دانش علف های هرز
سال:1394 | دوره:11 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

به منظور ارزیابی اثر سامانه های مختلف خاک ورزی بر تراکم بانک بذر علف های هرز در تناوب ذرت گندم آزمایشی طی دو سال 1391 و 1392 بصورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با شش تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل سه تیمار خاک ورزی کامل، کم خاک ورزی و بی خاک ورزی و کرت های فرعی شامل کنترل شیمیایی و عدم کنترل (شاهد) بود. نمونه برداری از بذر علف های هرز پیش از کاشت ذرت، قبل از اعمال تیمارها و همچنین پس از برداشت ذرت و گندم، به روش سیستماتیک انجام گرفت. مقایسه میانگین تراکم بانک بذر خاک پس از برداشت گندم نشان داد که در تیمار بی خاک ورزی تعداد علف های هرز قیاق (L. ) Pers. Sorghum halepense، کاهو وحشی L. Lactuca serriola و پیچک L. Convolvulus arvensisدارای افزایش معنی داری بود، ضمن اینکه بانک بذر علف های هرز فوق تحت تاثیر علف کش ها قرار نگرفت. تیمار خاک ورزی کامل موجب افزایش معنی دار یولاف Dur. Avena ludoviciana و جودره Hordeum spontaneum C. koch گردید. نتیجه نهایی این پژوهش توصیه کم خاک ورزی است.

به منظور بررسی مدیریت علف های هرز مزارع گندم کشور، طی دو سال زراعی 1389 و 1390، در 13 استان با شرایط اقلیمی متفاوت، تعداد 1300 مزرعه (هر استان 100 مزرعه) بازدید شد و اطلاعات مربوط به روش های مدیریت علف های هرزدر فرم های خاصی توسط کارشناسان کشاورزی مناطق مختلف جمع آوری و مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج این بررسی روش معمول برای مدیریت علف های هرز در این مزارع، کنترل شیمیایی بود. همچنین، در بیش از 20 درصد موارد، علف کش ها در زمان مناسب مصرف نمی شوند و در واقع زمان مبارزه با علف های هرز دیر هنگام بود. علف کش های تری بنورون متیل و کلودینافوپ پروپارژیل به دلیل ارزان بودن، دسترسی آسان و قابلیت اختلاط با یکدیگر، بیشترین علف کش های مورد استفاده در مزارع گندم بودند (بیش از 50 درصد). بررسی شیوه کاربرد کاربرد علف کش ها نشان داد که از کل جمعیت آماری فقط در حدود 30 درصد از کشاورزان از ادوات مناسب (بوم دار پشت تراکتوری) استفاده می کردند و استفاده از ادوات نامناسب سمپاشی برای این منظور (نظیر سمپاش های توربولاینر، پشت تراکتوری و فرقونی لانس دار و سمپاش اتومایزری) حدود 70 درصد بود. عمده نقاط ضعف عملیات مدیریت علف های هرز مزارع گندم به موضوعات عدم توجه به خسارت علف های هرز و مبارزه دیر هنگام، عدم آشنایی با شیوه های صحیح سم پاشی، عدم دسترسی به دستور العمل های لازم و رعایت نکردن الگوی کشت مناسب مربوط می شود.

علف هرز جودره در مناطق مختلف کشور به عنوان عامل مهم و بازدارنده در افزایش عملکرد گندم می باشد. کنترل آن با استفاده از ماخار گامی در جهت نیل به کشاورزی پایدار در گندم می باشد. بدین منظور آزمایشی در سال های زراعی1387-1386 و 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور در ورامین انجام شد. در سال اول جودره و گندم رقم کویر، جهت آلودگی مزرعه، در مجاورت یکدیگر کشت شدند و در تابستان پس از برداشت گندم، آزمایشی با 9 تیمار انجام گرفت. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: 1-شخم زمین و کاشت چهار ردیف ذرت رقم سینگل کراس 704 در آن و آبیاری هفته ای یکبار تا زمان برداشت ذرت، 2-شخم زمین و هفته ای یکبار آبیاری تا زمان برداشت ذرت در تیمار 1، تیمارهای 3، 4، 5، 6، 7، 8 و 9 بدون هیچ گونه عملیات خاک ورزی و فقط یکبار آبیاری در تاریخ های مختلف در این تیمارها. پس از اعمال آخرین تیمار، در تابستان 87 کلیه کرت ها شخم خورده و گندم کشت گردید. نتایج نشان داد علیرغم آبیاری تیمارها پس از برداشت گندم سال اول، بذر های جودره در تیمارهایی که از اواخر مرداد ماه آبیاری شدند سبز گردید. انجام ماخار باعث شد که از تراکم بوته های جودره سبز شده همزمان با گندم تا میزان دو سوم (200 بوته در متر مربع) کاسته شود. با کاهش تراکم بوته های جودره در پی ماخار، عملکرد دانه گندم تا دو برابر افزایش یافت. از طرفی انجام شخم در زراعت ذرت باعث دفن بذور جودره و کاهش تراکم آن در زمان زراعت ذرت و هم زمان با گندم گردید.

علف های هرز زمستانه دارای موج سبز شدن متفاوتی در مزرعه می باشند و دانستن این سوال که آیا بعد از کاربرد علف کش فلش جوانه زنی وجود دارد، می تواند در انتخاب زمان دقیق کنترل موثر باشد. از این رو الگوی رویش علف هرز یولاف وحشی به مدت سه سال از 1390 تا 1393 در مزارع غلات استان فارس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج الگوی رویش تجمعی یولاف وحشی در سال زراعی 1390-1391 نشان داد که در 115درجه-روز رشد 50 درصد بذور سبز شدند. درصد سبز شدن نشان داد که 09/21 درصد بذور در 25/99 درجه-روز رشد، 45 درصد بذور در 75/136 درجه-روز رشد، 37/19 درصد بذور در 180 درجه-روز رشد و 43/2 درصد بذور نیز در 220 درجه-روز رشد سبز شدند. الگوی رویش در سال زراعی 1391-1392 نشان داد که برای رسیدن به 50 درصد سبز شدن نیاز به 127 درجه-روز رشد بود و در سال زراعی 1392-1393 50 درصد بذور در 146 درجه– روز رشد سبز شدند. در کل نتایج تحقیق نشان داد که با توجه به آلودگی و حضور یولاف وحشی در مزرعه حتی با کاربرد علف کش فرضیه فلش های مختلف بعد از کاربرد علف کش رد می گردد و تمامی بذور موجود در بانک بذر خاک در یک ماه اول پس از کاشت رویش داشته اند.

به منظور بررسی تاثیر برهمکنش کود نیتروژن و علف کش نیکوسولفورون + ریم سولفورون در کنترل علف های هرز ذرت دانه ای هیبرید سینگلکراس 704، آزمایشی به صورت طرح نواری(استریپ) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در باجگاه اجرا شد. تیمارها شامل کود نیتروژن در 4 سطح (صفر، 180، 270 و 360 کیلوگرم در هکتار) و علف کش نیکوسولفورون + ریم سولفورون در 4 دوز (صفر، یک سوم، یک دومو معادل دز توصیه شده از175 گرم ماده موثر در هکتار میباشد. نتایج تجزیه برهمکنش ها نشان داد بیشترین وزن خشک علف های هرز در تیمار بدون علف کش با کود نیتروژن 360 کیلوگرم در هکتار به دست آمد، که با تیمار دوز توصیه شده علف کش در تمام سطوح کودی اختلاف معنی داری داشت. کمترین وزن خشک علف های هرز در تیمار دز توصیه شده علف کش با تیمار کود نیتروژن 270 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که با تیمار کودی 360 کیلوگرم در هکتار اختلاف معنی داری نداشت. تیمارهای سطوح کودنیتروژن 270 و 360 کیلوگرم در هکتار، در تیمار دز توصیه شده علف کش (175 گرم ماده موثر در هکتار) اختلاف معنی داری از نظر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت نداشتند. بنابراین برای دستیابی به بیشترین عملکرد دانه و بهترین کنترل علف های هرز بایستی از دز توصیه شده و کود نیتروژن 270 کیلوگرم در هکتار برای کنترل علف های هرز ذرت استفاده شود.

به منظور بررسی شایستگی نسبی بیوتیپ های خردل وحشی مقاوم به بازدارنده های ALS جمع آوری شده از سه استان خوزستان، گلستان و کرمانشاه، آزمایشات گلخانه ای در دو بخش انجام گرفت. در بخش اول روند تغییرات وزن خشک اندام هوایی، سطح برگ و ارتفاع بیوتیپ مقاوم هر استان با بیوتیپ حساس همان استان در شرایط عدم رقابت با گندم مقایسه شدند. در بخش دوم قدرت رشد بیوتیپ های حساس و مقاوم هر استان در شرایط رقابت با گندم و قدرت رشد و تولید عملکرد گندم در رقابت با بیوتیپ های مذکور مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس نتایج در بین بیوتیپ های مقاوم، رشد بیوتیپ Ker-2 از استان کرمانشاه نسبت به بیوتیپ حساس Ker-1 از نظر سطح برگ بالاتر بود و از نظر ارتفاع نهایی و وزن خشک بوته اختلاف معنی داری بین دو بیوتیپ دیده نشد. بیوتیپ های مقاوم استان های گلستان و خوزستان (G3 و Kh5) نسبت به بیوتیپ های حساس این استان ها (G9 و Kh3) از نظر هر سه صفت مورد مطالعه به صورت معنی دار پایین تر بودند. در شرایط رقابت با گندم نیز بیوتیپ مقاوم Ker-2 نسبت به بیوتیپ حساس Ker-1 اختلاف معنی داری از نظر توان رقابت با گندم نداشتند و شاخص ازدحام نسبی دو بیوتیپ استان کرمانشاه اختلاف معنی دار نداشتند و در نهایت نیز اختلاف رشد و تولید عملکرد گندم در رقابت با این دو بیوتیپ غیرمعنی دار بود. اما در رابطه با بیوتیپ های استان گلستان و خوزستان نتایج حاکی است که در شرایط رقابت با گندم بیوتیپ های حساس این دو استان (G9 و Kh3) نسبت به بیوتیپ های مقاوم آن ها (G3 و Kh5) از نظر رشد و ضریب ازدحام برتری داشتندوگندم در رقابت با بیوتیپ های مقاوم G3 و Kh5 نسبت به بیوتیپ های حساس G9 و Kh3 به ترتیب رشد و عملکرد دانه ای بالاتری داشتن. در نهایت نتایج نشان داد که در بین سه بیوتیپ مقاوم، تنها بیوتیپ Ker-2 دارای قدرت رشد و رقابت برابر با بیوتیپ حساس می باشد که می تواند به سرعت گسترش پیدا کرده و با توجه به مقاومت به بازدارنده های ALS، مزاحمت بالایی ایجاد می نماید

پیش بینی رویش علف های هرز از جمله روش های کارامدی است که میتواند برای انتخاب زمان بهینه کنترل علف های هرز در مزرعه مورد استفاده قرار گیرد. بمنظور پیش بینی الگوی رویش دو علف هرز توق و تاج خروس در ذرت مطالعه ای در دو اقلیم متفاوت کرج و تنکابن انجام شد. آزمون مدلهای مختلف رگرسیونی رایج برای پیش بینی الگوی رویش علف های هرز، نشانگر دقت بالاتر مدل گامپرتز طی دوسال و در دواقلیم متفاوت بود. با توجه به تفاوت های دمایی و بارش بین مناطق مورد بررسی، پارامترهای رویش علف های هرز مربوط به مناطق مورد بررسی متفاوت بود. براساس تخمین پارمترهای مدل گامپرتز، گیاهچه های توق در درجه روز رشد 200 روز سانتیگراد در مزرعه ظاهر شد، در درجه روز رشد حدود 500 به حداکثر میزان خود رسید و تا حدود 900 درجه روز رشد همچنان به رویش ادامه داد. در مجموع توق نرخ رویش بالاتری به ازاء درجه روز رشد دریافتی نشان داد و با طی کردن شیب تندتری نسبت به تاج خروس، زودتر به حداکثر درصد رویش رسید. مقایسه پارامترهای مدل در دو مکان برای توق، حاکی از این است که جمعیت کرج با افزایش درجه روز رشد، زودتر سبز شده و هرواحد درجه روز رشد منجر به رویش درصد بالاتری از گیاهچه های توق می شود. در مقایسه با توق، رویش گیاهچه های تاج خروس دیرتر و از درجه روز رشد حدود 400 آغاز شده و در درجه روز رشد حدود 600 به حداکثر میزان خود رسید. روند رویش تا حدود 1200 درجه روزرشد ادامه داشت. براین اساس، مرحله رشدی مناسب توق برای سمپاشی مصادف با زمانی است که هنوز موج اصلی گیاهچه های گونه غالب دیگر، یعنی تاج خروس رویش پیدا نکرده اند. با توجه به جمعیت چندگونه ای علف های هرز در مزارع، انتخاب زمان مناسب سمپاشی، از پیچیدگی خاصی برخوردار است. استفاده از مدل های پیش بینی رویش در اعمال دقیق و موثر روش های مدیریتی علف های هرز می تواند نقش ویژه ای ایفا نماید.

یولاف وحشی علف هرز بسیار مهم در غلات دانه ریز می باشد. زمانی می توان به کنترل مناسب یولاف وحشی دست یافت که درک بهتری از الگوهای سبزشدن آن داشت. جهت بررسی الگوی سبز شدن جمعیت های مختلف یولاف وحشیAvena ludoviciana شش جمعیت این علف هرز از مناطق مختلف کشور، در آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92-1391 در مزرعه پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج، کشت شدند. جمعیت های یولاف وحشی از مناطق اهواز، کرج، کامیاران، قزوین، شیراز و اصفهان جمع آوری شدند و الگوی سبزشدن آنها در دو شرایط رطوبتی (آبیاری و دیم) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشاندادند که سبزشدن جمعیت های یولاف وحشی به طور میانگین از 306 درجه روز رشد در مزرعه شروع شد و برای رسیدن به 50% سبزشدن، در شرایط آبیاری به درجه روز رشد کمتری (461 تا 482 درجه روز رشد) در مقایسه با شرایط دیم (546 تا 665 درجه روز رشد) نیاز داشتند. درجه روز رشد مورد نیاز برای رسیدن به 50 درصد سبزشدن در جمعیت های یولاف وحشی قزوین و اهواز در دو شرایط رطوبتی تفاوتی نداشت. در بین جمعیت های یولاف وحشی، جمعیت اهواز در شرایط دیم و آبیاری بیشترین زمان را برای رسیدن به 50 درصد سبز شدن (به ترتیب 784 و 755 درجه روز رشد) نیاز داشت. امکان پیش بینی الگوی سبزشدن علف های هرز، اتخاذ زمان مناسب کنترل را فراهم می آورد. نتایج این بررسی نشان داد می توان بر اساس درجه روز رشد حاصل از دمای خاک، ظهور یولاف وحشی را پیش بینی کرد. این پیش بینی می تواند بر روی عملیات مدیریت این علف هرز مثل زمان انجام ماخار و یا پاشش علف کش، موثر باشد.