پژوهش های محیط زیست
سال:1396 | دوره:8 | شماره:15 |تعداد مقالات:23

باد به عنوان یکی از مظاهر انرژی های نو، برای جایگزین شدن سوخت های فسیلی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. استان فارس با توجه به وضعیت توپوگرافی و موقعیت نسبی خود یکی از مناسب ترین مکان ها برای احداث نیروگاه بادی می باشد. بنابراین، در این پژوهش جهت پتانسیل سنجی احداث نیروگاه بادی در استان فارس، معیارها و زیرمعیارهای مختلفی مدنظر قرار گرفته است. برای فازی سازی معیارها بر اساس نظرات کارشناسی و بررسی تحقیقات صورت گرفته، نقاط کنترل و نوع تابع فازی برای هر یک از لایه ها بر اساس درجه بندی عضویت آنها در محدوده صفر الی یک در نرم افزار ادریسی مشخص شد. سپس با توجه به اهمیت تلفیق اطلاعات، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزن دهی به لایه ها انتخاب و به کمک نرم افزار Expert Choice پیاده سازی شد.سپس از نرم افزار ArcGIS، به منظور تحلیل فضایی و هم پوشانی لایه ها استفاده و بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات، استان فارس، از نظر قابلیت احداث نیروگاه بادی به چهار سطح عالی، خوب، متوسط و ضعیف تقسیم شد. در نهایت، نتایج حاصله نشانگر آن است که مناطق عالی جهت احداث نیروگاه بادی در منطقه مورد بررسی، در محدوده شمال، جنوب و جنوب غربی منطقه مورد مطالعه در ایستگاه اقلید و لامرد با مساحتی بالغ بر 893722.69 هکتار یا 7.29 درصد قرار دارد. علاوه بر این، مناطق خوب با مساحتی بالغ بر 3662847.76 هکتار یا 29.88 درصد از سطح منطقه مورد مطالعه، شامل ایستگاه های لار، غرب فیروزآباد، ممسنی، آباده، اقلید و جنوب داراب می باشد. همچنین در آینده می توان با احداث نیروگاه بادی در این مکان ها از انرژی تجدید پذیر باد که عاری از هرگونه آلودگی محیط زیست می باشد، نهایت استفاده را برد.

غنای جاذبه های ایران، با انبوهی از یادمان های تاریخی و میراث فرهنگی و طبیعی بر جا مانده از دوره های مختلف، سبب شده است که این سرزمین را جهانی در یک مرز بنامند.از مهمترین جاذبه های طبیعی، مناطق بیابانی و کویری هستند که حدود یک سوم مساحت کشور را به خود اختصاص داده اند. وجود چنین وسعتی از نواحی خشک، لزوم توجه به پتانسیل های مناطق مذکور را در زمینه صنعت اکوتوریسم، به ویژه در استان سمنان که در مرکز ایران و در مسیر مشهد قرار دارد، ضروری می سازد.در این میان، شهرستان شاهرود نیز با برخورداری از زمین سیماهای منحصر به فرد، یکی از قطب های سیاحتی کشور به شمار می رود و نقش مهمی در فراهم کردن پتانسیل اکوتوریسم دارد. در حال حاضر علی رغم اهمیت موضوع، مطالعه مشخصی به منظور مکان یابی پهنه های مناسب تفرج و برنامه ریزی درباره آن انجام نشده است. با توجه به این که اولین قدم در برنامه ریزی برای هر نوع فعالیت از جمله برنامه ریزی تفرجی، ارزیابی پتانسیل سرزمین برای آن فعالیت است، در این مطالعه ارزیابی و پهنه بندی توان اکوتوریسم شهرستان شاهرود در استان سمنان با منطق فازی، FAHP و TOPSIS، بر اساس 15 معیار (شامل: درصد شیب، فاصله از مناطق روستایی، فاصله از جاده، فاصله از گسل، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، جهت، جنگل ابر، زمین لغزش، مراکز جاذب گردشگری، فاصله رودخانه، فاصله مسیل های سیلابی، خدمات، پوشش جانوری و ارتفاع) و با استفاده از GIS صورت گرفت و در نهایت، نقشه پهنه بندی نواحی مستعد توسعه اکوتوریسم این شهرستان تولید شد. نتایج این تحقیق نشان داد که از 51482 کیلومتر مربع مساحت کل منطقه مورد مطالعه، 8765 کیلومتر مربع دارای توان زیاد و 2188 کیلومتر مربع نیز دارای توان خیلی زیاد برای توسعه اکوتوریسم می باشند. از بین نقاط دارای جاذبه اکوتوریسمی نیز جنگل ابر اولویت اول و رودخانه نمک اولویت آخر را به خود اختصاص داده است.

منطقه قلعه شاداب به مساحتی حدود 4157 هکتار در استان خوزستان، شمال شهرستان دزفول قرار گرفته که از سال 1387 برای کاهش شکار و صید و جلوگیری از تخریب به عنوان منطقه شکار ممنوع تعیین شده است. پژوهش مذکور با هدف زون بندی منطقه شکار ممنوع قلعه شاداب به منظور دستیابی به الگوی بهینه حفاظت و توسعه به انجام رسیده است. طی فرآیند زون بندی پس از شناسایی منابع اکولوژیکی و اقتصادی- اجتماعی (در مقیاس 1.25000) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)، تجزیه و تحلیل و جمع بندی داده های اکولوژیکی (مبتنی بر رهیافت سیستمی)، نقشه یگان های محیط زیستی تشکیل و سپس با تهیه مدل های اکولوژیکی ویژه پارکداری، زون بندی منطقه انجام گرفت و نقشه زون بندی به عنوان واحد برنامه ریزی تهیه شد. نتیجه مطالعه حاکی از آن است که در منطقه مورد مطالعه زون های امن 27.45 درصد، حفاظتی 51.95 درصد، تفرج گسترده 14.21 درصد، تفرج متمرکز 0.831 درصد، تاریخی- فرهنگی 1.83 درصد، زون بازسازی 3 درصد، زون استفاده ویژه 0.024 درصد و زون سپر 1.12 درصد از منطقه را به خود اختصاص داده اند.

در این تحقیق آثار سدسازی بر تغییرات کاربری اراضی و سطح آب دریاچه ارومیه در یک دوره 40 ساله بررسی شد. بدین منظور، داده های رقومی از ماهواره لندست با سنجنده های MSS، TM و OLI برای سال های 1354، 1368، 1385 و 1393 تهیه شد و در مجموع 38 تصویر ماهواره ای برای تجزیه و تحلیل و طبقه بندی به کار برده شد. طبقات مورد نظر که شامل کشاورزی آبی، آب، مرتع، انسان ساخت، نمک زار و بدون پوشش گیاهی بودند با توجه به هدف مطالعه جدا شدند. ارزیابی آشکارسازی تغییرات نشان داد به طورکلی در طی این مدت طبقات آب و مرتع با کاهش سطح روبه رو شده است و طبقه های کشاورزی آبی، نمک زار، بدون پوشش گیاهی و انسان ساخت افزایش مساحت را داشته اند. در این بین طبقه آب بیشترین کاهش مساحت را داشته و از طرف دیگر این طبقه کشاورزی آبی بوده که بالاترین نرخ تغییرات افزایشی در آن انجام شده است. نتایج ارزیابی آثار به روش رهیافت تجزیه و تحلیل سیستمی با در نظر گرفتن پارامترهایی از جمله سطح کشت، رشد جمعیت، میزان بارندگی، دبی ورودی، سطح تراز آب دریاچه نشان داد که در بازه اول آثار سدسازی پایین بوده و این عوامل طبیعی بوده اند که آثار زیادی بر تغییرات آب دریاچه داشته اند و اما در بازه دوم و به خصوص بازه سوم شدت آثار احداث سدها بر تغییرات کاربری اراضی منطقه و سطح آب دریاچه بیشتر نمود پیدا کرده است.

امروزه محیط زیست یک پدیده فرهنگی و اجتماعی است که از ابعاد گوناگون قابل بررسی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل فرهنگی- اجتماعی موثر بر رفتار شهروندان در حفظ محیط زیست بروجن انجام گرفته است. مبانی نظری پژوهش نظریه های ساختارگرایی، همبستگی اجتماعی و کنش است. روش تحقیق در این پژوهش کمی و از نوع پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری مورد پژوهش شامل 40076 ساکنان شهر بروجن بوده و نمونه آماری این تحقیق 381 نفرند که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل داده ها در سطح آمار توصیفی در قالب جدول های توزیع فراوانی و در سطح آمار استنباطی با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس و آزمون t و تحلیل مسیر انجام گرفته است. در این پژوهش نتایج نشان می دهد که متغیرهای ارزش های سنتی، ارزش های دینی، اخلاق اجتماعی، مسوولیت پذیری، پیروی شهروندان از الگوهای ارایه شده، استفاده از رسانه های گروهی با سطح معنی داری صفر در آزمون معنی داری همبستگی پیرسون و درآمد با سطح معنی داری 0.017، سن و شغل شهروندان با سطح معنی داری صفر در آزمون تحلیل واریانس (F) بر رفتار شهروندان در حفظ محیط زیست تاثیر داشته است. اما متغیر تحصیلات با سطح معنی داری 0.075 در آزمون تحلیل واریانس (F) و جنسیت با سطح معنی داری 0.180 در آزمون T بر رفتار شهروندان در حفظ محیط زیست تاثیری ندارد، به طورکلی 0.61 تغییرات بر رفتار شهروندان در حفظ محیط زیست (متغیر وابسته) به وسیله متغیرهای مستقل تبیین می شود. در مجموع عوامل فرهنگی- اجتماعی عامل تعیین کننده رفتارهای افراد در یک جامعه هستند و سرچشمه رفتار محیط زیستی همه افراد از این عوامل می باشد.

در این مطالعه تلاش شده است تا با استفاده از تابع تولید غیرمستقیم و داده های مقطعی سال 93-1392 مربوط به 201 تولیدکننده گندم آبی در شهرستان فسا، اثر افزایش قیمت حامل های انرژی بر هزینه خسارت انتشار آلودگی تعیین شود. با توجه به مصرف بالای حامل های انرژی (گازوئیل و برق) در فرآیند تولید گندم انتظار می رود با افزایش قیمت این حامل ها مطابق قانون هدفمندی یارانه ها، هزینه تولید گندم افزایش و با کاهش تولید گندم مقدار و هزینه خسارت انتشار آلاینده های محیط زیستی کاهش یابد. نتایج نشان داد با افزایش 50 درصدی قیمت گازوئیل و برق مقدار تولید گندم به ترتیب 2.22 و 11.75 درصد کاهش می یابد و در نتیجه هزینه خسارت آلاینده مهم اکسید دی نیتروژن به ترتیب 232 و 1223 هزار ریال در هر هکتار کاهش می یابد. بنابراین افزایش قیمت حامل های انرژی می تواند در کنترل هزینه خسارت انتشار آلودگی محیط زیست نقش موثری داشته باشد. اما از آنجایی که با افزایش قیمت حامل های انرژی تولید گندم به مقدار قابل توجهی کاهش می یابد. بنابراین، با توجه به استراتژیک بودن این محصول پیشنهاد می شود در اعمال این سیاست احتیاط شود. همچنین به نظر می رسد با استفاده از تکنولوژی مناسب در تولید گندم و افزایش بهره وری همه عوامل تولید، می توان با کاهش کمتری در تولید گندم هزینه خسارت انتشار آلاینده های محیط زیستی را کاهش داد.

امروزه موضوع حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از تخریب آن به عنوان یکی از مهم ترین چالش های فراروی جامعه جهانی مطرح شده است. پژوهش حاضر در تلاش برای شناسایی عوامل موثر بر این پدیده، با رویکرد اقتصاد سیاسی به بررسی تاثیر فساد و بی ثباتی سیاسی بر شاخص عملکرد محیط زیست در کشورهای منتخب خاورمیانه، شامل ایران، طی سال های 2002 الی 2012 با استفاده از داده های تابلویی می پردازد.در الگوی این پژوهش، برای نشان دادن کیفیت محیط زیست از شاخص عملکرد محیط زیست و برای متغیر های فساد و بی ثبات سیاسی از شاخص کنترل فساد و ثبات سیاسی استفاده شده است. انتخاب شاخص عملکرد محیط زیست به عنوان شاخصی ترکیبی از کیفیت محیط زیست و توسعه پایدار از این مزیت برخوردار است که صرفا بر شاخص های آلودگی محیط زیست تمرکز ندارد. بدین ترتیب نتایج به دست آمده نشان می دهد که ثبات سیاسی و کنترل فساد تاثیر مثبت و معناداری بر عملکرد محیط زیست کشورهای منتخب خاورمیانه داشته است. این یافته ها اهمیت تمرکز بر سیاست های اصلاحات نهادی در این کشورها، با تاکید بر تغییراتی که منجر به ارتقای ثبات سیاسی و مقابله موثر با فساد شود را گوشزد می کند.

در این تحقیق، تغییرات جامعه پرندگان جنگلی و متغیرهای محیط زیستی در دو عرصه جنگلی سوخته و نسوخته در جنگل فاضل آباد گرگان در سال 1390 مورد بررسی قرار گرفت.پرندگان و متغیرهای محیط زیستی با روش نمونه برداری مسافتی مورد بررسی قرار گرفتند.در هر یک از 80 نقطه نمونه برداری (40 نقطه نمونه برداری در عرصه جنگلی سوخته و 40 نقطه نمونه برداری در عرصه جنگلی نسوخته) پرندگان در فاصله شعاعی 25 متری و متغیرهای زیستگاهی در فاصله شعاعی 5 متری از هر یک از نقاط نمونه برداری شدند. در فصل تولیدمثلی که مقارن با اولین بهار پس از وقوع آتش سوزی بود، تنوع و تراکم کل پرندگان در عرصه جنگلی سوخته بیشتر از عرصه جنگلی نسوخته بود. گونه های چرخ ریسک بزرگ (10.18±1.56)، چرخ ریسک پس سر سفید (3.50±0.51)، ، سهره جنگلی (15.46±4.57) و توکای سیاه (3.57±0.08) که در گروه پرندگان دانه خوار درخت زی قرار دارند، دارای تراکم بیشتر در عرصه جنگلی سوخته بودند در حالی که گونه های کمرکلی جنگلی (11.53±2.15)، دارکوب خال دار بزرگ (1.27±0.03) و مگس گیر سینه سرخ (1.91±0.03) که متعلق به گروه پرندگان آشیان حفره ای هستند، دارای تراکم بیشتر در عرصه جنگلی نسوخته بودند. نوع رفتار تغذیه ای و آشیانه سازی پرندگان بر واکنش آن ها در برابر آتش سوزی موثر بود.پرندگان آشیان حفره ای در برابر آشفتگی و تغییر زیستگاه آسیب پذیرتر بودند. هم چنین، نتایج نشان دهنده اهمیت زمان سپری شده از وقوع آتش سوزی بود. عوامل بروز آتش سوزی جنگلی باید شناسایی شود و از طریق روش های مدیریتی صحیح، تحت کنترل قرار گیرد.

این مطالعه با هدف ارزیابی مطلوبیت زیستگاه و عوامل موثر بر پراکنش پلنگ ایرانی با استفاده از روش آنتروپی بیشینه در استان گلستان انجام گرفت. مدل سازی آنتروپی بیشینه به دلیل کارکرد بهتر آن در گستره های زیستگاهی با وسعت کلان در تحقیق حاضر استفاده شد. به منظور رسیدن به این هدف 193 نقطه حضور پلنگ در مناطق مختلف استان گلستان جمع آوری شد و از 11 متغیر محیط زیستی در مدل سازی زیستگاه استفاده شد. تعیین میزان همبستگی متغیرها با استفاده از ماژول PCA در نرم افزار IDRISI Selva نشان داد هیچ گونه همبستگی بالای 0.9 بین متغیرها وجود ندارد. زبری سطح با میزان مشارکت 33.2 درصد و اهمیت 4.8 درصد مهم ترین عامل در تعیین مطلوبیت زیستگاه پلنگ بود. فاصله از طعمه ها با میزان مشارکت 28.7 درصد و اهمیت 60.2 درصد، ارتفاع با میزان مشارکت 4.4 درصد و اهمیت 3.5 درصد، شیب با میزان مشارکت 3.8 درصد و اهمیت 1.6 درصد و پوشش گیاهی با میزان مشارکت 6.5 درصد و اهمیت 0.8 درصد، دیگر متغیرهای تاثیرگذار در پراکنش پلنگ بودند. نتایج نشان داد زیستگاه مطلوب پلنگ در استان گلستان در ارتفاع 2100 متری از سطح دریا و شیب حدود 20 تا 40 درصد قرار دارد. همچنین نتایج گویای این است که مدل با میزان AUC برابر 0.972 قابلیت پیش بینی عالی دارد.

پهنه بندی کیفیت آب زیرزمینی یک دشت از مهم ترین مراحل در مدیریت کیفیت منابع آب زیرزمینی به شمار می آید. در این تحقیق، با بهره گرفتن از روش های زمین آمار، خصوصیات شیمیایی آب های زیرزمینی شهرهای ایلام مورد بررسی قرار گرفته است. آب حاصل از 78 چاه، در یک بازه زمانی 13 ساله سال های 1379 تا 1392 برداشت و از لحاظ سدیم، کلر، هدایت الکتریکی، سولفات، TDS، SAR و TH آنالیز شیمیایی شد. نیم تغییرنمای تجربی هر یک از پارامترها با استفاده از نرم افزار GS+ محاسبه و مدل های مختلف برازش داده شد. نتایج نشان داد که داده های کیفی آب زیرزمینی در این منطقه دارای همبستگی قوی می باشد و ساختار مکانی آنها از مدل گوسین و کروی تبعیت می کند. سپس به کمک نرم افزار GIS درونیابی به روش کریجینگ صورت گرفت. در نهایت با استفاده از منطق فازی، طبقه بندی ویلکاکس و شولر و مدل تصمیم گیری چند معیاره FAHP باکلی نقشه پهنه بندی منطقه مورد مطالعه برای مصارف شرب و کشاورزی تهیه شد. نقشه پهنه بندی آب های زیرزمینی منطقه نشان می دهد، بر اساس روش شولر، 21 درصد از مساحت منطقه آب با کیفیت خوب، 36 درصد با کیفیت متوسط و 43 درصد از منطقه دارای آب با کیفیت نامناسب از لحاظ شرب هستند و بر اساس روش ویلکاکس 15 درصد از مساحت منطقه آب با کیفیت خوب، 8 درصد با کیفیت متوسط و 77 درصد از منطقه دارای آب با کیفیت نامناسب برای کشاورزی می باشند.پس می توان گفت که کیفیت آب منطقه مورد مطالعه برای شرب در حد متوسط و برای کشاورزی نامطلوب است.

کربن مهم ترین عنصر گازهای گلخانه ای محسوب می شود که در دهه های اخیر افزایش مقدار آن در اتمسفر سبب گرم شدن هوای کره زمین شده است. فرآیند ترسیب کربن در زی توده گیاهی و خاک هایی که تحت تاثیر این زیتوده هستند، ساده ترین و ارزان ترین راه کار ممکن برای کاهش سطح این گاز اتمسفری است. بنابراین، در این مقاله سعی شده است تا توان ترسیب کربن گونه های Helichrisum aucheri و globiferum Helichrisum که در اکوسیستم های طبیعی استان آذربایجان غربی حضور گسترده ای دارند، بررسی شود. بدین منظور 30 پایه گیاهی از دو گونه مذکور انتخاب و اندام های هوایی و زیرزمینی آن ها از هم جدا و به آزمایشگاه منتقل شدند (در مجموع 120 نمونه گیاهی). ضریب تبدیل ترسیب کربن هر اندام گیاهی به صورت جداگانه توسط روش احتراق تعیین شد. همچنین 12 نمونه خاک به طور تصادفی از پای گونه های مورد مطالعه برداشت (در مجموع 24 نمونه خاک) و میزان ترسیب کربن آن در آزمایشگاه اندازه گیری شد. نتایج آماری این بررسی نشان داد که میزان ترسیب کربن در دو گونه مورد مطالعه با هم اختلاف معنی داری در سطح یک درصد داشتند. بیشترین میزان ترسیب کربن مربوط به اندام هوایی گونه Helichrisum globiferum بود. همچنین خاک توان ترسیب بالاتری از اندام های گیاهی نشان داد.

در این مقاله تاثیر شدت چرای دام بر تنوع گونه های گیاهی و فرم های رویشی در مراتع حوزه آبخیز توف سفید واقع در 85 کیلومتری شمال غرب شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری مورد مطالعه قرار گرفته تا از این طریق بتوان مدیریت مناسبی بر آن حوزه اعمال کرد.بدین منظور، سه محدوده با مدیریت چرایی متفاوت (قرق، چرای سبک تا متوسط و چرای سنگین) در نظر گرفته شده و در هر محدوده، نمونه برداری از پوشش گیاهی درون پلات های4 متر مربعی در امتداد سه ترانسکت 300 متری به روش تصادفی- سیستماتیک انجام پذیرفت. شاخص های تنوع شانون و سیمپسون و غنای گونه ای (میانگین تعداد گونه در پلات) در هر مدیریت چرایی محاسبه شده و با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه مقایسه شدند. انواع فرم های رویشی (بوته ای، گندمی و پهن برگ علفی) نیز در هر تیمار چرایی از طریق تجزیه واریانس مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ارزش عددی برای شاخص های تنوع و غنای گونه ای در محدوده قرق (غنای گونه ای: 14.4، شاخص شانون: 2.244 و شاخص سیمپسون: 0.865) بیشتر از چرای سبک (غنای گونه ای: 9.09، شاخص شانون: 1.377 و شاخص سیمپسون: 0.617) و چرای سنگین (غنای گونه ای: 10.10، شاخص شانون: 1.536 و شاخص سیمپسون: 0.652) است. همچنین از نظر فرم رویشی در بین مناطق با مدیریت های چرای متفاوت، اختلاف معنی داری وجود دارد که این اختلاف در مورد گندمیان در مقایسه با سایر فرم های رویشی کمتر است. با توجه به این که کلید پایداری اکوسیستم ها تنوع گونه ای است، می توان انتظار داشت که کاهش تنوع گونه ای سبب کاهش پایداری اکوسیستم شود.

تعیین گونه های شاخص گیاهی علاوه بر پیش بینی خصوصیات اکولوژیک اکوسیستم ها به ویژه مراتع خشک و نیمه خشک، راهکاری مناسب برای اصلاح و احیا مراتع نیمه استپی از طریق معرفی گونه ها با ویژگی های مرتبط با هر شیوه مختلف بهره برداری، به شمار می آید. به همین منظور این مطالعه در چهار شیوه مختلف بهره برداری شامل قرق، مرتعی، دیمزار رها شده و دیمزار در مراتع قشلاقی ماهور ممسنی در استان فارس انجام شد. پوشش گیاهی و خاک در امتداد ترانسکت و در پلات های یک متر مربعی نمونه گیری شدند. نمونه گیری بانک بذر خاک از دو عمق صفر تا 5 و 5 تا 10 سانتی متری خاک انجام شد. ترکیب و مقدار بانک بذر به روش جوانه زنی در گلخانه تعیین شد. برای تعیین گونه های شاخص و بررسی تغییر در خصوصیات پوشش گیاهی و بانک بذر خاک از آنالیز گونه های شاخص (ISA) استفاده شد. نتایج آنالیز گونه های شاخص نشان داد که 24 و 3 گونه گیاهی به ترتیب در پوشش گیاهی و بانک بذر خاک منطقه قرق دیده شدند که در منطقه مرتعی این تعداد 4 و 3 گونه، در دیمزار رها شده 11 و 2 گونه و در دیمزار 13 و 3 گونه به عنوان گونه شاخص وجود داشتند. با توجه به تغییر ترکیب پوشش گیاهی و بانک بذر خاک در اثر چرای دام و تغییر کاربری اراضی، اصلاح روش های بهره برداری و مدیریت مراتع منطقه به منظور احیاء پوشش گیاهی توصیه می شود.

هدف از انجام این تحقیق بررسی ارتباط بین انتشار سرانه گاز دی اکسیدکربن به عنوان شاخصی از آلودگی محیط زیستی با نسبت ارزش افزوده بخش کشاورزی به صنعت، نسبت ارزش افزوده بخش خدمات به صنعت، تراکم جمعیت شهری و مصرف انرژی در ایران با تاکید بر آثار بیانیه 21 ریو طی دوره 1393-1357 است. بدین منظور با استفاده از مدل خود توضیح با وقفه های توزیعی (ARDL) روابط کوتاه مدت و بلند مدت بین متغیرهای مدل برآورد شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان داد که با افزایش یک واحد مصرف انرژی هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت، انتشار گاز دی اکسید کربن 0.002 واحد افزایش می یابد. بنابراین، پیشنهاد می شود که حمایت از توسعه استفاده از انرژی های تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشیدی، باد و آب در راستای بهبود کیفیت هوا و شاخص های محیط زیست مورد توجه قرار گیرد. همچنین با توجه به معنی دار شدن متغیر مجازی کنفرانس ریو و علامت مثبت این متغیر در الگوی بلند مدت نتیجه می شود ایران بعد از برگزاری این کنفرانس در راستای حفظ محیط زیست گام برداشته است. برآورد ضریب تصحیح خطا نیز نشان می دهد که در صورت بروز شوک های ناگهانی به انتشار دی اکسیدکربن، مدت زمان لازم برای تعدیل کل آثار شوک حدود 1.3 دوره خواهد بود.

در این مطالعه خاک های سرپنتینی در منطقه افیولیتی رباط سفید واقع در 60 کیلومتری جنوب مشهد از نظر آلودگی فلزات سنگین مورد ارزیابی قرار گرفتند. پارامترهای مهم فیزیکو شیمیایی از قبیل بافت خاک، EC، pH، درصد ماده آلی و کربنات کلسیم معادل خاک تعیین شدند. غلظت کل عناصر Cr Zn، Ni، Co، Mn، و همچنین غلظت این عناصر در فازهای مختلف خاک از طریق استخراج ترتیبی (روش تسیر) و با استفاده از روش جذب اتمی (AAS) اندازه گیری شد. خاک های منطقه سبک (لوم ماسه ای، لوم سیلتی و لوم) و قلیایی ضعیف ارزیابی شدند. غلظت این عناصر در خاک های منطقه بالاتر از مقادیر ارایه شده توسط EPA برای خاک های طبیعی است. ارزیابی آلودگی خاک با شاخص زمین انباشت (Igeo) و فاکتور غنی شدگی (EF)، نشان دهنده رده های متفاوتی از آلودگی و غنی شدگی در خاک های منطقه است. شاخص ارزیابی پتانسیل بوم شناختی (RI) نیز در مقایسه با ماده مرجع خاک های طبیعی درجه خطر بوم شناختیبالا را نشان داد. همچنین شاخص بار آلودگی (LPI) بالاتر از یک به دست آمد و خاک ها آلوده ارزیابی شدند. همبستگی بالا و معنی دار عناصر Cr، Ni و Co با مقادیر ماسه در خاک حاکی از آن است که این عناصر در کانی های سنگین مانند کرومیت در حد اندازه ماسه حضور دارند. با توجه به فاکتور تحرک (Mf) و مقادیر کد ارزیابی خطر (RAC)، عناصر Ni، Co و Mn در رده خطر کم تا متوسط قرار دارند. از بین عناصر مطالعه شده فقط Mn و Ni پتانسیل آلایندگی محیط زیستی در منطقه دارند.

تخریب محیط زیست، از بین رفتن روزافزون منابع طبیعی و روند فزآینده آلودگی های گوناگون محیطی حاکی از وضعیت بحرانی محیط زیست جهان است. آنچه که آتش این بحران را شعله ور می کند، عدم آگاهی نوع بشر نسبت به اهمیت محیط زیست است. کودکان و نوجوانان، سرمایه های اصلی یک جامعه اند. میزان توجه مسوولین جامعه در ارتقا سطح دانش و نگرش محیط زیستی این گروه می تواند مبنای تخمین پیشرفت و توسعه محیط زیستی آتی جامعه در زمینه های گوناگون باشد. این پژوهش با رویکرد تعیین پارامترهای فردی و اقتصادی- اجتماعی موثر بر نگرش و دانش محیط زیستی دانش آموزان شهری و روستایی پایه ششم، هفتم و هشتم انجام شد.جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان این گروه سنی در دو ناحیه آموزش و پرورش شهر قزوین و روستاهای تحت پوشش این دو ناحیه بود. با استفاده از روش تصادفی طبقه بندی شده و به کمک پرسشنامه 721 دانش آموز مورد آزمون قرار گرفتند. داده های جمع آوری شده، توسط نرم افزار SPSS و با آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه و نیز آزمون t مورد تجزیه و تحلیل واقع شده و نتایج حاصل از آن بیانگر وجود تفاوتی معنادار بین سطح دانش محیط زیستی دانش آموزان شهری و روستایی و عدم وجود تفاوتی معنادار بین نگرش محیط زیستی دانش آموزان دو جامعه خرد آماری بود. از بین 16 پارامتر مختلف فردی و اقتصادی- اجتماعی مورد آزمون، دو فاکتور جنسیت و نوع مدرسه دانش آموزان در هر دو جامعه شهری و روستایی بر نگرش و دانش محیط زیستی دانش آموزان موثر بوده و تاثیر سایر پارامترها در دو جامعه شهری و روستایی متفاوت و برخی از پارامترها نیز فاقد اثر بودند. نتایج می تواند در تصمیم گیری های آتی جهت ارتقا میزان سطح دانش و نگرش محیط زیستی دانش آموزان بکار گرفته شود.

ترسیب کربن در خاک و زی توده گیاهی به عنوان ساده ترین گزینه و از نظر اقتصادی عملی ترین راهکار ممکن برای کاهش دی اکسیدکربن اتمسفری مطرح شده است به طوری که حتی اصلاح اراضی مخروبه مرتعی از اهمیت زیادی در ترسیب کربن برخوردار است. در این مطالعه ارزش اقتصادی کارکرد تنظیم گاز شامل کارکرد تثبیت دی اکسید کربن و عرضه اکسیژن توسط اکوسیستم مرتعی پارک ملی بمو برآورد شده است. برای تعیین کمی دی اکسید کربن جذب شده از روش عامل بسط بیوماس و در نهایت رابطه فتوسنتز و تعیین ارزش آن از روش هزینه جایگزین استفاده شده است. بر اساس نتایج مطالعه، میزان گاز CO2 جذب شده توسط پوشش گیاهی و خاک در هر هکتار از پارک ملی بمو به ترتیب 10.9 و 140 تن و در کل مساحت پارک به ترتیب برابر 464360 و 5284185 تن بوده است. با لحاظ هزینه 75.34 دلاری هر تن تثبیت گاز CO2 در پروژه CCS به عنوان روش جانشین کارکرد تنظیم گاز، ارزش اقتصادی این کارکرد، 373 میلیون ریال در هر هکتار و نیز 14176.266 میلیارد ریال در کل مساحت 38000 هکتاری از پارک در سال 1391 برآورد شده است. پیشنهاد می شود تا با برقراری مکانیسم های نظارت محلی در جوامع محلی حاشیه پارک ملی بمو و افزایش مسوولیت پذیری مسوولین محلی پارک ملی بمو برای برنامه ریزی منطقه و کاربرد مواردی که برای حفاظت بیشتر طبیعت مناسب تر است، در جهت حفظ و گسترش کارکردهای اکوسیستمی فعلی پارک و نیز ارزش اقتصادی آن تلاش شود.

خدمات اکوسیستم منافعی هستند که افراد به شکل مستقیم یا غیرمستقیم از اکوسیستم به دست می آورند. با هدف بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر عرضه خدمات اکوسیستم، مدل ذخیره و ترسیب کربن از بسته نرم افزاری InVEST نسخه 3.0.0 استفاده شد. این پژوهش در بخش شرقی حوزه آبخیز گرگان رود استان گلستان در سه دوره زمانی 1984، 2010 و 2036 اجرا شد. برای پیش بینی تغییرات آتی کاربری اراضی از تحلیل زنجیره مارکوف و شبکه خودکار استفاده شد. میزان کربن موجود در چهار منبع ذخیره کربن شامل بیوماس روزمینی، بیوماس زیرزمینی، خاک و لاشبرگ به تفکیک کاربری اراضی از گزارش های IPCC استخراج شد. بررسی روند تغییر کاربری اراضی نشان داد که در سال 1984 پوشش جنگلی بیش از 50 درصد منطقه را به خود اختصاص داده است در حالی که با گذشت زمان به تدریج از وسعت آنها کاسته شده و تا سال 2036 مساحت پوشش جنگلی به کمتر 20 درصد کل منطقه خواهد رسید. نتایج نشان داد که روند تغییر کاربری با کاهش ذخیره کربن همراه بوده است. به این ترتیب در بازه زمانی 1984 تا 2010، در 815.2 کیلومتر مربع از منطقه مورد بررسی ترسیب منفی مشاهده شد که با ادامه روند جنگل زدایی تا سال 2036، 401.9 کیلومتر مربع بر این مساحت افزوده خواهد شد. ادغام مفهوم خدمات اکوسیستم در مباحث برنامه ریزی مکانی سرزمین و مدیریت کاربری اراضی نیازمند تهیه نقشه های مکانی خدمات اکوسیستم در مقیاس منطقه ای است که در پژوهش حاضر سعی شد به این موضوع پرداخته شود.

مکانیابی مناسب برای دفن زباله، یکی از مسایل مهم برای فعالیت های مرتبط با مدیریت پسماند در کشورهای در حال توسعه می باشد. محل نامناسب برای دفن پسماند آثار منفی محیط زیستی، اقتصادی و اکولوژیکی را به دنبال خواهد داشت. شهر سنندج با 370 هزار نفر جمعیت با تولید 330 تن پسماند زاید جامد در روز مواجه است. محل دفن زباله کنونی شهر سنندج، علاوه بر ایجاد مشکلات محیط زیستی، ظرفیت خود را نیز از دست داده است. بنابراین، در این مطالعه سعی شده است تا با تلفیق سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روش های تصمیم گیری چند معیاره (MCDA) محل های مناسب دفن پسماند جامد برای شهر سنندج پیش بینی شود. برای این منظور 9لایه اطلاعاتی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روش وزن‎ دهی سلسله مراتبی معکوس (IHWP) وزن دهی شدند. نقشه های نهایی مطلوبیت برای محل دفن در هر دو روش، با استفاده از توابع پوشش و هفت معیار محدودیت (برای تولید نقشه محدودیت) به دست آمد. یافته های حاصل از این تحقیق نشان داد که روش IHWP دقت تصمیم نهایی برای شناسایی بهترین مناطق جهت دفن پسماند را افزایش داده و نتایج بهتری را در مقایسه با روش AHP ارایه می دهد. در نهایت منطقه ای به وسعت 87 هکتار واقع در 5 کیلومتری شمال غربی شهر سنندج به عنوان اولویت اول برای استقرار محل دفن زباله شناسایی شد.