فیزیولوژی محیطی گیاهی
سال:1390 | دوره:6 | شماره:1 (پیاپی 21) |تعداد مقالات:8

روی (Zinc) به عنوان یک عنصر ضروری نقش ساختاری و عملکردی فراوانی در بسیاری از فرآیندهای متابولیکی گیاهان بر عهده دارد، ولی مقدار اضافی آن به ویژه در خاک های اسیدی یک عامل محدود کننده رشد محسوب می شود. در این پژوهش با توجه به اهمیت زیاد گیاه لوبیا به عنوان مهمترین و پرمصرف ترین حبوبات، اثر غلظت های متفاوت روی بر این گیاه مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور از نمک سولفات روی در محلول غذایی گیاه لوبیا با غلظت های 0، 25، 50، 75، 150، 250، 350، 450 و 550 میکرومولار استفاده شد. نتایج نشان داد که تیمار روی در غلظت های بالاتر از 75 میکرومولار به طور معنی داری وزن تر و خشک گیاه، طول ریشه و ساقه و میزان قند محلول را کاهش می دهد، ولی در مقابل محتوی قند نامحلول و نشاسته را افزایش می دهد. با افزایش غلظت روی در محیط کشت همچنین میزان انواع رنگیزه های فتوسنتزی از جمله کلروفیل های a، b و کاروتنوییدها کاهش یافت و کاهش در میزان کلروفیل a بیشتر از کلروفیل b بود. از دیگر علایم مسمومیت روی می توان به کاهش شاخص های رشد از جمله میزان ماده سازی خالص(NAR) ، میزان رشد نسبی(RGR) ، سرعت رشد نسبی برگ (RLGR) و محتوی آب در سطح برگ (LWCA) اشاره کرد. به طور کلی روی در غلظت های پایین موجب تحریک رشد در گیاه لوبیا می شود، در حالی که غلظت های بالای آن با تاثیرگذاری و اختلال در فرآیندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی باعث کاهش رشد و محصول دهی در این گیاه می شود.

در این تحقیق به منظور تعیین اثرات متقابل سدیم و کلسیم و برهمکنش آنها در رشد رویشی گیاه گندم رقم سایونز Triticum aestivum L. (cv. soissons) آزمایشی در قالب یک طرح فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی (RCBD) در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 میلی مولار) برای سدیم و چهار سطح (0، 3، 6 و 10 میلی مولار) برای کلسیم در سه تکرار انجام شد. سدیم استفاده شده به صورت کلرید سدیم و کلسیم نیز به صورت کلرید کلسیم بود. آزمایش در فیتوترون در فتوپریودهای، 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی و دمای بین 18 تا 25 درجه سانتی گراد انجام گرفت. نتایج آماری حاصل از آزمایشات در سطح (P<0.05) نشان داد اعمال شوری باعث کاهش طول ریشه و ساقه و مقادیر عناصر پتاسیم و کلسیم شد، ولی مقادیر سدیم و پرولین در برگ ها افزایش یافت. تیمار کلسیم باعث کاهش اثرات تنش شوری بر رشد گیاهان شده و باعث افزایش طول ریشه و ساقه و مقادیر کلسیم و پتاسیم شده، ولی باعث کاهش مقدار سدیم و پرولین در برگ ها گردید. بیشترین اثرات بهبود دهنده کلسیم در غلظت 6mM Ca+2 مشاهده شد.

این تحقیق به منظور بررسی اثر رژیم غذایی و سطوح مصرف اسانس گیاه مرزه Satureja hortensis L.بر جمعیت میکروبی ایلئوم و بستر جوجه های گوشتی، مقاومت آنتی بیوتیکی و تاثیر ضدمیکروبی اسانس در مقابل جدایه های اشرشیاکلی انجام گرفت. تعداد 320 قطعه جوجه گوشتی نر سویه تجاری راس و یک روزه به طور تصادفی به 4 گروه و 4 تکرار (در هر تکرار 20 قطعه) داخل پن های آزمایشی توزیع شدند. سطوح مختلف اسانس مرزه در جیره، تفاوتی بین تیمارها از نظر تعداد کل میکروب ها و کلی فرم ها ایجاد نکرد (p>0.05). همچنین در بررسی اثرات 13 ترکیب آنتی باکتریال به روش دیسک دیفیوژن بر روی جدایه های E.coli تفاوت معنی دار بین دو تیمار مشاهده نگردید (p>0.05). بیشترین مقاومت آنتی باکتریال مربوط به پنی سیلین، ریفامپیسین و اریترومایسین مشاهده گردید. اسانس مرزه با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه ای (GC) مورد شناسایی قرار گرفت و مهمترین ماده موثره اسانس، گیاه کارواکرول (37.18 درصد) معرفی شد. در ارزیابی تاثیر ضدمیکروبی این اسانس، نتایج حاصل از اندازه گیری قطر هاله عدم رشد غلظت های مختلف اسانس نشان داد که اثر بازدارندگی غلظت های بالاتر، قوی تر می باشد. مقایسه تاثیر اسانس با آنتی بیوتیک های مورد آزمایش در این پژوهش نشان داد که باکتری E.coli در مقابل آنتی بیوتیک های ریفامپیسین، پنی سیلین و اریترومایسین مقاوم بوده، ولی اسانس مذکور روی این باکتری موثر بوده است. همچنین مشاهده گردید که تاثیر این اسانس در حجم های 2µl و 1µl مشابه اثر آنتی بیوتیک های استرپتومایسین، نئومایسین و تتراسیکلین است. در این بررسی، تست ضدمیکروبی اسانس مرزه نشان داد که این گونه از نظر مهارکنندگی رشد (MIC) و کشندگی باکتری های مورد نظر  (MBC)بسیار قوی بوده که به دلیل وجود کارواکرول موجود در این اسانس می باشد.

Vicieae یکی از تباره های تیره بقولات و مشتمل بر جنس هایی با برگ های شانه ای پیچک دار یا سیخک دار و نیام متورم می باشد. به منظور مطالعه قرابت فنتیکی جنس های این تباره با یکدیگر و با جنس Cicer از تباره Cicereae، تاکسونومی عددی با استفاده از 29 صفت ریخت شناسی در 19 گونه انجام شد. تجزیه خوشه ای به روش Average linkage، دو گروه اصلی را مشخص نمود. گونه C. oxyodon بر اساس ویژگی های خامه و برگ، خوشه مجزایی را تشکیل داد. گروه دوم بر اساس شباهت های ریخت شناسی بین گونه های بررسی شده به سه زیرخوشه مجزا تقسیم گردید که در این میان گونه های جنس Vicia، گروهی همگن را در مجاورت گونه Lens orientalis نشان داد. وضیعت خامه، بال ساقه و دمبرگ و نیز صفات مربوط به گوشوارک از مهمترین صفات در تفکیک گونه ها می باشند.

گیاه موره یا گندجارو با نام علمی Artemisia annua L. یکی از گونه های مهم جنس Artemisia می باشد که توزیع گسترده ای در مناطق مختلف ایران دارد. در این بررسی میزان ترکیبات فنلی و فلاونوییدی عصاره های مختلف آبی، متانولی و اتانولی تعیین و فعالیت آنتی اکسیدانی آنها با استفاده از روش های قدرت احیاکنندگی، ظرفیت آنتی اکسیدانی کل و توانایی مهار رادیکال های آزاد ارزیابی شد. نتایج نشان داد عصاره اتانولی گیاه از بیشترین بازدهی (81/46 درصد) و بالاترین میزان توتال فنول 218.21 (mgGAEg-1) و توتال فلاونویید 64.32 (mgQUEg-1) برخوردار بود. در تمامی آزمون ها با افزایش غلظت عصاره ها، فعالیت آنتی اکسیدانی نیز افزایش یافت. همچنین در آزمون های مهار رادیکال های آزاد، قدرت احیا کنندگی و ظرفیت آنتی اکسیدانی کل، کمترین میزان غلظت موثره متعلق به عصاره اتانولی بود و پس از آن عصاره های متانولی و آبی قرار گرفتند. اختلاف معنی داری (P<0.05) بین مقدار غلظت موثره عصاره های متانولی و آبی در تمامی آزمون ها مشاهده گردید.

در قرن اخیر شناسایی گیاهان دارویی و بومی با خواص آنتی اکسیدان که در بهبود سلامتی جامعه بشری موثر باشد بسیار مورد توجه محققان سازمان جهانی بهداشت قرارگرفته است. گیاه دارویی آقطی (Sambucus ebulus L.) از گونه های ارزشمند و دارویی شمال ایران می باشد و سالیان درازی است که مردم بومی استان به طرق مختلف در طب سنتی از فرآورده های آن در پیشگیری و درمان بیماری های شایع خود استفاده های دارویی می برند. در این تحقیق اندام های مختلف گیاه شامل برگ، گل، ساقه، میوه نارس و میوه رسیده از دو رویشگاه طبیعی، واقع در افراچال در ارتفاع 1000 متری از سطح دریا و روستای دولت آباد شهرستان ساری در ارتفاع 23 متری جمع آوری گردید و به منظور بررسی مهمترین ترکیبات ثانوی از پودر خشک اندام های گیاه، عصاره متانولی تهیه گردید. نتایج بررسی های اتنوفارماکولوژیکی بدست آمده از افراد بومی در هر دو منطقه حاکی از اهمیت این گونه در درمان سرماخوردگی، التهاب مفاصل، دردهای رماتیسمی و اگزما بوده و همچنین به عنوان دافع حشرات استفاده می شود. در این تحقیق نتایج حاصل از بررسی مهمترین مواد ثانوی گیاه در هر دو منطقه نشان داد که ترکیب های فلاونوییدی، فنلی و آنتوسیانین از مهمترین مواد فعال در گیاه هستند که تغییر ارتفاع رویشگاه بر میزان آن مواد تاثیرگذار است.

پژمردگی فوزاریومی یکی از مهمترین بیماری های گوجه فرنگی می باشد و کاربرد سموم شیمیایی جهت کنترل این بیماری به دلیل تاثیرات سوء سموم شیمیایی بر روی سلامتی محیط زیست و انسان کاهش یافته است. در این تحقیق به منظور بررسی اثر ضدقارچی عصاره آبی گیاهان چریش (Azadirachta indica)، زیتون تلخ (Melia azadirach)، سیر (Allium sativum)، زردچوبه (Curcuma longa) و میخک (Caryophilium aromaticus)، 30 گرم از پودر هر یک را در 100 میلی لیتر آب مقطر حل نموده و پس از تهیه عصاره آبی با استفاه از روش بن ماری، ازآن رقت های متفاوت 25، 50 و 100 درصد تهیه شد و به محیط کشت اتوکلاو شده PDA اضافه شد، بعد از شش روز رشد شعاعی پرگنه قارچ اندازه گیری و پس از مقایسه با شاهد درصد ممانعت رشدی آن اندازه گیری و نتایج با آزمون SAS انجام و P≤0.05 معنی داری ارزیابی گردید. تمامی عصاره ها به جز عصاره میخک موجب کاهش معنی داری در رشد قارچ Fusarium oxysporum f.sp. Lycopersici شدند و در غلظت 100 درصد عصاره های چریش (98 درصد) و سیر (93 درصد) بیشترین ممانعت رشدی را در این قارچ ایجاد نمودند، در حالی که عصاره میخک کاهش معنی داری در رشد قارچ نسبت به شاهد ایجاد ننمود. عصاره های زردچوبه (87 درصد) و زیتون تلخ (83 درصد) نیز باعث ایجاد ممانعت رشدی معنی داری (P≤0.05) در رشد قارچ گردیدند. بین درصد ممانعت رشدی ایجاد شده به وسیله دو غلظت 50 و 100 درصد اختلاف معنی داری وجود نداشت، در حالی که بین دو غلظت 25 و 50 درصد اختلاف معنی دار وجود داشت و با افزایش غلظت، درصد ممانعت رشدی ایجاد شده افزایش یافت. یافته های حاصل از این بررسی نشان می دهد که عصاره گیاهان چریش، سیر، زردچوبه و زیتون تلخ می تواند به عنوان قارچ کش های طبیعی جهت کنترل پاتوژن های قارچی مورد استفاده قرار گیرد و باعث کاهش وابستگی به سموم سنتتیک می شود. چریش که موثرترین عصاره بود (98 درصد ممانعت) می تواند یک ماده قابل اطمینان جهت کنترل عامل پژمردگی گوجه فرنگی باشد.

ترکیبات پلی آمین به عنوان تنظیم کننده های رشد گیاهی نقش های مهم و حیاتی را در فرآیندهای متابولیسمی گیاهان ایفا می کنند. تحقیقات نشان داده است، در هنگام بروز تنش ترکیبات پلی آمینی آندوژن در جهت بهبود پاسخ دفاعی گیاه افزایش قابل ملاحظه ای می یابند. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی چگونگی اثر یک ترکیب پلی آمینی (اسپرمیدین) در غلظت های مختلف (5 و 10 میلی مول) بر درصد جوانه زنی، پارامترهای رشد، مقدار پرولین، گلیسین بتایین، قندهای محلول، ترکیبات فنلی و میزان Na+ و Cl- دانه رست گندم (لاین N-80-19) در حضور مقادیر متفاوت نمک کلرید سدیم (350 و 650 میلی مول) تحت شرایط پتری دیش بود. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت نمک درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و اندام هوایی، وزن تر و وزن خشک، میزان تنظیم کننده های اسمزی و محتوای Cl- روند نزولی داشته و با افزودن اسپرمیدین به شکل اگزوژن از اثرات بازدارنده تنش شوری بر پارامترهای یاد شده به طور چشمگیری کاسته شد که این اثر در افزایش طول ریشه و ساقه در غلظت های بالای نمک قابل ملاحظه بود. همچنین نمک کلرید سدیم موجب افزایش میزان سدیم در دانه رست گندم شد، اما با افزایش اسپرمیدین میزان آن کاهش یافت.