فیزیولوژی محیطی گیاهی
سال:1398 | دوره:14 | شماره:54 |تعداد مقالات:8

امروزه توجه زیادی به کیفیت میوه ها از جمله میوه های هسته دار با توجه به عمر پس از برداشت کوتاه آنها می شود. هدف از این پژوهش ارزیابی بعضی از صفات کیفی در طی مراحل پایانی رشد و تعیین زمان مناسبت برداشت زردآلو رقم شاهرودی با توجه به زمان و بازار مصرف بود. میوه های زردآلو در فاصله 3 زمان مختلف، (فاصله هر برداشت از برداشت دیگر سه روز بود) برداشت شدند. آزمایش بر طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تیمار (مراحل مختلف برداشت) و 4 تکرار (جهت های اصلی جغرافیایی درخت) انجام شد. صفات کیفی اندازه گیری شده شامل: مواد جامد محلول کل، اسیدیته قابل تیتراسیون، ویتامین C، سفتی بافت میوه، pH عصاره میوه، فنل، فلاونوئید کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی کل، آنتوسیانین کل، آنزیم های آنتی اکسیدانی (پراکسیداز، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز، پلی فنل اکسیداز) و پروتئین کل بودند. تمامی صفات در سطح 5% معنی دار بوده و در طول زمان های مختلف برداشت تغییر کردند. آنزیم های آنتی اکسیدانی در طول برداشت بجز پلی فنل اکسیداز افزایش و فنل ها و فلاونوئید ها کاهش پیدا کردند. با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می رسد بهترین زمان برداشت برای این رقم زردآلو برداشت دوم باشد.

نظر به تولید کمپوست نیشکر در شرکت های تولید نیشکرو لزوم استفاده از این تولیدات به عنوان کود آلی در جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی، این آزمایش به منظور بررسی اثر مقادیر کمپوست نیشکر و نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی ذرت دانه ای به مورد اجرا گذاشته شد. در این بررسی از کرت های یک بار خرد شده درقالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار استفاده شد. تیمارهای آزمایش شامل مقادیر کمپوست نیشکر در سه سطح صفر، 15 و 30 تن در هکتار به عنوان عامل اصلی و کود نیتروژن از منبع اوره در سه سطح به صورت 80، 160 و 240 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تاثیر کمپوست نیشکر و نیتروژن بر تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد پروتئین معنی-دار بود ولی اثر متقابل بین تیمارها بر کلیه صفات معنی دار نبود. بیشترین عملکرد دانه و عملکرد پروتئین درشرایط 30 تن در هکتار کمپوست نیشکر و 240 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و کمترین عملکرد دانه و عملکرد پروتئین در شرایط عدم مصرف کمپوست نیشکر و 80 کیلوگرم در هکتار نیتروژن حاصل شد. نتایج کلی آزمایش نشان داد که افزایش مصرف کمپوست نیشکر و نیتروژن به ترتیب تا 30 تن در هکتار و 240 کیلوگرم در هکتار در افزایش عملکرد کمی و کیفی ذرت تأثیر بسزایی دارد و می تواند مورد توجه زارعین و محققین قرار گیرد.

امروزه استفاده از نانولوله های کربن در علوم گیاهی جایگاه ویژه ای پیدا کرده و اثرات قابل قبولی از آن گزارش شده است. به منظور مطالعه اثر نانولوله های کربنی چند جداره (0، 10، 25، 50، 75 و 100 میلی گرم در لیتر) بر تحریک ریشه زایی قلمه های به لیمو (Lippia citriodora L. )، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شیراز انجام شد. نتایج نشان داد کاربرد نانولوله های کربنی چند جداره در غلظت های 10 تا 50 میلی گرم در لیتر به طور معنی داری منجر به بهبود ویژگی های مورفولوژیکی ریشه در مقایسه با شاهد شد. بیشترین افزایش در وزن ریشه (حدود 200% افزایش نسبت به تیمار شاهد) در پاسخ به کاربرد 50 میلی گرم در لیتر نانولوله های کربن مشاهده شد. همچنین حجم ریشه در پاسخ به این غلظت از تیمار تا حدود 165% نسبت به شاهد ارتقاء یافت؛ درحالی که کاربرد 100 میلی گرم در لیتر نانولوله های کربنی حجم ریشه را به طور معنی داری کاهش داد. پایین ترین تعداد ریشه ها در قلمه های تیمار شده با 100 میلی گرم در لیتر نانولوله های کربن مشاهده شد. اعمال نانولوله های کربنی به میزان 50 میلی گرم در لیتر تعداد ریشه های موجود در قلمه ها را به طور معنی داری (تا 50 درصد) نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. از سوی دیگر، بالاترین طول ریشه در نمونه ها به دنبال اعمال این غلظت از تیمار مشاهده شد بطوری که 94/65 درصد افزایش نسبت به شاهد ثبت شد. تحقیق حاضر ضمن گزارش اثرات امید بخش نانولوله های کربنی در ارتقاء ریشه زایی گونه به لیمو، مطالعات تکمیلی در رابطه با بهبود رشد اندام های بالازمینی این گونه دارویی را پیشنهاد می کند.

برای تعیین نیاز آبی ارقام گیاه آفتابگردان آزمایشی در سال 1394 و 1395 با استفاده از طرح اسپیلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در ایستگاه زراعی اردستان اصفهان اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از: 3 رژیم آبیاری D1، D2 و D3 به ترتیب آبیاری پس از 60، 120 و 180 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و پنج رقم ارقام آفتابگردان آذرگل، پروگرس، گابور، هایسان 25 و هایسان 36. نتایج نشان داد که در شرایط بدون تنش و تنش ملایم، ارقام آذرگل و پروگرس دارای بیشترین میزان دوره پرشدن دانه، وزن هزار دانه، قطر ساقه و قطر طبق بودند. در شرایط تنش کمبود آب شدید ارقام پروگرس و گابور برتری محسوسی داشتند به طوری که رقم پروگرس بیشترین میزان دوره پرشدن دانه، وزن هزار دانه، قطر ساقه و رقم گابور بیشترین میزان غنچه دهی، گلدهی و قطر ساقه را داشتند. در بررسی خصوصیات فیزیولوژیک در شرایط بدون تنش و تنش ملایم مشاهده شد که در ارقام پروگرس و گابور میزان کلروفیل a، b، کاروتنوئیدها، کلروفیل کل و فتوسنتز خالص در مقایسه با سایر ارقام افزایش معنی داری داشت. در شرایط تنش شدید نیز ارقام پروگرس و گابور در محتوای کلروفیل a، b و کلروفیل کل بر دیگر ارقام مورد بررسی برتری داشتند. در بررسی محتوای پرولین برگی نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش محتوای پرولین برگی به صورت معنی داری افزایش یافت. در بین ارقام مورد بررسی در شرایط تنش شدید، محتوای پرولین برگی در ارقام پروگرس و گابور نسبت به سایر ارقام افزایش معنی داری داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که ارقام آذرگل، گابور و پروگرس تحمل بیشتری نسبت به تنش کم آبی در مقایسه با ارقام هایسان 25 و هایسان 36 دارد.

گوجه فرنگی یکی از محصولات عمده کشاورزی در رده ی محصولات زراعی است که در بسیاری از کشورهای جهان و همچنین ایران از جنبه های مختلف دارای اهمیت می باشد. در این تحقیق تحت تنش سرما به بیان ژن SlNCED1در مسیر بیوسنتز هورمون آبسیزیک اسید به روش Real-Time qRT-PCR و اندازه گیری برخی خواص فیزیولوژیکی پرداخته شده است. بدین منظور پس از میوه دهی، بوته ها به مدت 12 و 24 ساعت در دمای 2 و 4 درجه سانتی گراد قرار گرفتند. پس از این مدت میوه ها جهت سنجش آنتی اکسیدان های غیرآنزیمی به روش DPPD و فنل کل به روش فولین سیکالتو و بیان ژن جدا شدند. نتایج حاکی از آن بود که بیشترین میزان بیان ژن SlNCED1مربوط به دمای 4 درجه به ترتیب در ساعات 24 و12 بود. همچنین نتایج آنالیز مقایسه میانگین نشان داد که فعالیت معنی دار آنتی اکسیدان وفنل کل در دمای 2درجه و 12 ساعت اتفاق افتاد. به طورکلی می توان گفت که از آنجایی که گوجه فرنگی رد کلود متعلق به نواحی گرمسیری است لذا در دماهای پایین تر از 12 درجه سانتی گراد دچار تنش سرمایی شده و متعاقب آن تغییرات بیان ژن ها و آنتی اکسیدان ها را جهت حفاظت از خود در برابر تنش ایجاد می کند.

به منظور بررسی اثر نانوذرات سیلیس و پتاسیم و مقادیر نیتروژن در دو رقم بومی و اصلاح شده برنج، تحقیقی در مزرعه ای واقع در شهرستان ساری در سال 1393 اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت-فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. دو رقم بومی طارم محلی و اصلاح شده طارم هاشمی به عنوان عامل اصلی و کود نیتروژن در سه سطح شامل 35 و 70 کیلوگرم اوره در هکتار به همراه کود بیولوژیک نیتروکسین (بدون مصرف کود شیمیایی نیتروژن) و نانو ذرات در سه سطح محلول پاشی نانوسیلیکون (20 پی پی ام)، محلول پاشی نانو پتاسیم (به میزان دو در هزار) و عدم مصرف آنها (شاهد) به صورت فاکتوریل به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد رقم طارم هاشمی حداکثر عملکرد شلتوک (5000 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 70 کیلوگرم نیتروژن و نانوپتاسیم تولید شد. برای رقم طارم محلی نیز بیشترین عملکرد شلتوک (4657 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 35 کیلوگرم نیتروژن و نانوپتاسیم به دست آمد. بیشترین غلظت سیلیس شلتوک با مصرف نانوسیلیس به دست آمد. بیشترین غلظت نیتروژن و پتاسیم شلتوک با مصرف 70 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. برای هر دو رقم بیشترین غلظت پتاسیم شلتوک با مصرف 70 کیلوگرم نیتروژن به همراه مصرف نانوپتاسیم و نانوسیلیس حاصل شد. بنابراین، مصرف نانوذرات در هر دو رقم باعث افزایش عملکرد کمی و کیفی برنج شد. از این رو، استفاده از منابع کودی نانوسیلیس و نانوپتاسیم در برنامه تغذیه برنج می تواند در افزایش عملکرد، بهبود کیفیت دانه و همچنین افزایش تحمل به تنش های محیطی مؤثر باشد.

به منظور بررسی تأثیر محلول پاشی نانو کلات آهن و تنش خشکی بر تغییرات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه ارقام خرفه، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی جهاد کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان اهر در سال 1394 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح تنش خشکی (90 (شاهد)، 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی)، دو سطح نانو کلات آهن ( صفر (شاهد) و یک لیتر در هکتار) و دو رقم خرفه (تهران و کازرون) بود. نتایج نشان داد محلول پاشی آهن در شرایط تنش خشکی تأثیر معنی داری بر برخی صفات داشت، به طوری که بیشترین مقدار کلروفیل b در شرایط نرمال آبیاری و محلول پاشی نانو کلات آهن، بیشترین غلظت سدیم از برهم کنش 50 درصد ظرفیت زراعی و عدم محلول پاشی و بیشترین پتاسیم در شرایط خشکی 50 درصد ظرفیت زراعی و محلول پاشی نانو کلات آهن حاصل گردید. با توجه به معنی داری اثرات سه جانبه، بیشترین میزان پرولین، قند محلول و میزان آهن از رقم کازرون در شرایط خشکی 50 درصد ظرفیت زراعی با محلول پاشی نانو کلات آهن حاصل گردید. بیشترین میزان کلروفیل a، کارتنوئیدها و آنتوسیانین ها از محلول پاشی نانو کلات آهن بر رقم کازرون در شرایط آبیاری نرمال به دست آمد. همچنین در شرایط تنش استفاده از نانو کلات آهن نسبت به شاهد موجب افزایش 66/32 درصدی عملکرد دانه گردید و رقم کازرون نسبت به رقم تهران برتری داشت به طوری که عملکرد دانه رقم کازرون 31/1 برابر رقم تهران بود.

به منظور بررسی اثرات شوری و ورمی کمپوست بر میزان فعالیت آنزیم های آنتی کسیدان و رنگیزه های فتوسنتزی گیاه گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L. ) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در سال 1394 اجرا شد. تیمارها شامل چهار سطح ورمی کمپوست (صفر، 5، 10 و 15 درصد وزنی-وزنی) و چهار سطح شوری (صفر (شاهد)، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر کلریدسدیم) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل تنش شوری و ورمی کمپوست بر میزان فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، گلوتاتیون پراکسیداز، کاتالاز و کلروفیل کل معنی د ار بود. سایر نتایج مشخص ساخت که با افزایش شوری میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان افزایش و مقادیر رنگیزه های فتوسنتزی کاهش یافت. همچنین استفاده از کود ورمی کمپوست نسبت به شاهد به طور معنی داری میزان کلروفیل a، کلروفیل bو کاروتنوئیدها را افزایش داد. نتایج مقایسه میانگین برهمکنش تنش شوری و ورمی کمپوست نشان داد که حداکثر میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان توسط تیمار 15% وزنی ورمی کمپوست در سطح شوری 12 دسی زیمنس بر متر کلرید سدیم حاصل شد. بنابراین، استفاده از ورمی کمپوست به عنوان یک کود آلی، علاوه بر افزایش میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و مقادیر رنگیزه های فتوسنتزی، می تواند راهکار مناسبی برای کاهش اثرهای منفی ناشی از غلظت زیاد یون های سدیم و کلر در خاک ها بر رشد گاوزبان اروپایی باشد.