علوم دامی ایران
سال:1389 | دوره:41 | شماره:4 |تعداد مقالات:12

این آزمایش جهت بررسی اثر سطوح مختلف ویتامین E و روغن سویا بر عملکرد و سلامت غده پستان در گاوهای هلشتاین طراحی شد. 8 راس گاو هلشتاین در اواسط مرحله شیردهی در یک آزمایش فاکتوریل 2×2 در قالب طرح مربع لاتین ناقص تکرار شده با سه دوره 21 روزه استفاده شد. تیمارها عبارت بودند از: 1) تیمار شاهد (بدون روغن سویا و بدون ویتامین (E، 2) 3 درصد روغن سویا بدون ویتامینE ، 3) بدون روغن سویا- 8000 واحد بین المللی ویتامین E، 4) 3 درصد روغن سویا- 8000 واحد بین المللی ویتامین .E در پایان دوره، نمونه گیری از شیر و خون حیوانات انجام شد. نتایج نشان داد که افزایش ویتامین E خوراک، چربی شیر را افزایش داد. روغن سویا لاکتوز شیر را افزایش و چربی شیر را کاهش داد. روغن سویا و همچنین اثر متقابل روغن سویا و ویتامین E تاثیری بر شمار سلول های بدنی و بار میکروبی شیر نداشتند. حیوانات تغذیه شده با ویتامین E شمار سلول های بدنی و بار میکروبی شیر کمتری نسبت به حیواناتی که با ویتامین E تغذیه نشده بودند داشتند. نتایج این تحقیق نشان داد که مصرف ویتامین E در سطوح بالا شمار سلول های بدنی شیر را کاهش و سلامت غده پستان را در گاوهای شیرده افزایش می دهد.

سه آزمایش به منظور تعیین ترکیب شیمیایی و بررسی اثر رقم و منطقه کشت بر انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری و حقیقی تریتیکاله و اثر دو نوع مکمل آنزیمی بر انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری آن آزمایش انجام شد. در آزمایش اول ترکیب شیمیایی و مقدار انرژی قابل سوخت و ساز حقیقی تصحیح شده برای ازت تریتیکاله با استفاده از خروس های بالغ به روش تغذیه اجباری سیبالد تعیین شد. در آزمایش دوم و سوم مقادیر انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری تصحیح شده برای ازت تریتیکاله با و بدون افزودن مکمل آنزیمی زایلاناز - بتاگلوکاناز و یا فیتاز به روش جمع آوری کل مدفوع با استفاده از جوجه های گوشتی نر در سن 23-20 روزگی تعیین شد. ترکیب شیمیایی تریتیکاله شامل؛ چربی خام، پروتیین خام، فیبر خام، خاکستر، عصاره عاری از ازت و انرژی خام به ترتیب 0.29±1.65،1.37 ±14.00، 0.49±4.92، 0.32±1.77، 1.62±77.60% و 95±4180 کیلوکالری در کیلوگرم به دست آمد. بیشترین تنوع مواد مغذی تریتیکاله در میزان پروتیین خام (12.2 تا 17.0%) و عصاره عاری از ازت (74.7 تا 79.8%) بود. میانگین انرژی قابل سوخت و ساز حقیقی تصحیح شده برای ازت تریتیکاله با استفاده از خروس های بالغ 112±3380 و میانگین انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری تصحیح شده برای ازت تریتیکاله با استفاده از جوجه های گوشتی 82±3244 کیلوکالری در کیلوگرم ماده خشک به دست آمد. نمونه های تریتیکاله جمع آوری شده از مناطق مختلف از لحاظ میزان انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری و حقیقی تصحیح شده برای ازت اختلاف معنی دار داشتند. افزودن مکمل آنزیمی زایلاناز - بتاگلوکاناز و یا فیتاز مقدار انرژی قابل سوخت و ساز ظاهری تریتیکاله را به طور معنی دار و به ترتیب به میزان 155 و 86 کیلوکالری در کیلوگرم ماده خشک افزایش داد.

تجزیه ژنتیکی صفات رشد در بز کرکی رائینی شامل وزن بدن در زمان تولد، سه ماهگی، شش ماهگی، نه ماهگی و یک سالگی با استفاده از 11923 رکورد وزن بدن در سنین ذکر شده مربوط به 4117 حیوان انجام شد. این حیوانات فرزندان 206 پدر و 1402 مادر بودند. رکوردهای مورد استفاده از ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد بز کرکی رائینی واقع در شهرستان بافت از استان کرمان و طی 15 سال از 1370 تا 1385 جمع آوری گردیدند. در این تحقیق اهمیت اثرات تصادفی اضافی شامل اثرات ژنتیکی مادری، کوواریانس بین اثرات ژنتیکی افزایشی و اثرات ژنتیکی مادری و اثرات محیط دایمی مادری مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس اضافه کردن اثرات ژنتیکی مادری در مدل تجزیه ژنتیکی وزن بدن در زمان تولد، سه ماهگی، شش ماهگی و نه ماهگی مهم تشخیص داده شد. وراثت پذیری مادری این صفات به ترتیب 0.17، 0.08، 0.09 و 0.09 تخمین زده شد. نتایج این تحقیق همچنین نشان می دهد برای وزن یک سالگی فقط اثرات محیط دایمی مادری به عنوان یک اثر تصادفی اضافی مهم می باشد. این نتایج با استفاده از مدل حیوانی یک متغیره بدست آمد. مولفه های (کو)واریانس برای کلیه سنین مورد بررسی با استفاده از یک مدل حیوانی چند متغیره برآورد گردیدند. بر این اساس وراثت پذیری مستقیم صفات رشد از تولد تا نه ماهگی (وزن یک سالگی به علت محدودیت کم بودن تعداد رکورد و ساختار نامناسب آنها از مدل چند متغیره حذف گردید) به ترتیب 0.05±0.26، 0.04±0.30، 0.05±0.33 و 0.05±0.30 برآورد گردید. بنابراین با انجام انتخاب می توان این صفات را از نظر ژنتیکی بهبود بخشید. همبستگی ژنتیکی بین وزن های مختلف مثبت و زیاد برآورد گردید (0.66 تا 0.96). بنابراین انتخاب برای هر کدام از این سنین موجب افزایش وزن در سایر سنین نیز می گردد. مقدار همبستگی ژنتیکی بین وزن سه ماهگی و وزن بدن در سنین بعدی 0.92 تا 0.95 برآورد گردید. بنابراین وزن سه ماهگی (از شیرگیری) می تواند به عنوان یک ملاک انتخاب مناسب به منظور بهبود ژنتیکی وزن بدن در بز کرکی رائینی مورد استفاده قرار گیرد.

به منظور مطالعه تاثیر پوسته سویا و اندازه قطعات علوفه یونجه بر الیاف موثر فیزیکی جیره، فعالیت جویدن و تولید شیر در گاوهای شیرده از 8 راس گاو شیرده هلشتاین با میانگین شیردهی 13±47 روز در یک طرح مربع لاتین 4×4 چرخشی با آرایش فاکتوریل 2×2 استفاده شد. تیمارها شامل دو اندازه قطعات علوفه یونجه (5 و 20 میلی متر) و دو سطح پوسته سویا (صفر و 50 درصد جایگزین علوفه یونجه) بود. اندازه قطعات بلند یونجه و پوسته سویا منجر به افزایش مقدار pef و peNDF جیره شد (p<0.01) مصرف peNDF با افزایش اندازه قطعات علوفه یونجه (p=0.04) و پوسته سویا در جیره (p<0.01) افزایش یافت. گاوهایی که از جیره حاوی پوسته سویا مصرف کردند شیر بیشتری تولید کردند (p<0.05) میزان چربی شیر با افزایش اندازه قطعات یونجه افزایش (p=0.03) و با جایگزینی پوسته سویا کاهش (p<0.01)یافت. یونجه بلند منجر به افزایش درصد چربی شیر (p<0.05) شد. گاوهایی که از علوفه بلند یونجه مصرف کردند تمایل به جویدن بیشتری داشتند(p=0.08)  علوفه بلند یونجه کل فعالیت جویدن (دقیقه به ازای کیلوگرم ماده خشک مصرفی) را افزایش داد (p<0.05) و فعالیت خوردن به صورت نیز افزایش یافت (p=0.09) هنگامی که فعالیت جویدن بر اساس الیاف مصرفی گزارش شد، زمان نشخوار و کل زمان جویدن تحت تاثیر علوفه بلند یونجه تمایل به افزایش داشت (p<0.1) گنجاندن پوسته سویا در جیره به طور معنی داری زمان خوردن (p=0.02)، کل زمان جویدن(p=0.03)  و زمان نشخوار (p=0.08) را به ازای مصرف peNDF کاهش داد. جایگزینی پوسته سویا باعث افزایش pH مدفوع شد (p<0.01). نتایج این آزمایش نشان می دهد که الیاف پوسته سویا به اندازه علوفه یونجه در تحریک نشخوار و حفظ چربی شیر موثر نمی باشد. در جیره های حاوی منابع الیافی غیر علوفه ای همانند پوسته سویا در مطالعه حاضر استفاده از الک جدید پنسیلوانیا نمی تواند به عنوان ابزاری مناسب برای ارزیابی خصوصیات فیزیکی جیره مورد استفاده قرار گیرد.

داده های مورد استفاده در مطالعه حاضر مربوط به صفات وزن تولد، وزن در سنین 1، 3، 6، 9 و 12 ماهگی و درجه پوست بود که طی سال های 1373 تا 1381 در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند قره گل سرخس جمع آوری شده بود. بهترین پیش بینی نااریب خطی از ارزش های اصلاحی پیش بینی و روند ژنتیکی، فنوتیپی و محیطی به ترتیب از طریق تابعیت میانگین ارزش اصلاحی بر سال تولد، میانگین ارزش فنوتیپی بر سال تولد و تفاوت حاصل از روندهای فنوتیپی و ژنتیکی برآورد شد. پیش بینی ارزش اصلاحی بر اساس مدل دام تک صفتی و با روش معادلات مختلط انجام گرفت. روند ژنتیکی برای وزن های تولد، 1، 3، 6، 9 و 12 ماهگی و درجه پوست به ترتیب 0.001±0.013، 0.004±0.034، 0.010±0.119، 0.013±0.087، 0.018±0.127 و 0.019±0.119 کیلوگرم در سال و 0.019±0.257 امتیاز در سال به دست آمد. همچنین برای صفات فوق روند فنوتیپی به ترتیب 0.005±0.151-، 0.023±0.116-، 0.035±0.268، 0.052±0.185، 0.065±0.443 و 0.078±0.559 کیلوگرم در سال و 0.048±0.235- امتیاز در سال و روند محیطی به ترتیب 0.004±0.164-، 0.019±0.151-، 0.025±0.149، 0.039±0.098، 0.047±0.316 و 0.059±0.44 کیلوگرم در سال و 0.029±0.492- امتیاز در سال برآورد شد.

اطلاع از نیاز روزانه دام به منظور محاسبه ظرفیت چرا، ضروری است. بنابراین تعیین وزن رده های مختلف دام چراکننده در مرتع و ضریب تبدیل آنها نسبت به واحد دامی کشور ضروری می باشد. در این تحقیق به منظور تعیین وزن رده های مختلف گوسفند نژاد بلوچی چراکننده در مراتع قشلاقی جنوب استان کرمان، 5 گله که دارای دام غالب از نژاد مورد نظر بودند، انتخاب شدند. در هر گله 70 راس دام شامل؛ 15 راس میش سه ساله، 15 راس میش چهار ساله، 5 راس قوچ سه ساله، 5 راس قوچ چهار ساله، 15 راس بره سه ماهه و 15 راس بره شش ماهه به صورت تصادفی انتخاب و برای توزین علامت گذاری شدند. عمل توزین در سه مرحله شامل ابتدا و انتهای فصل چرا در مراتع قشلاقی و پس چر مزارع و باغات (خارج از مرتع) انجام شد. میانگین وزن میش های بالغ (سه و چهار ساله) به عنوان وزن گوسفند نژاد بلوچی مد نظر قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصله؛ وزن گوسفند نژاد بلوچی، 0.53±41 کیلو گرم و وزن قوچ، بره سه ماهه و بره شش ماهه نژاد مورد نظر به ترتیب برابر؛ 1.78±89.18، 0.38±20.15 و 0.39±38.65 کیلوگرم تعیین شد. معادل واحد دامی میش، قوچ، بره سه ماهه و بره شش ماهه نژاد مورد نظر نسبت به واحد دامی کشور، به ترتیب برابر؛ 0.86، 1.54، 0.51 و 0.82 محاسبه گردید. نیاز روزانه میش، قوچ، بره سه ماهه و بره شش ماهه گوسفند نژاد بلوچی بر حسب انرژی متابولیسمی، بر اساس معادله پیشنهادی ماف(1984 ,MAFF)  در حالت نگهداری و در شرایط چرا در مرتع و با مد نظر قرار دادن خصوصیات فیزیکی مراتع مورد مطالعه، فواصل آبشخور، تراکم گیاهان و اعمال ضریب افزایشی 30 درصد، به ترتیب؛ 8.19، 14.66، 6.31 و 10.15 مگاژول محاسبه گردید. مقدار علوفه لازم برای تامین نیاز روزانه میش، قوچ، بره سه ماهه و بره شش ماهه گوسفند نژاد بلوچی با توجه به کیفیت علوفه مراتع مورد مطالعه در مرحله رشد رویشی به ترتیب برابر؛ 1.1، 2، 0.8 و 1.4 و در مرحله رشد کامل (گلدهی) برابر؛ 1.2، 2.2، 0.9 و 1.5 کیلو گرم علوفه خشک برآورد گردید. این امر بیانگر این است که زمان چرا بر نیاز روزانه دام موثر است و لازم است نیاز روزانه واحد دامی بر مبنای کیفیت علوفه مشخص شود.

در تحقیق حاضر، اثر عوامل مادری موثر بر وزن یک روزگی جوجه های دو خط پدری و مادری یک لاین تجاری گوشتی آرین و مرغان بومی مازندران، به همراه تاثیر برازش اثر متقابل پدر - نسل بر برآورد پارامترهای ژنتیکی حاصل از مدل های با آثار مادری، مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با روش حداکثر درستنمایی محدود شده (REML) و مدل های حیوان مختلف با استفاده از نرم افزار ASREML تجزیه و تحلیل شدند. در این مطالعه ده مدل حیوانی مختلف برازش و معنی داری آثار مدل ها با آزمون نسبت درستنمایی بررسی شد. کلیه مدل ها شامل اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم بودند و تفاوت آنها با یکدیگر در برازش آثار ژنتیکی افزایشی مادری، محیطی مادری، کوواریانس اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم و مادری، اثر متقابل پدر - نسل و ترکیب های مختلف این آثار بود. علی رغم تفاوت در برآورد پارامترهای ژنتیکی حاصل از مدل های مختلف، الگوی تغییرات در همه سویه ها مشابه بود. در این سویه ها، برازش اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم بدون منظور کردن سایر آثار تصادفی موجب شد وراثت پذیری مستقیم بیش از حد برآورد شود (دامنه ای از 0.442 تا 0.754). کاهش در این برآوردها در نتیجه برازش آثار مادری به خصوص اثر ژنتیکی افزایشی مادری، با و بدون منظور کردن اثر متقابل پدر - نسل، نشان داد که بخش قابل ملاحظه ای از واریانس فنوتیپی مشاهده شده بر وزن جوجه یک روزه ناشی از اثر ژنتیکی افزایشی مادری (دامنه ای از 15.9 درصد تا 62.7 درصد) است. همچنین افزایش همبستگی اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم و مادری (0.100- به 0.120 در خط پدری، 0.130- به 0.060- در خط مادری و 0.210- به 0.160- در مرغان بومی) با برازش اثر متقابل پدر - نسل نشان داد که برآورد منفی این همبستگی می تواند احتمالا ناشی از نقص برازش عوامل در مدل تجزیه و تحلیل داده ها باشد.

در این پژوهش، در طی پنج نسل، انتخاب واگرا برای وزن بدن در سنین 4 و 5 هفتگی انجام و تفاوت انتخاب، پاسخ به انتخاب، همچنین وراثت پذیری تحقق یافته برآورد گردید. تفاوت میانگین وزن بدن در لاین های انتخاب شده برای افزایش و کاهش وزن بدن اختلاف معنی دار داشت (p<0.01) میزان پاسخ به انتخاب تجمعی در طی پنج نسل انتخاب در نرها و ماده های لاین انتخاب شده برای افزایش وزن بدن در سن 4 هفتگی به ترتیب 21.15 و 18.98 گرم و در لاین انتخاب شده برای کاهش وزن بدن 22.14- و 28.15- گرم بود. این میزان در سن 5 هفتگی در نرها و ماده های لاین انتخاب شده برای افزایش وزن بدن 18.66 و 15.65 گرم و برای لاین انتخاب شده برای کاهش وزن بدن 22.33- و 29.47- گرم بود. میزان وراثت پذیری تحقق یافته وزن بدن ماده ها در تمام لاین های انتخابی بالاتر از نرها بود. همچنین میزان آن با افزایش سن انتخاب کاهش یافت. لاین های انتخاب شده برای کاهش وزن بدن دارای وراثت پذیری تحقق یافته بالاتری نسبت به لاین انتخاب شده برای افزایش وزن بدن بودند. به جز در نسل چهارم، در سایر نسل ها اختلاف وزن بدن در بین جنس ها در تمام لاین ها معنی دار بود. همچنین میانگین وزن بدن در بین لاین های انتخابی و گروه شاهد در سنین 4 و 5 هفتگی در تمام نسل ها اختلاف معنی داری (p<0.01) داشت.

پارامترهای ژنتیکی و فنوتیپی مربوط به صفات تولیدی، ساختار پستان و تعداد سلول های بدنی (somatic cell count) برای گاوهای هلشتاین ایران برآورد گردید. رکوردهای ماهیانه تعداد سلول های بدنی (SCC) در ابتدا تبدیل به امتیاز سلول های بدنی(SCS)  شد و پس از آن سنجه میانگین دوره شیردهی این صفت (LSCS) با تصحیح برای حجم شیر محاسبه گردید. با استفاده از این برآوردها یک شاخص سلامت پستان برای گاوهای هلشتاین ایران پیشنهاد شد که شامل صفات LSCS، استقرار سر پستانک های جلو و عمق پستان است. این شاخص نشان می دهد که انتخاب برای LSCS پایین تر، پستان هایی با عمق کمتر و سر پستانک های نزدیک تر به هم منجر به افزایش مقاومت به ورم پستان خواهد شد. در پایان از روش شاخص انتخاب محدود شده (Restricted Selection Index) برای مقایسه استراتژی های مختلف انتخاب و به دست آوردن وزن های مناسب برای صفت ورم پستان در هدف اصلاحی استفاده شد. با تعریف اهداف اصلاحی مختلف، امکان پیشرفت ژنتیکی همزمان برای صفات تولید شیر و مقاومت به ورم پستان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که انتخاب یک جانبه در جهت افزایش تولید شیر، منجر به افزایش شیوع بیماری ورم پستان خواهد شد. با وارد نمودن صفت ورم پستان در هدف اصلاحی می توان ضمن حفظ روند افزایش سالیانه تولید شیر، روند افزایش شیوع ورم پستان را نیز متوقف نمود.

این پژوهش بر اساس سیستم های رایج خوراکدهی نشخوارکنندگان، به بررسی تاثیر تانن های متراکم بر قابلیت دسترسی پروتئین خام علوفه اسپرس پرداخته است. فرآوری های مورد استفاده شامل پلی اتیلن گلیکول (وزن مولکولی 6000)، سدیم هیدروکسید، سدیم بیکربنات، پتاسیم پرمنگنات، خاکستر چوب، آب و اوره بود. توزیع پروتئین خام علوفه با استفاده از روش کیسه های نایلونی، سیستم پروتئین قابل متابولیسم و سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کورنل (CNCPS) تعیین شد. کل ترکیبات فنولیک، کل تانن و تانن های متراکم علوفه شاهد به ترتیب 39.4، 38.5 و 21.3 گرم در کیلوگرم ماده خشک بود. در بین فرآوری های مختلف پلی اتیلن گلیکول و آب بیشترین تاثیر را در کاهش آنها داشتند. میزان تجزیه پذیری، تجزیه پذیری موثر و پروتئین قابل متابولیسم به صورت معنی داری ((p<0.05 در اثر فرآوری افزایش یافت. کاهش تانن های متراکم در اثر فرآوری سبب کاهش پروتئین غیرقابل دسترس در سیستم CNCPS شده و قابلیت استفاده از پروتئین خام را افزایش داد. کاهش میزان تانن های متراکم در این آزمایش قادر به افزایش قابلیت استفاده از پروتئین علوفه بود. فرآوری با پلی اتیلن گلیکول، آب و خاکستر چوب بیشترین تاثیر را بر افزایش قابلیت دسترسی نیتروژن داشت. بین این روش ها، فرآوری با آب می تواند به دلیل عدم مصرف مواد شیمیایی، توجیه اقتصادی و سهولت استفاده، در دامداری های کشور دارای کابرد باشد.