زراعت و اصلاح نباتات ایران
سال:1388 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی، در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ماهیدشت کرمانشاه اجرا شد. در این آزمایش از دو عامل رقم و تاریخ کاشت استفاده شد که عامل رقم در سه سطح شامل ارقام ILC 482، هاشمج FLIP 84-48 و آرمان که به عنوان تیمار اصلی و عامل تاریخ کاشت نیز در سه سطح شامل 20 آبان، 20 آذر و 20 اسفند که به عنوان تیمار فرعی به کارگرفته شدند. تاثیر تاریخ کاشت بر روی صفات ارتفاع بوته، فاصله اولین شاخه فرعی از سطح خاک، فاصله اولین غلاف از سطح خاک، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد غلاف در شاخه اصلی، تعداد غلاف در شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در شاخه اصلی، تعداد دانه در شاخه فرعی، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در شاخه اصلی، وزن دانه در شاخه فرعی، وزن دانه در بوته، وزن صد دانه در شاخه اصلی، وزن صد دانه در بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی معنی دار بود. بیشترین عملکرد مربوط به تاریخ کاشت 20 آذر به میزان 96.43 گرم در مترمربع و کمترین مربوط به 20 اسفند به میزان 43.55 گرم در مترمربع می باشد. اثر رقم بر روی صفات ارتفاع بوته، فاصله اولین شاخه فرعی از سطح خاک، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد غلاف در شاخه اصلی، تعداد غلاف در شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در شاخه اصلی، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در شاخه اصلی، وزن دانه در بوته، وزن صد دانه در شاخه اصلی، وزن صد دانه در بوته و عملکرد دانه معنی دار شده است. بیشترین عملکرد مربوط به رقم هاشم به میزان 80.03 گرم در مترمربع و کمترین آن مربوط به رقم آرمان با 77.53 گرم در مترمربع می باشد. اثر متقابل رقم و تاریخ کاشت نیز بر روی صفات ارتفاع بوته، فاصله اولین شاخه فرعی از سطح خاک، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد غلاف در شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در شاخه اصلی، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در شاخه اصلی، وزن دانه در بوته، وزن صد دانه در شاخه اصلی، وزن صد دانه در بوته، عملکرد دانه معنی دار گردید.

یکی از مهترین مشکلات کشاورزی ایران شوری اراضی است خاکی شور است، که هدایت الکتریکی عصاره اشباعی آن بیشتر از 2 ds/m می باشد. نیشکر در ردیف گیاهان حساس (s) تا نیمه حساس (Ms) به شوری قرار گرفته و حد آستانه آن ds/m 1.7 است. نیشکر با ساخت املاح مناسب مانند فری پرولین اثرات مضر شوری را کاهش می دهد. بین افزایش شوری و رشد و تولید محصول نیشکر همبستگی منفی وجود دارد. مطالعات انجام شده در هفت تپه نشان داده است که در اثر افزایش نمکهای خاک میزان تولید کاهش می یابد. رشد نیشکر در شوری خاک2 ds/m دچار کاهش نگردیده ولی در بین2-4 ds/m  تاثیرگذار و از ds/m 4 به بالاتر سبب افت شدید عملکرد گردیده است. تنش شوری بر رشد نیشکر اثر سوء داشته و درصد شکر استحصالی (R.S) را کاهش داده و ملاس تولیدی را افزایش می دهد. واریته های نیشکر در خصوص کاهش پارامترهای رشد و تاثیر متقابل شوری و واریته اختلافات معنی داری از خود نشان می دهند. در ارقام مقاوم، مقدار k+ و قندهای محلول آن به طور قابل ملاحظه ای بیشتر اما مقدار فری پرولین آنها پایین تر از ارقام حساس است. مطالعات انجام شده از لحاظ سن نشان می دهد که معمولا مزارع بازرویی حساس تر هستند. بطوریکه کاهش عملکرد با افزایش EC یک رابطه خطی داشته که شدت این رابطه در مزارع کشت جدید کمتر از بازرویی می باشد. این آزمایش در مزارع کشت و صنعت امیرکبیر در سالهای زراعی 83 و 1382 اجرا گردید کولتیوار های آزمایشی  CP 69و 48 CP، CP 57 و 70 SP S. officinarum می باشد. در اقلیمهای خشک که بخش بزرگی از آب مورد نیاز گیاه بوسیله آبیاری تامین می شود و آب دارای مقادیر زیادی نمک نامحلول می باشد، کنترل شوری موضوع مهمی در مدیریت آبیاری می باشد و به مدیریت آبیاری بهینه ای نیاز می باشد. باید توجه داشت که همواره آب با کیفیت مناسب در دسترس نبوده و لذا افزایش EC خاک با توجه به حجم آبیاری نیشکر حدود m3/ha/y 30000 و شرایط جوی خوزستان (تبخیر و تعرق بالا) امری قطعی می باشد بررسی های انجام شده نشان می دهد که تناژ نی به ازای هر واحد افزایش EC ds/m)) معادل 3.9 تن (**0.863-=r) افت محصول داشته است. از سوی دیگر میانگین درصد استحصال شکر 10.88 درصد با EC میانگین ds/m 3.59 بوده است. اثر کاهش شکر در سه ماه اول برداشت معادل 0.613 واحد R.Sبه ازای افزایش هر واحد شوری بوده است و در سه ماهه دوم اثر کاهشی معادل 0.231 واحد R.S بوده است. در مجموع روند کاهشی 0.416 واحد R.S به ازای هر واحد افزایش EC می باشد که نشان دهنده کاهش کیفیت شربت نیشکر با افزایش میزان شوری خاک است. از بررسی های فوق چنین استنباط می شود که اثر کاهشی کیفیت شربت در ابتدای فصل برداشت نسبت به شوری بیشتر بوده ولی تدریجا با رسیدگی بیشتر این روند کاهشی کندتر می شود. در مجموع در هر منطقه بسته به نوع خاک از لحاظ بافت و شرایط زهکشی و همچنین سطح ایستابی و کیفیت آب آبیاری و زیرزمینی از لحاظ میزان شوری، واریته های زیر کشت تفاوت زیادی را نشان دادند.

در این تحقیق به منظور بررسی اثر زمان محلول پاشی آهن بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام پاییزه کلزا در شهرری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1386 اجرا گردید که در آن زمان محلول پاشی سولفات آهن 4 در هزار در چهار سطح شامل (عدم محلول پاشی، محلول پاشی در مرحله آغاز ساقه رفتن، محلول پاشی در مرحله آغاز گلدهی و محلول پاشی در دو مرحله آغاز ساقه رفتن و آغاز گلدهی) و 3 رقم کلزایOpera ، Modena و Licord در نظر گرفته شد. نتایج حاصل نشان داد بجز اثر متقابل زمان محلول پاشی و رقم بر وزن هزار دانه، در سایر موارد اثر ساده و متقابل عوامل آزمایش بر تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی دار گردید. مقایسه میانگین بین ارقام مورد آزمون نشان داد که رقمLicord  با 3923/06 کیلوگرم در هکتار بیشترین و رقم Opera با 3286/56 کیلوگرم در هکتار کمترین میزان متوسط عملکرد دانه را در چهار سطح محلول پاشی آهن تولید نمود. اثر سطوح محلول پاشی آهن بر عملکرد دانه نشان داد، محلول پاشی آهن 4 در هزار در مرحله آغاز ساقه رفتن و آغاز گلدهی با 3953/25 کیلوگرم در هکتار بیشترین و عدم محلول پاشی آهن با 3140/25 کیلوگرم در هکتار کمترین میزان عملکرد دانه را تولید نمود. اثر متقابل آبیاری و رقم بر عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی دار گردید. در این شرایط محلول پاشی 4 در هزار آهن در دو مرحله آغاز ساقه رفتن و آغاز گلدهی در رقم Licord با 4454 کیلوگرم در هکتار بیشترین و عدم محلول پاشی در رقم Opera با 2787 کیلوگرم در هکتار کمترین میزان عملکرد دانه را تولید نمود. ضمن این که بیشترین میزان تمامی اجزای عملکرد در محلول پاشی دو مرحله ای و به ترتیب در ارقامModena, Licord  و Opera مشاهده گردید. 

به منظور بررسی نقش همزیستی میکوریزی در افزایش مقاومت به خشکی دو رقم سورگوم دانه ای آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه عامل در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد واحد کرج واقع در ماهدشت کرج در سال 1385 به اجرا درآمد. فاکتور تنش رطوبتی در سه سطح mm 50 (T1)، mm 100 (T2) و mm 150 (T3) تبخیر از سطح تشت تبخیرکلاس A به عنوان عامل اصلی و عوامل رقم، در دو سطح G. S. W. 17) (V1) K. Karaj Grain Sorghum White 17)) و (Grain sorghum orange 36) K.G.S.O. 36 (karaj) (V2) و میکوریز در دو سطح بدون استفاده از میکوریز (m0) و با استفاده از میکوریز (m1) به صورت فاکتوریل، به عنوان عوامل فرعی در نظر گرفته شدند. زمانی که ارتفاع گیاه به50 cm رسید، تنش رطوبتی اعمال شد. نتایج نشان دادند که با اعمال تنش رطوبتی، صفات وزن هزار دانه و تعداد خوشه در متر مربع در سطح آماری %1 و درصد کلونیزاسیون ریشه و عملکرد دانه در سطح آماری %5 کاهش معنی دار یافتند. استفاده از میکوریزا سبب افزایش معنی دار در وزن هزار دانه، عملکرد دانه و تعداد خوشه در سطح %1 گردید. عامل رقم نیز در صفات تعداد خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در سطح آماری %1 دارای اثر معنی دار بودند. نتیجه این تحقیق نشان داد در شرایط تنش خشکی عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم سورگوم کاهش معنی دار را نشان می دادند که می توان با به کار گیری مایه تلقیح قارچ های میکوریزی بخشی از این کاهش عملکرد را جبران نمود.

به منظور بررسی کارایی علف کش های قدیم و جدید در مدیریت علف های هرز مزارع ذرت آزمایشی در سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد واحد اراک به صورت بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل: آترازین (پیش کاشت)، آترازین (پیش رویشی) آترازین + توفوردی + ام سی پی آ (پس رویشی)، توفوردی + ام سی پی آ (پیش رویشی)، آترازین + آلاکلر (پیش کاشت)، آترازین + آلاکلر (پیش رویشی)، آلاکلر (پیش کاشت)، آلاکلر (پیش رویشی)، ریم سولفورن (پس رویشی)، نیکوسولفورن (پس رویشی)، فورام سولفورن (پس رویشی)، برومایسید (پس رویشی)، آمی کاربازون (پس رویشی)، آلاکلر + توفوردی + ام سی پی آ (پیش کاشت + پس رویشی)، آلاکلر + توفوردی + ام سی پی آ (پیش رویشی + پس رویشی)، آلاکلر + برومایسید (پیش کاشت + پس رویشی)، آلاکلر + برومایسید (پیش رویشی + پس رویشی)، و شاهد وجین کامل دستی. شاخص های مورد مطالعه عبارتند از: وزن خشک و جمعیت علف های هرز به تفکیک گونه در پانزده و چهل و پنج روز پس از سمپاشی پس رویشی، نمره ارزیابی چشمی خسارت به محصول و علف های هرز در چهل پنج روز پس از سمپاشی پس رویشی، ارتفاع بوته، تعداد بلال در بوته، وزن بلال، ردیف در بلال، دانه در ردیف، دانه در بلال، طول بلال، طول ردیف در بلال، درصد پوکی، قطر بلال، قطر چوب بلال، عمق بلال، وزن چوب بلال، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در هکتار بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که نیکوسولفورن علف های هرز باریک برگ و برخی پهن برگ های ذرت را به نحو مطلوبی کنترل نمود، بیشترین عملکرد دانه ذرت پس از شاهد بدون علف هرز مربوط به نیکوسولفورن و کمترین عملکرد دانه متعلق به توفوردی + ام سی پی آ بود. در مجموع نیکوسولفورن را می توان علف کش مناسبی جهت مدیریت علف های هرز مزارع ذرت در تناوب علف کش های قدیم مورد پیشنهاد قرار داد.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر چهار رقم (شیراز، چمران، پیشتاز و نیک نژاد) گندم در شرایط مزرعه این تحقیق در سال های 1386-1385 و در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهریار - شهر قدس اجرا گردید. در آزمایش از طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار استفاده گردید. آبیاری عامل اصلی در دو سطح شامل %100 fc= شاهد و %50 fc (تنش) بود و عامل فرعی را 4 چهار رقم گندم شیراز، چمران، پیشتاز و نیک نژاد تشکیل دادند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر ارتفاع گیاه، تعداد دانه در متر مربع، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، وزن سنبله در متر مربع، عملکرد بیولوژیک و درصد رطوبت دانه معنی دار بود. مقایسه میانگین اثر تنش بر عملکرد دانه نشان داد که تیمارهای بدون تنش در سال اول و دوم به ترتیب با میانگین 4374.8 و 4628.4 کیلوگرم دانه در هکتار نسبت به تیمار تنش رطوبتی عملکرد بیشتری داشتند. نتایج نشان داد که بین ارقام به لحاظ عملکرد در سال اول (a<0.01) و دوم (a<0.05) اختلاف آماری وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه در هکتار رقم ها نشان داد که رقم نیک نژاد و چمران در سال اول و دوم به ترتیب با میانگین 4080.1، 3775.8 و 4098.3 و3784.8 کیلوگرم در هکتار نسبت به سایر ارقام عملکرد بیشتری داشتند. مقایسه میانگین اثر آبیاری بر عملکرد بیولوژیک نشان داد که تیمارهای بدون تنش در سال اول و دوم به ترتیب با میانگین 10818 و 10943 کیلوگرم در هکتار نسبت به تیمار تنش رطوبتی که در سال اول و دوم به ترتیب 7707.5 و 7480.6 کیلوگرم در هکتار داشتند، از عملکرد بیولوژیک بیشتری برخوردار بودند. مقایسه میانگین اثر ارقام بر عملکرد بیولوژیک رقم ها نشان داد که رقم چمران در هر دو سال آزمایش به ترتیب با میانگین 10198.8 و 10576.3 کیلوگرم بیشترین عملکرد بیولوژیک را داشت.

این آزمایش در سال زراعی 1386 در مزرعه تحقیقاتی دماوند به منظور بررسی اثر کود نیتروژن و تراکم بوته بر روی ارقام کلزا با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. عامل ها به ترتیب شامل سه سطح کود نیتروژن (N1=0 و 100=N2 و N3=200 کیلوگرم در هکتار)، چهار رقمOpera Elvis, SLM046, Olpro) ) و چهار تراکم کاشت (D1=30 و40 =D2 و50 =D3 و60 =D4 متر مربع) بودند. در این آزمایش بیشتر مراحل فنولوژیکی گیاه مثل ارتفاع گیاه، تعداد غلاف در گیاه، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازه گیری شد. نتایج نشان دادند که رقم Elvis با میانگین عملکرد دانه 4667 کیلو گرم و رقم Olpro با میانگین وزن هزار دانه 3.912 گرم در بالاترین مقدار بودند. میانگین وزن هزار دانه برای اثر متقابلV1N3 ، N3D2 و V1D2 از همه بالاتر بود. میانگین اثر متقابلV3N3 ، N2D3 و V3D2 از نظر عملکرد دانه از همه بیشتر بود و اثر متقابل VN و ND از نظر عملکرد و وزن هزار دانه در سطح %1 دارای اختلاف معنی داری بودند.

این آزمایش به منظور بررسی سیستم انتقال آوندی محور اصلی سنبله گندم در سه رقم اترک، پیشتاز و ویری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آموزشی - تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه در سال زراعی 87-1386 انجام پذیرفت. در این آزمایش در فواصل میان گره های طول محور سنبله تعداد و اندازه دستجات آوند مرکزی و همچنین نحوه پراکنش آنها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این آزمایش نشان دهنده یک رابطه معنی دار 1:1 بین تعداد سنبلچه ها روی محور سنبله و تعداد دستجات آوند مرکزی در بخش پایینی محور سنبله می باشد. تعداد دستجات آوند مرکزی در طول محور سنبله از پایین به سمت بالا کاهش پیدا کرد. بطوریکه این کاهش از میانگین 0.5 آوند در هر میانگره بین میانگره های 1 تا 4 (بخش پایینی محور سنبله) و میانگین  1.2بین میانگره های 5 تا 14 (بخش میانی محور سنبله) و از میانگره 15 تا میانگره پایانی محور سنبله (بخش بالایی محور سنبله) میانگین حدود 0.7 آوند مرکزی بود. اندازه دستجات آوند نیز در طول محور سنبله با یک الگوی ویژه ای کاهش پیدا می کند، بطوریکه بیشترین سهم اندازه دستجات آوندی مربوط به بخش میانی محور سنبله و سپس به ترتیب بخشهای پایینی و بالایی می باشد. در این آزمایش یک همبستگی مثبت بین تعداد و وزن دانه ها در ارتباط با تعداد و اندازه دستجات آوندی تعلق گرفته به هر سنبلچه در طول محور سنبله مشاهده گردید، به گونه ای که سنبلچه های بخش میانی محور سنبله با دارا بودن بیشترین میانگین وزن و تعداد دانه دارای بیشترین تعداد و اندازه دستجات آوند مرکزی در این بخش در مقایسه با بخشهای دیگر محور سنبله بوده است.