گیاه پزشکی دانشگاه ازاد
سال:1388 | دوره:1 | شماره:4 |تعداد مقالات:9

به منظور اندازه گیری میزان باقی مانده حشره کش دیازینون در محصول خیار گلخانه ای عرضه شده در سطح میادین میوه و تره بار شهر تهران، 90 غرفه در 59 میدان میوه و تره بار منتخب، به روش طبقه ای انتخاب و اقدام به نمونه گیری از این محصول به روش تصادفی شد. نمونه ها به گروه های شسته شده و شسته نشده و هر کدام از گروه ها به صورت خیار با پوست، خیار بدون پوست و پوست خیار تقسیم بندی شد و در نهایت 6 نمونه برای تجزیه نهایی انتخاب گردید. نمونه ها به روش استخراج فاز جامد استخراج شدند تا اگر در بافت های آنها باقی مانده دیازینون موجود باشد جدا گردد. عصاره های حاصل از استخراج توسط دستگاه های GC و GC/MS تجزیه گردید و پس از تجزیه و تحلیل پیک های حاصل از کروماتوگرام دستگاه های فوق مشخص شد در دو نمونه از نمونه های مورد مطالعه میزان دیازینون اندازه گیری شده بالاتر از MRL (حداکثر مجاز باقی مانده) اعلام شده توسط کمیسیون کدکس غذایی می باشد که به ترتیب مقادیر ppm 1.2 برای نمونه خیار با پوست و شسته شده و 10.4 ppm برای نمونه پوست خیار و شسته نشده بوده است و در سایر نمونه ها باقیمانده ای از ترکیب مورد مطالعه به دست نیامد.

خارشتر از علف های هرز چند ساله تیره نخود (Fabaceae) است که تقریبا در اکثر نقاط ایران وجود دارد و از طریق بذر و ریزوم تکثیر یافته و به عنوان یکی از علف های هرز مهم محسوب می شود. در سال 1387 سوسک بذرخوارBruchidius fulvus (Allard)  از روی نیام گیاه خارشتر در شهرستان بیرجند جمع آوری گردید. زیست شناسی این حشره در شرایط آزمایشگاهی در دمای متغیر 1±1:15±25 درجه سلسیوس شب، روز، رطوبت نسبی 5±65 درصد و طول دوره روشنایی: تاریکی 12:12 ساعت و نیز شرایط صحرایی (طبیعی) مورد بررسی قرار گرفت. دوره انکوباسیون تخم به طور متوسط 1.71±6 روز به طول می انجامد. تخم ها به صورت انفرادی روی میوه گذاشته می شوند و به طور میانگین هر حشره ماده تعداد 0.95±19.8 تخم می گذارد. پس از اتمام دوره جنینی، لارو از درون پوسته تخم مستقیما به درون میوه نفوذ و وارد دانه می شود. لاروهای کامل پس از تغذیه در داخل همان دانه تبدیل به شفیره می شوند. این سوسک در شرایط آب و هوایی بیرجند دارای 2 تا 3 نسل در سال بوده و به شکل لارو درون نیام های باقی مانده روی گیاه میزبان زمستان گذرانی کرده و در اواخر بهار و اوایل تابستان همزمان با شروع گل دهی خارشتر تبدیل به شفیره و حشره کامل می شود. حشرات کامل ماده پس از تغذیه از برگ و گل های میزبان همزمان با تولید نیام ها شروع به تخم ریزی می نمایند. درون هر دانه تنها یک لارو تغذیه، و پس از تغذیه از قسمت های درونی میوه در همانجا تبدیل به شفیره می گردد. حشرات کامل با ایجاد حفره ای در دانه و نیام از آن خارج می شوند. بسته به شرایط محیطی، چرخه زیستی این سوسک از تخم تا حشره کامل بین 2.48±48.8 روز به طول می انجامد. در شرایط آزمایشگاهی طول مدت لاروی و شفیرگی به ترتیب 0.94±32 و 0.54±11 روز است. لاروهای B. fulvus قادرند در شرایط طبیعی 35 تا 48 درصد از بذور خارشتر را نابود سازند. به دلیل تاثیری که این سوسک روی تولید بذور خارشتر دارد، می تواند گزینه مناسبی برای کنترل بیولوژیک این علف هرز در خراسان جنوبی باشد.

تاج خروس وحشی Amaranthus retroflexus L. یکی از علف های هرز غالب تابستانه باغ های مرکبات دزفول می باشد. حشره کامل و لارو سرخرطومی Hypolixus pica (F.) از این گیاه تغذیه کرده و رشد و تولید مثل آن را مختل می کنند. تغییرات جمعیت این سرخرطومی در یک باغ مرکبات واقع در دزفول با نمونه برداری تصادفی در طول فصل رشد بوته های تاج خروس وحشی و شمارش مراحل مختلف رشدی سرخرطومی روی آن ها مطالعه گردید. این آزمایش هر دو هفته یک بار و با نمونه برداری از 30 گیاه (تکرار) انجام شد. در مجموع 17 مرحله نمونه برداری و در مجموع از 510 گیاه نمونه برداری به عمل آمد. جمعیت تخم سرخرطومی از ابتدای اردیبهشت مشاهده و در اواسط تیر ماه به اوج خود رسید (23 تخم در 30 گیاه) و بعد به تدریج کاهش یافت و در اوایل آبان ماه به صفر رسید. جمعیت لارو سرخرطومی از اواسط اردیبهشت آغاز شد و به تدریج افزایش یافت. اوج جمعیت لارو زنده در نیمه اول آبان ماه بود (103 لارو زنده در 30 گیاه). جمعیت شفیره در اواسط تیر ماه یافت شد و در اواسط شهریور به اوج رسید (24 شفیره در 30 گیاه). جمعیت حشره بالغ ماده در نیمه اول مرداد ماه به تدریج شروع به افزایش نمود و در اواسط شهریور به اوج خود رسید (5 حشره بالغ ماده در 30 گیاه) و بعد به تدریج کاهش یافت تا در اواسط آذر ماه به صفر رسید. حشره نر دو اوج جمعیتی داشت، اوایل شهریور و اوایل مهر (8 حشره بالغ نر در 30 گیاه) و بعد از آن به تدریج کاهش یافت. همزمان با مطالعه تغییرات جمعیت سرخرطومی درصد لاروهای پارازیتوئید شده این حشره نیز ارزیابی گردید. نمونه برداری های انجام گرفته نشان داد که پارازیتوئیدها فعالیت خود را روی لاروهای سرخرطومی از نیمه اول خرداد ماه آغاز می کنند. حداقل درصد لاروهای پارازیتوئید شده در نیمه اول تیر ماه و حداکثر آن در نیمه دوم مرداد ماه مشاهده شد. پارازیتوئیدهایHabrobracon hebetor ، Eurytoma curculionum و Cyrtoptyx sp. روی لاروهای این سرخرطومی فعالیت تغذیه ای داشتند.

پنبه Gossypium hirsutum L. یک گیاه اقتصادی در اغلب مناطق دنیا به ویژه ایران است. این گیاه ارزشمند در استان گلستان و به ویژه در شهرستان گنبد کاووس از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردار می باشد. کنه های تارتن Tetranychus spp. (Acari: Tetranychidae) از جمله آفات خسارت زای مهم این محصول و سایر گیاهان زراعی محسوب می شوند. بدین منظور طی یک بررسی ارقام متداول منطقه مورد ارزیابی مقاومت در برابر خسارت کنه های تارتن قرار گرفتند. نتایج بدست آمده در بررسی های جمعیتی تخم و مراحل فعال کنه به ترتیب برای ارقام ساحل 0.60±10.34 تخم و 1.29±24.15 کنه در سال اول و 2.05±22.56 تخم و 2.57 ±35.23 کنه در سال دوم بدست آمد، در حالی که برای رقم سای اکرا در سال اول 0.43±7.42 تخم و 0.93 ±15.89 کنه و در سال دوم 0.46±8.62 تخم و 16.93±1.05 کنه تعیین گردید. افزایش جمعیت کنه از اواخر تیر تا اواخر شهریور ماه بوده و مشخص شد که دما اثر معنی داری بر افزایش جمعیت کنه خصوصا روی رقم ساحل داشته است. از آنجا که هر ساله مشکلات زیادی در اثر کاربرد بیش از حد سموم شیمیایی ایجاد می شود لذا این مطالعه با مدنظر قراردادن ارزیابی دو رقم زراعی پنبه می تواند به عنوان راهکاری مدیریتی ضمن کاهش مصرف سموم، کنترل مناسبی نیز برای مقابله با آفت باشد.

در این تحقیق تاثیر باکتری Bacillus thuringiensis، حشره کش کارباریل و دیفلوبنزرون به طور جداگانه و توام، برای کنترل کپسول خوار نخود Heliothis viriplaca HuFn. بررسی شد. به منظور انجام آزمایش های زیست سنجی شفیره های جمع آوری شده از طبیعت در شرایط آزمایشگاهی پرورش داده شد و سپس لاروهای سن سوم در آزمایش های زیست سنجی مورد استفاده قرار گرفت. در مطالعات زیست سنجی بهترین غلظت از هر یک از سموم به طور مجزا و نیز مخلوط با هم انتخاب و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی بررسی و بکار برده شد. نتایج نشان داد در میان سه ترکیب استفاده شده در غلظت های مختلف، باکتری Bt با غلظت های2600 ppm  و 1900 ppm از سایر سموم بهتر بود و سم کارباریل با غلظت 1900 ppm و باکتری Bt با غلظت 1600 ppm در رده بعدی قرار گرفتند. مقایسه سموم در حالت جدا و توام نشان داد که تیمارهای مخلوط کارباریل، دیفلوبنزرون و Bt، مخلوط کارباریل و Bt و مخلوط دیفلوبنزرون و Bt در سطح احتمال 1 درصد از سایر تیمارها بهتر بوده و تنها تیمار مخلوط کارباریل و دیفلوبنزرون نسبت به سایر تیمارهای مخلوط تاثیر کم تری داشت ولی با تیمار Bt تفاوت معناداری نداشت.

یکی از عوامل بیمارگر سوسک شپشه دندانه دار Oryzaephilus surinamensis (L.) در شرایط انبارداری خرما قارچ Beauveria bassiana (Bals.) Vuill. می باشد. در این تحقیق توانایی مراحل متحرک شپشه دندانه دار در انتشار ماده تلقیح اولیه قارچ مزبور در سه رقم خرمای سایر، زاهدی و دیری مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی قدرت انتشار کنیدی های هوایی در توده ارقام مختلف خرما توسط مراحل لارو و حشره کامل از تابع پراکنش فردی و برای مطالعه سرعت انتشار کنیدی ها از نرخ انتشار تقاطعی ماده تلقیح اولیه قارچ استفاده شد. نتایج بیانگر وجود اختلاف معنی دار در قدرت انتشار کنیدی ها توسط لارو و حشره کامل و در سه رقم خرمای مورد بررسی بود. شیب توابع پراکنش فردی برای مراحل مختلف رشدی و در سه رقم منفی بود که نشان دهنده روند کاهش شدت پراکنش ماده تلقیح اولیه عامل بیمارگر در بعد مکان می باشد. با افزایش زمان نیز سرعت انتشار ماده تلقیح اولیه کاهش یافت. به عبارت دیگر بیشترین مقدار انتشار در همان روزهای اول آلودگی صورت گرفت. بیشترین انتشار کنیدی های هوایی در رقم دیری بوده و مقدار آن در دو رقم زاهدی و سایر مشابه بود. در انتشار ماده تلقیح اولیه در توده خرما حشرات کامل موثرتر از لاروها بودند. الگوی پراکنش کنیدی در توده خرما به صورت غیر کپه ای بود. سرعت پراکنش ماده تلقیح در توده خرما با ناقل حشره کامل بیشتر از سرعت پراکنش با ناقل لارو بوده است.

راب Deroceras agreste (L.) از آفات مهم مزارع سبزی در ایران و جهان بوده که با تغذیه از برگ، ساقه، ریشه و بذور سبزیجات (خسارت کمی) و ایجاد خوردگی روی برگ و قسمت های مختلف آنها (خسارت کیفی) ایجاد خسارت می کند. تاثیر راب کش جدید فسفات آهن با نام تجاری فریکول برای کنترل جمعیت بالغ راب D. agreste و روی کاهو  Lactuca sativ (L.)در مقایسه با سایر سموم راب کش مجاز در مزارع کاهوی دشت ناز ساری و ورامین دو استان مازندران و تهران در سال 1387 مورد مطالعه قرار گرفت. این بررسی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تیمار (طعمه فسفات آهن، متالدئید، کارباریل) به همراه تیمار شاهد انجام گردید. نتایج درصد تلفات راب بالغ در زمان های مختلف در کلیه تیمارها در سطح پنج درصد معنی دار بود. تاثیر کلی پلت های فسفات آهن در مقایسه با سایر تیمارها در مزارع دو استان متفاوت بود. در دشت ناز ساری، فسفات آهن ( 70.26درصد) دارای بیشترین عملکرد بوده و همانند تیمار متالدئید (7.42 درصد) در گروه A آزمون دانکن قرار گرفت. کاربایل (68.06 درصد) با عملکردی کمتر درگروه B آزمون دانکن قرار گرفت. تاثیر مرکب تیمارها در نوبت های مختلف نمونه برداری تاثیر افزایش ازدیادی در نوبت های بعدی را تا 14 روز در تیمار فسفات آهن نشان داد. تاثیر منطقه ای تیمارها در دشت ناز ساری (69.91 درصد) نسبت به ورامین (71.38 درصد) کمتر و هر دو در گروه A قرار گرفتند. نتایج نشان داد فسفات آهن در مقایسه با سایر سموم مصرفی، قابلیت لازم برای کنترل موثر و پایدار راب D. agreste را در مزارع کاهوی کشور دارد.

یکی از مهم ترین عوامل خسارت زای لوبیای سودانی، نماتد سیستی Heterodera cajani Koshy است که در هندوستان خسارت اقتصادی قابل توجهی به این محصول و برخی حبوبات دیگر وارد می کند. اطلاع از تنوع ژنتیکی جمعیت های این عامل خسارت زا در مناطق جغرافیایی مختلف، به انتخاب استراتژی های موثر در کنترل آن کمک بسیاری خواهد کرد. در تحقیق حاضر، با استفاده از روشRAPD ، تنوع ژنتیکی ده جمعیت از نماتد H. cajani به دست آمده از مناطق مختلف تحت کشت لوبیای سودانی ارزیابی گردید. در این مطالعه از پرایمرهای ده تایی به عنوان سری های آغازکننده برای بررسی چندشکلی ملکول DNA استفاده گردید. تعداد قطعات تکثیر یافته به ازای هر پرایمر از 7 (در مورد OPA 16 و (OPD 4 تا 24 (در مورد (OPB 2 متغیر بود در حالی که اندازه ها بین 300 جفت باز تا 3.1 کیلو باز تغییر نشان دادند. از 32 پرایمر مورد آزمایش، 23 تای آن ها OPA 1 ,2 ,3 ,4 ,5 ,6 ,10) و OPB 2 ,3 ,4 ,12 و OPC 1, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 16 و 100 (OPD 4, 10 درصد چندشکلی از خود نشان دادند. در مجموع 451 قطعه تکثیر گردید که از این تعداد 434 چندشکلی و 17 تک شکلی بودند. ضریب جاکارد و تجزیه خوشه ای داده های به دست آمده نشان داد که جمعیت به دست آمده از منطقه ایندور از جمعیت سایر مناطق متمایز است. جمعیت های به دست آمده از منطقه سمستیپور و ایستگاه منطقه ای پوسا بیشترین خویشاوندی را دارا بودند.