اخلاق پزشکی
سال:1393 | دوره:8 | شماره:30 |تعداد مقالات:7

مقدمه: علیرغم پژوهش های بسیاری که در مورد سلامت معنوی در طول دهه های گذشته انجام شده، فقدان ارائه تعریفی جامع و قابل قبول از آن مشاهده می گردد. سنجش سلامت معنوی در جمعیت ایرانی در گام نخست نیازمند ارائه تعریفی از سلامت معنوی است که منطبق با ویژگی های فرهنگی، اجتماعی و مذهبی جامعه ما باشد لذا طراحی و آزمون ابزاری که بتواند سازه های مفهومی تعریف ارائه شده را بسنجد از جمله ضروریات این حوزه محسوب می گردد. مطالعه حاضر یکی از اولین مطالعاتی است که با هدف تبیین مفهوم سلامت معنوی و سپس طراحی و آزمون پرسشنامه جامع سلامت معنوی در جمعیت ایرانی صورت پذیرفت.مواد و روش ها: در این مطالعه متدلوژیک و مقطعی پرسشنامه سنجش سلامت معنوی در جامعه ایرانی، با 69 گویه اولیه، مستخرج از منابع و متون معتبر اسلامی و تایید شده از سوی گروه سلامت معنوی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران در سه حیطه بینش، گرایش و رفتار طراحی شد. در مجموع 506 نفر (64% زن)، از افراد 20 ساله و بالاتر ساکن در منطقه 13 شهر تهران، در فرآیند روانسنجی پرسشنامه شرکت کردند. جهت سنجش پایایی از روش های آزمون- بازآزمون و سنجش هماهنگی درونی استفاده شد. روایی صوری، محتوا و سازه پرسشنامه ارزیابی گردید.نتایج: در مجموع 48 گویه از سوی متخصصین و همچنین جامعه مخاطب، ضروری، مرتبط و قابل فهم تشخیص داده شدند. روایی محتوا از سوی متخصصین تایید شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، وجود مدل 6 عاملی را در ساختار گویه های تدوین شده نشان داد و مدل بهینه در قالب دو مولفه 1) شناختی/ عاطفی و 2) رفتاری تبیین شد. برازش مدل استخراج شده توسط تحلیل عاملی تاییدی در سطح مطلوب تایید شد. هماهنگی درونی در سازه ها و تمامی زیر سازه های پرسشنامه مطلوب بود (آلفای کرونباخ بیش از 0.7). نتایج حاصل از آزمون- بازآزمون در تمامی سازه ها و زیرسازه ها پایایی پرسشنامه را تایید نمود.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از مطالعه اولیه، نشانگر روایی و پایایی مطلوب پرسشنامه جامع سنجش سلامت معنوی در یک جامعه شهری ایرانی است. مطالعات تکمیلی جهت سنجش سلامت معنوی در جمعیت ها و مناطق مختلف کشور توصیه می گردد.

سازمان بهداشت جهانی سلامت را در چهار بعد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی طبقه بندی می کند. پرستاران از مهم ترین حرفه ها در تیم سلامت هستند که بر سلامتی مردم تاثیر می گذارند. برای اینکه این تاثیرگذاری همه جانبه و به سمت بهبود و کمال باشد، می بایست موضوع سلامت معنوی همچون سایر ابعاد سلامت در پرستاری تعریف و تبیین شده و مدلی از سلامت معنوی به عنوان پایه اقدامات پرستاری مورد توافق قرار گیرد. هدف از این مقاله ارائه یک مدل برای درک سلامت معنوی در پرستاری است. این مدل به تشریح روابط سلامت معنوی با سایر ابعاد سلامت پرداخته و برای این روابط حالت سلسله مراتبی در نظر می گیرد. بر اساس این مدل هسته اصلی سلامت بعد معنوی آن است و سایر ابعاد به عنوان لایه های محافط از این هسته مرکزی حمایت می کنند. پرستاران با در نظر گرفتن این مدل می توانند بررسی ها، مداخلات و ارزیابی های خود را به گونه ای طراحی کنند که حداکثر میزان سلامت مددجود در بعد معنوی حفظ شده و افزایش یابد.

مقدمه و اهداف: نارسایی مزمن کلیوی یک مشکل سلامت است که ادامه حیات بیمار به درمان های جایگزین کلیه از جمله همو دیالیز وابسته است. همودیالیز فرآیندی استرس زا است و علاوه بر مشکلات روانشناختی و اجتماعی فراوان، زمینه ساز بروز اختلالات روانی می شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین سطح سلامت معنوی و امید در بیماران همودیالیزی زاهدان انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی همبستگی است که در 140 بیمار مراجعه کننده به مراکز همودیالیز شهر زاهدان به صورت نمونه در دسترس انجام شد. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه شامل بخش های ویژگی های دموگرافیک، سلامت معنوی الیسون و پوییزان و امید هرث جمع آوری شد، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss نسخه 18 و آزمون های آماری توصیفی (توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (ANOVA یا معادل نان پارامتریک آن، من ویتنی یو، کروسکال والیس و ضریب همبستگی پیرسون) صورت گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد بیماران مورد مطالعه 57 %مرد، 84.3% متاهل و 55% بی سواد بودند. میانگین سن شرکت کنندگان 48.75 سال بود. سابقه حداقل 1 و حداکثر 15 سال (میانگین 5.53 سال) دیالیز را داشتند. میانگین نمره سلامت معنوی بیماران 91±11 (حداقل 20 و حداکثر 120)، سلامت وجودی 42±7 و سلامت مذهبی 48±5 بود. که 75% سلامت معنوی متوسط داشتند. میانگین نمره امید 17.77 (حداقل 12 و حداکثر 36) بود. بین امید و سلامت معنوی ارتباط مثبت و معنی دار دیده شد (r=0.202، P<0.005). سلامت معنوی و امید با متغیرهای دمو گرافیک (سن، جنس و وضعیت تاهل) ارتباط معنی دار (p<0.001) و با ابتلا به بیماری زمینه ای رابطه معنی دار نداشتند. امید با سطح تحصیلات رابطه معنی دار داشت (P<0.002).نتیجه گیری: نتایج نشان داد بین امید و سلامت معنوی در بیماران مورد مطالعه ارتباط وجود داشت. با توجه به تاثیر نارسایی مزمن کلیه و همودیالیز بر ابعاد مختلف جسمی و روانی بیماران ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد می گردد پرستاران با رویکرد مراقبت کل نگر با تاکید بر بعد معنوی مراقبت در دستیابی به ارتقاء سطح سلامت معنوی بیماران تلاش کنند. انتظار می رود ارﺗﻘﺎی ﺳﻼﻣﺖ ﻣﻌﻨﻮی، افزایش امید در بیماران را به دنبال داشته باشد.

بشر همواره برای حیات تقلا می کند و این امر در مواجهه با مرگ بیشتر رخ می نماید. روبرو شدن با مرگ همیشه همراه با اضطراب و وحشت بوده است، و این موضوع زمانی تشدید می شود که فرد از مرگ حتمی خود آگاه گردیده و در فرآیند پایان حیات قرار می گیرد.نظر به اینکه در عصر حاضر به واسطه پیشرفت دانش پزشکی پروسه پایان حیات طولانی شده و اغلب، فرد این مرحله از زندگی را در بیمارستان، در انزوا و اضطراب سپری می نماید، اندیشیدن تدابیر و تمهیداتی جهت رفع این مسائل در مرحله پایان حیات، اهمیت می یابد.از جمله عوامل تاثیرگذار در تسکین رنج روانی و انزوای عاطفی ناشی از سپری شدن روند منتهی به مرگ، به خصوص در نهاد بیمارستانی، مراقبت معنوی می باشد که با تقویت بعد معنوی بیماران، منجر به تقویت سلامت معنوی آن ها می گردد.با توجه به اهمیت جایگاه مراقبت معنوی در پایان حیات و ملازمت آن با مفهوم سلامت معنوی، در این پژوهش سعی شده با مرور مطالعات صورت گرفته در این حوزه، اهمیت ارائه این نوع خدمات و نحوه مکانیسم تاثیر آن بر سلامت معنوی بیمار مورد بررسی قرار گیرد و با ارزیابی نقاط ضعف و قوت پژوهش های صورت گرفته، لزوم و چگونگی ارائه مراقبت معنوی در ایران را با توجه به پیش زمینه های اعتقادی و فرهنگی آن نتیجه گیری نماید.

با توجه به این که تعالی معنوی تلاش فرد برای ساختن معنایی وسیع از هدف نهایی مرگ و زندگی است و همچنین مقابله مذهبی به عنوان روشی تعریف شده است که از منابع مذهبی مانند دعا و نیایش، توکل و توسل بر خداوند برای مقابله با استرس ها استفاده می کند. بنابراین به منظور بررسی سبک مقابله مذهبی در دانشجویان دانشگاه پیام نور با تاکید بر تعالی معنوی، مطالعه ای در دانشگاه پیام نور مرکز اردبیل صورت گرفت و تعداد 400 نفر از دانشجویان به عنوان نمونه آماری به شیوه تصادفی انتخاب گردید. روش پژوهش از نوع مطالعات توصیفی- همبستگی بود. داده ها به صورت میدانی و با استفاده از دو پرسشنامه جمع آوری گردید. پرسشنامه ها شامل 1) مقیاس سنجش تعالی معنوی و 2) مقیاس 14 سوالی مقابله مذهبی بودند. نتایج تحلیل نشان داد که: میانگین تعالی معنوی و مولفه های آن شامل وحدت، پیوند معنوی (به جز در بین دانشجویان مذکر)، و کامروایی معنوی هم در بین دانشجویان مونث و هم در بین دانشجویان مذکر از حد وسط های احتمالی (میانگین مفهومی) متناسب خود به طور معنی داری بالاتر است. اما وضعیت پیوند معنوی در نزد دانشجویان پسر (با میانگین: 23.4 و انحراف معیار: 3.4) در حد متوسط است. از بین دانشجویان مورد مطالعه، 5 درصد دارای سبک مقابله ای منفی و 95 درصد دارای سبک مقابله ای مثبت هستند و اما متغیرهای تعالی معنوی توان تبیین معنی دار سبک های مقابله ای را نداشت. البته این می تواند ناشی از این باشد که اغلب دانشجویان دارای سبک مقابله ای مثبت بوده اند و پیش بینی در جامعه همگن، اغلب معنی دار نمی باشد.

مقدمه: معنویت مفهومی بسیار گسترده است که هر کس با توجه به اعتقادات، باورها و ارزش های شخصی، تفسیری متفاوت از دیگری از آن بعمل می آورد. برخی ریشه ای دین محور برای معنویت قائلند و برخی دیگر معتقدند که معنویت ارتباطی با دین نداشته و بسیار گسترده تر از آن است. از آنجا که معنویت در جامعه ایرانی ما مبتنی بر دین است و آموزه های دین اسلام شکل دهنده معنویت است و با توجه به اینکه معنویت در سازمان ها می تواند بستر مناسبی برای رشد همه جانبه فردی و سازمانی را فراهم کند، این پژوهش با هدف بررسی و شناسایی عوامل موثر بر معنویت سازمانی با توجه به الگوهای ملی و دینی، انجام گرفت.روش: روش پژوهش مورد استفاده از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری داده ها توصیفی - پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کارکنان بیمارستان شهید صدوقی یزد در سال 1392 بودند (N=351) که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده 183 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. جمع آوری داده بوسیله پرسشنامه ای محقق ساخته روا و پایا شده، انجام شد. داده ها از طریق آزمون های آماری توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که 10 عامل فضائل، فضای معنوی، محتوایی، ساختاری، رهبری، فرهنگی، خلاقیت، ایمان، انگیزش و اجتماعی به عنوان عوامل موثر بر معنویت سازمانی به شمار می روند.نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش، می توان نتیجه گیری کرد که هر 10 عامل (اگرچه با درجات متفاوت) به منظور پیاده سازی معنویت سازمانی در بیمارستان ها متناسب با مقتضیات فرهنگ ایرانی و مبانی دین اسلام مهم می باشند. لذا لازم است تا مسوولین و سیاستگذاران بیمارستان ها برنامه ریزی های مناسبی را برای حفظ و تقویت این عوامل در بین کارکنان فراهم کنند.

ابن عربی (638-558ه.) عارف مشهور، از نوعی از «رحمت» درونی و وجودی سخن می گوید که به گونه ای غریب هرچند چهره مهر بر آن نمایان نیست، ولی اثر و «حکم» مهر در بیرون از آن پیدا است.وی نمونه ای از این مهر وجودی را که از آن به نام «رحمت مبطون» یاد می کند، در کار درمان و طبیب قابل ملاحظه می داند. در واقع خشونت درمان طبیب و یا تلخی داروی وی نیز جز با این «مهر نهانی» قابل توجیه نمی باشد. در این پژوهش که به روش تحلیل محتوی انجام و به اختصار، نگاشته شده است با این «مهر نهانی» طبیب و ارکان آن آشنا می شویم.