فیزیولوژی محیطی گیاهی
سال:1397 | دوره:13 | شماره:2 (پیاپی 50) |تعداد مقالات:8

تنش شوری، یک تنش محیطی است که رشد و نمو گیاهان و تولید محصولات کشاورزی از جمله سیب زمینی را در بیشتر نقاط جهان متاثر می سازد. این پژوهش با هدف بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر صفات رشدی و بیوشیمیایی سیب زمینی رقم آگریا تحت تنش شوری در شرایط درون شیشه ای انجام شد. برای این منظور، آزمایشی در قالب طرح های کاملاً تصادفی با 8 تکرار در گروه باغبانی دانشگاه تبریز به اجرا درآمد. عامل های آزمایش، شامل شوری در دو سطح (صفر و 70 میلی مول بر لیتر کلرید سدیم)، اسید سالیسیلیک در چهار سطح (صفر، 1، 10 و 100 میلی مول بر لیتر) بود. نتایج نشان داد که استفاده از اسید سالیسیلیک توانسته است به طور معنی داری اثرات شوری را کاهش دهد، با این وجود بالاترین طول گیاهچه در تیمار شوری در 10 میلی مول بر لیتر اسید سالیسیلیک مشاهده شد که حاکی از اثرات مثبت تیمار در کاهش اثرات منفی تنش شوری است، با این حال غلظت های بالاتر از 10 میلی مول بر لیتر نه تنها تاثیری در گیاهچه ها نداشته، حتی باعث اثرات منفی شدیدی نیز گردید. همچنین فعالیت ترکیبات و آنزیم های آنتی اکسیدان در تمام غلظت های بررسی شده اسید سالیسیلیک و تنش شوری نسبت به گیاه شاهد افزایش قابل توجهی نشان داد. بررسی نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که سیب زمینی رقم آگریا نسبتاً به شوری حساس بوده، به گونه ای که کلیه صفات مورد بررسی در آزمایش تحت تأثیر اولین سطح شوری اعمال شده قرار گرفتند. همچنین کاربرد اسید سالیسیلیک با کمک به بهبود ویژگی های رشدی و بیوشیمیایی موجب افزایش تحمل این رقم در برابر تنش شوری گردید.

فلزات سنگین از مهم ترین آلاینده های خاک و محیط زیست می باشند. در این تحقیق، برخی پارامترهای بیوشیمیایی گیاه Sinapis alba رشد یافتهدر خاک های آلوده شده با غلظت های مختلف کادمیم (0، 75 و 150 mg/kg) و سرب (0، 300 و 600 mg/kg) مورد بررسی قرار گرفت. گیاهان حدود 7 هفته پس از کشت در گلخانه، برداشت شدند. نتایج مطالعه نشان داد که تیمارهای کادمیم سبب کاهش طول و وزن تر بخش هوایی و کل گیاه شد. هر چند تیمارهای سرب اثر معنی داری در صفات رشد گیاه نداشت. تیمارهای کادمیم سبب کاهش فعالیت آنزیم کاتالاز، میزان پراکسید هیدروژن، پراکسیداسیون لیپید و افزایش میزان پروتئین محلول در بخش هوایی و افزایش فعالیت آنزیم پلی فنل اکسیداز در بخش هوایی و ریشه گیاه در مقایسه با شاهد شد. گیاهان تیمار شده با 75 mg/kg کادمیم در مقایسه با گیاهان شاهد میزان کلروفیل a، کلروفیل کل و نسبت کلروفیل a به b بیشتری را نشان دادند. تیمارهای سرب منجر به کاهش، فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در بخش هوایی و ریشه، میزان پروتئین محلول در ریشه و قندهای غیراحیاء کننده در بخش هوایی شد. تیمار 300 mg/kg سرب در بخش هوایی سبب افزایش، فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز محلول و دیواره ای، میزان پراکسید هیدروژن، پروتئین محلول و کلروفیل a، b و کل گردید. تیمار 600 mg/kg سرب سبب افزایش میزان پراکسید هیدروژن ریشه و کاهش کاروتنوئیدها شد. این نتایج نشان می دهد که خردل سفید با توجه به بیوماس بالا، افزایش میزان رنگدانه های فتوسنتزی و عدم وجود تنش اکسیداتیو دارای توانایی قوی برای تحمل کادمیم و سرب می باشد.

به منظور بررسی کاربرد فسفر از منابع مختلف کودهای شیمیایی، زیستی و نانو و محلول پاشی محرک رشد بر خواص کمی و کیفی توتون آزمایشی در سال زراعی 1396-1395 در شهرستان مریوان به اجرا درآمد. آزمایش به صورت طرح یکبار خرد شده یا اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار صورت گرفت. در این آزمایش کرت اصلی شامل پنج سطح کودی: شاهد، سوپرفسفات تریپل، فسفر بارور2، نانوفسفر، میکس (50 درصد سوپر فسفات تریپل + فسفربارور2+ نانوفسفر) و عامل فرعی محلول پاشی محرک رشد در دو سطح: عدم کاربرد (آب مقطر) و کاربرد محرک رشد فرسلون در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که طول پابرگ، عرض لچه برگ، وزن خشک کمر برگ، درصد نیکوتین و درصد قندهای محلول کمربرگ تحت تاثیر کوددهی اختلاف معنی داری نشان دادند. در این آزمایش بیشترین طول پابرگ تحت تاثیر کود فسفر بارور و بیشترین عرض لچه برگ تحت تاثیر کود فسفربارور و کود نانوفسفر حاصل گردید. همچنین میزان افزایش وزن برگ در کود فسفر بارور، سوپر فسفات تریپل، نانوفسفر و مخلوط کودهای مذکور در مقایسه با شاهد به ترتیب: 53/11، 04/10، 58/9 و 99/3 درصد بود. همچنین کمترین درصد نیکوتین و بیشترین درصد قندهای محلول برگ در کمربرگ و تحت تاثیر کاربرد مخلوط کود سوپرفسفات تریپل، کود فسفربارور و کود نانو حاصل گردید. در این آزمایش تعداد برگ، طول پابرگ و کمربرگ، عرض لچه برگ، وزن خشک برگ، قیمت برگ و درصد نیکوتین در چین های پابرگ و لچه برگ و درصد قندهای محلول در چین پابرگ توتون تحت تأثیر محرک رشد فرسلون افزایش معنی داری نشان دادند.

هدف از اجرای این پژوهش بررسی تاثیر قارچ Piriformospora indica بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی گیاه دارویی سنبل الطیب (وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی، رنگیزه های فتوسنتزی، نشت یونی، پروتئین، کربوهیدرات، پرولین و. . . ) در شرایط نرمال و تنش خشکی بود. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل 2 سطح تنش خشکی (ظرفیت زراعی و 50% ظرفیت زراعی) و 3 سطح تیمار تلقیح با قارچ اندوفیت P. indica (تلقیح با اسپور، تلقیح با میسیلیوم و عدم تلقیح) بودند. نتایج نشان داد تلقیح با قارچ P. indica سبب افزایش بیوماس قسمت های هوایی و ریشه گیاهان تلقیح شده نسبت به گیاهان شاهد در هر دو سطح آبیاری نرمال و تنش گردید، به طوری که در شرایط تنش وزن خشک اندام هوایی و ریشه در گیاهان تلقیح شده نسبت به شاهد به ترتیب 37 و 14 درصد افزایش نشان داد. هم چنین در شرایط تنش، فاکتورهای فیزیولوژیک نظیر کلروفیل کل(24 درصد)، فنل کل (14 درصد)، کربوهیدرات (3/4 برابری)، پروتئین (17 درصد) و پرولین (1/2 برابری) در گیاهان تلقیح شده با قارچ افزایش یافت. بعلاوه، تلقیح با قارچ باعث کاهش 38 درصدی نشت یونی در گیاهان تلقیح شده گردید. این نتایج بر نقش مؤثر این قارچ در افزایش رشد و مقاومت به تنش در گیاه سنبل الطیب دلالت دارد و می تواند امکان بررسی تاثیر قارچ در افزایش ماده موثره دارویی این گیاه دارویی را فراهم آورد.

. پاراگزانتین ترکیبیاز گروه آلکالوئیدهای پوربنی و از متابولیتهای ثانویه گیاهی است که در برخی گیاهان از جمله چای سبز، قهوه و کاکائو تولید می گردد. در این پژوهش به بررسی تأثیر غلظت های مختلف پاراگزانتین بر برخی از جنبه های فیتوشیمیایی گیاه کاهو (Lactuca sativa cv. Siahoo) به عنوان یک گیاه مدل پرداخته شد. به منظور نشان دادن اثرات پاراگزانتین بر میزان آمینو اسیدهای آزاد، قندهای محلول، آنتوسیانین، فلاونوئیدها، تاننها، آلکالوئیدها و ترکیبات فنلی آزمایشها در قالب طرحی کاملاً تصادفی انجام شد. پس از کاشت گیاهان با شرایط یکسان در گلدانهای حاوی پیت و تغذیه آنها با محلول غذایی هوگلند، تیمارهایی با غلظتهای متفاوت (10و50 و100 میکروگرم در میلی لیتر) از پاراگزانتین، همراه با گروه شاهد و همگی در سه تکرار بر روی گیاهان اعمال گردید. پس از 28 روز اعمال تیمار، گیاهان برای انجام آنالیزهای فیتوشیمیایی برداشت شدند. نتایج نشان داد در بالاترین غلظت پاراگزانتین (100 میکروگرم بر میلی لیتر) میزان آنتوسیانینها، فلاونوئیدها، آلکالوئید کل، تانن، ترکیبات فنلی در گیاهان تیمار شده نسبت به شاهد به طور معنی داری افزایش یافت. در غلظت فوق میزان آمینو اسیدها و قندهای محلول در گیاهان تیمار دیده نسبت به شاهد افزایش یافت. می توان نتیجه گیری کرد که ترکیب پاراگزانتین که می تواند در تفاله های چای و قهوه یا کاکائو موجود باشد در صورت استفاده به عنوان یک مکمل غذایی در کاشت گیاه کاهو، مواد موثره و نتیجتا خاصیت دارویی این سبزی پر مصرف را افزایش می دهد.

گوجه فرنگی به علت داشتن سالیسیلات و لیکوپن دارای خاصیت ضد سرطانی بوده در نتیجه در این تحقیق سعی شد ارقام مختلف گوجه فرنگی بر اساس صفات فیتوشیمیایی و ریخت شناسی و همچنین خواص آنتی اکسیدانی برگی در قالب دو آزمایش جوانه زنی در آزمایشگاه و گلدانی در گلخانه به صورت کاملاً تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گیرند. نتایج نشان داد که ارقام مختلف گوجه فرنگی از لحاظ همه شاخص های مورفولوژیک، فیزیولوژیک و آنتی اکسیدانی به جز صفات وزن تر و ارتفاع بوته دارای اختلاف معنی داری بودند. در آزمایش اول بیشترین میزان کلروفیل a (909/18 میلی گرم در گرم وزن تر برگ)، کلروفیل b (1145/6 میلی گرم در گرم وزن تر برگ) و کارتنوئید (5501/6 میلی گرم در گرم وزن تر برگ) مربوط رقم Queen2274 کشور ایران بود. در آزمایش دوم بیشترین میزان کاتالاز (0196/0، 0192/0 و سپس 0181/0 میلی گرم در گرم وزن تر عصاره) به ترتیب مربوط به رقم PS و فلات 111 از آمریکا و سپس Queen2274 از ایران بوده است. بیشترین میزان گایاکول (0244/0 و سپس 0127/0 میلی گرم در گرم وزن تر عصاره) به ترتیب مربوط به رقم کلوز فرانسه و رقم فلات Y ایتالیا بود. آسکوربیک پراکسیداز (0140/0 و سپس 0136/0 میلی گرم در گرم وزن تر عصاره) به ترتیب مربوط به رقم نیوتن هلند و سپس رقم کلوز فرانسه بود. پلی فنل اکسیداز (0712/0 و سپس 0628/0 میلی گرم در گرم وزن تر عصاره) به ترتیب مربوط به رقم Queen2274 ایران و رقم PS آمریکا بود. بیشترین میزان فنیل آلانین (25/0 میلی گرم در گرم وزن تر عصاره) مربوط به ارقام Queen2274 ایران و رقم PS آمریکا بود. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق پیشنهاد می گردد جهت به دست آوردن بهترین رقم گوجه فرنگی که دارای میزان بالایی از مواد آنتی اکسیدانی آنزیمی و غیر آنزیمی باشد ارقام Queen2274، کلوز و PS را می توان به عنوان پایه های اصلاحی قرار داده و اقدام به تولید رقم برتر نمود.

تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل غیرزیستی است که رشد و نمو گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. کنجد (Sesamum indicum) گیاه نسبتا متحمل به خشکی است که در مناطق خشک و نیمه خشک و دمای بالا رویش می یابد. به منظور ارزیابی اثرات پاکلوبوترازول بر بهبود تحمل به تنش خشکی، آزمایشی گلخانه ای به صورت فاکتوریل در پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 اجرا گردید. تیمارها شامل دو رقم متحمل (یلووایت) و حساس (اولتان) کنجد، سه سطح آبیاری (50، 20 و 80 درصد ظرفیت زراعی خاک) و سه غلظت کاربرد پاکلوبوترازول (0، 5/7 و 15 میلی گرم در لیتر) بودند. صفاتی از جمله غلظت کلروفیل a، b و کاروتنوییدها، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز اندازه گیری شدند. داده ها با نرم افزار آماری SAS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد اثر رقم، سطوح آبیاری و پاکلوبوترازول بر غلظت کلروفیل a، b و کاروتنوییدها، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز، عملکرد و اجزای عملکرد معنی دار بود. در تیمار کم آبی شدید با بیشترین مصرف پاکلوبوترازول نسبت به تیمار شاهد، محتوی کلروفیلb (44%)، فعالیت آنزیم های پراکسیداز ریشه و برگ و سوپراکسید دیسموتاز ریشه افزایش یافت. در تنش کم آبی شدید، غلظت کلروفیل a (4/30 درصد)، b (6/40) و کاروتنویید(9/29)کاهش یافت. فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز ریشه (3 برابر) و برگ (9/1 برابر) و سوپراکسید دیسموتاز ریشه (3 برابر) در رقم یلووایت (رقم متحمل) افزایش یافت. به طور کلی، در کم آبی شدید، رقم یلووایت نسبت به رقم اولتان به بیشترین غلظت مصرفی پاکلوبوترازول با سازوکار آنزیمی واکنش مثبت نشان داد.

به منظور بررسی تاثیر کم آبی و کاربرد هیومیک اسید و سالیسیلیک اسید بر صفات فیزیولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. فاکتور اصلی آبیاری در سه سطح (33، 67 و 100 درصد نیاز آبی) و فاکتور فرعی نیز کاربرد هیومیک و سالیسیلیک اسید در 4 سطح (کاربرد هیومیک اسید، کاربرد سالیسیلیک اسید، کاربرد توام هیومیک و سالیسیلیک اسید و عدم کاربرد) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر آبیاری بر صفات فیزیولوژیکی، اجزای عملکرد و عملکرد معنی دار شد، اما اثر هیومیک اسید و سالیسیلیک اسید بر شاخص کلروفیل، هدایت روزنه ای، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی دار گردید. اثر متقابل فاکتورها نیز بر هیچ یک از صفات معنی دار نشد. با کاهش تامین نیاز آبی ذرت از 100 به 33 درصد، شاخص کلروفیل، هدایت روزنه ای، تعداد بلال در متر مربع، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه به ترتیب 6/15، 6/35، 2/41، 1/14، 9/33، 8/61 و 40 درصد و به طور معنی داری کاهش یافت. عملکرد دانه و بیولوژیک در شرایط تامین 100 درصد نیاز آبی از برتری معنی دار به ترتیب 9/3 و 4/2 برابری در مقایسه با تیمار تامین 33 درصد نیاز آبی برخوردار بود. کاربرد هیومیک اسید، سالیسیلیک اسید و مصرف توام سالیسیلیک اسید و هیومیک اسید به ترتیب افزایش معنی دار 5/7، 7/7 و 9/8 درصدی شاخص کلروفیل، 5/22، 6/22 و 7/20 درصدی وزن هزار دانه و 5/26، 5/18 و 7/21 درصدی عملکرد دانه را نسبت به تیمار عدم کاربرد این مواد باعث گردید. نتایج نشان داد که تامین 100 درصد نیاز آبی و کاربرد مستقل سالیسیلیک اسید و هیومیک اسید می تواند سبب افزایش عملکرد دانه ذرت شود.