فیزیولوژی محیطی گیاهی
سال:1398 | دوره:14 | شماره:55 |تعداد مقالات:8

تنش خشکی مهمترین تنش غیر زنده است که بر رشد، توسعه و عملکرد گیاهان تاثیر به سزایی دارد. این تحقیق به منظور بررسی اثر پرلیت، معرفی شده به عنوان اصلاح کننده خاک، روی پاسخ های رشد و فیزیولوژیکی نهال های بلندمازو تحت تنش کم آبی انجام شد. به این منظور آزمایشی در قالب طرح کامل تصادفی در شرایط گلخانه در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا گشت. نهال های مورد نظر در بستر های مختلف پرلیت شامل صفر (بدون پرلیت)، 15، 25 و 35 درصد در خاک به مدت 5 ماه تحت تنش کم آبی در سه سطح 40، 70 و 100 درصد ظرفیت زراعی قرار گرفتند. اندازه گیری تبادلات گازی شامل فتوسنتز، هدایت روزنه ای و تعرق و نیز پتانسیل آبی برگ، رویش قطری و ارتفاعی و وزن خشک ریشه، ساقه، برگ نهال های بلندمازو در تیمارهای مختلف در آخر دوره انجام شد. نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف تنش رطوبتی و پرلیت بر صفات مورد بررسی معنی دار بود. کمبود آب تا 40 درصد ظرفیت زراعی سبب کاهش 51 و 68 درصد به ترتیب در میزان فتوسنتز وهدایت روزنه ای برگ نهال های بلندمازو شد. بیشترین میزان رویش قطری، طولی و وزن خشک نهال های بلندمازو در شرایط عادی و تنش به ترتیب در تیمار 25 و 35 درصد پرلیت مشاهده گشت. نتایج این تحقیق نشان داد افزودن پرلیت به خاک (25 درصد) در رشد نهال های بلندمازو مؤثر بود و ویژگی های فیزیولوژیکی را در شرایط تنش کم آبی بهبود بخشید.

به منظور ارزیابی اثر سطوح مختلف ایندول بوتیریک اسید (IBA) و سویه های باکتری Pseudomonasfluorescens آزمایشی به-صورت فاکتوریل در قالب یک طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار انجام شد. در فاکتور اول تاثیر سه سطح از هورمون IBA (صفر، 2000 و 4000 میلی گرم در لیتر) و در فاکتور دوم تاثیر دو سویه R5و R64 از باکتری P. fluorescens بر رقم کنسروالیا (Olea europaea L. cv. Conservaliya) نهال زیتون مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر تلقیح باکتریایی با سویه R5، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، وزن خشک کل، غلظت نیتروژن و جذب فسفر را نسبت به شاهد افزایش داد ولی بین سویه های R5 و R64 از نظر اثر بر کلروفیل کل اختلاف معنی داری وجود نداشت. در سطح 2000 میلی گرم در لیتر IBA نیز وزن خشک اندام هوایی و ریشه، غلظت نیتروژن، کلروفیل کل و وزن خشک کل نسبت به سطح صفر افزایش یافت، در حالی که حداکثر جذب فسفر در سطح 4000 میلی گرم در لیتر IBA به دست آمد. اثر متقابل IBA و باکتری نشان داد که در صفات مورفولوژیک، جذب و غلظت عناصر، حداکثر میانگین در تیمار 2000 میلی گرم در لیتر IBA و سویه R5 وجود داشت. با توجه به نتایج به دست آمده برای بهبود ریشه زایی زیتون، کاربرد توام تیمار 2000 میلی گرم در لیتر IBA و سویه R5 پیشنهاد می شود.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی کلسیم، پتاسیم و روغن ولک به صورت تلفیقی و جداگانه بر زمان شکوفایی جوانه و شاخص های فیزیولوژیکی تحمل به سرما در انگور بی دانه سفید، آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1396 در یک تاکستان20 ساله واقع در روستای عباس آباد از توابع شهرستان خنداب استان مرکزی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل شاهد، روغن ولک، روغن ولک+ کلسیم، روغن ولک+ پتاسیم، پتاسیم، کلسیم، کلسیم + پتاسیم و ولک + کلسیم+ پتاسیم بود. تاک ها با روغن ولک (یک درصد) کلسیم (دو درصد) و پتاسیم (سه درصد) در اواخر اسفند طی دو مرحله نوک پنبه ای و یک هفته بعد محلول پاشی شدند. تیمار ترکیبی ولک + کلسیم + پتاسیم منجر به تاخیر در باز شدن جوانه ها به مدت 5 روز در مقایسه با تاک های شاهد شد. بیشترین غلظت کربوهیدرات، فنل کل و پروتئین محلول در تاک های تیمار شده با ترکیب کلسیم + پتاسیم بدست آمد و کمترین این ترکیبات مربوط به تیمار ولک به تنهایی و شاهد بود. همچنین بیشترین میزان کلروفیلa، b، کاروتنوئیدها و کلروفیل کل از تیمار ترکیبی کلسیم + پتاسیم و کمترین این رنگیزه ها در تیمار ولک مشاهده شد. بالاترین محتوای آب نسبی، نشت یونی و پراکسیداسیون لیپیدهای غشاء نیز در تاک های شاهد مشاهده شد. با توجه به نتایج این پژوهش، برای اجتناب از سرمای دیررس بهاره در تاکستان ها تلفیق محلول پاشی روغن ولک + کلسیم + پتاسیم در باغات انگور مناسب تشخیص داده شد.

به منظور بررسی اثر تلفیقی کودهای آلی و شیمیایی بر خصوصیات رویشی و عملکرد فلفل دلمه ای سبز، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 اجرا شد. تیمارها شامل شاهد (بدون اضافه کردن هیچ کودی)، کود شیمیایی NPK، کود دامی، ورمی کمپوست، ورمی کمپوست+ شیمیایی، دامی+ شیمیایی، دامی+ ورمی کمپوست و دامی+ ورمی کمپوست+ شیمیایی بود. نتایج نشان داد که اعمال کود تلفیقی دام و شیمیایی سبب افزایش چشمگیری بسیاری از شاخص های مورفولوژیکی و اجزای عملکرد در گیاه شد. بیشترین ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی، شاخص اسپد، طول میوه، تعداد میوه در بوته و وزن تر میوه در بوته از اعمال تیمار کود دامی به همراه کود شیمیایی به دست آمد. استفاده از کود دام و شیمیایی سبب افزایش 45 درصدی هدایت روزنه نسبت به شاهد شد. بیشترین تعداد حفره در میوه از تیمار ورمی کمپوست و بیشترین قطر میوه از ترکیب کود ورمی کمپوست و کود شیمیایی حاصل شد. به طورکلی نتایج نشان داد استفاده توام کود دامی و شیمیایی, به دلیل اثر بهبود دهندگی ساختمان فیزیکی و شیمیایی خاک، تحریک برخی میکروارگانیسم ها و در دسترس قرار دادن عناصر غذایی سبب افزایش بسیاری از صفات مورفولوژیکی، اجزای عملکرد و عملکرد فلفل دلمه ای شد.

در این تحقیق تاثیر پیش تیمار ترکیبی زمان (24 و 96 ساعت) و pH (7 و 9) در شرایط محدودیت افراطی دی اکسید کربن (عدم هوادهی، عدم تلقیح دی اکسید کربن)، بر فاز تصاعدی رشد، محتوای رنگیزه ای به ازای سلول، جابجایی جذب کلروفیل، ساختار و عملکرد فیکوبیلی زوم، نسبت رنگیزه های مرکز واکنش و کمپلکس های جمع آوری کننده نور؛ و نسبت فتوسیستم یک به دو در سیانوباکتری استیگونماتال Fischerella sp. FS 18 بررسی گردید. نتایج نشان داد اعمال پیش تیمارها در هردو زمان 24 و 96 ساعت و هر دو شرایط خنثی و قلیایی، سبب حفظ فاز تصاعدی رشد شد. بر خلاف قله جذبی کلروفیل، رنگیزه های سلولی از الگوی ثابتی در رابطه با پیش تیمارها تبعیت نمی کردند. نقطه اصلی تاثیر پیش تیمارها، فیکوبیلی زوم بود. سیانوباکتری در بخش میله ای خود الگوی یکسانی را از نظر واکنش به پیش تیمارها نشان داد. فیکوسیانین به اندازه یک واحد و فیکواریترین تا سه واحد تحت تاثیر پیش تیمارها تغییر جذب نشان داد. بالاترین نسبت فتوسیستم یک به دو در شرایط بیست و چهار ساعت و محیط خنثی مشاهده شد. گذشت زمان این نسبت را کاهش داد و سبب ضعف در بهره وری انتقال انرژی در سیستم های فتوسنتزی گردید. تغییر در عملکرد فیکوبیلی زوم می تواند نوعی مکانیسم ترمیمی برای جبران این کاهش باشد.

آلودگی فلزات سنگین خصوصا فلزات سنگین همراه با نفت از معضلات عمده زیست محیطی به شمار می روند. این آلاینده ها خاک، آب و اکوسیستم های مرتبط را درگیر ساخته و مشکلاتی را برای فلور و حتی انسان ها ایجاد می کنند. با توجه به پتانسیل های بالقوه ریز جلبک ها در زمینه حذف و کاهش انواع آلودگی ها اعم از نفتی و غیر نفتی (فلزات سنگین)، این پژوهش با استفاده از ریزجلبک Calothrix. sp جدا شده از مناطق آلوده نفتی با هدف بررسی کاهش فلز سنگین نیکل شکل گرفت که طی آن برخی رفتارهای فیزیولوژیک ریزجلبک نیز مطالعه گردید. طراحی آزمایشات با کمک نرم افزار Design expert و با در نظر گرفتن فاکتورهای 9-4 pH، غلظت 5 تا 100 میلی گرم بر لیتر نیکل در زمان 30 تا 120 دقیقه اجرا شد. نتایج نشان داد در 8pH با میزان 74/80 میلی گرم بر لیتر نیکل و زمان 24/48 دقیقه بیشترین میزان جذب نیکل (69 درصد) بود. نتایج این تحقیق نشان داد تیماردهی بیومس با عوامل شیمیایی و فیزیکی مختلف در قالب های مختلفی نظیر تثبیت و یا استفاده از متابولیت های آن، روند جذب را تسریع و تسهیل نموده و پتانسیل استفاده از این ریزجلبک را در سیستم های پالایش بعدی هموار می نماید.

گیاه کما (Apiaceae)Boiss. Ferula ovina یک گیاه چندساله دارویی در مراتع و مناطق کوهستانی مرتفع ایران است. جمعیت این گونه دارویی-مرتعی ارزشمند به دلیل بهره برداری بی رویه، تغییر شرایط اقلیمی همین طور کمون بذرهای آن در زمان بلوغ رو به کاهش است. در این تحقیق برای نخستین بار اثر تیمارهای دودی (ذرات دود و دو روش تهیه عصاره دودی) حاصل از سوختن کاه گندم بعد از اعمال دوره های مختلف استراتیفیکاسیون سرد (0، 7، 15 و 30 روز) بر جوانه زنی بذرهای کما مطالعه شد. بر اساس نتایج، استراتیفیکاسیون باعث تغییر سطح کمون و افزایش درصد و سرعت جوانه زنی بذرهای کما به طور معنی دار نسبت به شاهد شد. اعمال تیمار ذرات دودی بعد از استراتیفیکاسیون، سرعت و درصد جوانه زنی بذرها را نسبت به شاهد افزایش داد. بیشترین افزایش درصد جوانه-زنی نسبت به شاهد (20 درصد) در تیمار 2 دقیقه مجاورت با ذرات دود بعد از 7 روز استراتیفیکاسیون سرد مشاهده شد. دو روش عصاره دودی مورد استفاده در این تحقیق در دامنه 001/0 و 01/0 نسبت حجمی بعد از استراتیفیکاسیون جوانه زنی بذر را افزایش دادند به طوری که بیشترین درصد جوانه زنی (80 درصد) از نسبت 001/0 محلول آبی کاه نیم سوز بعد از 30 روز استراتیفیکاسیون به دست آمد، اما محلول پایه دود آب منجر به کاهش درصد جوانه زنی در تیمارهای 0 و 30 روز استراتیفیکاسیون و تولید گیاهچه های ضعیف در تمامی دوره های استراتیفیکاسیون شد. به طورکلی، نتایج این تحقیق نشان داد که اعمال تیمارهای دودی در این مطالعه سرعت و درصد جوانه-زنی بذرهای استراتیفیکاسیون شده کما را بهبود می بخشد.

به منظور بررسی تاثیر پیش تیمار اسپرمیدین و پلی اتیلن گلیکول بر روی جوانه زنی و برخی از شاخص های فیزیولوژی و مورفولوژی در گیاه گندم تحت تنش خشکی، یک آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با 20 تیمار و سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج سطح اسپرمیدین (0، 02/0، 05/0، 1/0و 15/0 میلی مولار) و چهار سطح پلی اتیلن گلیکول (0، 2-، 4-و 5-بار) بودند. نتایج آزمایشات نشان داد که کاربرد اسپرمیدین باعث افزایش وزن نسبی برگ، سطح برگ، کلروفیل، کربوهیدرات و فنل کل گردید. در این مطالعه با افزایش سطح اسپرمیدین از میزان کاروتنوئیدها و ظرفیت انتی اکسیدانی برگ کاسته شد. همچنین بر روی جوانه زنی به لحاظ آماری اثر معنی داری نداشت. تنش خشکی که با پلی اتیلن گلیکول مورد ارزیابی قرار گرفت. باعث افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی، فنل کل وکربوهیدرات گردید. نتایج نشان داد که افرایش سطح پلی اتیلن گلیکول منجر به کاهش جوانه زنی برگ شد. بنابراین با توجه به نتایج فوق بکارگیری اسپرمیدین و پلی اتیلن گلیکول بعنوان پیش تیمار بذر می تواند در شرایط تنش برروی شاخص های فیزیولوژیکی ومورفولوژیکی تاثیر قابل توجهی داشته باشد و توان گیاه را در شرایط تنش افزایش دهد.