راهبرد دفاعی
سال:1390 | دوره:9 | شماره:33 |تعداد مقالات:7

حادثه 11 سپتامبر ضمن آنکه نشان داد ناتوی تحت نفوذ آمریکا، میل به گسترش دارد، به شکل گیری ژئوپلیتیک های جدید و مرتبط با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران منجر شد. قرار گرفتن ایران در فهرست محور شرارت، و لشکرکشی آمریکا به افغانستان و عراق در چارچوب ماموریت ناتو یا ائتلاف بین المللی از جمله این تحولات است که کشورمان را به ایفای نقش فعال در محدوده های راهبردی واداشته است. همچنین تغییرات پدید آمده در رهنامه ناتو از ابعاد سیاسی – امنیتی پساجنگ سرد به رویکرد نظامی - راهبردی با جهت گیری تهاجمی پس از 11 سپتامبر یکی از علل پویایی این اتحادیه است که از سال 2007 به موازات تشدید اختلاف نظر اعضا بر سر ماموریت های جهانی و منطقه ای، و افزایش تهدیدهای زیست محیطی، رایانه ای، تروریسم، سلاح های کشتارجمعی و مشکلات اقتصادی، اعضا را به اتخاذ رویکرد مشارکت جویی ترغیب کرده و متاثر از این تغییرات، محیط امنیتی ایران نیز در تیررس هدف های ناتو قرار گرفته است.

این تحقیق برای حل مساله فقدان شاخص های بومی در ج.ا.ا انجام شده است. هدف از انجام آن، استخراج شاخص های سنجش امنیت خارجی و سنجش وضعیت کنونی امنیت خارجی ج.ا.ا. می باشد. به این منظور تلاش شده است تا به این سوال اساسی پاسخ داده شود که شاخص های مناسب برای سنجش امنیت خارجی ج.ا.ا. کدامند؟ و وضعیت کنونی امنیت خارجی ج.ا.ا. چگونه است؟ این تحقیق به روش کیفی و تحلیل نظام مند برای استخراج شاخص های امنیت خارجی ج.ا.ا. که با مولفه های نرم امنیت مرتبط هستند و روش موردی – زمینه ای و همبستگی - همخوانی برای طراحی الگوی سنجش و اندازه گیری امنیت انجام شده است. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که در صورت استفاده از شاخص های مناسب، امنیت قابل سنجش بوده و اندازه امنیت خارجی ج.ا.ا. در نیمه اول 1388 در مقیاس صفر تا 100، مقدار 56.6 بوده است.

راهبرد تسلیحاتی هر کشوری، پاسخی به تهدیدهای منطقه ای و بین المللی محسوب می شود. در برخی از مقاطع تاریخی، تهدیدهای ماهیتی فراپیرامونی پیدا می کند و کشورهایی که در معرض تهدیدهای منطقه ای قرار دارند، اغلب با چنین تهدیدهایی روبه رو می شوند. ج.ا.ایران در مناسبات و روابط سیاسی - امنیتی خود با کشورهای منطقه، همواره تلاش کرده است نظر مساعد، اعتماد و اطمینان خاطر آنان را نسبت به ج.ا.ایران جلب نماید، اما رخدادهای نظامی - امنیتی در چند دهه اخیر از جمله تهدیدهای منطقه ای پیرامون ج.ا.ایران می باشد. هدف این مقاله، بررسی راهبرد تسلیحاتی و امنیتی ایران و یافتن پاسخی مناسب به این مساله است که با توجه به تهدیدهای منطقه ای پیرامون و فرصت های پیش رو، ایران برای ارتقای جایگاه و حفظ امنیت در سطوح منطقه ای و جهانی، در راهبرد تسلیحاتی و امنیتی خود چه نوع راهبردی را در پیش گرفته و خواهد گرفت.

قدرت نرم زیرساخت های لازم برای تولید امنیت ملی را فراهم می سازد. شکل گیری تحولات منطقه ای خاورمیانه در چارچوب جنبش بیداری اسلامی و هویت گرایی تابعی از مولفه های قدرت نرم بازیگران تاثیرگذار در سیاست منطقه ای و بین المللی محسوب می شود. بدون تردید، تحولات خاورمیانه تحت تاثیر قالب های ادراکی، تحلیلی و گفتمانی متنوعی می باشد. این مقاله بر اساس گفتمان هویت گرایی اسلامی شکل گرفته است؛ گفتمانی که مبتنی بر رهیافت های هنجارگرا در نگرش سازه انگاری می باشد. بنابراین می تواند عامل موثری در گسترش انقلاب های اجتماعی خاورمیانه محسوب شود. نظریه های هنجارگرا در شکل گیری انقلاب های اجتماعی بر سازه های گفتمانی تاکید می کنند. سازه های گفتمانی به گونه تدریجی شکل گرفته و بر اساس تراکم و انباشت ناشی از تجارب سایر کشورها خواهد بود. گسترش هویت مقاومت، نمادی از قدرت نرم برای شکل گیری جنبش های اجتماعی و انقلاب های منطقه ای در بهار عربی محسوب می شود.

این مقاله رابطه بین «دیپلماسی عمومی نوین» و «دفاع همه جانبه» را بررسی می کند. رسانه های نوین ارتباطی به ویژه آنچه به «وب 2» مشهور شده و زمینه تشکیل شبکه ها و جنبش های اجتماعی مجازی را فراهم کرده اند، مهم ترین فناوری هایی هستند که ماهیت بسیاری از مفاهیم و کارکردها از جمله «دیپلماسی» و «دفاع» را متحول کرده اند. این رسانه ها دارای ویژگی هایی هستند که با بهره برداری صحیح از آنها، دفاع همه جانبه در شرایط جدید، امکان پذیر است. در دیپلماسی عمومی نوین، طیف گسترده ای از افراد با عضویت در شبکه های اجتماعی می توانند در حوزه دفاع از منافع و امنیت ملی کشور خود، ایفای نقش کنند. اگر در دیپلماسی رسمی، بین نمایندگان رسمی دولت ها، رابطه برقرار می شود و در دیپلماسی عمومی سنتی، یک دولت، گروه ها، سازمان ها و افراد جامعه خاصی را مخاطب قرار می دهد، در دیپلماسی عمومی نوین، شبکه گسترده ای از افراد در دو جامعه و یا در عرصه بین المللی یکدیگر و حتی دیگران را مخاطب قرار می دهند. این مقاله ضرورت توجه به رسانه های یادشده و چگونگی بهره برداری از آنها در دفاع همه جانبه را در پرتو دیپلماسی عمومی نوین تبیین می کند.

مخاطب شناسی و شناخت هدف ها، سلایق و نیازهای مخاطبان در موزه های جنگ می تواند ضمن کمک به نحوه انتقال میراث های تاریخی، فرهنگی و ارزش های وطن دوستانه و همبستگی ملی، در افزایش جذابیت های موزه های یاد شده در کنار سایر موزه ها با جذب گردشگران (مخاطبان) موجب درآمدزایی و رونق اقتصاد کشور شوند. هدف تحقیق حاضر، بررسی و شناخت این هدف ها، سلایق و نیازهای مخاطبان با مطالعه موردی موزه ملی هوایی در دوران انقلاب و دفاع مقدس است. برای این منظور، پس از تدوین چارچوب نظری و مفهومی تحقیق، مفاهیم و متغیرهای اصلی و با ترکیب روش کیو و پیمایشی، داده های لازم از مخاطبان خاص (متخصصان امور هوانوردی و پروازی و همین طور دانشجویان و محققان علوم اجتماعی) و همچنین مخاطبان عام (گروه ها و طبقات اجتماعی) با استفاده از نمونه گیری هدفمند، گردآوری شده اند. سپس با تحلیل داده ها، علایق، سلایق، نیازها و انگیزه مخاطبان برای توسعه کارآمدی موزه های دفاع مقدس به ویژه بخش هوایی آن برای جذب بیشتر مخاطب ارائه شده است.

هدف مقاله پیش رو شناسایی عوامل موثر در فرایند نظامی شدن خزر است. سیاست خزر با نظامی شدن این دریا وارد دور جدید شده است، فرایندی که ظهور آن به تحولات سال 2002 باز می گردد. تا این سال توان نظامی کشورهای حوزه خزر به اندازه یک گارد ساحلی بود، اما در سال 2002 متعاقب افزایش تنش ها بر سر کیفیت رژیم حقوقی دریا و به ویژه رزمایش بزرگ دریایی روسیه، گرایش به شکل دهی نیروی دریایی در کشورهای همسایه جان گرفت. از آن زمان به این سو میزان سرمایه گذاری ها و ابتکارهای این کشورها برای توسعه توان نظامی در دریا افزایش یافته است. افزون بر آن، کشورهای غربی، به ویژه آمریکا در این فرایند تاثیرگذار بوده اند. با توجه به گرایش این کشورها به تضعیف موقعیت روسیه و ایران در خزر از طریق تقویت کشورهای آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان، واشنگتن تلاش کرد تا سرمایه و ادوات لازم را در اختیار آنها قرار دهند. در مجموع اختلاف بر سر رژیم حقوقی دریای خزر، رقابت های منطقه ای و در نهایت، رقابت های روسیه و آمریکا مهم ترین متغیرهای تاثیرگذار در نظامی شدن دریاچه خزر بوده است.