زیست شناسی ایران
سال:1382 | دوره:16 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

قارچ Fusarium Oxysporum به عنوان یکی از عوامل مهم بیماریزا در نخود زراعی محسوب می شود و بیماری بوته زردی را در نخود ایجاد می کند و خسارات زیادی را به این محصول وارد می سازد. یکی از علتهای مهم بیماریزایی قارچ ها آنزیمهای پکتیکی از جمله آنزیم پلی گالاکتوروناز است که جز آنزیمهای خارج سلولی محسوب شده و با تجزیه ترکیبات پکتینی دیواره سلولی سلولهای گیاهی اولین مراحل آلودگی را فراهم می سازد. جهت تخلیص آنزیم پلی گالاکتوروناز (EC 3.2.1.15) از جدایه F23(isolated) (جدایه ای با شدت بیماریزایی زیاد) از تکنیک کروماتوگرافی تبادل یونی، و نوع کاتیونی آن برروی بستر CM-Sepharose Fast Flow با pH معادل 5/5 استفاده گردید. جهت جداسازی پروتئینهای متصل به ستون از شیب نمک سدیم کلراید یک مولار استفاده شد. نتایج نشان داد در ناحیه غلظت نمکی بین 45/0 -25/0 میلی مولار، یک قله با فعالیت آنزیمی وجود دارد. نمونه های با فعالیت آنزیمی بالا انتخاب، مخلوط و پس از رسوب دهی با استن مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از SDS-PAGE وجود دو باند با وزنهای مولکولی حدود 38 و 40 کیلو دالتون را در جدایه F23 نشان داد. همچنین در بررسی فعالیت آنزیمی توسط ژل پلی آکریل آمید حاوی سوبسترای آنزیمی، دو باند مشخص، مشاهده گردید که نشان دهنده ایزوآنزیمهای این آنزیم است. ضمنا pH بهینه فعالیت آنزیم مورد مطالعه قبل و بعد از خالص سازی برابر 4.5 می باشد.

گونه زیستی واحدی بیوسیستماتیکی است که جمعیت های آن در ابعاد زمانی و مکانی جایگزین یکدیگر می شوند. با این ابعاد نظام منحصر به فردی را می سازند که دارای جابجایی و تکامل پذیری است. در این پژوهش، صفات کل دندانی 384 جمجمه موش خانگی خراسان و سیستان ـ بلوچستان مطالعه و با داده های موش خانگی حوزه دریای مدیترانه به عنوان جمعیت های جدا شده از موش های خانگی شبه قاره هند و فلات ایران، مقایسه شده است. مطالعه صفات کیفی دندانی براساس اصل قطبیت (Polarity) نشان می دهد که موشهای خانگی شرق ایران قدمت و تنوع قابل توجهی در مقایسه با موش های حوزه دریای مدیرتانه نشان می دهد. همچنین موش خانگی شمال خراسان تا گناباد متعلق زیرگونه M.m.musculus و موش خانگی جنوب خراسان و سیستان ـ بلوچستان تا چاه بهار ناشناخته و متعلق به نمونه شرقی (Oriental type) است.

در این پژوهش که برروی حیوانات نژاد ویستار انجام گرفت موشهای صحرایی نر و ماده نژاد ویستار با یکدیگر آمیزش داده شد. موش های صحرایی آبستن به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه شرایط عادی آزمایشگاه را گذراند و گروه دیگر در طی هفته سوم آبستنی هر روز به مدت 2 ساعت تحت استرس بی حرکتی قرار گرفت. فرزندان نر آنها در سن 80 روزگی به ده گروه تقسیم شدند که به مدت یک هفته هر روز1/0 میلی لیتر روغن آفتابگردان یا 50، 125، 200،300  میکروگرم "تستوسترون انانتات" محلول در همان حجم روغن دریافت کردند و در 87 روزگی در ماز + مرتفع مورد آزمایش های رفتاری قرار گرفتند. تزریق 125 میکروگرم تستوسترون در موشهایی که در دوران جنینی شرایط عادی را گذرانده بودند موجب کاهش واکنشهای ترس نسبت به کنترل شد (P<0.05)، به این صورت که این موشها مدت بیشتری در بازوهای باز باقی مانده و دفعات بیشتری به این بازوها وارد می شدند. این اثر تستوسترون احتمالا از طریق مهار محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز ـ آدرنال است. استرس قبل از تولد موجب افزایش بروز ترس گردید (P<0.001) به نظر می رسد این اثر از طریق افزایش فعالیت محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز ـ آدرنال (HPA) و نیز تاثیر فاکتور رها کننده کورتیکوتروپین CRF بر مراکز عصبی از جمله آمیگدال ولوکوس سرولئوس باشد. تیمار تستوسترون در موشهای استرس دیده نیز موجب کاهش ترس گردید. این واکنش احتمالا از طریق تاثیر مهاری تستوسترون بر محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز - آدرنال و مهار مراکز عصبی ترس است.  

جهت به دست آوردن نشانگرهای بیوشیمیایی کربوهیدراتی در شرایط مختلف بوم شناختی فصلی، سرشاخه های برگدار سه گونه E. camaldulensis Dehnh. ،E. froticetorum Muell  و E. viminalis Labill از مناطق: زاغمرز (مازندران)، نورآباد ممسنی (فارس) و ملاوی (لرستان) جمع آوری شد. با عصاره گیری الکلی ـ آبی و سپس آبی، قندهای محلول (غیرساختمانی) استخراج گردیدند. ویژگیها و تغییرات کمی و کیفی قندهای استخراج شده توسط تکنیکهای رنگ سنجی، کروماتوگرافی لایه نازک (TLC)، کرماتوگرافی گاز ـ مایع (GLC) و کروماتوگرافی گازی ـ طیف نگار جرمی (GC-MS) مورد بررسی قرار گرفت. مقدار قندهای احیاکننده، برحسب شرایط بوم شناختی، فصلی و گونه گیاهی، از 3.45mg/g DW تا 18/9 mg/gDW با متوسط 12.9mg/gDW  و قندهای غیراحیاکننده (الیگوساکاریدها) از 10/2mg/gDW تا47.3mg/gDW  با میانگین 20.5mg/gDW، و پلی ساکاریدها از8.18mg/gDW  تا 25/77mg/gDW با متوسط12mg/gDW  در تغییر بود. کاهش مقدار پلی ساکاریدها با افزایش قندهای غیراحیاکننده و افزایش آنها با افزایش قندهای احیاکننده همراه بود. در مناطقی با زمستان سرد و تابستان گرم افزایش قندهای آزاد سلولی به ویژه ساکارز و رافینوز مشاهده گردید. منوساکاریدهای گلوکز، فروکتوز، رامنوز، گزیلوز، فوکوز و ریبوز و همچنین اورونیک اسیدهای گالاکتورونیک و گلوکورونیک و الیگوساکاریدهای ساکارز و رافینوز قندهای غیرذخیره ای را تشکیل می داد. برخلاف اکثر گیاهان که پلی ساکارید ذخیره ای آنها نشاسته و یا ترکیبات فروکتانی است، در این سه گونه پلیمری است با زیر واحدهای: گلوکز، گالاکتوز، آرابینوز ـ مانوز، رامنوز، گزیلوز، گالاکتورونیک اسید و گلوکورونیک اسید که بیشتر شبیه واحدهای سازنده ترکیبات پکتینی دیواره سلولی است. کروماتوگرامهای گاز ـ مایع نشان داد که در مناطقی با زمستان سرد، واحدهای سازنده پلی ساکاریدهای ذخیر ه ای بیشتر از نوع گلوکز ـ گالاکتوز است تا آرابینوز ـ رامنوز، زیرا در شرایط تنشی با تخریب پلی ساکارید ذخیره ای، واحدهای سازنده الیگوساکاریدهای رافینوزی مهیا می شود که در مقاومت به تنشها و شرایط سرمایی نقش دارد. این عمل با کاهش نقطه انجماد آب بافت و تنظیم فشار اسمزی از طریق افزایش غلظت شیره واکوئلی انجام می شود.

به منظور انتخاب ارقام مقاوم به خشکی و توسعه کشت باغهای زیتون در مناطق خشک و نیمه خشک ایران، اثر تنش خشکی برعکس العملهای بیوشیمیایی برخی از ارقام زیتون در ایران مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. گیاهان جوان یکساله و دوساله زیتون ارقام ماری، زرد، روغنی، بلیدی و میشن کاشته شده در گلدانهای 14 لیتری حاوی خاک مخلوط لومی شنی(62% شن، 24% لای و 14% رس) در معرض سطوح مختلف تنش خشکی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری شامل رطوبت خاک در حد ظرفیت مزرعه (شاهد)، تنش ملایم (پتانسیل آب خاک 5/0ـ مگاپاسگال) و تنش شدید (پتانسیل آب خاک 5/1 ـ مگاپاسگال) بود. یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج به دست آمده دلالت بر تاثیر معنی دار درجه تنش خشکی بر میزان پرولین برگ دارد. در آزمایش اول گیاهان یکساله زیتون ارقام روغنی، بلیدی، ماری، میشن و زرد به ترتیب بیشترین افزایش در میزان پرولین در طی دوره تنش ملایم و شدید داشتند. در آزمایش دوم (گیاهان دوساله) میزان پرولین در گیاهان ارقام بلیدی، ماری و روغنی تحت تنش ملایم در مقایسه با دیگر ارقام افزایش بیشتری نشان داد و این افزایش در سطح 1% معنی دار بود. میزان پرولین در گیاهان تحت تنش شدید خشکی به ترتیب در ارقام ماری، روغنی، بلیدی، زرد و میشن افزایش نشان داد. پس از آبیاری میزان پرولین به مقدار زیادی کاهش نشان داد؛ چنین کاهشی احتمالا از ناپایداری پرولین ناشی می شود. تمام ارقام مورد بررسی افزایش قابل ملاحظه ای در میزان کربوهیدراتهای محلول تحت تنش خشکی نشان دادند. با افزایش شدت تنش میزان کربوهیدراتهای محلول افزایش بیشتری یافت. این افزایش در آزمایش اول و دوم در ارقام ماری، روغنی، بلیدی، زرد و میشن بالاتر بود. تحت تنش ملایم خشکی، کربوهیدراتهای محلول ارقام ماری، روغنی و بلیدی افزایش معنی داری را در مقایسه با ارقام دیگر نشان دادند. در حالی که تحت تنش شدید خشکی فقط کربوهیدراتهای محلول ارقام ماری و روغنی این افزایش معنی دار را در مقایسه با ارقام دیگر نشان دادند. با نزدیک شدن به انتهای دوره آزمایش مقدار کربوهیدراتهای محلول در گیاهان تحت تنش کاهش نشان داد که ممکن است به علت مصرف کربوهیدراتها و یا انتقال آنها به طرف ریشه باشد.

سرده (جنس) Cirsium Adans یکی از سرده های خانواده کاسنی (Asteraceae) و متعلق به تبار Cynareae است و تاکنون 250ـ300 گونه آن از سراسر دنیا گزارش شده است. براساس فلورا ایرانیکا (10) این سرده دارای 5 بخشه، 7 زیربخشه، 28 گونه و 10 رقم (واریته) در ایران می باشد که از میان آنها 7 گونه بومی ایران است. با بررسیهای به عمل آمده مشخص شد که این سرده در خراسان 10 گونه دارد که در این مقاله 8 گونه آن مورد بررسی قرار گرفتند به شرح زیر:Cirsium congestum Fisch. & C.A.Mey., C. Bornmulleri sint. Ex Bornm., C. strigosum (M.B.) M.B., C. osseticum (Adams) Petrak., C. turkestanicum (Regel) Petrak., C. vulgare (Savi) Ten., C. rhizocephalum C.A. Mey., C. arvense (L) Scop  پس از مطالعات ریخت شناسی، شکل کلی گیاه و طرح اجزا گل رسم شده و کلید گونه ها و نقش پراکنش آنها تهیه گردید و در نهایت نمونه های مورد مطالعه با نرم افزار SPSS و از طریق تجزیه خوشه ای به روش Ward تجزیه و تحلیل شدند.با مطالعات انجام شده مشخص شد که گونه های سرده Cirsium در صفات ریخت شناسی برگ، شکل کپه (کاپیتول) و شکل اندازه ای برگهای گریبان تفاوت بیشتری نشان می دهد تا ساختار گلچه ها، نوع کرک و وضع تراکم متفاوت آنها در دو سطح فوقانی و تحتانی برگ از ویژگیهای بارز جداکننده گونه هاست. نتایج حاصل از مطالعات آرایه شناسی (تاکسونومی) عددی طبقه بندی کلاسیک (رده ای) را مورد تایید قرار می دهد. به عنوان مثال براساس این نتایج گونه های C.osseticum و C. strigosum بیشترین درصد نزدیکی و قرابت را به یکدیگر نشان می دهند و هر دو متعلق به بخش Sect, Epitrachys هستند، در حالی که گونه C. arvense که متعلق به Sect Cephalonoplos  است و گونه Sect. Pseudepitrachy می باشد، بیشترین اختلاف را با یکدیگر نشان می دهند که متعلق به دو بخش جداگانه و دور از هم می باشند.

پناهگاه حیات وحش قمشلو که در 45 کیلومتری شمال غربی شهر اصفهان واقع شده است، یکی از زیستگاههای اصلی قوچ و میش وحشی اصفهان (Ovis orientalis Gmelin subsp. isphahanica Nasonov) می باشد و از سال 1354 تحت حفاظت قرار گرفته است. این منطقه در حدود 50000 هکتار وسعت دارد. حداقل ارتفاع آن 1800 متر و حداکثر آن 2654 متر از سطح دریا می باشد. به طور کلی اقلیم منطقه در زمستان خشک و سرد با تابستانهای گرم و خشک است. در این پژوهش برای نخستین بار ترکیب فلورستیک این منطقه مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان داد که 497 گونه متعلق به 266 سرده (جنس) و 57 تیره گیاه آوندی در این منطقه می روید. از آن میان، تیره Asteraceae با 80 گونه و سرده Astragalus با 37 گونه به ترتیب بزرگترین تیره و بزرگترین سرده در منطقه شناخته می شوند. همچنین، طیف اشکال زیستی نشان داد که این گیاهان شامل 52% همی کریپتوفیت، 26% تروفیت، 11% کامفیت، 9% ژئوفیت و 2% نانوفانروفیت می باشند. غالبیت همی کریپتوفیتها (52%) حاکی از شرایط زیست محیطی سخت حاکم برمنطقه است.