زراعت و اصلاح نباتات ایران
سال:1392 | دوره:9 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی تنش خشکی بر روی عملکرد و اجزای عملکرد و پروفیل یونی برگ پرچم در ارقام مختلف گندم ازمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار درسال زراعی 89-1388 در مزرعه شخصی واقع درشهرستان دامغان انجام گرفت. این ازمایش شامل 2 عامل بود به طوری که عامل اول تنش خشکی با 3 سطح (1- آبیاری معمول بدون تنش هر هفت روز یکبار تا آخر فصل رشد 2- آبیاری هر هفت روز یک بار تا مرحله گلدهی و بعد از آن هر چهارده روز یکبار تا پایان فصل رشد 3- آبیاری معمول تا مرحله گلدهی و قطع آن تا پایان فصل رشد) و عامل دوم ارقام با 2 سطح (روشن و پیشتاز) بود که عامل تنش خشکی در کرت های اصلی و ارقام در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که تنش خشکی به جز در مورد تعداد سنبلچه در سنبله در نتایج نهایی سایر متغیرهای مورد مطالعه دیگر (عملکرد، تعداد خوشه، دانه در سنبله، وزن هزاردانه، وزن سنبله) اثر معنی داری داشت ولی عامل رقم نتوانست در هیچ یک از صفات مورد بررسی تاثیر معنی داری داشته باشد. این مطلب می تواند بیانگر این باشد که در مطالعات مربوط به تنش خشکی، صفات فوق الذکر می تواند به عنوان شاخص های تمیز دهنده مورد استفاده قرار گیرد. مقایسه میانگین ها در آنالیز پتاسیم نشان داد که بیشترین میزان پتاسیم (1479.2)، سدیم (5.237) در تیمار قطع آبیاری مشاهده شد بین سطوح تنش خشکی تفاوت معنی داری از نظر میزان منیزیم (301.1) منگنز (0.3612) کلسیم (17.58) نگذاشتند. این نکته می تواند دخالت چنین عناصری را در تحمل به تنش خشکی مورد تاکید قرار دهد و به دنبال آن با توجه به نقش این عناصر در فیزیولوژی گیاه می توانند در شناسایی فرایندهای دخیل در تحمل به خشکی مورد استفاده قرار گیرند.

به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت و مقدار نیتروژن روی عملکرد و اجزای عملکرد گیاه تله تربچه روغنی (Raphanus sativus L.) این تحقیق در منطقه کرج انجام شد. آزمایش به صورت کرت های نواری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این طرح کرت های عمودی به تاریخ کاشت با سه سطح شامل 29 تیر، 17 مرداد و 15 شهریور و کرت های افقی به مقادیر مختلف نیتروژن با چهار سطح شامل 0 (شاهد)، 60، 100 و 140 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص از منبع اوره اختصاص یافت. نتایج حاصل از اندازه گیری صفات عملکرد و اجزای عملکرد گیاه نشان داد، تاریخ کاشت در سطح احتمال یک درصد تاثیر معنی داری بر وزن خشک اندام هوایی و در سطح احتمال پنج درصد تاثیر معنی داری بر وزن خشک برگ، وزن خشک گل آذین، نسبت ریشه به اندام هوایی و نسبت اندام رویشی به زایشی گذاشت. این تاثیر بنحوی بود که تاریخ کاشت 17 مرداد از بین سه تاریخ کاشت دیگر بیشترین وزن خشک اندام هوایی، برگ و نسبت اندام رویشی به زایشی را به ترتیب با میزان 383.584، 220.932 و 4.702 گرم در متر مربع داشت که البته در وزن خشک برگ با تاریخ کاشت 15 شهریور در یک گروه آماری قرار گرفت. بیشترین نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی مربوط به تاریخ کاشت 15 شهریور با میزان 0.560 گرم در متر مربع بود. عامل نیتروژن در سطح احتمال پنج درصد تنها بر ماده خشک گل آذین اثر گذاشت به صورتی که بیشترین میزان به تیمارهای شاهد و 100 کیلوگرم نیتروژن تعلق داشت. در نهایت با مصرف نیتروژن میزان ماده خشک اندام زایشی افزایش یافت. بطورکلی بیشترین میزان ماده خشک کل گیاه مربوط به تاریخ کاشت 17 مرداد با میزان 523.712 گرم در متر مربع بود. از میان تیمارهای نیتروژن نیز، با اعمال نیتروژن تا سطح 60 کیلوگرم، 489.102 گرم در متر مربع و با مصرف نیتروژن تا سطح 140 کیلوگرم، 488.160 گرم در متر مربع به ماده خشک کل گیاه افزوده شد که البته این عامل ها بر وزن خشک کل گیاه تاثیر معنی داری را نشان نداد.

ایجاد مقاومت به تنش سرما خصوصا غلات همواره یکی از اهداف مهم برای متخصصین اصلاح نباتات و فیزیولوژی بوده است. به منظور بررسی اثر دماهای پایین بر جوانه زنی گندم، آزمایشی در سال 90-1389 در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی که فاکتور اصلی آن شامل درجه حرارت های 3، 6، 9 و 20 درجه سانتی گراد و 15 رقم گندم به عنوان فاکتور فرعی بود اجرا گردید. نتایج نشان داد کاهش دما از 20 درجه سانتی گراد به 9، 6 و 3 درجه سانتی گراد باعث کاهش معنی دار در ضریب سرعت جوانه زنی، درصد جوانه زنی نهایی، متوسط جوانه زنی روزانه، شاخص طولی بنیه گیاهچه و شاخص وزنی بنیه گیاهچه و افزایش معنی داری در سرعت جوانه زنی روزانه شد. در دمای پایین درصد جوانه زنی نهایی، متوسط جوانی زنی روزانه، طول گیاهچه، شاخص طولی بنیه گیاهچه و شاخص وزنی بنیه گیاهچه رقم سرداری 101 نسبت به ارقام دیگر بطور معنی دار بیشتر بود. سرعت جوانه زنی روزانه ارقام سرداری 101 و سرداری نسبت به ارقام دیگر کاهش معنی داری داشت. نتایج نشان داد صفاتی که جوانه زنی و استقرار سریع گیاهچه ها در دمای پایین و نیز بقای آنها در شرایط دماهای پایین موثر هستند می توانند از مکانیزم های مهم مقاومت به سرما در گیاه گندم باشد و می توان از آنها برای اصلاح مقاومت به سرما استفاده نمود.

تنش خشکی یکی از عوامل مهم کاهش عملکرد و اجزای عملکرد محصولات زراعی می باشد، لذا به منظور ارزیابی مقاومت به خشکی ارقام گندم بر اساس شاخصهای حساسیت و تحمل به تنش، آزمایشی بصورت کرتهای نواری در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 88-89 اجرا گردید. در این آزمایش، تیمارهای آبیاری شامل 4 سطح و ارقام گندم شامل 11 سطح بترتیب بعنوان سطوح فاکتور افقی (A) و عمودی (B) منتسب شدند. عملیات کاشت بصورت 6 ردیف در هر پلات با استفاده از ردیفکار غلات با فاصله ردیف حدود 15 سانتیمتر صورت پذیرفت. آبیاری در این روش، آبیاری بارانی بصورت بارانی تک شاخه روی ارقام گندم بود. بنابراین باتوجه به الگوی پخش آب و بدون احتساب بارندگیها میزان حجمی تیمارهای آب آبیاری مصرف شده در طول فصل کشت در این آزمایش بترتیب عبارت بودند از: تیمار آبی a1=5700، a2=4500، تیمار آبی a3=3000، تیمار آبی a4=2100. بمنظور ارزیابی وتحمل ومقاومت به تنش خشکی ارقام از شاخصهای حساسیت به تنش (SSI)، تحمل(TOL) ، میانگین حسابی بهروری (MP)، میانگین هندسی (GMP) و شاخص تحمل به تنش (STI) استفاده شد. نتایج نشان دادکه شاخصهای GMP ،MP و STI همبستگی مثبت و معنی داری با پتانسیل عملکرد(Yp)  و عملکرد دانه در محیط های تنش (ملایم Ys1 ، متوسط Ys2 و شدیدYs3 ) داشتند و می توانند جهت شناسایی ژنوتیپ های متحمل به خشکی و پر محصول برای هر دو شرایط بکار روند. رسم نمودارهای دو بعدی این شاخصها نشان داد که ارقام سرداری و آذر 2 دارای عملکرد بالایی در هر دومحیط می باشند.

به منظور بررسی اثر استفاده از آبیاری با آب شور بر درصد و عملکرد روغن ارقام گلرنگ، آزمایشی در سال زراعی 90-89 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس اجرا گردید. این آزمایش به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. عوامل مورد بررسی شامل 4 سطح آب آبیاری با هدایت الکتریکی (EC) (صفر، 6 و 12 و 14 دسی زیمنس بر متر) در کرتهای اصلی و 3 رقم گلرنگ (کوسه،PI  و (IL111 در کرتهای فرعی بودند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد بیشترین درصد روغن دانه با 42.21 درصد از سطح اول منابع تامین آب یعنی آب معمولی با هدایت الکتریکی EC=0 دسی زیمنس بر متر حاصل گردید، همچنین بیشترین درصد روغن دانه در رقم کوسه با40.73  درصد به دست آمد. در رابطه با عملکرد روغن نیز بیشترین عملکرد روغن با 952.89 کیلوگرم در هکتار از سطح اول منابع تامین آب یعنی آب معمولی با هدایت الکتریکی EC=0 دسی زیمنس بر متر حاصل گردید و در بین ارقام نیز بیشترین عملکرد روغن در رقم کوسه با846.57  کیلوگرم در هکتار به دست آمد.

به منظور بررسی تاثیر مایه تلقیح باکتری های ازتوباکتر، آزوسپیریلوم و قارچ میکوریزا بر عملکرد و میزان اسانس گیاه دارویی رازیانه آزمایشی در سال 1391 در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: 1- تیمار شاهد (بدون هیچگونه تیمار کودی)، 2-ازتوباکتر (Azotobacter paspali)، 3-آزوسپیریلوم (Azospirillum brasilence)، -4میکوریزا(Glomus intraradaices) ، 5- ترکیب ازتوباکتر و آزوسپیریلوم، 6- ترکیب ازتوباکتر و میکوریزا، 7-ترکیب آزوسپیریلوم و میکوریزا 8-ازتوباکتر، میکوریزا و آزوسپیریلوم بود. مقدار 15 میلی گرم از هر مایه تلقیحی برای 110 گرم بذر به ازای هر تیمار به جز شاهد و به صورت تلقیح قبل از کاشت بکار برده شد. برای چسبندگی بهتر بذور با مایه تلقیح قارچ از صمغ عربی نیز استفاده شد. نتایج آزمایش نشان داد که تلقیح بذر رازیانه با کودهای بیولوژیک باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد اسانس گیاه در مقایسه با شاهد شد. اما تاثیر آن بر درصد اسانس معنی دار نبود. عملکرد دانه در تیمار ترکیبی آزوسپیریلوم و میکوریزا نسبت به سایر تیمارهای مورد آزمایش بیشتر بود. بیشترین و کمترین عملکرد اسانس به ترتیب برای تیمارهای آزوسپیریلوم و میکوریزا و شاهد با میانگین 26.95 و 16.52 لیتر در هکتار به دست آمد. اما شاخص برداشت در مقایسه با شاهد کاهش یافت.

به منظور انتقال ژن (DREB1A) موثر در تحمل به تنش های غیر زنده به گیاه ذرت، ابتدا پلاسمید بیانی نوترکیب حاوی ژنDREB1A  ساخته شد. جهت تهیه سازه مورد نظر قطعه bp651 ژن DREB1A که در ناقل همسانه سازی pTZ57R کلون گردیده بود، با آنزیمEcoRI  هضم و سپس در ناقل همسانه سازی PUC18 و در مکان همولوگ الحاق شد. پیشبر rd29A با اندازه 910bp از گیاه آرابید وپسیس و پایانبر nos حاوی قطعه 260bp از ناقل بیانی pBI121 با PCR و پرایمرهای اختصاصی تکثیر و هر دو محصول PCR به ترتیب با جفت آنزیم های XbaI، HindIII و PstI EcoRI و هضم و در PUC18-DREB کلون شدند. کاست ژنی با دو آنزیم HindIII و EcoRI هضم و در ناقل بیانی pCAMBIA3300 (که پلاسمید هدف می باشد) در مکان همولوگ قرار گرفت. جهت انجام تحقیق لاین های A188، S61 و B73 ذرت داخل گلدان کشت شدند. بلال ها ده الی چهارده روز پس از گرده افشانی برداشت شدند. پس از ضد عفونی بلال ها، جنین نارس استخراج گردید و چهار روز بر روی محیط پیش تیمار (N6P) قرار داده شدند. 3 ساعت قبل از بمباران جنین ها به محیط اسمزی (N6Y) انتقال داده شد. ژن DREB1A با استفاده از دستگاه تفنگ ژنی به سلول های بافت هدف شلیک شد. سپس جنین ها یک هفته در محیط استراحت (N6Rest) و بعد به محیط انتخابی حاوی علف کش (N6ppt) ppt منتقل گردیدند. کالوس های مقاوم به محیط باززایی منتقل شده و گیاهچه های حاصل به محیط ریشه زایی انتقال یافتند. در نهایت استخراج DNA ژنومی از گیاهان حاصل صورت گرفت. تراریختی گیاه ذرت و حضور ژن bar (مقاوم به علف کش) و ژن DREB1A (مقاوم به تنش های غیر زنده) با انجام PCR و آغازگرهای اختصاصی ژن bar و DREB1A تایید شد.

به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت و میزان بذر بر عملکرد، اجزای عملکرد و روغن کلزای پاییزه رقم اکاپی، این آزمایش به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر و نهال کرج اجرا شد. در این آزمایش تاریخ های کاشت (25 شهریور، 5 مهر، 16 مهر و 26 مهر) و میزان بذر (60،80،100 و 120 دانه در متر مربع) به ترتیب به عنوان سطوح کرت های اصلی (A) و کرت های فرعی (B) انتخاب شدند. هر کرت شامل 8 ردیف با فاصله دو ردیف 30 سانتی متر بود. در طی دوران رشد خصوصیاتی نظیر شاخص سطح برگ و میزان ماده خشک و پس از برداشت خصوصیاتی مانند تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه و درصد روغن تعیین شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر صفاتی مانند ماده خشک، شاخص سطح برگ، تعداد غلاف در هر گیاه و عملکرد دانه (در سطح احتمال پنج درصد) از نظر آماری معنی دار بود، ولی اثر معنی داری بر درصد روغن و تعداد دانه درغلاف نداشت. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که تاریخ های کشت اول و دوم (25 شهریور و 5 مهر) نسبت به سایرین برتر بودند. همچنین بین تاریخ های کشت سوم و چهارم (16 مهر و 26 مهر) اختلاف معنی داری ازنظر آماری مشاهده نشد. اثر تراکم بر کلیه صفات به جز درصد روغن و تعداد دانه در غلاف از نظر آماری معنی دار بود و از این نظر تراکم های اول و دوم (60 و 80 بوته در متر مربع) نسبت به سایرین برتر بودند. همچنین اثر متقابل تاریخ کاشت و تراکم برای تعداد غلاف در هر گیاه در سطح 5 درصد معنی دار بود.