پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی
سال:1396 | دوره:10 | شماره:1 (پیاپی 37) |تعداد مقالات:8

در سال های آغازین قرن بیست و یکم قرار گرفته ایم، اینک حیات بر روی کره ی زمین به پیچیده ترین شکل خود درآمده است و تولید مواد غذایی تابعی از متغیرهای بی شمار است، اینک زمان آن فرا رسیده است که در ازای نسخه هایی تک بعدی جهت توسعه کشاورزی، تامین مواد غذایی و رفع گرسنگی، به رهیافتی جدید بیندیشیم که در پرتو آن پایداری تولید مواد غذایی، در بهره برداری صحیح از منابع زیستی و انرژی به دست آید، در این راستا تفکر سیستمی و آموزش همزمان آن به برنامه ریزان، سیاست گذاران، دانش پژوهان و... خواهد توانست به عنوان سرلوحه برنامه های آموزشی ترویجی در بخش کشاورزی، راه حل پایدار در بهره برداری از محیط ریست و عرضه غذا برای همگان به ارمغان آورد، بنابراین ضروری است قبل از شروع هر کاری نسبت به بحث های کارشناسی و بررسی اهداف موضوع اقدام کنیم، از قبل پیش بینی های لازم را داشته باشیم و بر اساس برنامه و همراه بازخورد برنامه ها را جلو ببریم و با ارزیابی عملکردها نسبت به اصلاح آن اقدام کنیم.

خشکسالی های اخیر در شهرستان اصفهان و شدت خساراتی که بر بخش کشاورزی وارد آمده است، بیانگر آسیب پذیری کشاورزان نسبت به خشکسالی است. لذا پرداختن به مطالعات آسیب پذیری که پیش نیاز مدیریت ریسک است، مهم تلقی می شود. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از این مطالعه سنجش آسیب پذیری خشکسالی کشاورزان گندم کار در شهرستان اصفهان و رتبه بندی مناطق روستایی این شهرستان می باشد.در این مطالعه از روش پیمایشی استفاده شد و داده ها از 275 کشاورز گندم کار با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای چندمرحله ای جمع آوری گردید. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه و مصاحبه ی حضوری با کشاورزان شهرستان اصفهان، استفاده شد. برای سنجش آسیب پذیری کشاورزان گندم کار از فرمول (2005) Me-Bar & Valdez استفاده شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که کشاورزان گندم کار در بخش جرقویه علیا بیشترین ضریب آسیب پذیری کل (3.77) و کشاورزان گندم کار در بخش بن رود دارای کمترین ضریب آسیب پذیری کل (3.32) می باشند. دستاوردهای این مطالعه می تواند به مسوولان مدیریت خشکسالی استان در تخصیص اعتبارات با توجه به میزان آسیب پذیری مناطق، یاری برساند. بدین صورت سنجش میزان آسیب پذیری می تواند مبنایی برای مسوولان به منظور تخصیص منابع و اعتبارات محسوب گردد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل نقش عوامل ترویجی و اقتصادی موثر بر موفقیت و استمرار فعالیت کلینیک های گیاه پزشکی در استان تهران انجام گردید. جامعه آماری کشاورزان جنوب استان تهران 13222=N می باشد. حجم نمونه با استفاده از جدول بارتلت و همکاران 209 نفر انتخاب گردید که از میان داده های جمع آوری شده تعداد 191 مورد قابل بهره برداری بود. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزار SPSS20 و AMOS20 صورت گرفت. نتایج حاصل از آمار توصیفی نشان داد 73.3 درصد از پاسخگویان سطح استمرار فعالیت و 50.3 درصد سطح موفقیت کلینیک های گیاه پزشکی را در حد متوسط ارزیابی نموده اند، همچنین نتایج نشان داد که مولفه های استفاده از منابع اطلاعاتی، شرکت در دوره های ترویجی و عوامل اقتصادی اثر مثبت و معنی داری را بر سطح موفقیت و استمرار فعالیت کلینیک های گیاه پزشکی در جنوب استان تهران داشته اند. همچنین تست اثر میانجی موفقیت کلینیک های گیاه پزشکی در رابطه با عوامل ترویجی و اقتصادی موثر بر استمرار فعالیت کلینیک های مذکور نشان داد که اثر غیرمستقیم استفاده از منابع اطلاعاتی، شرکت در دوره های ترویجی و همچنین عوامل اقتصادی از طریق متغیر میانجی موفقیت کلینیک های گیاه پزشکی معنی دار می باشد.

هدف این پژوهش ارزیابی دانش و مهارت اکتسابی کارکنان و توانمندی آموزشگران دوره های آموزش ضمن خدمت سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی بر اساس سطح اول و دوم الگوی کرک پاتریک بود. در ارزیابی این دوره ها ابعاد مختلفی بررسی شد ولی به علت گستردگی مطالب در این مقاله فقط دانش و مهارت اکتسابی کارکنان و توانمندی آموزشگران دوره های آموزشی بررسی شده است. کارکنان شرکت کننده در دوره های آموزشی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی، جامعه آماری این پژوهش می باشند. حجم نمونه این پژوهش با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم برابر با 173 نفر بوده است. داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده و از طریق آزمون های آماری t تک نمونه ای، t مستقل، تحلیل واریانس و آزمون همبستگی اسپیرمن با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل گردید. بر اساس یافته ها، کیفیت دوره های آموزشی در مولفه های افزایش دانش و مهارت اکتسابی کارکنان و کیفیت توانمندی آموزشگران در سطح نسبتا مطلوب ارزیابی شده است. از بین عوامل دموگرافیک هیچ کدام تاثیرگذار نبوده است.

دانشگاه کارآفرین کشاورزی نهاد مهمی برای توسعه اقتصادی و تغییر اجتماعی اثربخش است. وضعیت نابسامان بیکاری فارغ التحصیلان کشاورزی گویای فاصله زیاد دانشگاه های موجود کشور با دانشگاه کارآفرین می باشد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع فراروی ایجاد دانشگاه کارآفرین کشاورزی و منابع طبیعی در کشور صورت گرفت. در این پژوهش از روش تحقیق نظریه بنیادی یا داده بنیان استفاده شد که در آن گردآوری اطلاعات موردنیاز با استفاده از مصاحبه نیمه ساختارمند و پرسشنامه ای باز با نمونه ای شامل 37 نفر از اعضای هیات علمی دانشکده ها و دانشگاه های کشاورزی و منابع طبیعی کشور صورت گرفت. با کدگذاری باز محتوای متن مصاحبه ها تعداد 149 گزاره مفهومی در ارتباط با موانع ایجاد دانشگاه کارآفرین کشاورزی و منابع طبیعی استخراج شد. مفاهیم طی سلسله مراتب کدگذاری در نظریه مبنایی در قالب 17 گزاره مقوله ای و سه دسته موضوعی شامل موانع انسانی، غیرانسانی و راهبرد ی و زیربنایی گروه بندی شدند که هر یک جنبه ای از موضوع مورد بررسی را بیان می کنند. نتایج پژوهش نشان داد که مهم ترین موانع در مسیر ایجاد دانشگاه کارآفرین کشاورزی در دو بخش زیربنایی و راهبردی و ارتباطی قرار دارند.

در سال های اخیر مشاهده می شود که دانش آموختگان دانشگاه ها به طور جدی علاقه مند به ایجاد کسب و کارهای مستقل هستند؛ بنابراین نیاز به دانش آموختگان و دانشجویان کارآفرین افزایش یافته است به نحوی که هدف بسیاری از دانشگاه های معتبر جهان پرورش دانشجویان و دانش آموختگان کارآفرین بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر مهارت های کارآفرینی دانشجویان رشته کشاورزی دانشگاه فنی و حرفه ای در استان تهران انجام شده است. جامعه آماری تحقیق، کلیه دانشجویان رشته کشاورزی شاغل به تحصیل در دانشگاه فنی و حرفه ای استان تهران (آموزشکده های فنی و کشاورزی پسران شهریار، دماوند و پاکدشت) بوده است که 277 نفر از آن ها با استفاده از فرمول کوکران و از طریق نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که روایی صوری آن با استفاده از نظرات گروهی از صاحب نظران و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ در بازه 0.88- 0.73 مورد تایید قرار گرفت. نتایج حاصل از تاثیر جمعی متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته از طریق رگرسیون چندگانه حاکی از آن است که متغیرهای عوامل شخصیتی، روش های آموزشی، محتوای آموزشی و عوامل مدیریتی 65.6 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان می دهد که بیشترین اثر مستقیم مربوط به متغیر محتوای آموزشی با ضریب 632.0=p و بیشترین تاثیر غیرمستقیم مربوط به متغیر عوامل مدیریتی با ضریب 0.184=p می باشد. همچنین متغیرهای محتوای آموزشی، عوامل شخصیتی و روش های آموزشی بیشترین تاثیر را بر مهارت های کارآفرینی داشته اند.

توسعه بخش کشاورزی زمینه ساز فعالیت و پیشرفت سایر بخش هاست. بر این اساس، هدف اصلی این پژوهش که به صورت پیمایش انجام شده، تبیین بازدارنده های توسعه کشاورزی شهرستان رستم در استان فارس بود. جامعه آماری تحقیق شامل کشاورزان دهستان رستم دو از توابع شهرستان رستم بودند. برای این منظور، ابتدا تعداد خانوار روستاهای بالای بیست خانوار (10 روستا) در دهستان مذکور شمارش شدند (672 خانوار)، آنگاه بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 220 خانوار به عنوان نمونه برآورد و به صورت انتساب متناسب در بین روستاهای مذکور توزیع شدند. پرسشنامه مهم ترین ابزار جمع آوری داده ها در تحقیق حاضر بود. روایی صوری پرسشنامه توسط پانلی از متخصصان مربوطه تایید شد و پایایی آن نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (a=0.83) تایید گردید. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل عاملی بهره گرفته شد. در این زمینه ابتدا به منظور اندازه گیری انسجام درونی گویه ها از آزمون KMO و آماره بارتلت استفاده شد. نتایج حاصل از محاسبات نشان داد که انسجام درونی گویه ها برای بهره گیری از تکنیک تحلیل عاملی مناسب ( KMOبرابر با 0.706) و آماره بارتلت معنادار (p=0.001) است. با توجه به ملاک کیسر، ده عامل با مقدار ویژه بالاتر از یک استخراج شده که 58.49 درصد از واریانس کل عامل ها را تبیین می کنند. این ده عامل با نام های، اقتصادی، اجتماعی، تسهیلاتی، آب، آموزشی- ترویجی، سازمانی- مدیریتی، سرمایه ای، برنامه ریزی، مشارکتی و فنی به عنوان بازدارنده های توسعه کشاورزی در منطقه مورد مطالعه نام گذاری شدند. در پایان با توجه به نتایج مطالعه، پیشنهادهایی برای فائق آمدن بر توسعه نیافتگی کشاورزی منطقه ارائه گردید.