راهبرد دفاعی
سال:1390 | دوره:9 | شماره:34 |تعداد مقالات:8

الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت در مرتبت سندی راهبردی، بر بخش های گوناگون سیاستگذاری و برنامه ریزی های ملی کشور تا سطوح گوناگون اسناد کوتاه مدت و میان مدت، تاثیرگذار خواهد بود. در این میان، اندیشه ورزی دفاعی در راستای سرمایه گذاری نرم و سخت افزاری در عرصه سیاست های امنیتی، از لوازم و ضرورت های الگوی یاد شده بوده و در عین حال نیازمند طراحی های علمی - کاربردی است. در این نوشتار تلاش شده که رویکرد «دفاع همه جانبه» به عنوان بخشی از تفکر مدیریت اسلامی - انقلابی امام خمینی (ره)، در مقام سنگ بنای اندیشه ورزی مزبور مورد توجه و تاکید قرار گیرد. بر این مبنا، از مجرای تبیین ابعاد نظری مقوله های امنیت و دفاع (چارچوب نظری)، امکان پیوندبخشی روشمند میان این دو مقوله (الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت / رویکرد دفاع همه جانبه) بررسی خواهد شد. در این ارتباط، تشریح برخی از مهمترین ویژگی های محیط امنیتی کشور به عنوان بستری پیش برنده، روند منطقی بحث را به سوی آزمون فرضیه سوق خواهد داد.

تغییر نگاه در نظام مدیریت منابع انسانی از سطوح عملیاتی به سطوح راهبردی، عرصه مطالعاتی نوینی را در این رشته گشوده است. مقاله حاضر از منظر راهبردی اهم آسیب پذیری های نظام نگهداری منابع انسانی در یک سازمان دفاعی را مورد کنکاش علمی قرار داده است. در این راستا، با تایید فرضه ها، روابط بین متغیرهای رویکرد راهبردی (متغیر مستقل)، تعهد سازمانی (متغیر وابسته)، احساس عدالت سازمانی و تامین نیازهای برتر کارکنان (متغیرهای میانجی) در قالب یک الگو مورد تایید قرار گرفت. یافته ها نشان می دهند که افزون بر امور سطوح عملیاتی و مادی کارکنان، توجه به لایه های عمیق و نگرشی کارکنان یعنی احساس عدالت سازمانی و تامین نیازهای برتر نیز از منظر راهبردی ضروری است. شدت آسیب در عوامل مهم نظام نگهداری بر حسب اولویت عبارتند از: احساس عدالت سازمانی، رویکرد راهبردی، تعهد سازمانی و تامین نیازهای برتر. نتایج تحلیل مسیر نشان می دهند که رویکرد راهبردی از طریق میانجیگری متغیرهای احساس عدالت سازمانی و تامین نیازهای برتر، دارای اثر کلی 0.261 بر تعهد سازمانی است.

در این تحقیق ابتدا از راه مطالعه های اکتشافی و بررسی تعداد زیادی از سندها و گزارش ها، روندهای جهانی و تاثیرات احتمالی آنها بر خدمت سربازی مورد مطالعه قرار گرفته است. سپس وضعیت و روند خدمت سربازی به عنوان نمونه در پنج کشور بررسی شده است. پس از جمع بندی و تحلیل اولیه یافته های اکتشافی در سطح جهانی و تجربه های سایر کشورها، نتایج حاصل در بخش میدانی تحقیق در معرض قضاوت حدود 60 نفر از افراد صاحب نظر در مسائل راهبردی - امنیتی، نظامی و ژئوپلیتیک قرار گرفته است. بر اساس یافته های کلیدی، گرچه حرفه ای گری در عرصه نظامی، روند غالب جهانی است، اما به سبب شرایط و نیاز کشورمان، دست کم تا 15 سال آینده، خدمت سربازی وجود خواهد داشت، ولی شکل، محتوای و آموزش های مربوط باید متحول شود.

دیپلماسی دفاعی، نهادی ناظر بر کاربست اندیشه و تفکر بین رشته ای برای خدمت نیروهای مسلح به امنیت ملی از مجرای اقدام هایی است که در گذشته، منحصر به عناصر دیپلماتیک تلقی می گردید. بر این اساس، ایفای نقش دیپلماتیک حتی در عرصه سازمان دفاعی کشور نیز مادامی که به تعامل و ارتباطات بین نیروهای مسلح دولت ها شکل می بخشد، ممکن خواهد بود. نگرش به این تاسیس به نسبت نوین در سیاستگذاری دفاعی، تابعی از الگوهای مختلف و بسته به مقتضیات تفکر امنیت ملی ناظر بر سیاست دفاعی و خارجی کشورهاست و با مطالعه مقایسه ای این نگرش ها، می توان ضمن اشراف عینی و ادراک جنبه های کاربردی موضوع، مدیریت ملی دیپلماسی دفاعی را سازگار با مقتضیات و رهنامه کشور سامان داد. این مقاله به بررسی مقایسه ای دیپلماسی دفاعی در برخی کشورها و در نهایت، ترسیم سازه های مدیریت این حوزه در کشور با تفکیک مسوولیت ها و کنشگری های دخیل در این فرایند، خواهد پرداخت.

بحران های قومی در مناطق جغرافیایی یک کشور از ریشه های یکسانی برخوردار نبوده و ممکن است متناسب با ویژگی های جغرافیایی، روانی، اجتماعی و انسانی هر منطقه، عامل یا عواملی در بروز بحران نقش داشته باشند. این مقاله با استفاده از روش میدانی، درصدد شناخت عوامل بروز بحران قومی در دو منطقه قومی (کردستان و بلوچستان) پس از انقلاب اسلامی بوده است و با وزن دهی به هر یک از عوامل موجود، میزان تاثیرگذاری هر یک از آنها را مورد سنجش قرار داده است. یافته های تحقیق نشان می دهد، در این دو منطقه، عوامل و مولفه های موجود، یکسان عمل نکرده اند؛ به گونه ای که در بلوچستان، مولفه های اجتماعی - فرهنگی و در کردستان مولفه های سیاسی - امنیتی، نقش بارزتری نسبت به سایر مولفه ها ایفا کرده اند. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که سیاستگذاران مسائل قومی در جهت شناخت سیاست قومی بهینه در یک منطقه قومی، نیازمند شناسایی دقیق علل بروز بحران قومی هستند تا بتوانند سیاست بهینه و متناسب با ویژگی های آن منطقه را ترسیم نمایند.

پدافند غیرعامل، کم هزینه ترین شیوه دفاع بوده و توان سخت افزاری در برابر دشمن را افزایش می دهد، اما این امر، هنگامی امکا ن پذیر است که دشمن این فضا را برای تهاجم انتخاب کند. تغییر شکل تهاجم دشمن و بهره گیری از جنگ نرم نیازمند دفاعی است که پاسخگوی صحنه نبرد و کاهش هزینه ها باشد. قدرت نرم بومی شده متناسب ترین گزینه پیش رو برای موفقیت در این فضای ذهنی خواهد بود. چگونگی تاثیر اصول پدافند غیرعامل بر قدرت نرم، پرسشی است که در این مقاله به آن پاسخ داده می شود. فرض نگارنده بر این است که برخی اصول پدافند غیرعامل همچون چندکاربردی نمودن فضاها، تقویت زیرساخت ها، مکان یابی مناسب و مرمت پذیری تاثیر مستقیمی بر قدرت نرم خواهند داشت. از این رو با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و بهره گیری از نظرات استادان و خبرگان موضوع، به عنوان فرماندهان جنگ نرم که نقش مهمی در تقویت قدرت نرم دارند به بررسی این فرضیه پرداخته شده است.

با تحول نظام بین الملل نظریه بازدارندگی باید با واقعیت هایی نوینی از جمله منطقه ای شدن و همچنین گسترش سامانه های موشکی رو به رو گردد. به همین علت، پژوهش حاضر بر محوریت این پرسش مطرح می گردد که در نظم جهانی منطقه گرایانه، بازدارندگی و سامانه های موشکی از چه پیوندی برخوردار می باشند؟ در همین راستا پژوهش حاضر این فرضیه را مطرح می نماید که منطقه ای شدن نظم جهانی، بازدارندگی را از یک نظم ساده خارج ساخته و بازدارندگی در قالب بازدارندگی های منطقه ای، گسترده، نامتقارن و شبکه ای و نرم یا هوشمند تعریف می گردد. افزون بر آن، گسترش سامانه های موشکی در مرحله نخست، اصول منطقی بازدارندگی سنتی را به چالش می کشد، اما در مرحله دوم، نقطه ثبات راهبردی تعریف کننده بازدارندگی تغییر خواهد کرد. این مقاله تلاش می نماید با ایجاد الگوی پویایی از نظریه بازدارندگی، تحولات نظری و نظام بین الملل را به یکدیگر پیوند دهد.