محیط زیست طبیعی
سال:1397 | دوره:71 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

این پژوهش با هدف مقایسه کیفیت آب دو دشت قروه (از قطبهای سیب زمینی کشور) و مریوان (از قطبهای تنباکوی کشور) به ترتیب در شرق و غرب استان کردستان انجام شد. داده های جمع آنیونها، جمع کاتیونها، یونهای کلر، سولفات، بیکربنات، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سدیم، نسبت جذب سدیم، قلیائیت، سختی کل، باقیمانده خشک و هدایت الکتریکی آبهای زیرزمینی هر دو دشت در سالهای آماری مشترک 1377 تا 1395 به کمک ترسیم نمودارها، محاسبه شاخص ها، تعیین نسبتهای یونی مختلف کیفیت آب و تهیه نقشه های پهنه بندی در محیط GIS مقایسه شدند. همچنین برای سنجش توزیع داد ه ها از آزمون کای اسکور در سطح اطمینان 95% و برای مقایسه میانگین متغیرها از آزمون t مستقل در سطح اطمینان 99 درصد استفاده شد. نتایج نشان داد که در هر دو دشت قروه و مریوان کاتیونها از فراوان به کمیاب به ترتیب کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم و آنیونها به ترتیب بیکربنات، سولفات و کلر بود. نتایج بیانگر عدم وجود اختلاف معنی دار بین میانگین متغیرهای بیکربنات، کلسیم، پتاسیم، قلیائیت، سختی کل و همچنین شاخص اشباع گازکربنیک دشتهای قروه و مریوان بود. میانگین سایر متغیرها، نسبتهای یونی و شاخص های مورد پژوهش دارای اختلاف معنی دار در سطح اطمینان 99 درصد بودند.

هدف از این پژوهش تعیین کارایی نانوساختار نی در حذف یون های روی و مس از محلول های آبی بود. برای این منظور نانوساختار نی تهیه شد و اثر عواملی چون pH، زمان تماس، مقدار جاذب و غلظت اولیه فلزات بر کارایی حذف روی و مس در سیستم ناپیوسته بررسی و مدل های جذب ایزوترم و سینتیک برازش داده شد و در انتها فرایند واجذب یون های روی و مس از جاذب مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین ویژگی های جاذب از آزمون های SEM، PSA و FTIR استفاده شد. تصویر برداری از نانو جاذب تولیدی با میکروسکوپ الکترونی نشان داد که 5/18 درصد ذرات جاذب در محدوده نانوذره نانومتر و 5/81 درصد ذرات در محدوده نانوساختار بودند. نتایج نشان داد که مقدار بهینه pH برای هر دو فلز 6، زمان تماس 90 دقیقه، مقدار جاذب 5/0 گرم و غلظت اولیه یون های فلزی 10 میلی گرم بر لیتر بود. از بین مدل های ایزوترم مدل لانگمویر برای هر دو یون روی و مس با بیشترین مقدار R2 (به ترتیب 98/0 و 99/0) و کمترین مقدار RMSE (به ترتیب 11/0 و 04/0) بیشترین همبستگی را با داده های آزمایشی داشت. همچنین در بین مدل های سینتیک برازش داده شده مدل هوو برای هر دو یون روی و مس با بیشترین مقدار R2 (به ترتیب 99/0 و 98/0) و کمترین مقدار RMSE (به ترتیب 04/0 و 07/0) بیشترین همخوانی را داشت. نتایج واجذب فلزات از جاذب نی طی سه چرخه نشان داد که راندمان واجذب برای یون های روی و مس ( به ترتیب 72 و 75 درصد) در چرخه اول اتفاق افتاد.

کل و بز Capra aegagrus، از جمله پستانداران شاخص مناطق کوهستانی ایران است که در سال های اخیر به دلیل کاهش جمعیت، در طبقه حفاظتی آسیب پذیر (Vulnerable) قرار گرفته است. در مطالعه حاضر، روابط فیلوژنتیکی و تنوع ژنتیکی سه جمعیت بز وحشی بومی مناطق کمربن، بندبن و بلده در استان مازندران، بر اساس پلی مورفیسم ناحیه D-loop توالی ژنوم میتوکندری (mtDNA) مورد بررسی قرار گرفته است. درختان فیلوژنتیک به دست آمده، 7 کلاد مجزا را نشان می دهند و حاکی از وجود جد مشترک با دو هاپلوگروپ از 6 هاپلوگروپ شناخته شده گونه بز در دنیا و وجود حداقل 2 منشأ متفاوت بزهای وحشی مازندران است. همچنین، با استفاده از ماتریس فاصله ژنتیکی Fst/1-Fst و رسم درخت NJ فیلوژئوگرافی، رابطه نزدیک ژنتیکی و جغرافیایی در بین مناطق سه گانه مورد مطالعه و مناطق جغرافیایی هم جوار مشخص شد. مقادیر Fu's Fs و Tajima's D نشان از وجود تعادل بین موتاسیون و رانش ژنتیکی دارند. همچنین با توجه به مقادیر SSD و r در آزمون MMD، انطباق کامل بین مقادیر مشاهده شده و مورد انتظار، نیز نشان از تبعیت این جمعیت از مدل گسترش ناگهانی جمعیت دارد. نتایج آنالیز AMOVA نیز برای مناطق مختلف ایران، بیانگر تفاوت کاملا معنی دار کلادهای هاپلوگروپ های متفاوت بوده و مقدار بزرگ شاخص Fst، علاوه بر معنی دار بودن، نشان دهنده تفاوت ژنتیکی بالا در بین کلادهای مختلف کل و بزها است.

برخی از آلاینده های آب و پساب با روش های معمول تصفیه از بین نمی روند، لذا باید از روش های جدید سازگار با محیط زیست استفاده کرد. هدف اصلی این پژوهش، بررسی کارایی حذف فنل از آب با استفاده از جاذب غربال مولکولی MCM-48 است. ابتداMCM-48 سنتز شد و پس از ارزیابی مشخصه های ساختاری آن، پارامترهای موثر برجذب سطحی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیشترین درصد جذب سطحی فنل در شرایط بهینه g3/0 جاذب، زمان تماس 30 دقیقه، 6pH =، غلظت فنلmg/L 5/2، دمایK 298و دور ثابتrpm 300، در حدود 88 درصد است. همچنین پارامتر ترمودینامیکی حاکی از یک فرایند جذب سطحی بصورت خود به خودی و گرما زا است. با توجه به نتایج تجربی و ضرایب همبستگی، جذب سطحی فنل از همدمای لانگمویر با ماکزیمم ظرفیت جذب 02/38 تبعیت کرده است.

یکی از مشکلات جدی زیست محیطی دهه های اخیر، آلودگی محیط های آبی به فلزات سنگین می باشد. جذب سطحی با استفاده پلیمرهای زیستی(نانوفیبرلیگنوسلولز و نانوفیبرکیتین) فناوری نوینی است که دوستدار محیط زیست برای کاهش و حذف فلزات سنگین از فاضلاب های صنعتی می باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی و مقایسه عملکرد جاذب های نانوفیبرلیگوسلولز و نانوفیبرکیتین در حذف فلز سنگین سرب از محلول های آبی است. شرایط آزمایش برای دو جاذب کاملاً یکسان در نظر گرفته شده است. برای شناسایی ویژگی های شیمیایی و ساختاری دو جاذب، طیف سنج مادون قرمز (FT-IR) و میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) انجام شد. درسیستم ناپیوسته پارامترهای pH(4-9)، دوز جاذب(1-1/0 گرم)، زمان تماس (120-15 دقیقه)، غلظت اولیه فلز سرب (50-10 میلی گرم بر لیتر) و دما40-15 درجه سانتی گراد) بررسی شد. نتایج با تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) و آزمون دانکن جهت برآورد معنی داری تغییرات پارامتر ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. براساس نتایج، بیش ترین درصد حذف فلز سرب توسط نانوفیبرکیتین در دمای 25 درجه سانتی گراد، pH برابر 5، زمان60 دقیقه، دوز جاذب 3/0 گرم و غلظت سرب 10 میلی گرم بر لیتر برابر 45/98% و برای نانوفیبرلیگنوسلولز در دمای 25 درجه سانتی گراد، pH برابر 6، زمان60 دقیقه، دوز جاذب 3/0 گرم و غلظت سرب 10 میلی گرم بر لیتر برابر 8/99% بدست آمد. با توجه به نتایج این تحقیق، از هردو جاذب نانوفیبرکیتین و نانوفیبرلیگنوسلولز (با کارایی بالای 98%) برای حذف سایر آلاینده های پساب های صنایع می توان استفاده نمود.

برای بررسی مهمترین عوامل بوم شناختی موثر بر پراکنش قره تاج (Anagyris foetida L )، مطالعه ای در 12 نقطه از رویشگاه این گونه در شهرستان گیلان غرب انجام شد. نمونه برداری در هر نقطه به روش تصادفی-سیستماتیک و در پلات هایی با ابعاد 10×10 متر و نمونه گیری زیرآشکوب با استفاده از پلات های 1×1 متر انجام شد. نمونه گیری از خاک در هر پلات به حفر 3 چاله به عمق 50 سانتی متر انجام شد. ویژگی های خاک شامل درصد رس، سیلت، شن، گچ، آهک، هدایت الکتریکی، اسیدیته، فسفر، کلسیم، منیزیم، درصدسنگ وسنگ ریزه، نیتروژن، کربن و پتاسیم اندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات خاک و پوشش گیاهی از روش تجزیه واریانس و به منظور تعیین اثر عوامل محیطی بر تراکم و ارتفاع تاج پوشش قره تاج از رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج نشان دادکه شیب، اسیدیته، منیزیم، پتاسیم، رس، شن و ازت در بین مناطق رویشگاه در سطح یک درصد دارای اختلاف معنی داری است، نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که مقدار ازت 77 درصد و درصد شیب رویشگاه 12 درصد از تغییرات تراکم(نوسانات تراکم 1000-100 پایه درهکتار ) در مناطق مورد مطالعه را توجیه کرده و دارای رابطه مستقیم با تراکم هستند. همچنین ارتفاع تاج پوشش در مناطق مورد مطالعه متاثر از ازت و درصد شن خاک بوده و این دو عامل در مجموع 50 درصد از تغییرات ارتفاع تاج پوشش قره تاج را توجیه می کنند.

توسعه فعالیت های اقتصادی، رشد جمعیت، افزایش مشغله های زندگی و بالا رفتن سطح استانداردهای زندگی سبب افزایش چشمگیر تقاضا برای محیط های طبیعی وفرهنگی و نیاز به گردشگری شده است. مجموعه طاق بستان یکی از بی نظیر ترین آثار تاریخی ایران و جهان است. این مجموعه تاریخی یکی از جاذبه های استان کرمانشاه بوده که همه ساله میزبان حجم وسیعی از گردشگران داخلی و خارجی است. لذا مطالعه ارزش اکو توریستی آن میتواند در پیش بینی نیازها و رفع کمبودها و توسعه گردشگری در منطقه مؤثر باشد. داده های مورد نیازجهت بررسی عوامل موثر بر تمایل به پرداخت و برآورد ارزش این مجموعه در سال 1393 از طریق تکمیل پرسش نامه و مصاحبه حضوری با 1047 بازدیدکننده از این مجموعه جمع آوری گردید. نتایج حاصله نشان داد که دو عامل جنسیت و میزان مطالعه بازدید کننده از متغییرهایی هستند که رابطه معناداری با میزان تمایل به پرداخت ندارند اما متغیرهای سن، تحصیلات، هزینه های ایاب و ذهاب، اندازه خانوار، درآمد خانوار، تعداد دفعات بازدید، مدت زمان بازدید و نوع تردد با وسیله نقلیه(شخصی یا عمومی) از عوامل تأثیرگذار بر تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان می باشد و بر تمایل به پرداخت، اثر معنادار داشتند. میانگین تمایل به پرداخت هر بازدیدکننده 4585 تومان به ازای هر بازدید برآورد گردید. علاوه بر این متغیر رضایت از مطلوبیت اولویت اول (با significance=0) و متغیر جنسیت اولویت آخر (با significance=0. 121) را در میزان تمایل به پرداخت، به خود اختصاص داد.

ددر چند سال اخیر میزان ریزگردها و دیگر آلاینده های هوا در استان های جنوبی و جنوب غربی ایران افزایش چشمگیری یافته است. یکی از مهمترین متغیرهایی که در این زمینه مورد بررسی قرار می گیرد مقدار PM10 می باشد. با توجه به ضرورت برآورد و پیش بینی آسان تر و کم هزینه تر این متغیر، در تحقیقات مختلف از روش های آماری متفاوتی به بررسی رابطه آن با دیگر متغیرها پرداخته اند. هدف این تحقیق بررسی رابطه بین متغیرهای آب و هوایی شامل دمای هوا (حداکثر، متوسط و حداقل)، رطوبت نسبی (حداکثر، متوسط و حداقل)، بارندگی روزانه، دید افقی، جهت و سرعت باد با داده های متغیر آلودگی هوا (PM10) طی دوره آماری 4 ساله (1387 تا 1390) با استفاده از روابط همبستگی و برآورد PM10 با استفاده از مدل آماری جنگل تصادفی بود. برای انجام این تحقیق داده های هواشناسی و داده های PM10 به ترتیب از ایستگاه های سینوپتیک هواشناسی و ایستگاه پایش آلودگی هوای شهر اهواز اخذ شد. برای رسیدن به اهداف تحقیق آنالیز های مختلفی نیز انجام شد. ابتدا باتوجه به نرمال نبودن داده ها، برای بررسی همبستگی بین داده های PM10 و داده های آب و هوایی و تعیین متغیرهای مستقل موثر در برآورد میزان غلظت آن از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان داد که متغیرهای دید افقی و حداقل دما به ترتیب با 376/0-و 349/0+ بیشترین و بارندگی با 077/0-کمترین همبستگی را با متغیر PM10 از خود نشان دادند. نتایج رگرسیون جنگل تصادفی نیز نشان داد که مهمترین متغیر تاثیرگذار در برآورد میزان PM10، متغیر دید افقی و سپس متغیر دمای حداقل می باشد. ضریب تبیین بدست آمده با استفاده از داده های مشاهده شده و برآورد شده در سطح معنی داری 99 درصد برابر (47/0 R2=) بدست آمد. آنالیز درخت سلسله مراتبی نشان داد که از کل داده های متغیرهای رطوبت نسبی حداکثر، رطوبت نسبی حداقل و دمای حداقل به ترتیب، 396 داده (>205/0 درصد)، 389 داده (>305/0 درصد) و 387 داده (>5/5 درجه سلسیوس)، قابلیت تفکیک شدن را نشان دادند و متغیر رطوبت نسبی حداکثر در سطح اول قرار گرفت. بطور کلی این تحقیق نشان داد که در پیش بینی میزان PM10 می توان از داده های دید افقی و حداقل دمای محیط استفاده و با بکارگیری مدل رگرسیون جنگل تصادفی به نتیجه مناسب رسید.

فلزات سنگین به دلیل سمیت و پایداری در محیط زیست یکی از مهم ترین آلاینده های خاک محسوب می شوند. بنابراین بررسی توزیع غلظت فلزات سنگین جهت پایش آلودگی خاک و حفظ کیفیت محیط زیست ضروری است. این تحقیق با هدف ارزیابی سطح آلودگی و تهیه نقشه های توزیع مکانی غلظت فلزات سنگین کروم، نیکل، مس، سرب و روی در خاک سطحی شهر صنعتی ماهشهر در سال 1395انجام شد. بدین منظور با استفاده از روش نمونه برداری سیستماتیک تعداد 51 نمونه خاک سطحی (cm20-0) جمع آوری و غلظت این فلزات به روش XRF اندازه گیری شد. همچنین خصوصیات خاک شامل EC، pH، آهک و بافت خاک مشخص شد. شاخص آلودگی PI)) و شاخص جامع فاکتور آلودگی نمرو (NIPI) جهت تعیین وضعیت آلودگی خاک این منطقه استفاده شد. نقشه های توزیع غلظت فلزات سنگین نیز با استفاده از روش درون یابی در سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) تهیه گردید. تحلیل مؤلفه های اصلی(PCA) به منظور بررسی روابط بین فلزات انجام شد. نتایج نشان داد که بالاترین مقادیر شاخص آلودگی مربوط به کروم و نیکل است که در سطح آلودگی شدید قرار دارند. بسیاری از خاک های شهری در بندر ماهشهر با سطوح کم یا متوسط از سرب، روی و مس آلوده شده اند. شاخص آلودگی نمرو نشان داد که همه نقاط در سطح آلودگی بالا قرار دارند. همچنین نتایج تجزیه مؤلفه های اصلی نشان داد که فلزات سرب، روی و مس در یک مؤلفه قرار گرفته و نشان دهنده منشأ انسان ساخت و مشترک این فلزات می باشد. فلزات کروم و نیکل هر کدام در مؤلفه ای جداگانه قرار گرفته و مقدار شاخص آلودگی بالای این فلزات، همچنین ضریب تغییرات بالا حاکی از منشاء انسان ساخت این فلزات تعیین گردید.

افزایش رو به رشد جمعیت انسانی همراه با شهر نشینی و صنعتی شدن جوامع در کنار مزایای خود معایبی همچون افزایش آلاینده های محیط زیست را در پی داشته است. از جمله این آلاینده ها فلزات سنگینی همچون سرب است که اثرات متعدد آن بر انسان بویژه کودکان و سالمندان در مطالعات متعدد گزارش شده است. با توجه به اینکه سرب از فلزاتی هست که بر سیستم عصبی اثر می گذارند مطالعات متعددی در زمینه اثرات روانشناختی این فلزات به ویژه در کودکان انجام گرفته است. در مطالعه حاضر غلظت این فلز در ناخن کودکان عادی و کودکان دارای نشانگانADHD مورد بررسی قرار گرفت. پس از تکمیل پرسشنامه ها تعداد 30 نفر از کودکان دارای نشانگان ADHD و 30 نفر از کودکان عادی صرفنظر از جنسیت آنها انتخاب گردیدند. نمونه های ناخن ازاین کودکان تهیه گردید و پس از هضم اسیدی با دستگاه جذب اتمی، غلظت فلزات در آنها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میانگین غلظت سرب در ناخن کودکان مورد آزمایش23. 6 3. 5  g/g بود. با توجه به نتایج اثرات افزایش غلظت سرب در ناخن بر افزایش احتمال وقوع نشانگان ADHD در کودکان مشاهده گردید. بنابراین عنصر سرب را می توان به عنوان یکی از عوامل دخیل در وقوع ADHD به شمار آوردو در این زمینه تدابیر لازم را اتخاد نمود.