دانش علف های هرز
سال:1390 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

به منظور مطالعه تاثیر زمان علف کش های هورمونی بر عملکرد گندم آزمایشاتی در سال های زراعی 1387 و 1388 در گلخانه (تهران) و مزرعه (ورامین و گنبد) انجام شد. آزمایش به صورت طرح بلوک ها کامل تصادفی در 4 تکرار و تیمارهای آزمایشی شامل علف کش های توفوردی (72% اس ال) 1.5 لیتر، توفوردی+ام ث پ آ (67.5% اس ال) 1.5 لیتر، بروماکسینیل+ام ث پ آ 40% امولسیون، 1.5 لیتر ودیکلورپرو پ پی+ مکوپراپ پی+ام ث پ آ، (60% اس ال)، 2.5 لیتر در هکتار، در مراحل اول پنجه زنی (زادوکس21 )، اواخر پنجه زنی (زادوکس29 )، بعد از گره اول و قبل از گره دوم ساقه (زادوکس 32) و قبل از خوشه دهی (زادوکس 45) گندم به همراه شاهد های با و بدون علف هرز بود. آزمایش گلخانه در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تکرار و علف کش های فوق در مقادیر اشاره شده با اضافه شدن یک تیمار در مرحله شروع شیری (زادوکس 71) انجام شد. نتایج آزمایشات نشان دادند که علفکش های هورمونی استفاده شده را میتوان بطور قطعی در مراحل پنجه اول (زادوکس 21) تا گره دوم (زادوکس32 ) گندم سمپاشی نمود. اما، بروماکسینیل+ام ث پ آ را تا مرحله قبل از خوشه دهی (زادوکس 45) نیز میتوان سمپاشی کرد. در ورامین سمپاشی گندم توسط هیچ یک از علف کش ها در مرحله قبل از خوشه دهی (زادوکس 45) نیز به گندم خسارت وارد نیاورد.

به منظور ارزیابی برهمکنش علف کش و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در رقابت با علف هرز ارشته خطایی آزمایشی در دو منطقه شهریار و کرج به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول زمان مصرف کود نیتروژن در دو سطح 10 روز قبل و 10 روز بعد از مصرف علف کش و فاکتور دوم مقدار نیتروژن در چهار سطح صفر، 30، 60 و 100 درصد مقدار توصیه شده (150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص از منبع کود اوره) و فاکتور سوم مقدار علف کش در چهار سطح صفر، 30، 60 و 100 درصد مقدار توصیه شده (40 گرم در هکتار علف کش سولفوسولفورون 75%+ متسولفورون متیل 5% از فرمولاسیون (WG بود. نتایج نشان داد در تیمار مصرف نیتروژن قبل از کاربرد علف کش، با افزایش مقدار مصرف نیتروژن تا 150 کیلوگرم در هکتار و دز علف کش کمتر از 10 گرم در هکتار، تعداد بذر ارشته خطایی در حدود 50 هزار عدد در واحد سطح بود که با افزایش دز علف کش به بیش از این مقدار، تعداد بذر ارشته خطایی کاهش یافت. در تیمار مصرف نیتروژن بعد از کاربرد علف کش تعداد بذر ارشته خطایی در مقادیر کمتر از 10 گرم در هکتار در هر دو منطقه کاهش یافت. افزایش دز علف کش به بیش از 15 گرم بر هکتار همراه با افزایش مقدار مصرف نیتروژن قبل از کاربرد علف کش، باعث کاهش ماده خشک ارشته خطایی از 1200 به کمتر از 300 گرم در متر مربع گردید. افزایش دز علف کش و مقدار مصرف نیتروژن قبل و بعد از کاربرد علف کش باعث افزایش وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله و تعداد پنجه گندم در واحد سطح گردید که در نهایت باعث افزایش عملکرد دانه شد. افزایش نیتروژن بویژه هنگامی که بعد از کاربرد علف کش استفاده گردد باعث تشدید اثر علف کش در کنترل ارشته خطایی شد که دلیل آن را می توان به افزایش کارایی علف کش به واسطه برهمکنش نیتروژن و علف کش دانست. در چنین شرایطی گندم نیز به واسطه بهره گیری از نیتروژن و نور کافی عملکرد دانه بیشتری (6700 کیلوگرم در هکتار) نسبت به شرایط بدون نیتروژن و بدون علف کش (500 کیلوگرم در هکتار) تولید نمود. با توجه به نتایج این تحقیق می توان دریافت افزایش مقدار مصرف نیتروژن باعث افزایش کارایی علف کش توتال در کنترل علف هرز ارشته خطایی گردید به طوری که با افزایش مصرف نیتروژن به ویژه بعد از کاربرد علف کش، کنترل ارشته خطایی در دز کمتری از علف کش محقق شد.

در راستای اثبات پتانسیل خسارت زایی علف هرز ارشته خطایی (Lepyrodiclis holosteoides) در مزارع گندم و به منظور بررسی عکس العمل رشد و عملکرد این گیاه به برهمکنش مقادیر مختلف نیتروژن و شدت تشعشع، آزمایشی در سال 1389 در دانشگاه فنی شریعتی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل مقادیر نیتروژن در چهار سطح صفر، 30، 60 و 100 درصد مقدار توصیه شده در مزارع گندم (150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص از منبع کود اوره) و شدت های نور 25، 50، 75 و 100 درصد PAR معمولی بودند. نتایج نشان داد با افزایش مقدار نیتروژن و شدت تشعشع از 30 و 25 درصد به 100 درصد، میزان ماده خشک از حدود 1 به 8 گرم در بوته، تعداد شاخه های فرعی از 1 به 5 عدد در بوته، تعداد دانه در بوته از حدود 50 عدد به 250 عدد بذر در هر بوته افزایش یافت. همچنین درصد نیتروژن بافت ارشته خطایی نیز با افزایش شدت تشعشع و مقدار نیتروژن روندی افزایش داشت ولی ارتفاع بوته از 40 به 10 سانتی متر کاهش یافت. افزایش ارتفاع بوته به واسطه افزایش فاصله میانگره ها در تیمارهایی که با محدودیت نور و نیتروژن مواجه بودند، مشهود بود. با وجود این عکس العمل گیاه به شدت تشعشع در میزان ماده خشک، تعداد شاخه های فرعی، تعداد دانه در بوته و درصد نیتروژن بافت بارزتر از تاثیر مقدار نیتروژن بود. با توجه به یافته های این تحقیق علف هرز ارشته خطایی در جمعیت انبوه مزارع گندم که معمولا با محدودیت شدت تشعشع مواجه می باشد، در صورت بالا بودن نیتروژن خاک توانایی تولید ماده خشک و بذر زیادی را داشته و پتانسیل آلودگی مزرعه در فصول آینده را خواهد داشت.

بادبر یکی از علف های هرز سمج در دیم زارهای گندم، جو، عدس و نخود شمال خراسان است. به منظور شناخت تیمارهای موثر در شکستن خواب و تعیین اثرات نور، دما و pH بر قابلیت جوانه زنی این علف هرز، آزمایشاتی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1388 انجام گرفت. نتایج نشان داد که به جز تیمار حذف پوسته بذر (پریکارپ) با دست و اسیدسولفوریک 96% سایر تیمارها تاثیر قابل ملاحظه ای در شکستن خواب بذر علف هرز بادبر نداشتند، که موید این نکته است که پوسته بذر (پریکارپ)، مکانیسم اولیه خواب بذر این علف هرز می باشد. بذر بادبر در شرایط روشنایی/تاریکی و تاریکی مداوم، جوانه زنی یکسانی داشتند که نشانگر غیرفتوبلاستیک بودن این گونه است. بذر بادبر در دامنه دماهای متناوب شب/روز تست شده (10.5، 20.10، 25.15، 30.20 و 35.25 درجه سانتی گراد) بیش از 35% جوانه زدند و حداکثر جوانه زنی (96.6 درصد) در دمای متناوب 25.15 درجه سانتی گراد مشاهده شد. جوانه زنی بذر بادبر در دامنه اسیدیته چهار تا ده بطور متوسط حدود 80% بود. بیشترین جوانه زنی (96.6%) در pH هشت و کمترین جوانه زنی (45%) در pH چهار رخ داد. اطلاعات این مطالعه برای بهبود برنامه های مدیریتی این گونه علف هرز مفید خواهد بود.

به منظور بررسی اثر گیاهان پوششی بر کنترل علف های هرز در مزارع چغندرقند، آزمایشی در سال زراعی 86-87 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور واقع در جاده مشکین دشت کرج، به اجرا در آمد. طی این آزمایش که در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار انجام شد، نقش گیاهان پوششی گندم، جو، تریتیکاله و چاودار بر جمعیت علف های هرز موجود در حدواسط بین ردیف های کاشت چغندرقند که بستر بذر آن در پاییز تهیه شده بود، مورد بررسی و با تیمارهای شاهد کاربرد علف کش، عدم وجین علف های هرز و وجین دستی علف های هرز مقایسه گردید. نتایج آزمایش نشان داد که شدت فرو نشانی علف های هرز توسط گونه های پوششی مشابه کنترل به روش مرسوم (استفاده از علف کش فن مدیفام+ دس مدیفام+ اتوفوموزیت) می باشد، به طوری که کاهش زیست توده کل علف های هرز در تیمارهای گیاه جو و چاودار و شاهد کنترل توصیه یکسان بود. بر اساس نتایج این بررسی، کمترین زیست توده کل علف های هرز در پایان دوره رشد نیز مربوط به تیمار کاربرد مالچ گیاه جو به همراه مصرف علف کش فن مدیفام+ دس مدیفام+ اتوفوموزیت بود. گیاه پوششی جو + فن مدیفام+ دس مدیفام+ اتوفوموزیت، به دلیل اثرات هم افزایی در کنترل علف های هرز، بیشترین عملکرد ریشه و قند ریشه (به ترتیب با میانگین 29.83 و 4.47 تن در هکتار) را به خود اختصاص دادند و با سایر تیمارها اختلاف معنی دار داشت. علاوه بر این عیار چغندرقند تولیدی در این تیمار در بیشترین مقدار بود. لذا در شرایطی که بستر بذر چغندرقند در پاییز تهیه شود، به ترتیب کشت گیاهان پوششی زمستانه جو، چاودار، گندم و تریتیکاله در میان ردیف ها توصیه می شود که فرو نشانی علف های هرز غالب و نهایتا افزایش عملکرد کمی و کیفی چغندرقند را به دنبال دارد.

برای تعیین اثر گیاهان پوششی مختلف در مهار علف های هرز باغات مرکبات آزمایشی در سال 1388 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 7 تیمار در 3 تکرار در باغ مرکبات دانشگاه آزاد اسلامی واقع در منطقه کمدره آمل در استان مازندران اجرا گردید. تیمارها عبارت بودند از: کشت گیاهان پوششی از خانواده بقولات شامل: لوبیا سفید، لوبیا قرمز، لوبیا چشم بلبلی، لوبیا چیتی، ماش، عدس و نخود معمولی به همراه تیمار شاهد بدون گیاه پوششی. در این آزمایش صفات مرتبط با گیاهان پوششی در مرحله اولیه رشد رویشی (30 روز پس از کاشت) و حداکثر رشد رویشی (قبل از گلدهی کامل) اندازه گیری شدند. همچنین برای تعیین و ارزیابی کارایی گیاهان پوششی مختلف در کنترل علف های هرز در پایان دوره رشدی گیاهان پوششی از شاخص زیست توده گیاه پوششی به علف هرز (CCWI) استفاده شد. بر اساس این شاخص دو گیاه لوبیا چشم بلبلی و ماش در این شرایط به ترتیب با شاخص 10.25 و 4.13 از کارایی مطلوبی در کاهش رشد و کنترل علف های هرز برخوردار بودند و گیاه عدس با شاخص کمتر از یک (0.14) از کمترین کارایی در کنترل علف های هرز برخوردار بود. در مرحله اول سه گیاه نخود معمولی، لوبیا چشم بلبلی و ماش (به ترتیب با 62.33، 49.66، 55.00 سانتی متر مربع) دارای بیشترین تاج پوشش بودند، اما در مرحله دوم لوبیای سفید (78.71 سانتی متر مربع) دارای بیشترین تاج پوشش در بین گیاهان پوششی مورد استفاده بود. در مرحله اول و دوم نمونه گیری بیشترین میزان ماده خشک مربوط به گیاه لوبیا چشم بلبلی (به میزان 37.33 و 322.2 گرم بر متر مربع) و کمترین میزان ماده خشک مربوط به ماش و عدس در مرحله اول و عدس در مرحله دوم نمونه برداری بود. بر اساس برازش های به عمل آمده بین زیست توده گیاه پوششی و زیست توده علف های هرز رابطه ای توانی و منفی به دست آمد.

این آزمایش طی دو سال (1387-1389) به منظور تعیین مرحله مناسب سمپاشی جو دره در زراعت گندم اجرا شد. آزمایش با 9 تیمار و 4 تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس (زرقان) انجام گردید. تیمارها شامل علفکش های سولفوسولفورون 75% (آپیروس) و سولفوسولفورون 75% + مت سولفورون متیل 25% (توتال)، در مراحل سه برگی و تشکیل گره دوم در جودره بود. اندازه کرت ها 5×6 متر و در مجاورت هر کرت تیمار یک کرت شاهد با علف هرز احداث شد. تجزیه واریانس مرکب طی دو سال نشان داد که اثر سال و تاثیر متقابل سال و تیمار معنی دار نبود. داده های حاصل از اندازه گیری شاخص های مختلف مانند ارتفاع و تعداد بوته جودره، ارزیابی نظری هفتگی و عملکرد محصول دارای اختلاف آماری معنی دار در سطح 1% بود. مقایسه میانگین ها در دو سال آزمایش نشان داد که تیمارهای آپیروس 30 گرم در هکتار و توتال به میزان 45 گرم در هکتار در گره دوم جو دره در گروه برتر قرار گرفتند. کاربرد آپیروس و توتال در مرحله سه برگی به دلیل رشد مجدد جو دره کارایی لازم را نداشت. در مجموع در این آزمایش علفکش توتال نسبت به آپیروس برتر بود.

به منظور بررسی اثرات مصرف قبل از برداشت علف کش پاراکوات بر روی کمیت و کیفیت دانه تولیدی کلزا، آزمایشی در سال زراعی 85-86 در دو استان مازندران و لرستان، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار در مزرعه کلزای آلوده به علف های هرز با تمرکز بر علف های هرز هم تیره کلزا انجام گردید. عامل اول، مصرف علف کش پاراکوات در سه مقدار 1.5، 22 و 2.5 لیتر در هکتار و عامل دوم زمان های مصرف شامل اوایل رسیدگی فیزیولوژیک (زود هنگام)، اواسط رسیدگی (بموقع) و رسیدگی کامل (دیر هنگام) بودند. در این آزمایش تیمار شاهد بدون مصرف علف کش نیز لحاظ گردید. نتایج حاصل نشان داد که، مصرف مقادیر مختلف علف کش در هر سه زمان رسیدگی فیزیولوژیک کلزا نسبت به شاهد تاثیر معنی داری بر روی عملکرد، میزان روغن و تعداد جوانه های طبیعی کلزا ندارد و اثر متقابل زمان مصرف و مقدار مصرفی در هر دو منطقه نیز معنی دار نبود. در لرستان بعلت تراکم کم علف های هرز تیره شب بو بویژه خردل وحشی(Sinapis arvensis L.) ، تفاوت معنی داری در میزان اسید اروسیک تیمارها دیده نشد ولی در مازندران بعلت غالبیت این علف هرز میزان اسید اروسیک تیمارها نسبت به شاهد بطور معنی داری پائین بود. مصرف قبل از برداشت پاراکوات نه تنها تاثیر منفی بر روی کمیت و کیفیت محصول کلزا نداشت بلکه با خشک کردن علف های هرز، موجب کاهش بذر علف های هرز در محصول کلزا و در نتیجه افزایش کیفیت روغن استحصالی نیزشد.