اکوفیزیولوژی گیاهی
سال:1390 | دوره:3 | شماره:8 |تعداد مقالات:11

به منظور بررسی اثر تراکم کاشت و کلرمکوات کلراید (ccc) بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (رقم کراس آزادی) آزمایشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان، در سال زراعی 1388-89 به اجرا در آمد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تیمارها شامل تراکم در چهار سطح (100، 250، 400 و 550 بوته در مترمربع) و 2 میزان کلرمکوات کلراید با غلظت 3425 قسمت در میلیون (صفر و 2.5 لیتر ماده موثر در هکتار) بودند. نتایج نشان داد کاربرد کلرمکوات کلراید تعداد سنبله در مترمربع، دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت را به طور معنی داری نسبت به شاهد افزایش داد. کاربرد کلرمکوات کلراید ارتفاع بوته و مرگ و میر پنجه ها را به طور معنی داری نسبت به شاهد کاهش داد. با افزایش تراکم از 100 به 550 بوته در مترمربع، تعداد سنبله در مترمربع، عملکرد بیولوژیک، مرگ و میر پنجه ها، ارتفاع بوته، عملکرد دانه و شاخص برداشت بطور معنی دار افزایش یافت. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تراکم 550 بوته در مترمربع با کاربرد کلرمکوات کلراید و کمترین عملکرد دانه مربوط به تراکم 100 بوته در مترمربع بدون کاربرد کلرمکوات کلراید بود. برای بدست آوردن بهترین عملکرد، تراکم 550 بوته در مترمربع با کاربرد سایکوسل توصیه می شود.

برای غلبه بر کمبود آب، مدیریت و صرفه جویی در مصرف آب کشاورزی ضروری است. در طول دو دهه اخیر روش های مدیریت آبیاری از جمله آبیاری خشکی بخشی از ریشه (PRD)، معرفی شده اند. در این تحقیق مزرعه ای اثر آبیاری PRD بر بهبود کارآیی مصرف آب در کلزا بررسی شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. تیمارها شامل فاکتور آبیاری در سه سطح آبیاری کامل، آبیاری یک در میان متناوب و آبیاری یک در میان ثابت و فاکتور استفاده از مالچ در سه سطح بدون مالچ، کاربرد مالچ بین و روی ردیف و کاربرد مالچ بین ردیف بود. نتایج نشان داد که کارآیی مصرف آب بین تیمار آبیاری یک در میان متناوب و سایر تیمارهای آبیاری اختلاف معنی داری داشت. بطوریکه در تیمار آبیاری یک در میان متناوب نسبت به تیمار آبیاری کامل و آبیاری یک در میان ثابت به ترتیب 1.70 و 9.61 درصد افزایش داشت. تاثیر سطوح مختلف کاربرد مالچ نیز بر راندمان مصرف آب معنی دار بود، به طوریکه بیشترین کارایی مصرف آب در تیمار کاربرد مالچ بین و روی ردیف با میانگین 48.0 کیلوگرم بر متر مکعب بدست آمد. در مجموع با توجه به نتایج به دست آمده برای رسیدن به حداکثر راندمان مصرف آب و عملکرد قابل قبول در کلزا تیمار آبیاری یک در میان متناوب به همراه کاربرد مالچ بین و روی ردیف در منطقه آزمایشی و مناطق آب و هوایی مشابه پیشنهاد می گردد.

به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید (SA) برعملکرد و اجزاء عملکرد و میزان پرولین سویا (Glycine max) پژوهشی در منطقه مرودشت فارس در گلدان های پلاستیکی به صورت طرح فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. فاکتور اول غلظت های مختلف هورمون سالیسیلیک اسید در 4 سطح صفر، 0.25، 0.5 و 1 میلی مولار و فاکتور دیگر شامل غلظت های مختلف شوری (NaCl) در 3 سطح صفر، 3 و 6 دسی زیمنس بر متر در نظر گرفته شد. روش استفاده از هورمون به صورت برگپاشی بود که در 2 مرحله انجام شد. مرحله اول 6-7 برگی و مرحله دوم یک هفته بعد از مرحله اول اعمال شد. تیمارشوری بوسیله آب آبیاری بعد از اعمال تیمار اول انجام شد. صفات مورد اندازه گیری روند افزایش ماده خشک، سطح ویژه برگ، میزان کلروفیل و پرولین و عملکرد و اجزاء عملکرد بودند. نتایج نشان داد که با افزایش شوری میزان پرولین افزایش یافته و سالیسیلیک اسید میزان پرولین را بیشتر افزایش داد. همچنین تیمارهای محلولپاشی سالیسیلیک اسید، میزان کلروفیل و سطح ویژه برگ بیشتری داشتند. هر چند که شوری سطح ویژه برگ و کلروفیل را کاهش داد ولی این کاهش در تیمار با سالیسیلیک اسید کمتر بود بیشترین وزن خشک اندام هوایی در مرحله غلاف دهی در سطح شوری صفردسی زیمنس بر متر و سطح 0.5 میلی مولار SA مشاهده شد. همچنین مشاهده شد که شوری و SA اثر معنی داری بر تعداد دانه در غلاف دارند. افزایش عملکرد به علت افزایش وزن صددانه و افزایش تعداد غلاف در بوته بوده است. بالاترین وزن صددانه مربوط به سطح شوری صفر دسی زیمنس بر متر و همچنین غلظت های 0.25، 0.5 و 1 میلی مولارسالیسیلیک اسید بود. همچنین در بررسی تعداد غلاف در بوته بیشترین تعداد غلاف در بوته در سطح شوری صفر دسی زیمنس بر متر و سطح 0.25 میلی مولار سالیسیلیک اسید بدست آمد ولی در اثرات متقابل این دو مشاهده شد که بیشترین تعداد غلاف در بوته در سطح شوری صفر دسی زیمنس بر متر و سطح صفر و 0.5 میلی مولار سالیسیلیک اسید بدست آمد. در کل با افزایش شوری عملکرد بدلیل کاهش تعداد دانه در غلاف و و زن دانه کاهش یافت و سالیسیلیک اسید با افزایش میزان پرولین و کلروفیل باعث افزایش تحتل به تنش شد.

به منظور ارزیابی تاثیر تراکم و میزان مصرف کود نیتروژن در مراحل مختلف بر عملکرد و قدرت رقابت با علف های هرز در کلزا (Brassica napus)، آزمایشی در سال زراعی 1387-88 در منطقه نقش رستم مرودشت به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. تیمارها شامل چهار تراکم 50، 80، 110 و 140 بوته در مترمربع و میزان مصرف کود نیتروژن به میزان مقدار توصیه شده (330 کیلوگرم در هکتار)، 30 درصد بیشتر از میزان توصیه شده (430 کیلوگرم در هکتار) و 30 درصد کمتر از میزان توصیه شده (230 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته، وزن هزار دانه و تعداد کل علف های هرز و وزن خشک علف های هرز تحت تاثیر تراکم بوته قرار گرفتند ولی فقط وزن خشک علف های هرز تحت تاثیر کود نیتروژن قرار گرفت. بیشترین عملکرد دانه در تراکم 110 بوته در مترمربع و مصرف 330 کیلوگرم در هکتار کود اوره، بیشترین تعداد خورجین در بوته در تراکم 50 بوته در مترمربع و مصرف 430 کیلوگرم کود، بیشترین وزن هزار دانه در تراکم 110 بوته در مترمربع، بیشترین تعداد علف های هرز در تراکم 50 بوته در مترمربع و بیشترین وزن خشک علف های هرز در تراکم 50 بوته در مترمربع بدست آمد.

به منظور بررسی تاثیر اندازه بذر بر کاهش اثرات آللوپاتی اندام های مختلف آفتابگردان آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار در سال 1390 انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: بذور گندم (ریز و درشت)، عصاره آبی اندام های مختلف آفتابگردان (برگ، ساقه و ریشه) و غلظت های مختلف عصاره آبی (0، 15، 20، 25 درصد). نتایج آزمایش نشان داد که عصاره ریشه آفتابگردان نسبت به عصاره ساقه و برگ اثرات منفی شدیدتری بر خصوصیات جوانه زنی ارقام ریز و درشت گندم داشت. غلظت 25 درصد عصاره آفتابگردان بیشترین درصد بازدارندگی (43 درصد) بر جوانه زنی گندم داشت که این بازدارندگی در بذرهای ریز نسبت به بذور درشت بیشتر بود. بذور درشت تر از نظر کلیه خصوصیات مورد مطالعه نسبت به بذور ریزتر برتر بودند. در مجموع نتایج آزمایش نشان داد که استفاده از بذرهای درشت سبب کاهش اثرات منفی بازدارنده جوانه زنی آفتابگردان می شود.

به منظور مطالعه اثرات تنش خشکی بر خصوصیات جوانه زنی و رشد گیاهچه دو گیاه دارویی زوفا و مارگاریت دو آزمایش جداگانه در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار و پنج تیمار خشکی (0، -2، -4، -6 و -8 بار) انجام شد. نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف تنش خشکی بر تمامی صفات مورد مطالعه در هر دو گیاه معنی دار بود. با افزایش سطح تنش خشکی درصد جوانه زنی هر دو گیاه کاهش و میانگین زمان جوانه زنی افزایش یافت. در سطح -6 بار جوانه زنی هر دو گیاه به صفر رسید. علاوه بر این با افزایش شدت تنش خشکی طول ریشه چه زوفا افزایش و مارگاریت کاهش یافت، در حالی که طول ساقه چه در هر دو گیاه روندی کاهشی نشان داد، ولی میزان این کاهش برای زوفا به مراتب کمتر بود. نسبت طول ریشه چه به ساقه چه با افزایش تنش خشکی در هر دو گیاه مورد بررسی افزایش یافت. همچنین با افزایش سطح تنش خشکی وزن ریشه چه هر دو گیاه روندی افزایشی و وزن ساقه چه آنها روندی تقریبا کاهشی نشان داد، ولی نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه افزایش یافت. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان دهنده برتری شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه ای زوفا در شرایط تنش خشکی در مقایسه با مارگاریت بود.

استفاده از گونه های مرتعی مقاوم به خشکی و شوری در امر اصلاح و توسعه مراتع دارای اهمیت فراوانی است. چاودار کوهی یکی از گندمیان مهم مرتعی برای ایجاد چراگاه و تولید علوفه خشک است و با توجه به اهمیت این گونه مرتعی و این که تا کنون مطالعه ای در مورد تحمل به شوری و خشکی آن انجام نشده است، بنابراین در این تحقیق میزان مقاومت این گونه به تنش شوری و خشکی در مرحله جوانه زنی و اثر این تنش ها بر شاخص های درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و طول ساقه چه گونه مذکور مورد بررسی قرار گرفته است. برای ایجاد تنش شوری از کلرید سدیم (NaCl) و برای اعمال تنش های خشکی مختلف از پلی اتیلن گلیکول (PEG6000) استفاده شد. طرح آزمایشی به صورت طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل در چهار تکرار و پنج سطح شوری (شاهد، 50، 100، 150، 200 و 300 میلی مولار) و همچنین پنج سطح خشکی (شاهد (صفر)، -0.2، -0.4، -0.6 و -0.8 مگاپاسکال) بوده است. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که تیمارهای شوری و خشکی بر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه و بنیه بذر اثر معنی داری داشتند، به طوری که با افزایش تنش شوری و خشکی درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه و طول ریشه چه کاهش یافتند.

استفاده از مراتع به عنوان چراگاه، یکی از علل مهم تخریب و انهدام مراتع می باشد. بر اثر چرای مفرط دام، پوشش گیاهی مرتع از بین رفته و خاک عاری از پوشش گیاهی شده و در معرض فرسایش قرار می گیرد. قرق یکی از روش های اصلاحی ساده مراتع می باشد که باعث احیاء پوشش گیاهی مرتع می گردد. به منظور بررسی اثرات قرق بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، مطالعه ای در منطقه کهنه لاشک کجور در 65 کیلومتری جنوب شهرستان نوشهر واقع در استان مازندران صورت گرفت. بدین منظور در دو منطقه چرائی و قرق شده، 21 نمونه خاک به روش تصادفی سیستماتیک از عمق 0 تا 30 سانتی متری خاک برداشت و به آزمایشگاه انتقال یافت. در آزمایشگاه خصوصیات خاک که شامل بافت، وزن مخصوص ظاهری، ماده آلی، کربن آلی، کلسیم، منیزیم، فسفر، آهک، pH و EC اندازه گیری شد. سپس داده ها نرمال گردیده و تمام تجزیه و تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS انجام گردید. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که قرق ماده آلی، کربن آلی، فسفر و EC خاک را افزایش داده، از میزان آهک و وزن مخصوص ظاهری خاک کاسته و بر بافت خاک و pH، کلسیم و منیزیم اثری نداشته است.