پژوهش آب در کشاورزی
سال:1398 | دوره:33 | شماره:3 (ب) |تعداد مقالات:12

به منظوربررسی اثر آبیاری با روش تلفیق آب شور و آب چاه بر عملکرد و خواص رشدی و بیوشیمیایی گیاه کینوا، آزمایشی در قالب طرح کامل تصادفی با شش تیمار (آب چاه با هدایت الکتریکی 2/1 دسی زیمنس بر متر (شاهد)، آب شور با هدایت الکتریکی 15 دسی زیمنس بر متر، اختلاط 50: 50 آب شور با آب چاه با هدایت الکتریکی 2/7 دسی زیمنس بر متر، آبیاری یک در میان با آب شور و آب چاه، آبیاری زیر سطحی آب شور، آبیاری زیر سطحی آب چاه) تحت شرایط گلخانه ای در دانشگاه فردوسی مشهد با سه تکرار در زمستان سال 1396 اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر رژیم های مختلف آبیاری بر طول و وزن تر ریشه، کل کربوهیدرات محلول در برگ و ساقه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بوده ولی بر وزن تر برگ و ساقه در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. آبیاری زیر سطحی با آب شور منجر به کاهش وزن تر برگ، ساقه و ریشه؛ عملکرد دانه و وزن هزار دانه به میزان 0/14%، 1/12%، 9/47%، 5/6 % و 6/5 درصدی شد. آبیاری زیر سطحی با آب شور منجر به افزایش کربوهیدرات محلول برگ و ساقه نسبت به تیمار شاهد به میزان 3/55 % و 1/70 درصدی شد. آبیاری یک در میان با آب شور و چاه نیز منجر به کاهش وزن تر برگ، ساقه و ریشه؛ عملکرد دانه و وزن هزار دانه به میزان 8/22%، 7/23%، 1/34%، 1/8% و 7/7 درصدی شد. نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از تیمار آب شور با شوری 15 دسی زیمنس بر متر در کل دوره رشد به ترتیب منجر به کاهش 8/20% و 0/20 درصدی عملکرد دانه و وزن هزار دانه شد. در این پژوهش تیمار آبیاری زیر سطحی با آب چاه عملکرد بیشتری داشت و تیمار بهینه بود. در صورت استفاده از آب شور تیمار آبیاری یک در میان نسبت به دیگر تیمارها توصیه می شود.

برای بررسی تاثیر آبیاری موجی بر عملکرد ذرت دانه ای در منطقه اسلام-آبادغرب و همچنین تعیین بهره وری آب و راندمان کاربرد آب، آزمایشی در اطراف ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان اسلام آباد غرب انجام شد. طرح آماری مربوط به پژوهش، بلوک کامل تصادقی با چهار تیمار و در سه تکرار (بصورت تجزیه مرکب طی دو سال زراعی 1395 و 1396 بود. تیمارها نیز به روش آبیاری پیوسته(C)، روش آبیاری موجی با نسبت قطع و وصل جریان یک به 1(S1-1)، روش آبیاری موجی با نسبت قطع و وصل جریان دو به 1(S1-2) و روش آبیاری موجی با نسبت قطع و وصل جریان 3به 1 (S1-3) و در سه تکرار بود. برای کاشت از ذرت با رقم سینگل کراس 704 استفاده شد. مقایسه تیمارهای مختلف با درنظر گرفتن 8 پارامتر وزن کل بلال ها، طول بلال، وزن دانه بلال ها، وزن هزار دانه، رطوبت و پارامترهای کیفی مقدار چربی، نشاسته و پروتئین، تجزیه واریانس (Anova) انجام شد. نتایج نشان داد در سال های 1395 و 1396، در مقایسه با آبیاری پیوسته (C)، آبیاری موجی S1-1بترتیب 8/10% و 4/10% و آبیاری موجی S1-2، بترتیب 4/10% و 5/10% و آبیاری موجی S1-3، بترتیب 11% و 5/10% صرفه جوئی در مصرف آب داشت. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد کلیه پارامترهای عملکرد در بین تیمارها طی سال های مختلف در سطح 5% تفاوت معنی داری نداشت. همچنین نتایج نشان داد در خصوص بهره وری آب برای وزن کل و وزن دانه های بلال ها، تیمارهای آبیاری موجی نسبت به تیمار آبیاری پیوسته برتر بوده و در آبیاری موجی بهره وری آب بر اساس وزن کل بلال ها مقدار 69/0 کیلوگرم در مترمکعب و بر اساس وزن دانه مقدار 54/0کیلوگرم در مترمکعب بوده و بهره وری را نسبت به آبیاری-پیوسته به ترتیب 07/0و 06/0 کیلوگرم در مترمکعب افزایش می دهد و این موُید برتری آبیاری موجی نسبت به آبیاری پیوسته است. راندمان کاربرد آب نیز بطور متوسط برای آبیاری پیوسته 3/32 درصد و برای آبیاری موجی 36 درصد بود که نسبت به آبیاری پیوسته حدود 7/3 درصد بیشتر بود. در مجموع نتایج تحقیق نشان داد آبیاری موجی با نسبت فرکانس یک به دو روش مناسب تری برای آبیاری می باشد.

این تحقیق به منظور بررسی عملکرد و بهره وری آب گندم در سیستم تناوب زراعی رایج (گندم-چغندرقند) منطقه سرد، در ایستگاه تحقیقات جلگه رخ مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی به اجرا درآمد. آزمایش با استفاده از کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار طی سال های زراعی 1392 الی 1395 اجرا شد. تیمارها شامل روش های مختلف خاک ورزی (خاک ورزی متداول، کم خاک ورزی و بی خاک ورزی) در کرت های اصلی و مدیریت بقایای گیاهی (بدون بقایا، حفظ 30 درصد و 60 درصد بقایا) در کرت های فرعی و سطوح مختلف کاربرد آب آبیاری شامل50%، 75% و 100% آب مورد نیاز در کرت های فرعی فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که روش خاک ورزی و مدیریت بقایا بر عملکرد و بهره وری مصرف آب گندم اثر معنی دار نداشت، ولی اثر سطوح مختلف آب آبیاری معنی دار بود (P<0. 01). مقدار عملکرد در دو سطح کاربرد آب 75% و 100% به ترتیب 4751 و 4961 کیلوگرم در هکتار بود که با هم اختلاف معنی دار نداشتند ولی عملکرد در سطح 50 درصد آب مصرفی حدود 3574 کیلوگرم در هکتار بود که کاهش قابل توجهی داشت. میزان بهره وری آب در سطوح 50%، 75% و 100% آب مصرفی به ترتیب 062/1، 960/0 و 875/0 کیلوگرم بر متر مکعب آب به دست آمد. بیشترین میزان عملکرد از تیمار کم خاک ورزی با حفظ 30% بقایا و سطح آبیاری 100% به میزان 6331 کیلوگرم در هکتار بدست آمد و بیشترین میزان بهره وری آب گندم از تیمار بدون خاک ورزی، حفظ 30% بقایا و سطح آبیاری 75% به میزان 173/1 کیلوگرم بر مترمکعب آب حاصل شد. تیمار بدون خاک ورزی، 60% بقایا و 50% آب مصرفی و تیمار خاک ورزی مرسوم، بدون بقایا و 50% آب مصرفی به ترتیب با میزان بهره وری آب 136/1 و 132/1 کیلوگرم بر مترمکعب آب در مقام دوم و سوم قرار گرفتند.

کمبود آب یکی از مهمترین عوامل محیطی محدودکننده در تولید محصولات کشاورزی است. مصرف کودهای طبیعی می تواند باعث استفاده بهینه از آب در آبیاری شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر کم آبیاری و اسیدهیومیک بر عملکرد و کارآیی مصرف آب در لوبیا بود و به صورت کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در استان گیلان در سال 1395 انجام شد. عامل اصلی شامل آبیاری در سه سطح (دیم، 50% و 100 درصد نیاز آبی) و عامل فرعی شامل محلول پاشی اسیدهیومیک در چهار سطح (صفر، دو، چهار و شش لیتر در هکتار) بود. در تیمارهای آبیاری، بیشترین مقدار عملکرد دانه با میانگین 2610 کیلوگرم در هکتار در شرایط آبیاری کامل (100 درصد نیاز آبی) بدست آمد. در محلول پاشی اسیدهیومیک، بیشینه مقدار عملکرد دانه در سطح شش لیتر در هکتار با میانگین 2661 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. در اثر متقابل آبیاری و اسیدهیومیک، بیشترین مقدار عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل و مصرف شش لیتر در هکتار اسید هیومیک با میانگین 3547 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در شرایط 50 درصد نیاز آبی و با مصرف شش لیتر در هکتار اسیدهیومیک، بیشترین میزان عملکرد دانه با میانگین 3030 کیلوگرم در هکتار ثبت شد. بیشترین مقدار عملکرد دانه در شرایط دیم نیز، در مصرف چهار و شش لیتر در هکتار اسید هیومیک، به ترتیب با میانگین 1461 و 1406 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. در تیمارهای مختلف آبیاری، بالاترین کارآیی مصرف آب با میانگین 78/1 کیلوگرم بر متر مکعب در تیمار دیم بود. تیمارهای مصرف اسید هیومیک در مقایسه با عدم کاربرد آن، اثر مثبتی بر کارآیی مصرف آب داشت، اما بین تیمارهای دو، چهار و شش لیتر در هکتار، اختلاف معنی داری در سطح یک و پنج درصد مشاهده نشد. به طور کلی، نتایج این پژوهش، حاکی از اثرات مفید مصرف اسیدهیومیک بر تنش کم آبی در کشت لوبیا در منطقه مورد مطالعه بود.

برای اطمینان از کارکرد بهینه ی سامانه های آبیاری قطره ای، باید به صورت دوره ای عملکرد آن ها را مورد ارزیابی قرار داد. این پژوهش، باهدفارزیابیفنی و هیدرولیکیسامانهآبیاریقطره ایزیرسطحی روی گیاه نیشکردرایستگاه پژوهشی مؤسسه تحقیقات و آموزش نیشکر خوزستان، درسال های زراعی96-1395 و 97-1396، انجامشد. بدینمنظور، چهارلترال(ابتدایی، یک سوم، دو سوموانتهایی)، انتخابو رویهرلترالچهارقسمتابتدایی، یک سوم، دو سوموانتهاییمشخصشد. سپس، به مدتسهدقیقه، حجمآبخروجیدرهرنقطهاندازه گیری و پارامترهای ارزیابی سامانه محاسبه شد. نتایج ارزیابی قطره چکان ها در آزمایشگاه نشاندادکه ضریبتغییرات ساخت (Cv)، ضریب یکنواختی (Cu)ویکنواختی پخش(Eu)، به ترتیب 15%، 90% و 84 درصد و مقادیر توان x و ضریب k در معادله دبی-فشار به طور میانگین به ترتیب 043/0-و 41/2 بود. میانگین مقادیر ضریب یکنواختی (Cu)، یکنواختی پخش(Eu)، ضریب تغییرات دبی (Vqs) و ضریب یکنواختی آماری (Uqs)، طی دو فصل زراعی، به ترتیب 2/89%، 8/87%، 3/10% و 7/89 درصد بود که بر اساس این نتایج، عملکرد سامانه به طور کلی در محدوده خوب قرار می-گیرد. همچنین، با اندازه گیری فشار در نقاط مختلف سامانه در اواسط فصل زراعی دوم، شاخص های ارزیابی ASAEشامل Vqs، Uqs، ضریب تغییرات فشارVhs)) و عملکرد کلی قطره چکان ها (Vpf)، به ترتیب 9%، 91%، 25% و 13 درصد بودند. به این ترتیب، سامانه آبیاری مورد مطالعه از نظر عملکرد کلی قطره چکان ها و یکنواختی توزیع، در محدوده نسبتاً خوب و خوب قرار گرفت.

یکی از مهم ترین عوامل طراحی و استفاده از این روش آبیاری قطره ای زیرسطحی، تعیین پیاز رطوبتی تحت تاثیر بافت خاک و مشخصات قطره چکان ها می باشد. به منظور بررسی توزیع رطوبت و شوری خاک و تعیین بهترین عمق نصب لوله آبده و فاصله قطره چکان های آن، خاکی با بافت سنگین (رسی سیلتی)، در مزرعه نیشکر تحت آبیاری قطره ای زیرسطحی با یک ردیف لوله قطره چکان دار موردبررسی قرار گرفت. در این آزمایش از لوله های قطره چکان دار با دبی 2/1 لیتر در ساعت استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه عمق نصب لوله آبده (15، 20، 30 سانتی متر) و دو فاصله قطره چکان ها (50 و 60 سانتی متر) در سه تکرار انجام شد. بیشترین توسعه عرضی و عمقی رطوبت به ترتیب برابر 60 (هر سمت لوله آبده) و 90 سانتی متر در تیمار عمق نصب لوله 20 سانتی متری مشاهده شد. نتایج نشان داد، شوری خاک در لایه 30-0 سانتی متری در طول دوره اندازه گیری (یک سال) روندی افزایشی و در عمق های 60-30 و 90-60 در این دوره روندی کاهشی داشته همچنین به ازای یک دوره مشخص با افزایش فاصله افقی از لوله آبده مقادیر شوری خاک افزایش داشته است. بیش ترین میزان شوری در تیمار مربوط به فاصله 50 سانتی متر بین قطره چکان ها روی لوله آبده و در نقطه ای با فاصله افقی 60 سانتی متر از لوله آبده در لایه با عمق 15 سانتی متری از سطح، معادل 13 دسیزیمینس بر متر بدست آمد. هم-چنین به منظور تخمین رطوبت، روابطی بین فاصله از لوله و مقدار رطوبت خاک در دو جهت افقی و قائم ارائه گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که این روابط در جهت افقی و قائم عمکرد قابل قبولی دارند. درنهایت بهترین عمق نصب لوله آبده و فاصله قطره چکان های آن با توجه به گسترش پیاز رطوبتی و توسعه شوری در خاک به ترتیب معادل 20 و 50 سانتی متر به دست آمد.

تنش شوری و خشکی از مشکلات تولید فراورده های کشاورزی در بسیاری از نقاط دنیا و به ویژه مناطق خشک و نیمه خشک است. بر این اساس پژوهشی گلدانی به منظور بررسی اثر توأمان تنش شوری و خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد شلغم (رقم پرپل تاپ وایت گلاب) در منطقه کاشمر اجرا شد. این مطالعه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار شامل دو فاکتور شوری و مقدار آب آبیاری اعمال شد. چهار سطح شوری آب آبیاری شامل (آب شرب) 7/0= S1، 4= S2، 8= S3و 12= S4دسی زیمنس بر متر و سه سطح مقدار آب آبیاری شامل آبیاری کامل (100% نیاز آبی)= W1، W175%= W2و W1 50%= W3بود که در یک خاک با بافت لومی شنی اعمال شدند. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که شوری، کم آبیاری و اثر متقابل آن ها بر عملکرد بیولوژیک شلغم، وزن زیست توده تر اندام هوایی، وزن غده و وزن خشک برگ ها در سطح یک درصد معنی دار بود. تیمارهای W1S1و W2S1نسبت به سایر تیمارها عملکرد بیولوژیک بیش تری داشتند. در تمام سطوح شوری مشخص گردید که بین عملکرد بیولوژیک شلغم در سطوح آبیاری W1و W2تفاوت معنی-داری وجود نداشت. با توجه به یافته های این پژوهش می توان گفت که حساسیت گیاه شلغم به تنش شوری بیش تر از تنش خشکی است. از طرفی نتایج این پژوهش نشان داد که بهترین سطح شوری برای رسیدن به بیشینه عملکرد بیولوژیک در گیاه شلغم همان سطح شوری S1 است. لذا بهترین تیمار قابل توصیه برای کاشت شلغم در منطقه مورد مطالعه تیمار W2S1می باشد.

این پژوهش به بررسی تأثیر مدرنسازی شبکه تحویل و توزیع آب سطحی در کاهش برداشت از آب زیرزمینی پرداخته است. برای این منظور، علاوه بر شبیه سازی وضعیت موجود بهره برداری از کانال اصلی شبکه آبیاری رودشت در استان اصفهان، دو روش شامل بهره برداری دستی بهبود یافته و روش کنترل خودکار پیش بین توسعه داده شد و بهبود مدیریت تحویل و توزیع آب در کانال بررسی گردید. روش های مذکور تحت دو سناریوی بهره-برداری، شامل دبی ورودی به کانال در شرایط نرمال و کم آبی، شبیه سازی شد. بهبود فرآیند تحویل و توزیع آب در کانال با استفاده از شاخص های کفایت و پایداری تحویل و توزیع آب ارزیابی شد. در ادامه تحقیق، میزان آب سطحی جایگزین شده با آب زیرزمینی، به واسطه بهبود فرآیند تحویل و توزیع آب در کانال اصلی توسط نقشه های مکانی شاخص کفایت و تحلیل آنها محاسبه گردید. نتایج به دست آمده در سناریوی شرایط نرمال حاکی از بهبود شاخص کفایت تحویل و توزیع آب به میزان 5%و 32% و بهبود شاخص پایداری تحویل و توزیع آب در کانال اصلی به میزان 7% و 21% به ترتیب برای روش های دستی بهبود یافته و کنترل خودکار بود. همچنین، میزان بهبود مذکور در این سناریو سبب 3% و 25% کاهش برداشت از آبخوان به ترتیب برای روش دستی بهبود یافته و خودکار شد. در سناریوی کم آبی نیز شاخص کفایت 2% و 13% و شاخص پایداری 11% و 25% بهبود را به ترتیب برای روش های دستی بهبود یافته و کنترل خودکار نشان داد. این بهبود، اثربخشی یک درصدی برای روش دستی بهبود یافته و اثربخشی نه درصدی برای روش خودکار در سناریوی کم آبی در کاهش برداشت از آبخوان را در پی داشت. همچنین، با توجه به نقشه-های مکانی شاخص کفایت، روشکنترل خودکار، مخصوصا در حالت کم آبی با توزیع یکنواخت آب بین آبگیرها قادر است که آب را به مراتب عادلانه تر بین کشاورزان تقسیم کند.

از آن جا که بخش کشاورزی بزرگترین مصرف کننده آب است، ارائه شیوه-های مدیریت منابع آب و تدوین سیاست های صحیح در این بخش به منظور افزایش بهره وری این نهاده ضروری به نظر می رسد. در مطالعه حاضر، تحلیل اقتصادی اثرات سهمیه بندی و قیمتی آب آبیاری بر الگوی کشت و مدیریت تقاضای آب در دشت سیستان با استفاده از مدل برنامه ریزی ریاضی مثبت (PMP)[1]در سال زراعی 95-1394 مورد بررسی قرار گرفت. برای تحقق این هدف، در این مطالعه یک سامانه مدل سازی اقتصادی شامل مدل تولید محصولات کشاورزی منطقه ای (SWAP)[2] به کار رفت و برای حل این سامانه مدل سازی از نرم افزار کاربردی GAMSنسخه 1/24 استفاده شد. نتایج نشان داد که اعمال سیاست های قیمت گذاری و سهمیه بندی آب آبیاری منجر به کاهش مجموع سطح زیرکشت محصولات منتخب و کاهش بازده ناخالص کشاورزان دشت سیستان می شود. این در حالی است که سیاست های مذکور به ترتیب منجر به صرفه جویی 594/4 تا 456/24 و 123/7 تا 484/29 میلیون مترمکعب آب مصرفی در الگوی کشت منطقه می شود. کاهش مجموع سطح زیرکشت محصولات منتخب زراعی تحت سناریوهای مختلف سیاست سهمیه بندی آب آبیاری، به خصوص محصولات با صرفه اقتصادی بالاتر مانند هندوانه، خربزه و پیاز میزان مجموع بازده ناخالص کشاورزان سیستانی از 1425694 به 1292677 میلیون ریال می-رسد که کاهش میزان سود ناخالصی معادل با 17/2 تا 33/9 درصد را در الگوی زراعی منطقه به همراه دارد. بدین ترتیب اعمال سیاست سهمیه بندی آب آبیاری با توجه به صرفه جویی حدود 30 میلیون مترمکعب آب در دسترس کشاورزان، در مقایسه با سیاست قیمت گذاری آب راهکار مناسب-تری برای حفظ و صیانت از منابع آب موجود در دشت سیستان است. [1]-Positive Mathematical Programming [2]-State Wide Agricultural Production

رطوبتخاکسطحی، متغیریمهمدرچرخه یآبیطبیعتاستکهنقشمهمی در تعادلجهانیآبوانرژیبه واسطهتأثیربرفرآیندهای هیدرولوژیک، اکولوژیکوهواشناسیدارد. رطوبت خاک یک پارامتر تعیین کننده در بسیاری از فرآیند های پیچیده زیست محیطی است و نقش تعیین کننده ای در وقوع خشکسالی کشاورزی دارد. در این تحقیق، با استفاده از داده های برآورد شده رطوبت خاک توسط مدل SWAPو داده های گزارش پنجم تغییراقلیم، خشکسالی کشاورزی به کمک شاخص کمبود رطوبت خاک برای دوره پایه (2011-1992) و دوره آتی (2039-2020) تعیین شد. داده های اقلیمی به کمک شش مدل GCMو دو سناریوی انتشار RCP4. 5و RCP8. 5برآورد گردید و به کمک مدل LARS-WGریزمقیاس شد و وارد مدل SWAPگردید. در آخر، با استفاده از داده های رطوبت عمق 30 سانتی متری خاک مزرعه فاروب نیشابور، خشکسالی کشاورزی به کمک شاخص SMDIمورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تغییرات پارامترهای اقلیمی نشان داد که دمای مینیمم، ماکزیمم و بارش در دوره آتی نسبت به دوره پایه افزایش می یابد و سناریوی RCP8. 5نسبت به سناریوی RCP4. 5، دمای بیشتر و بارش کمتری را برآورد می کند. نتایج مقادیر SMDI برآورد شده برای دوره آتی نیز مشخص کرد که سناریویRCP4. 5 نسبت به سناریوی RCP8. 5 دارای مقادیر متوسط SMDIبیشتری می باشد. همچنین هر دو سناریو، رطوبت نرمال را برای دوره آتی نشان می دهند و میزان SMDIپیش بینی شده برای دوره آتی نسبت به دوره پایه بیشتر است.

آب یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده توسعه کشاورزی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک است. یکی از مهم ترین داده ها برای مدیریت آب، مقدار آب مورد نیاز گیاهان است. در این رابطه، با اندازه گیری ورودی ها و خروجی ها، از روش بیلان آبی به کمک لایسیمترها استفاده می شود. در این پژوهش، به منظور تعیین نیاز آبی گیاه خارمریم(Silybum marianum L. )به عنوان یک گیاه دارویی مهم، آزمایشی به مدت یک سال زراعی در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1397 انجام شد. در این رابطه، از شش عدد لایسیمتر وزنی استفاده شد که سه لایسیمتر به محاسبه تبخیر-تعرق پتانسیل گیاه مرجع (چمن) اختصاص یافت و در سه لایسیمتر دیگر گیاه خارمریم کشت شد. بر اساس نتایج بدست آمده، میزان تبخیر-تعرق پتانسیل و تبخیر-تعرق واقعی به ترتیب برابر 5/1179 و 2/920 میلی متر در طی 177 روز دوره رشد گیاه خارمریم برآورد شد. طول مراحل مختلف رشد گیاه شامل مراحل ابتدایی، توسعه، میانی و انتهایی به ترتیب برابر 22، 35، 70 و 50 روز بدست آمد. میانگین ضریب گیاهی در مراحل چهارگانه رشد گیاه به ترتیب برابر 34/0، 69/0، 93/0 و 77/0 حاصل شد.

آب زیرزمینی بزرگ ترین منبع آب شیرین در دسترس بر روی کره زمین بوده که در بسیاری از کشورها به دلیل اضافه برداشت در معرض خطر نابودی قرار گرفته است. تعیین الگوی کشت بهینه ای که همراه با کاهش تخصیص منابع آب منجر به کاهش درآمد کشاورزان نشود، می تواند راهکاری مناسب در راستای پایداری آب زیرزمینی باشد. در پژوهش حاضر روشی ارائه شده که علاوه بر پایداری آب زیرزمینی، کاهش درآمد کشاورزان به حداقل برسد. برای این منظور، ابتدا چهار سناریوی برداشت از آبخوان تعریف و با استفاده از مدل "سامانه پشتیبان تصمیم گیری نیشابور" برای هر سناریو، تغییرات سطح آب زیرزمینی محاسبه شد. همچنین با استفاده از پرسش نامه، بهره وری اقتصادی آب از 242حلقه چاه کشاورزی و برای نه محصول غالب دشت نیشابور در سال 1395 برآورد شد. برای حداقل سازی کاهش درآمد کشاورزان، بازتخصیص آب به محصولات مختلف و تعیین سطح زیرکشت هر کدام، بر اساس بهره وری اقتصادی هر محصول انجام شد. با توجه به تغییرات سطح آب و شرایط موجود، سناریوی برداشت به اندازه آب تجدیدپذیر (9/414 میلیون مترمکعب)، به عنوان سناریوی برتر گزیده شد. در صورت اجرایی شدن این سناریو، برای پایداری آب زیرزمینی میزان 5/227 میلیون مترمکعب از تخصیص کاسته می شود. نتایج نشان داد، کاهش تخصیص آب منجر به کاهش 27061 هکتار سطح زیرکشت و کاهش حدود 5/83 میلیارد تومان درآمد خواهد شد. برای جبران کاهش درآمد، استفاده از کشت های جایگزین پسته و زعفران با توجه به بالاترین بهره وری اقتصادی و مصرف آب کمتر پیشنهاد شد. در الگوی پیشنهادی 18000 هکتار زعفران یا 4473 هکتار پسته جایگزین کشت های فعلی می شود و جالیز و چغندرقند بیشترین درصد کاهش سطح زیرکشت را دارند.