داروهای گیاهی
سال:1390 | دوره:2 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

مقدمه و هدف: شته ها از جمله مهمترین آفات اقتصادی و ناقلین بسیاری از بیماری های ویروسی در محصولات زراعی و گل خانه ها می باشند. ‎در حال حاضر کنترل شته ها بیشتر وابسته به استفاده از حشره کش های شیمیایی است. به دلیل استفاده های مکرر سموم، گونه های بسیاری از شته ها به بسیاری از ترکیبات شیمیایی مقاوم شده اند. بنابراین روش جایگزین برای کنترل شته ها مورد نیاز است. حشره کش های گیاهی جهت استفاده در برنامه مدیریت تلفیقی آفات ‎(IPM)‎ بی خطر هستند. در این تحقیق، به منظور کاهش خسارت این آفات و اثرات نامطلوب آفت کش ها در محصولات زراعی و کشت سبزیجات، اثر حشره کشی عصاره اتانولی دانه زیتون تلخ‎ Melia azedarach L. (Meliaceae) ‎بر روی دو گونه شته مورد بررسی قرار گرفت.روش تحقیق: در این تحقیق دانه های زیتون تلخ از منطقه کرمان جمع آوری شد و پس از آسیاب و پودر کردن عصاره آن ها با حلال اتانول 95 درصد استخراج شد. شته ها شامل پوره های 4-3 روزه شته جالیز ‎(Hemiptera: Aphididae)‎ Aphis gossypii Glover و شته سبز هلو ‎ Myzus persicae (Sulzer)‎می شدند. آزمایش به روش آزمون موضعی ‎(Topical test)‎ انجام شد. در تیمار شاهد از اتانول استفاده شد. آزمایشات در شرایط دمایی 1±25 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 10±60 درصد و تناوب نوری 16:8 ساعت (تاریکی: روشنایی)، در یک شدت نور مصنوعی در حدود 4000 لوکس انجام گرفت.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که در غلظت 60 میکرولیتر در میلی لیتر پس از 24 ساعت، درصد تلفات در شته جالیز با میانگین 95 درصد، به طور معنی داری بیشتر از شته سبز هلو بود. هم چنین میزان LC50‎ عصاره اتانولی گیاه زیتون تلخ برای شته جالیز و شته سبز هلو پس از 24 ساعت به ترتیب 13.7 و 15.0 میکرولیتر در میلی لیتر محاسبه شد.توصیه کاربردی/ صنعتی: بر اساس پژوهش حاضر، عصاره اتانولی دانه گیاه زیتون تلخ اثرات حشره کشی موثری داشته و می تواند به عنوان یک حشره کش کم خطر برای کنترل شته ها در برنامه مدیریت تلفیقی آفات ‎(IPM)‎ مورد بررسی و استفاده قرار گیرد. با توجه اثرات مخرب کمتر حشره کش های گیاهی بر روی انسان و محیط زیست نسبت به حشره کش های شیمیایی، این ترکیبات به عنوان یک حشره کش کم خطر و یا به عنوان الگویی برای ساخت حشره کش های جدید برای کنترل حشرات آفت قابل توصیه می باشند.

مقدمه و هدف: جوانه زنی و استقرار گیاهان دارویی به علت قوه نامیه کمی که بذور این گیاهان دارند عموما با مشکل مواجه است. پرایمینگ بذر از جمله روش هایی است که منجر به افزایش قابلیت جوانه زنی در طیف وسیعی از گیاهان می شود. هدف کلی تحقیق حاضر تعیین موثرترین ماده پرایمینگ، غلظت و مدت زمان پرایمینگ بر جوانه زنی و رشد گیاهچه گلپر بود.روش تحقیق: آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل نوع ماده پرایمینگ (KNO3, CaCl2 و پلی اتیلن گلایکول)، سطوح پتانسیل اسمزی (-0.5، 1- و -1.5 مگاپاسکال) و مدت زمان تیمار (12 و 24 ساعت) بودند.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که نوع ماده پرایمینگ بر تمامی شاخص های اندازه گیری شده اثر معنی دار دارد. سطح پتانسیل اسمزی بر سرعت جوانه زنی تاثیر معنی داری داشته است. اثر مدت زمان پرایمینگ بر صفات سرعت جوانه زنی و میانگین مدت جوانه زنی معنی دار بود. در بین تیمارها در صفات درصد، سرعت و میانگین مدت جوانه زنی و شاخص بنیه گیاهچه، تیمار CaCl2 در -0.5 مگاپاسکال به مدت 24 ساعت بهترین درصد جوانه زنی، تیمار پلی اتیلن گلایکول 1- مگاپاسکال به مدت 24 ساعت بهترین سرعت جوانه زنی، تیمار KNO3 در 1- مگاپاسکال به مدت 24 ساعت کمترین میانگین مدت جوانه زنی و تیمار پلی اتیلن گلایکول به مدت 12 ساعت و -1.5 مگاپاسکال بهترین شاخص بنیه گیاهچه را نشان دادند. بنابراین می توان نتیجه گرفت با اعمال تیمارهای مناسب پرایمینگ می توان باعث بهبود در جوانه زنی گیاه دارویی گلپر شد.توصیه کاربردی/ صنعتی: نتایج آزمایش نشان داد پرایمینگ موجب افزایش خصوصیات جوانه زنی در گیاه گلپر می شود. با توجه به این که از کومارین موجود در ریشه این گیاه در صنایع مختلف استفاده می شود و از سوی دیگر بذر این گیاه جوانه زنی ضعیفی دارد؛ می توان با پرایمینگ آن جوانه زنی و استقرار این گیاه را بهبود بخشید و موجب افزایش در تولید آن شد.

مقدمه و هدف: سفید بالک گل خانهTrialeurodes vaporariorum) ‎)‎، محصولات گل خانه ایی را مورد حمله قرار داده و به طور قابل ملاحظه ایی تولید را به شدت کاهش می دهد. حشره کش های مصنوعی کاربرد وسیعی دارند و استفاده فراوان از آن ها تخریب محیط زیست، مقاومت آفات، اثرات مضر بر موجودات غیر هدف و اثرات سمی روی مصرف کنندگان را در پی خواهد داشت. از این رو استفاده از حشره کش های طبیعی مشتق شده از گیاهان جای گزین مناسبی برای کنترل آفت می باشند. ترکیبات گیاهی در کاهش هزینه تولید، عدم آلودگی محیط زیست و حفظ سلامتی نقش مهمی ایفا می کنند. به همین منظور، حشره کش های گیاهی به دلیل نحوه اثرشان و کاربرد آسان گسترش یافته اند. در این تحقیق اثرات عصاره های متانولی زیتون تلخ (.Melia azedarach L) و اسفند (.Peganum harmala L) روی طول دوران پورگی و پوپاریومی سفید بالک در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت.روش تحقیق: در انجام هر دو آزمایش، قطعاتی از برگ لوبیا واجد پوره ها یا پوپاریوم های تازه تفریخ شده روی سطح آگار ژل در داخل پتری هایی به قطر 5 سانتی متر قرار گرفتند. پوره ها و پوپاریوم ها به طور مجزا با غلظت 80 میلی گرم بر میلی لیتر عصاره زیتون تلخ و اسفند تیمار شدند، در حالی که در تیمار شاهد از آب مقطر استفاده شد.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که هر دو عصاره گیاهی به طور معنی داری طول دوران پورگی را در مقایسه با شاهد افزایش می دهند. در حالی که طول دوران پوپاریومی در دو تیمار شاهد و عصاره گیاهی هیچ اختلاف معنی داری نداشتند. دو عصاره مورد بررسی با تاثیر روی طول دوران پورگی می توانند جمعیت این آفت را کنترل کنند. چنین ترکیباتی باعث به تعویق انداختن بلوغ در حشره می شوند. هم چنین به عنوان ابزاری روی بیولوژی آفت موثر بوده و پتانسیل لازم را در کنترل آفات به عنوان جای گزین سموم شیمیایی خواهد داشت.توصیه کاربردی/ صنعتی: با توجه به نتایج حاصل می توان عصاره متانولی زیتون تلخ و اسفند را به عنوان یک جای گزین برای سموم رایج مصنوعی علیه آفت مذکور معرفی کرد. البته لازم به توجه است که جهت استفاده از این ترکیبات گیاهی و فرموله کردن آن ها نیاز به بررسی های علمی بیش تری در سطوح بیوشیمیایی و تکنیکی می باشد.

مقدمه و هدف: آویشن دنایی (.Thymus daenensis Celak) متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) می باشد. این گیاه به عنوان ضد نفخ، هضم کننده غذا، ضد اسپاسم، ضد سرفه و خلط آور و به علت داشتن ترکیب اصلی تیمول و کارواکرول در صنایع دارویی، بهداشتی و آرایشی کاربرد فراوانی دارد.روش تحقیق: به منظور بررسی اثر زمان برداشت بر صفات مورد نظر آویشن دنایی ‎آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوارسگان (اصفهان) در سال های 1388 و 1389 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی، دوره های فنولوژیکی (زمان های برداشت) شامل دوره رویشی، ظهور آغازه های گل، ظهور 50 درصد گل آذین ها، گلدهی کامل و زمان تشکیل بذر بود.نتایج و بحث: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر مراحل مختلف برداشت روی صفات ارتفاع بوته، قطر بوته، تعداد شاخه، ارتفاع بلندترین ساقه، وزن تر و خشک بیوماس و میزان تیمول در سطح یک درصد و برای سایر صفات تفاوت ها معنی دار نبود. نتایج به دست آمده از مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته (31.83 سانتی متر) از مرحله بذردهی حاصل شد. بیشترین قطر بوته (38.50 سانتی متر) از مرحله بذردهی به دست آمد که تفاوت معنی داری با اکثر مراحل، داشت. از طرفی، بیشترین وزن تر بیوماس (10621 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین وزن خشک بیوماس (4243 کیلوگرم در هکتار) از مرحله بذردهی و کمترین وزن تر بیوماس (5545 کیلوگرم در هکتار) و کمترین وزن خشک بیوماس (2035 کیلوگرم در هکتار) از مرحله رویشی حاصل شد. بیشترین درصد اسانس (%1.41) از مرحله %50 گلدهی و بیشترین میزان تیمول (%84.1) از مرحله رویشی حاصل شد.توصیه کاربردی/ صنعتی: به طور کلی با توجه به نتایج این تحقیق، می توان مرحله بذردهی را به عنوان مناسب ترین زمان برداشت به منظور حصول حداکثر عملکرد وزن تر و خشک بیوماس آویشن دنایی معرفی نمود اما برای دستیابی به بیشترین میزان تیمول مرحله رویشی را معرفی نمود.

مقدمه و هدف: کرفس کوهی یا کلوس (Kelussia odoratissima Mozaff.‎) یکی از گیاهان مرتعی و دارویی خانواده چتریان و بومی دامنه رشته کوه های زاگرس است که متاسفانه به علت برداشت غیرمجاز در معرض انقراض می باشد. به منظور شکستن خواب و ارزیابی اثر تیمارهای مختلف طی یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی بر بذور منطقه سر آقاسید از توابع استان چهارمحال و بختیاری سه دمای 4، 8 و 22 درجه سانتی گراد و اثر سال در دو سطح، مربوط به سال های متوالی 1388 و 1389 در 4 تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد انجام شد.روش تحقیق: در این آزمایش ویژگی های نظیر میزان جوانه زنی، طول و قطر ریشه چه، محور زیر لپه و دم برگ و هم چنین طول و عرض برگ لپه ای در 100 روز پس از کاشت مورد بررسی قرار گرفت. میانگین صفات حاصل از تیمارهای مختلف به روش LSD و با استفاده از نرم افزار آماری SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج و بحث: نتایج نشان داد که میزان جوانه زنی به طور بسیار معنی داری (p£0.01) تحت تاثیر دما و سال و اثر متقابل این دو عامل قرار گرفت؛ به طوری که بالاترین میزان جوانه زنی مربوط به 4 درجه سانتی گراد بوده و در 22 درجه سانتی گراد جوانه زنی مشاهده نشد. هم چنین از لحاظ تاثیر سال، جوانه زنی در بذور مربوط به سال 1388 رخ داد و بذور مربوط به سال 1390 نیز جوانه زنی صورت نگرفت. مقایسه میانگین صفات در درجه حرارت 4 و 8 درجه سانتی گراد نشان داد به جز جوانه زنی سایر صفات دمای 8 درجه سانتی گراد میزان بالاتری را نشان دادند، هر چند تنها دو صفت طول و عرض برگ به طور معنی داری (p£0.01) در درجه حرارت 8 درجه سانتی گراد بیشتر بود.توصیه کاربردی/ صنعتی: با توجه به این که مهم ترین دلیل کاهش پراکنش این گیاه طول دوره خواب بذر می باشد، لذا استفاده از نتایج این تحقیق به کوتاه کردن جوانه زنی و در نتیجه اهلی کردن این گیاه دارویی کمک خواهد نمود.

مقدمه و هدف: شنبلیله گیاهی از خانواده باقلا (Fabaceae) است که دارای مصارف طبی متعدد می باشد. هدف از این مطالعه تاثیر عصاره هیدروالکلی دانه شنبلیله بر دستگاه تولید مثل موش کوچک ماده Balb/c می باشد.روش تحقیق: به این منظور موش ها به 5 گروه 10 تایی در قالب گروه های کنترل، شاهد و سه گروه تجربی تقسیم شده و جهت آغاز تجربیات هم سیکل گردیدند. گروه کنترل هیچ دارویی دریافت نکرد، در حالی که گروه شاهد سرم فیزیولوژیک دریافت نموده و به گروه های تجربی عصاره با مقادیر 50، 100 و 200 mg/kg به صورت درون صفاتی و یک روز در میان به مدت 20 روز تزریق شد. پس از پایان تزریق از تمام گروه ها خون گیری به عمل آمد. سنجش هورمونی، شامل FSH، LH، استرادیول و پروژسترون توسط روش RIA انجام شد. نتایج با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون دانکن به کمک نرم افزار SPSS 11.5 ارزیابی شد. از تخمدان ها مقاطع بافتی تهیه شده و توسط میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفت.نتایج و بحث: داده ها در این مطالعه، کاهش معنی دار در سطح FSH و LH هم چنین افزایش معنی دار در سطح استرادیول را در تمام گروه های تجربی نشان داد، در حالی که سطح پروژسترون فقط در گروه تجربی دو افزایش یافت. نتایج حاصل از مطالعات بافت شناسی تخمدان کاهش معنی دار میزان فولیکولوژنز را در هر سه گروه تجربی نشان داد. هم چنین افزایش تعداد جسم زرد در گروه تجربی 100 معنی دار بود. علاوه بر این تخریب بافت تخمدان در گروه تجربی 200 مشاهده شد. با توجه به نتایج به دست آمده، عصاره دانه شنبلیله باعث توقف روند فولیکولوژنز و در دوزهای بالا سبب تخریب بافت تخمدان شده که نشان دهنده اثر ضدباروری در موش ماده است.توصیه کاربردی/ صنعتی: نظر به افزایش توجه عمومی به کاربرد گیاهان دارویی در طب سنتی و نتایج حاصل از کاربرد شنبلیله در فیزیولوژی جنس ماده، این گیاه می تواند به عنوان دارویی کاربردی مورد استفاده قرار بگیرد.

مقدمه و هدف: تحقیقات متعددی بر روی خواص ضد میکروبی گیاه درمنه Artemisia aucheri انجام شده است. با توجه به شیوع لیشمانیوز جلدی در مناطق مختلف جهان و ایران و نظر به این که ترکیبات پنج ظرفیتی آنتی موان که برای درمان بیماری به کار می رود دارای عوارض جانبی متعددی می باشد، استفاده از گیاهان دارویی مورد تاکید قرار گرفته است. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر عصاره متانولی گیاه دارویی درمنه کوهی بر روی زخم های حاصل از لیشمانیا ماژور در موش آزمایشگاهی نژاد Balb/c انجام گرفت.روش تحقیق: در این بررسی موش ها به 5 دسته (در هر دسته 5 سر) شامل گروه شاهد سالم، گروه شاهد آلوده، گروه دریافت کننده گلوکانتیم، گروه دریافت کننده عصاره گیاهی و گروه دریافت کننده سرم فیزیولوژی تقسیم شدند. به تمامی گروه ها به جز گروه شاهد سالم، به میزان ‎2×106‎ از پروماستیگوت های انگل گونه لیشمانیا ماژور MRHO/IR/75/ER به صورت زیرجلدی در قسمت قاعده دم تزریق گردید. پس از ایجاد زخم، ابعاد زخم هر هفته در طی دوره درمان اندازه گیری شد. در پایان دوره، تمامی موش ها با در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی از بین رفتند و اندام های داخلی آن ها از جمله کبد، طحال و غدد لنفاوی جدا گردید و گسترش های تهیه شده از آن ها از نظر میزان تاثیر عصاره گیاهی بر میزان انگل مورد بررسی قرار گرفت.نتایج و بحث: عصاره گیاهی مورد نظر می تواند بر روی اندازه زخم، شدت عفونت در ضایعه و هم چنین احشایی شدن انگل تاثیر مطلوب بگذارد. این مطالعه برای اولین بار احشایی شدن انگل لیشمانیا ماژور را در موش Balb/c ‎ گزارش می کند. در طی این مطالعه عوارض جانبی در گروه تحت درمان با عصاره گیاهی مشاهده نشد. گسترش های به دست آمده از اندام های طحال، کبد و غدد لنفاوی نشان دهنده کاهش بار انگل در این اندام ها می باشد. ‎عصاره متانولی گیاه درمنه کوهی در مقایسه با گلوکانتیم به عنوان داروی انتخابی درمان لیشمانیا، در مدل لیشمانیوز موشی بسیار موثرتر بود. بنابراین این ترکیب می تواند به عنوان یک جانشین مناسب گلوکانتیم در درمان لیشمانیوز در انسان و حیوان معرفی گردد.توصیه کاربردی/ صنعتی: تاثیر ترکیب گیاهی مورد نظر جهت درمان زخم سالک بیشتر از داروی گلوکانتیم بود. لذا این تحقیق به عنوان یک گام در معرفی خواص این گیاه آن را به عنوان یک ترکیب مناسب جایگزین داروی گلوکانتیم در درمان لیشمانیوز پوستی مطرح می نماید.

مقدمه و هدف: به منظور کاهش عوارض جانبی آنتی بیوتیک های سنتتیک محرک رشد، استفاده از گیاهان دارویی به عنوان محرک های بالقوه رشد، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. در این مطالعه تاثیر گیاه سیر که از دیرباز به عنوان یک گیاه دارویی مورد استفاده بوده است بر عملکرد رشد و میزان تیتر آنتی بادی علیه واکسن نیوکاسل و گامبرو در جوجه های گوشتی مورد ارزیابی قرار گرفت.روش تحقیق: به منظور بررسی تاثیر مدت و میزان استفاده از پودر سیر (.Allium sativum L) بر صفات مورد آزمایش در جوجه های گوشتی، آزمایشی با 240 قطعه جوجه گوشتی در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل 3×4 با دو عامل سطح مصرف پودر سیر در جیره (شامل: 0، 0.5، 1 و 3 درصد) و دوره زمانی مصرف (آغازین، پایانی و کل دوره) انجام شد.نتایج و بحث: مصرف پودر سیر در سطوح 1 و 3 درصد موجب افزایش معنی دار صفت وزن گردید (p<0.05). دوره زمانی مصرف پودر سیر اثر معنی داری بر مصرف خوراک و افزایش وزن نداشت، اما در مجموع تیمارهایی که در دوره پایانی پرورش پودر سیر مصرف شدند، افزایش وزن بیشتری داشتند. پایین ترین ضریب تبدیل غذایی در پایان دوره پرورش مربوط به گروه های تغذیه شده با جیره حاوی 1 درصد پودر سیر بود که تفاوت معنی داری را با تیمارهای مصرف کننده 0.5 درصد پودر و سیر شاهد داشت (p<0.001). نتایج تیتر آنتی بادی نیوکاسل در هیچ یک از مراحل نمونه گیری اختلاف معنی داری را بین تیمارهای آزمایشی نشان نداد. نتایج تیتر آنتی بادی گامبرو در 33 روزگی نشان داد که تیمارهای تغذیه شده با جیره حاوی 1 و 3 درصد پودر سیر دارای بالاترین تیتر آنتی بادی علیه واکسن گامبرو دربین گروه های آزمایشی بوده (p<0.001) و در 42 روزگی نیز، تیتر آنتی بادی پرندگان مورد آزمایش به طور معنی داری در تمام سطوح مصرف پودر سیر، نسبت به شاهد بیشتر بود (p<0.001). دوره های زمانی مصرف پودر سیر هیچ اثر معنی داری بر تیتر آنتی بادی نیوکاسل و گامبرو بین تیمارهای آزمایشی نداشت. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از سطوح 1 و 3 درصد پودر سیر در دوره زمانی مصرف، سبب بهبود عملکرد رشد و تیتر آنتی بادی بر علیه واکسن گامبرو در جوجه های گوشتی شده است.توصیه کاربردی- صنعتی: با توجه به نتایج این تحقیق، پودر سیر به دلیل وجود خواص ضد باکتریایی ترکیب آلیسین و سایر ترکیبات موجود در آن، می تواند تاثیر مثبتی بر عملکرد رشد و سیستم ایمنی جوجه های گوشتی داشته باشد، لذا استفاده از آن به جهت تولید محصول سالم و ارگانیک توصیه می شود.