دانش علف های هرز
سال:1397 | دوره:14 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی کارآیی برخی از علف کش ها بر کنترل علف هرز اویارسلام زرد در چمن برموداگراس (Cynodon dactylon)، آزمایشی در سال 1393 در فضای سبز منطقه چهار شهر اهواز انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار و چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: 40 گرم ماده مؤثره متسولورون متیل + سولفوسولفورون (توتال WG80%) در هکتار، دو لیتر اکسادیازینون (رونستار EC12%) در هکتار، یک لیتر کلتودیم (سلکت سوپرEC12%) در هکتار، دو لیتر سیکلوکسیدیم (فوکوس EC10%) در هکتار، 175 گرم نیکوسولفورون+ریمسولفورون (اولتیما EC75%) در هکتار و شاهد عدم کنترل بودند. علف کش ها یک بار در ابتدای رویش علف هرز و دو باردیگر، با فاصله زمانی یک ماه تکرار شدند. نتایج نشان داد که تیمارها، اثر معنی داری بر تراکم و وزن خشک اویارسلام زرد داشتند. سه علف کش رونستار، فوکوس و سلکت سوپر به ترتیب با میانگین تأثیر 4/95، 42/93 و 9/90 درصد کنترل در سه مرحله سم پاشی نسبت به شاهد عدم کنترل، تیمارهای برتر بودند. کاربرد علف کش های توتال، اولتیما و رونستار، به ترتیب باعث خسارت 3/22، 56/19 و 58/13 درصدی به چمن شدند. سایر علف کش ها، تأثیر سوء کمتری بر چمن برموداگراس داشتند. در مجموع و از میان علف کش ها، فوکوس به دلیل کنترل مناسب اویارسلام زرد و کمتر بودن اثرات سوء آن نسبت به سایر علف کش ها بر چمن آفریقایی (برموداگراس)، مناسب تر از سایر علف کش ها بود و بنابراین، قابل توصیه می باشد.

آگاهی از الگوی رویش گیاهچه علف های هرز می تواند با بهینه سازی زمان کنترل، باعث افزایش کارایی کنترل علف هرز شود. بنابراین آزمایش مزرعه ای به منظور توسعه یک مدل زمان دمایی برای پیش بینی رویش گیاهچه علف های هرز مختلف در سطوح مختلف نیتروژن (سطوح شاهد، 50 و100کیلوگرم) در مزرعه نخودفرنگی انجام شد. رویش گیاهچه ها در طول فصل رشد، از اواسط آذر تا اوایل اردیبهشت، مورد بررسی قرار گرفت و مقادیر درصد تجمعی رویش، در رابطه با زمان دمایی، توسط مدل گامپرتز بررسی شد. نتایج نشان داد که صرف نظر از سطح نیتروژن، علف های هرز سیزاب(VeronicapersicaL. )، بی تی راخ(Galium aparine L. )، علف هفت بند (PolygonumaviculareL. )، برای10 درصد رویش، به ترتیب 92، 164، 170 واحد زمان-دمایی نیاز داشتند. در مقابل، علف هرز دم روباهی(SetariaviridisL. )، رویش خود را دیرتر شروع نمود. علف های هرز سیزاب، بی تی راخ، علف هفت بند و دم روباهی، جهت 90 درصد رویش گیاهچه ها به ترتیب به486، 274، 731، 422 واحد زمان دمایی نیاز داشتند. همچنین الگوی رویش علف های هرز، تحت تاثیر نیتروژن تغییر کرد به طوری که استفاده از نیتروژن، پارامتر m را که زمان دمایی لازم برای 50 درصد رویش را نشان می دهد، بجز در دم روباهی، در همه علف های هرز مطالعه شده، به طور معنی داری تغییر داد. به طور کلی، کاربرد نیتروژن، طول دوره رویش سیزاب را کاهش داد ولی این دوره را در بی تی راخ و هفت بند، نسبت به شاهد افزایش داد. بنابراین، بسته به گونه غالب مزرعه، کاربرد نیتروژن می تواند با افزایش یا کاهش طول دوره مبارزه، هزینه کنترل را تغییر دهد.

به منظور بررسی تأثیر کشت های تابستانه بر تراکم و وزن خشک علف های هرز و عملکرد دانه گندم، آزمایشاتی به مدت سه سال (92-93، 93-94 و 94-95)، در سه تکرار و پنج تیمار، در قالب طرح بلوک های تصادفی به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: کشت گیاه برنج (رقم عنبر بو)، کشت ذرت (رقم سینگل کراس704)، کشت کنجد (رقم بهبهان)، کشت ماش (رقم گوهر) و آیش. در این محصولات، هیچ گونه علف کشی استفاده نشد تا اثر تیمارها بر کشت بعدی مشخص شود. پس از برداشت محصولات فوق در پاییز، کشت گندم (رقم چمران)، در محل کشت های قبلی انجام شد و نوع و تراکم علف های هرز، در فواصل 15 و 30 روز پس از اوایل پنجه زنی گندم و وزن خشک علف های هرز اندازه گیری شدند و در پایان آزمایش نیز عملکرد گندم اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در مجموع، چنانچه مبنای قضاوت، تعداد، وزن خشک علف های هرز (بین 55 تا 90 درصد نسبت به شاهد) و همچنین عملکرد دانه گندم(بین 80 تا 200 درصد افزایش نسبت به شاهد) قرار گیرد، در اراضی که مستعد کشت برنج باشند، محصول گندم بعدی، گاهی بی نیاز استفاده ازعلف کش خواهد بود و همچنین در مناطقی که می توان گیاه ذرت علوفه ای و یا دانه ای را کشت کرد، به دلیل آبیاری های مکرر و همچنین آماده سازی برای کشت (نوعی خاکورزی)، از تعداد علف های هرز گندم کشت بعدی، کاسته می شود و مصرف علف کش ها بسیار کاهش می یابد. نتایج سه ساله آزمایش نشان داد که کشت های تابستانه می توانند، بانک بذرعلف های هرز مهمی مانند یولاف وحشی (Avena ludoviciana Dur. ) و جودره (Hordeum spantaneum C. Koch. ) و علف های هرز پهن برگ را به سرعت کاهش دهند.

به منظور ارزیابی تأثیر روش های مختلف مدیریت علف های هرز در سطوح تراکم ذرت بر مدیریت علف های هرز و عملکرد ذرت، آزمایشی در سال زراعی 1388، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد تاکستان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل تراکم ذرت در سه سطح (تراکم توصیه شده 16 بوته در متر مربع، 25 و 50 درصد بیشتر از تراکم توصیه شده) و مدیریت علف های هرز در پنج سطح (عاری از علف های هرز، بدون وجین، علف کش نیکوسولفورون در مرحله دو تا چهار برگی ذرت، یک بار کولتیواتور و دوبار کولتیواتور) بودند. نتایج نشان داد که تغییر تراکم ذرت، سبب بروز اختلاف معنی دار در فراوانی و وزن خشک تاج خروس خوابیده، تراکم کل و وزن خشک کل علف های هرز و همچنین عملکرد بیولوژیک ذرت گردید. روش های مختلف مدیریت علف های هرز، بر تمامی صفات مورد مطالعه علف های هرز، اثر معنی دار داشت اما اختلاف معنی داری بر صفات ذرت مشاهده نشد. برهم کنش سطوح تراکم ذرت و روش های مختلف مدیریت علف های هرز بر تراکم تاج خروس خوابیده معنی دار بود. در نهایت، بهترین تراکم جهت کنترل مناسب علف های هرز و به دست آوردن عملکرد بیولوژیک بالاتر در ذرت، تراکم 50 درصد بیشتر از تراکم توصیه شده با 39155 کیلوگرم در هکتار بود. همچنین از میان روش های متفاوت مدیریت علف های هرز، یک بار کولتیواتور، نسبت به تیمارهای دو مرتبه وجین و دوبار کولتیواتور، مناسب ترین تیمار بود.

به منظور بررسی فنولوژی تطبیقی ارشته خطایی(Lepyrodiclis holosteoides) در انطباق با مراحل نمو گندم، ارزیابی کارایی برخی از علف کش های رایج در مزارع گندم برای کنترل این علف هرز و تعیین بهترین مرحله فنولوژی برای کنترل شیمیایی ارشته خطایی، دو مطالعه جداگانه در سال زراعی 1394-1393، در مزارع موسسه تحقیقات علوم دامی شهرستان کرج اجرا شد. در مطالعه نخست، تعیین و تطبیق فنولوژی ارشته خطایی و گندم، بر اساس سنجه درجه-روز رشد به انجام رسید و ارشته خطایی، طی 202 روز و با کسب 2673 درجه– روز رشد، از مرحله سبز شدن تا رسیدگی و آزاد شدن بذر، به چرخه زندگی خود ادامه داد و مراحل نمو آن در انطباق کامل با مراحل نمو گندم بود. آزمایش دوم، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با آرایش تیماری کرت های خرد شده انجام شد. تاریخ سمپاشی در دو مرحله مختلف نمو گندم (ابتدای پنجه زنی و انتهای پنجه زنی بر مبنای مقیاس کدبندی فیکس)، به عنوان فاکتور اصلی و استفاده برخی از پرکاربردترین علف کش های پس رویشی توصیه شده برای مزارع گندم، به عنوان فاکتور فرعی آزمایش در نظر گرفته شد. نتایج این آزمایش نشان داد که علف کش بروموکسینیل، با کاهش بیش از 90 درصد تراکم و زیست توده ارشته خطایی، برترین تیمار این آزمایش بود و اگرچه کاربرد علف کش ها در مرحله پنج مقیاس فیکس، باعث افزایش بیشتر عملکرد گندم شد، اما با توجه به مکانیسم اثر بروموکسینیل و در نظر گرفتن مرحله رشدی ارشته خطایی، کاربرد بروموکسینیل در مرحله دو مقیاس فیکس، می تواند منجر به کنترل مطلوب این علف هرز سمج در مزارع گندم شود.

سمپاشی پیش از برداشت گندم (Spray-topping)، روشی برای کاهش تولید بذر، بنیه بذر و جوانه زنی بذر علف های هرزی است که موفق به فرار از روش های کنترل شده اند و با تولید بذر، باعث افزایش بانک بذر خاک می شوند. هدف از این تحقیق، بررسی تأثیر سمپاشی پیش از برداشت بر ویژگی های بذر گندم و شیرین بیان در مراحل مختلف رشد گندم می باشد. به این منظور، آزمایش مزرعه ای در سال 1394، به صورت کرت های دوبار خرد شده و در سه تکرار، در شهرستان شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل مراحل مختلف رشد دانه گندم شامل شیری، خمیری و رسیدگی، به عنوان کرت های اصلی، کاربرد علف کش های گلایفوسیت (SL 41%) و پاراکوات (SL 20%) به عنوان کرت های فرعی و غلظت های مختلف علف کش (صفر، یک، دو و سه لیتر در هکتار) به عنوان کرت های فرعی فرعی بودند. نتایج آزمایش نشان داد که اعمال دو علف کش در مراحل مختلف رشد، تاثیر متفاوتی بر ویژگی های بذر گندم و شیرین بیان (درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و بنیه بذر) داشت. در این مطالعه مشخص شد که در مرحله رسیدگی دانه گندم، کاربرد علف کش گلایفوسیت به میزان یک لیتر در هکتار، حداقل تأثیر منفی را بر روی ویژگی های بذر گندم و بیشترین تأثیر منفی را بر روی ویژگی های بذر شیرین بیان داشت.

به منظور تعیین اثر علف های هرز بر صفات مختلف درختان پسته آزمایشی در سال زراعی 95-1394، در منطقه قمرود استان قم، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. بر اساس دوره بحرانی رقابت و با توجه به فنولوژی درختان پسته، دو گروه تیمار، شامل تیمارهای کنترل و تیمارهای تداخل با علف هرز، در نظر گرفته شدند. در گروه اول، علف های هرز تا پایان تورم جوانه، انتهای گلدهی، انتهای شکل گیری میوه، شروع پرشدن مغز و پایان پرشدن مغز، کنترل شدند و درگروه دوم، به علف های هرز اجازه داده شد تا با درختان پسته در هر کرت، تا زمان های گفته شده رقابت کنند و پس از آن، تا پایان فصل، علف های هرز حذف شدند. در این آزمایش، علف هرز سلمه تره (Chenopodium album L. ) و پنجه مرغی (Cynodon dactylon (L. ) Pers. ) با 83/21 درصد، بیش ترین درصد فراوانی در کرت های آزمایشی را داشتند. مهم ترین صفات تأثیرپذیر از تیمارها بر اساس تجزیه به مولفه های اصلی شامل درصد خندانی، درصد دهان بسته، انس و عملکرد بودند. تیمار عاری از علف هرز تا شروع پرشدن مغز، با میانگین 91/3 کیلوگرم به ازای هر درخت، بیش ترین عملکرد و تیمار تداخل با علف هرز تا پایان تورم جوانه، با میانگین 69/2 کیلوگرم به ازای هر درخت، کم ترین عملکرد به دست آمده در این آزمایش بود. در مجموع و با توجه به نتایج این پژوهش، دو بار کنترل علف های هرز، یک بار در پایان تورم جوانه ها و یک بار پس از پایان شکل گیری میوه تا شروع پرشدن مغز پسته، در این منطقه توصیه می شود.

به منظور ارزیابی تغییرات شاخصهای جمعیتی علف هرز جودره (Hordeum spontaneum Koch. ) در مزارع گندم استان های تهران، البرز، آذربایجان غربی، اصفهان، کرمانشاه، خوزستان و فارس، تحقیقی طی سالهای 1392 و 1393 انجام شد. در بخش اول، مزارعی برای نمونه برداری انتخاب شدندکه در سال های گذشته ارزیابی شده و نمونه برداری شده بودند و در بخش دوم، بر اساس سطح زیر کشت گندم در هر شهرستان، مزارع جدیدی انتخاب شدند و مورد ارزیابی قرار گرفتند. با استفاده از روابط موجود فراوانی و یکنواختی و میانگین تراکم این گونه ها، بدست آمد. در نهایت نقشه پراکنش جودره در هر استان و در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. بر اساس نتایج این بررسی، در مزارع گندم استان هایی که در سال های گذشته، این علف هرز حضور کمتری داشته است، شاخص های فراوانی و یکنواختی، به شدت افزایش یافته بود (استان های البرز و آذربایجان غربی)، اما در مزارع گندم استان هایی که در سال های گذشته، این علف هرز حضور بیشتری داشته است، تراکم در واحد سطح آن، به میزان زیادی افزایش یافته بود (استانهای تهران، فارس، خوزستان، اصفهان و کرمانشاه). علل گسترش جودره در مزارع گندم، به فاکتورهایی وابسته است که از مهم ترین آن ها می توان به کشت ممتد گندم و شخم خشک مزارع، به دلیل بارندگی های دیر هنگام در فصل پاییز، کم آبی و کاربرد مداوم علف کش های باز دارنده آنزیم استیل کوآنزیم آ کربوکسیلاز، که تاثیری در کنترل جودره ندارند، نام برد. از جمله راهکارهای کاهش جمعیت جودره در مزارع گندم، می توان به تناوب زراعی با گیاهان زراعی پهن برگی مثل کلزا و چغندرقند، انجام عملیات ماخار قبل از کشت محصولات زراعی پاییزه و کاربرد علف کش های سولفوسولفورون (آپیروس WG 75%) و مت سولفورون متیل+ سولفوسولفورون (توتالWG 5%+75% )، در مرحله گره دوم ساقه جودره در زراعت گندم اشاره نمود.

پیچک صحرایی، یکی از علف های هرز چند ساله دارای ریشه عمیق و مقاوم به خشکی در ایران است. مصرف علف کش ها عدم کنترل کافی این علف هرز را نشان می دهند. تحقیقات اندکی در زمینه بکارگیری متوالی علف کش های پس رویشی در کنترل پیچک در مرحله گلدهی در ایران انجام گرفته است. در این راستا، این طرح در استان های تهران و اصفهان و در قالب طرح کاملا تصادفی با 13 تیمار و چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: علف کش های گلایفوسیت (رانداپ، 41% SL) به همراه سولفات آمونیوم، گلایفوسیت جدید (ویدمستر، 35% SC)، آمیترول+ تیوسیانات آمونیوم+ گلایفوسیت (ایلیکو، 9/30% SL)، تریکلوپیر (گارلون، 60% EC)، فلوروکسی پیر (استارن، 25%EC) و شاهد بدون علف کش که علف کش ها در مرحله گلدهی و به صورت لکه ای روی پیچک ها استفاده شدند. پس از رشد مجدد تا دو مرتبه دیگر در مرحله گلدهی، استفاده از علف کش ها تکرار شد. نتایج، نشان دهنده کنترل 100 درصدی پیچک صحرایی در استان تهران، پس از کاربرد این علف کش ها در پاییز و در مرحله گلدهی بود. همچنین ساقه ها تا سه الی چهار ماه بعد از سمپاشی، دوباره رشد نکردند. ارزیابی های نظری در استان اصفهان نشان داد که علف کش های فلوروکسی پیر و تریکلوپیر، بین 94 تا 97 درصد پیچک صحرایی را کنترل کردند. همچنین علف کش ها در پایان آزمایش، وزن خشک و تعداد ساقه های پیچک صحرایی را تا 93 درصد کاهش دادند.

با توجه به اهمیت مهار علف های هرز در لاین های والدی ذرت، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در کرج به اجرا درآمد. از دو لاین والدی MO17 (نر عقیم، (CMS به عنوان والد پدری و B73 به عنوان والد مادری استفاده شد. تیمارهای آزمایش شامل: نیکوسولفورون (کروز چهار درصد اس سی)، نیکوسولفورون + (بروموکسینیل + ام سی پی آ (برومایسید ام آ40 درصد ایی سی))، ریم سولفورون + نیکوسولفورون (اولتیما 75 درصد دی اف)، فورام سولفورون (اکوئیپ 5/22 درصد اُ دی)، مزوتریون + اس-متولاکلر + تربوتیلازین (لوماکس 75/53 درصد اس ایی)، شاهد با علف هرز و شاهد وجین دستی بودند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای علف کش بر درصد کاهش تراکم و وزن خشک علف های هرز غالب، معنی دار شد. درصد کاهش تراکم و وزن خشک علف های هرز و ارزیابی کارایی علف کش ها با روش انجمن تحقیقات علف های هرز اروپا(EWRC) نشان داد که به جز علف کش مزوتریون-تربوتیلازین-اس متولاکلر، کارایی بقیه علف کش ها مناسب بود. تیمارهاینیکوسولفورون + (بروموکسینیل + ام سی پی آ) به میزان 400 + 40 گرم ماده موثره در هکتار) و وجین دستی، به ترتیب با 26/4 و 03/4 تن در هکتار، دارای بیشترین عملکرد دانه بودند و کمترین عملکرد دانه از تیمارهای شاهد با علف هرز و مزوتریون + اس-متولاکلر + تربوتیلازین (1343 گرم ماده موثره در هکتار)، به ترتیب با 11/1 و 30/2 تن در هکتار بدست آمد. در مجموع برای مدیریت علف های هرز در لاین های اینبرد، کاربرد علف کش های نیکوسولفورون + (بروموکسینیل + ام سی پی آ) به میزان 400 + 40 گرم ماده موثره در هکتار، ریم سولفورون + نیکوسولفورون به میزان 90 گرم ماده موثره در هکتار، فورام سولفورون به میزان337 گرم ماده موثره در هکتار و نیکوسولفورون به میزان80 گرم ماده موثره در هکتار توصیه می شود. علف کش ها تاثیر سوئی بر جوانه زنی بذور هیبرید ذرت حاصل از لقاح لاین ها نداشتند.