف کش های اتال فلورالین (سونالان، امولسیون 33%) در مقادیر (125/0، 25/0، 5/0، یک، دو و چهار لیتر در هکتار)، پندی متالین (استومپ، امولسیون 33%) در مقادیر (25/0، 5/0، یک، دو، چهار و ششلیتر در هکتار) و تریفلورالین (ترفلان، امولسیون 48%) در مقادیر (125/0، 25/0، 5/0، یک، دو و چهار لیتر در هکتار) بود. نمونه برداری از علف های هرز، 20و 60 روز پس از سمپاشی انجام شد. بیشترین درصد کاهش تراکم کل علف های هرز (4/97%)، 20 روز پس از کاربرد پندی متالین به میزان شش لیتر در هکتار مشاهده شد. پس از آن، اتال-فلورالین به میزان چهار لیتر در هکتار و در فاصله 60 روز پس از سمپاشی، بیشترین تاثیر را بر کاهش تراکم کل علف های هرز داشت (4/94%). همچنین بیشترین درصد کاهش زیست توده علف های هرز، پس از کاربرد علف کش اتال فلورالین به میزان چهار لیتر در هکتار مشاهده شد. کاربرد علف کش های اتال فلورالین، پندی متالین و تریفلورالین در مقادیر چهار، شش و چهار لیتر در هکتار (به ترتیب)، زیست توده ی علف های هرز را در فاصله 20 روز پس از سم پاشی به میزان بیش از 90 درصد کاهش داد. بیشترین میانگین وزن غده و عملکرد کل غده از کاربرد علف کش پندی متالین به میزان چهار لیتر در هکتار بدست آمد که با تیمارهای کاربرد علف کش های پندی متالین، تریفلورالین و اتال فلورالین به ترتیب با مقادیر شش، دو و دو لیتر در هکتار اختلاف معنی داری نداشت.