دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات)
سال:1389 | دوره:3 | شماره:9 |تعداد مقالات:8

تهیه و تنظیم کتاب های غیردرسی در سازمان نهضت سوادآموزی و به ویژه برای سوادآموزان زن یکی از تدابیری است که برای تداوم آموزش برای فراگیران اندیشیده شده است. بر این اساس ضرورت دارد که این کتاب ها متناسب با ویژگی های نوسوادان و فضای فرهنگی غالب طراحی گردد.هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی کتابهای غیر درسی از دیدگاه نوسوادان زن است.روش پژوهش: به منظور دست یابی به هدف مذکور 120 نفر از نوسوادان از 4 منطقه شهر تهران (شمال، جنوب، شرق و غرب) به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار محقق ساخته که در بر گیرنده 5 مقوله وضعیت شکلی، محتوایی و اجرایی کتابها و تاثیر آنها بر اطلاعات عمومی و اجتماعی و وضعیت خواندن و نوشتن بود با کمک آموزشیار توسط نوسوادان تکمیل گردید.یافته ها: نتایج که با استفاده از ضریب خی دو و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شده بودند نشان داد که فراگیران، کتابهای غیردرسی را از منظر 5 مقوله فوق الذکر مطلوب می دانند. ضمنا رابطه بین سن با نگرش به اثربخشی کتابهای غیر درسی (0.29) و رابطه پایه تحصیلی با نگرش به اثربخشی کتابهای غیر درسی (0.35) مثبت و معنی دار بود.نتیجه گیری: توجه به کتاب های غیر درسی می تواند ضمانت بخش تداوم یادگیری در زنان نوسواد باشد.

هدف: از جمله روش های علمی که می توان به بررسی مآخذ منابع گوناگون پرداخت و از راه شمارش تعداد استفاده از آن منبع به پر مراجعه ترین منابع دست یافت، روش تحلیل استنادی است زیرا در آن نوعی رابطه محتوایی بین سند و متن وجود دارد از سوی دیگر پایان نامه ها هم منابعی هستند که در نتیجه همکاری بین دانشجویان و اساتید و با پشتیبانی موسسات آموزش عالی پدید می آیند. لذا تحلیل استنادی پایان نامه ها می تواند در یافتن اهدافی از جمله تعیین میانگین میزان استنادها، تعییین پربسامدترین منابع، توزیع فراوانی استناد به زبان های مختلف، میزان روزآمدی منابع، میزان اثرگذاری منابع، تعیین مجلات هسته و ... موثر واقع شود. همچنین اهدافی از جمله شناسایی نیازهای اطلاعاتی دانشجویان و اساتید، آگاهی مدیران و مسئوولان کتابخانه ها جهت تهیه منابع اطلاعاتی بهینه و به کارگیری اصولی بودجه در راستای تهیه مجموعه ای غنی را در بر گیرد.روش پژوهش: در این پژوهش با استفاده از فن تحلیل استنادی به بررسی الگوهای استنادی فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی همدان در فاصله سالهای 1379-1386 پرداخته شده است و جامعه آماری شامل 302 عنوان پایان نامه با 8672 استناد است.یافته ها: نشان می دهد که کتب فارسی با 47.1% بالاترین استناد و نشریات لاتین با 3.7% کمترین استناد را داشته اند و متوسط میزان استناد برای هر پایان نامه 28.7 استناد است. توزیع زبانی بالا بودن میزان استناد به زبان فارسی را با 87.2% نشان می دهد. نیم عمر منابع به کتب لاتین با 11.62 سال و پایان نامه ها با 3.87 سال  بیشترین و کمترین میانگین را نشان می دهد. همچنین پوشش زمانی منابع مربوط به سال های 1371-1380 با 62.61% از کل استنادها می باشد و کتب فارسی با 5.95% و نشریات لاتین با 0.66% به ترتیب بیشترین و کمترین میزان اثرگذاری را دارند. میزان استناد به منابع روزآمد در سال 1380، 2.5 منبع و در سال 1384، 0.92 منبع می باشد .نتیجه گیری: مجلات از قانون برادفورد تبعیت می کنند و مجلات هسته فارسی شامل نشریه معماری و شهرسازی و نشریه معمار و مجلات لاتین شامل Review و A+U است و نیز پربسامدترین کتاب فارسی، اقلیم و معماری و کتاب لاتین Types for building Saver Time می باشد و همچنین از بین کل استنادات صورت گرفته، 55.4% به کتب فارسی و لاتین و24.1 % به نشریات و87.2 % به منابع فارسی و 12.8% به منابع لاتین و 84.5% به منابع چاپی و 15.5% به منابع غیر چاپی تعلق گرفته است که فرضیات آزمون را مورد پذیرش قرار می دهد.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین کیفیت خدمات کتابخانه مرکزی سازمان مدیریت صنعتی از دیدگاه گروه های مختلف کاربران کتابخانه است.روش پژوهش: پیمایشی توصیفی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه لیب کوال است. جامعه پژوهش شامل 912 نفر اعضای کتابخانه می باشد که از بین این افراد بعد از شناسایی دقیق گروه های کاربری، تعداد 274 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند.یافته های پژوهش: نشان داد خدمات کتابخانه مرکزی سازمان مدیریت صنعتی در سه مولفه «منابع الکترونیکی مورد نیاز من»، «دسترس پذیر کردن منابع الکترونیکی در منزل و یا محل کار من» و «فضای عمومی برای یادگیری و مطالعه گروهی» دارای بیشترین شکاف منفی است. خدمات در بعد کنترل اطلاعات، نسبت به ابعاد دیگر فاصله بیشتری با انتظارهای استفاده کنندگان دارد.نتیجه گیری: در میان گروه های کاربران کتابخانه بیشترین شکاف ها کفایت منفی به ترتیب مربوط به اعضای برون سازمانی با 9 شکاف منفی، اعضای هیات علمی با 4 شکاف منفی و دانشجویان کارشناسی ارشد، کارشناسان و دانشجویان دکترا با 3 شکاف منفی و بالاخره مدیران با یک شکاف منفی است. بر اساس یافته های پژوهش، پیشنهادهایی برای ارتقای کیفیت خدمات کتابخانه ارایه شده است.

هدف: هدف از این پژوهش تعیین وضعیت کمی تولیدات علمی اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در طول سالهای 1382 لغایت 1386 است. جامعه مورد پژوهش کلیه اعضای هیات علمی تمام وقت این دانشگاه می باشند.روش پژوهش: روش استفاده شده در این تحقیق، پیمایشی بوده و داده های مورد نیاز از طریق پایگاه ملی اعضای هیات علمی (OFIS)، وب سایت دانشگاه و آمارهای مندرج در نشریه سالیانه «پژوهشنامه» بدست آمده است.یافته ها: نشان می دهد که از مجموع کل تولیدات علمی 5 ساله واحد کرج که شامل 2758 مدرک می باشد، بیشترین میزان به مقالات ارائه شده در همایش ها و کمترین میزان به کارگاه آموزشی اختصاص دارد. از بین سالهای مورد پژوهش، سال 84 بیشترین میزان تولید و سال 82 کمترین میزان را دارا می باشد.نتیجه گیری: همچنین نتایج این بررسی، حاکی از آن است که از بین تمامی دانشکده ها، دانشکده علوم پایه و کشاورزی بیشترین تعداد مدرک تولید شده و دانشکده روانشناسی کمترین میزان را دارا می باشند.

هدف: انجام فعالیت های پژوهشی، علمی و تحقیقاتی یکی از عناصر مهم ارزیابی هر مرکز تحقیقاتی و پژوهشی است و یکی از ارکان مهم مربوط به ارتقاء کمیت و کیفیت تولیدات علمی هر مرکز، به عملکرد کتابخانه تخصصی آن در تامین نیازهای اطلاعاتی و پشتیبانی از فعالیت های علمی مرکز بستگی دارد (رفیعی پور، 1383). کتابخانه ها همواره باید تلاش کنند با رعایت استانداردهای ملی و بین المللی، عملکرد خود را به بهترین نحو به انجام رسانده و خدمات مطلوبی ارائه دهند. از این رو، برای تعیین کمیت و کیفیت خدمات و توانمندی های آنها لازم است عواملی از قبیل مجموعه، نیروی انسانی و ... با معیارها و استانداردهایی سنجیده شوند. لذا، هدف از این پژوهش مقایسه کتابخانه های پارک های علم و فناوری کشور با استانداردهای کتابخانه های تخصصی ایران است. روش بررسی: در این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی - تطبیقی، به مقایسه کتابخانه های پارک های علم و فناوری کشور با استانداردهای کتابخانه های تخصصی ایران پرداخته شده و داده های بدست آمده از پرسشنامه ها با استفاده از نرم افزار SPSS 16 و تکنیک های آمار توصیفی نظیر توزیع فراوانی، درصد توزیع فراوانی، رسم جداول فراوانی، نمودارهای ستونی و خوشه ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: از میان پارک های مورد بررسی، کتابخانه شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان با میانگین کل 70.66% و کتابخانه پارک استان یزد با میانگین کل 30.41%، به ترتیب بیشترین و کمترین درصد رعایت استانداردها را به خود اختصاص داده اند. همچنین کتابخانه های مورد بررسی، در زمینه اهداف و وظایف 50.85%، سازمان و مدیریت 64.28%، نیروی انسانی 47.14%، مجموعه 59.76%، سازماندهی منابع 50%، خدمات 58.71%، ساختمان و تجهیزات 30.12% و بودجه 32.68% مطابق با استانداردهای کتابخانه های تخصصی ایران هستند. نتیجه گیری: کتابخانه های پارک های علم و فناوری کشور 49.19% مطابق با استانداردهای کتابخانه های تخصصی ایران هستند که نشانگر قرار داشتن آنها در سطح پایینی نسبت به استانداردهاست.

هدف: این پژوهش بمنظور بررسی نیازهای اطلاعاتی دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوعلی سینای همدان با تاکید بر پایگاه های اطلاعاتی الکترونیکی در دسترس در این دانشگاه (شامل کتابخانه دیجیتالی رزنت و پایگاه های دانشیار) انجام شد.روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش توصیفی - پیمایشی انجام گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای بود که پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ بیش از 0.85 محاسبه شد.یافته ها: مهمترین هدف دانشجویان از جستجوی اطلاعات، پیدا کردن پیش زمینه برای انجام کارهای پژوهشی و پروژه های درسی است. از بین پایگاه های الکترونیکی موجود، میزان اهمیت Science Direct/Elsevier برای دانشجویان بیشتر است (89.2%) و پس از آن به ترتیب پایگاه های Springer، ISI، Scopus، Proquest، ACS، Oxford Journals، Emerald، ASME، Ebsco، ASCE، IOP و AMS رتبه های دوم تا سیزدهم را به خود اختصاص داده اند.نتیجه گیری: عوامل اصلی عدم دسترسی آسان به اطلاعات مورد نیاز از دیگاه دانشجویان عبارتند از: عدم آشنایی کافی با زبان انگلیسی و قطع اشتراک دانشگاه در مورد برخی پایگاه های اطلاعاتی الکترونیکی.

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی تطبیقی و تحلیل استنادی پروانه های ثبت اختراع مخترعان ایرانی و ترکیه ای برای تعیین تاثیر فناورانه اختراع مخترعان ایرانی و ترکیه ای در اداره ثبت اختراع امریکا و اروپا است.روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش تحلیل استنادی انجام شده است، ابتدا در دو پایگاه بین المللی US patent و EPO پروانه های ثبت اختراع مخترعان ایرانی و ترکیه ای بازیابی و سپس به بررسی پروانه مورد نظر پرداخته شد. یافته های این پژوهش پس از جمع آوری، توسط آمار توصیفی و با استفاده از نرم افزار اکسل مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مخترعان ایرانی 63 و مخترعان ترکیه ای 619 پروانه ثبت اختراع در اداره ثبت اختراع امریکا و اروپا از سال 1988 تا 2008 با پسوند IR برای ایران و TR برای ترکیه ثبت کرده اند. که در مجموع 69.5 درصد استناد به منابع پیشین مخترعان ایرانی و87.4  درصد استناد به منابع پیشین مخترعان ترکیه ای به پروانه های ثبت اختراع و 30.5 درصد استناد به منابع پیشین مخترعان ایرانی و 12.60 درصد استناد به منابع پیشین مخترعان ترکیه ای به منابع غیر پروانه ثبت اختراع بوده است. بالاترین میزان استناد دریافتی مخترعان ترکیه ای با 257 استناد در رده موضوعی B (عملیات اجرایی) و بالاترین میزان استناد دریافتی مخترعان ایرانی با 119 استناد در رده موضوعی E (سازه های ثابت) بوده است.نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین پروانه ثبت اختراع با مشارکت مخترعان ایرانی در رده موضوعی C یعنی گروه شیمی و متالوژی با 26.98 درصد و بیشترین اختراع های ثبت شده با مشارکت مخترعان ترکیه ای در رده موضوعی A یعنی کالاهای ضروری با 16.32 درصد است در حالی که پروانه های ثبت اختراع مخترعان ایرانی بیشترین استناد دریافتی را دررده موضوعی E (سازه های ثابت) با 119 استناد و پروانه های ثبت اختراع مخترعان ترکیه ای بیشترین استناد را در رده موضوعی B (عملیات اجرایی) با 257 استناد دریافت کرده اند.

هدف: مهم ترین هدف این پژوهش، ارزیابی تطبیقی تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی در طی دوره ده ساله 1999 تا 2008، در پایگاه WoS، به لحاظ «تنوع مدارک»، «زبان»، «گروه های موضوعی»، «منابع منتشرکننده» و «نشریات تحت پوشش در ISI» است.روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش های اسنادی و تحلیل استنادی به انجام رسیده است. همچنین، به منظور تجزیه و تحلیل وضعیت هر یک از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی، از روش تطبیقی استفاده به عمل آمده است.یافته ها: یافته های این پژوهش حاکی از آن است که بیشترین تعداد تولیدات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، مربوط به دوره پنج ساله 2004 تا 2008 بوده است، به طوری که تولیدات علمی این دوره نسبت به دوره پنج ساله 1999 تا 2003، به میزان 905.34 درصد رشد نشان می دهد. به همین ترتیب، تنوع «انواع مدارک» و «زبان» تولیدات علمی نمایه سازی شده دانشگاه آزاد اسلامی در طی سال های 1999 تا 2008، همواره رو به افزایش بوده است. حوزه های موضوعی «شیمی چند رشته ای و سایر حوزه های شیمی»، «ریاضیات کاربردی»، «داروشناسی و داروسازی»، «علوم و فناوری غذایی»، «دامپزشکی»، «کشاورزی، علوم دامی و لبنی» و «علوم محیطی»، از جمله گروه های موضوعی هستند که بیشترین سهم از تولیدات علمی نمایه سازی شده دانشگاه آزاد اسلامی را در پایگاه WoS به خود اختصاص داده اند. گزارش استنادی نشریات ایرانی در پایگاه JCR نشان می دهد که در طی دوره ده ساله مورد مطالعه، هیچ یک از نشریات دانشگاه آزاد اسلامی در آن پایگاه تحت پوشش قرار نداشتند. با وجود این، نشریه INTERNATIONAL JOURNAL OF ENVIRONMENTAL SCIENCE AND TECHNOLOGY مربوط به «دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران»، تنها نشریه دانشگاه آزاد اسلامی است که در پایگاه WoS تحت پوشش قرار گرفته و انتشار قریب 0.52 درصد از تولیدات علمی نمایه شده دانشگاه آزاد اسلامی در طی دوره ده ساله مورد مطالعه را در آن پایگاه بر عهده داشته است.