پترولوژی
سال:1396 | دوره:8 | شماره:29 |تعداد مقالات:10

ایالت معدنی سرب و روی ایرانکوه در 20 کیلومتری جنوب باختری شهر اصفهان، در پهنه سنندج- سیرجان و در توالی کرتاسه پیشین منطقه فلززایی اصفهان– ملایر جای دارد. کانسنگ معدنی در مرز گسلیده میان شیل ژوراسیک و کربنات های کرتاسه است. این کانسار از کانی های اسفالریت، گالن، پیریت، باریت، کلسیت، دولومیت، کوارتز، مقدار اندکی مارکازیت، اسمیت زونیت، سروزیت، ژیپس، مالاکیت، هماتیت و گوئتیت ساخته شده است. کانی سازی به گونه رگه و رگچه های گرمابی کانه دار در ارتباط با کانه های فلزی با شکستگی ها و گسل ها دیده می شود. در این پژوهش، دمای پیدایش کانسار (با به کارگیری ماکل کلسیت و سیال های درگیر درون باریت) و نیز خاستگاه کانسار بررسی شده است. داده های ماکل کلسیت و سیال های درگیر در باریت دمای همسانی را برای سیال کانه ساز نشان می دهند. این داده ها نشان دهنده آمیزش دو سیال با دما و شوری متفاوت در فرایند اصلی ته نشست سولفیدهای فلزی هستند. سیال های درگیر نشان دهنده بازه دمایی 80 تا 166 درجه سانتیگراد، شوری 5.39-20.94 درصد وزنی معادل نمک طعام و چگالی 1.12-0.95 برای کانسار ایرانکوه هستند. این کانسار به کانسارهای گروه MVT شباهت بیشتری دارد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

توده گرانیتی بررسی شده در شمال روستای آی قلعه سی در خاور شهرستان تکاب رخنمون دارد. توده نفوذی آی قلعه سی با ترکیب اصلی گارنت-مسکوویت گرانیت درون واحد ماسه سنگی و کنگلومرایی ائوسن نفوذ کرده و سنگ های هورنفلس با درجه دگرگونی ضعیف را در سنگ های میزبان پدید آورده است. پتاسیم فلدسپار، پلاژیوکلاز، کوارتز و مسکوویت از کانی های اصلی سازنده توده گرانیتی آی قلعه سی هستند. در این سنگ ها، گارنت کانی فرعی است. بافت اصلی سنگ گرانولار است و بافت های پگماتیتی، میرمکیتی، گرافیکی و پرتیتی نیز از بافت های فرعی مهم در این سنگ ها به شما می روند. ترکیب شیمیایی سنگ ها در نمودارهای رده بندی گوناگون در گستره گرانیت ها جای دارد. از دیدگاه زمین شیمیایی، توده نفوذی آی قلعه سی پرآلومینوس بوده و از سری ماگمایی کالک آلکالن و تیپ S است. در نمودار شاخص تصحیح شده کلسیک-آلکالی، نمونه های بررسی شده در گستره کلسیک-آلکالی تا آلکالی-کلسیک جای می گیرند. برپایه نمودار شناسایی پهنه زمین ساختی، نمونه های گرانیتی بررسی شده در گستره هم زمان با برخورد و وابسته به پهنه برخورد صفحه های قاره ای ایران مرکزی و عربستان جای گرفته است.

منطقه بررسی شده در البرز مرکزی (شمال خاوری بلده) واقع شده است. ماگماتیسم پرمین در این منطقه به صورت واحدی بازالتی میان سازند روته- نسن رخنمون دارد. از دیدگاه سنگ نگاری، سنگ های بازالتی از گروه پلاژیوکلاز- فیریک ها هستند و از دیدگاه زمین شیمیایی، سرشت آلکالن سدیک نشان می دهند. در الگوی عنصرهای خاکی نادر بهنجارشده به ترکیب کندریت، نسبت های (La/Sm) N از 1.95 تا 4.62،(Sm/Yb) N از 4.23 تا 5.45،(La/Yb) N از 8.30 تا 20.52 و غنی شدگی بالایی از عنصرهای خاکی نادر سبک در برابر سنگین نشان دهنده شباهت این سنگ ها به بازالت های جزایر اقیانوسی (OIB) است. افزون براین، الگوهای چندعنصری نمونه ها، بهنجارشده به ترکیب گوشته اولیه، نیز همانند OIB است. مدل سازی برپایه تمرکز عنصرهای کمیاب و همچنین، برخی عنصرهای اصلی، نشان دهنده ذوب درجه کم (کمتر از 10%) گوشته ای گارنت دار در ژرفای نزدیک به 110 کیلومتری است. افزون براین، تغییرات نسبت های برخی عنصرهای کمیاب، مانند Nb/Rb، K/La، La/Nb، Ba/Nb، Th/Nb و K/Nb نشان دهنده خاستگاه گوشته ای نوع HIMU است. زمین شیمی نمونه ها با جایگاه زمین ساختی ماگمای درون ورقه ای بدون تاثیر فرایندهای پهنه های فرورانشی سازگار است. ازاین رو، البرز در زمان پرمین (و پیش از آن) حاشیه ای غیرفعال در راستای مرز جنوبی پالئوتتیس بوده و ماگماتیسم آن پیامد زمین ساخت کششی و یا فعالیت پلوم گوشته ای بوده است.

در آپلیت های منطقه خاکو، در خاور توده الوند همدان، گرهک های تورمالین به صورت گرد و دندریتی پراکنده هستند. برخی از این گرهک ها دارای هاله روشنی هستند که نشان دهنده پهنه انتقالی میان هسته گرهک و آپلیت های میزبان است. از دیدگاه هندسی، این گرهک ها از شکل های فرکتال هستند. این گرهک ها دارای بعد فرکتال از 1.46 در گرهک های دندریتی تا 1.92 در گرهک های گرد هستند. در بازسازی سه بعدی این گرهک ها، حجم میانگین برای هسته 34% و برای حاشیه گرهک 66% به دست آمد. برپایه ویژگی هایی مانند نبود وابستگی رگچه ای میان گرهک ها، بی شکل بودن بلورهای تورمالین، هاله لوکوکرات گرداگرد برخی گرهک ها، شکل کروی آنها و پراکندگی خطی و جریانی آنها در زمینه سنگ میزبان، این گرهک ها در شرایط ماگمایی متبلور شده اند. در مرحله های پایانی تبلور ماگما، در پی افزایش مقدار B و آغاز پدیده ناآمیختگی در مذاب، حباب های کروی جداگانه ای پدیدار می شوند که بعدا گرهک ها را می سازند. سیستم ماگمایی مانند سیستم های آشفته رفتار می کند و حضور مناطقی با مسیرهای بسته چرخشی و محدود در کنار مناطقی با مسیرهای آشفته، به ترتیب، گرهک های گرد و گرهک های دندریتی را در کنار یکدیگر پدید آورده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

توده گرانیتوییدی ظفرقند با گستره ترکیبی گابرو تا گرانیت و سن اوایل تا اواسط میوسن در 35 کیلومتری جنوب خاوری اردستان رخنمون دارد. این توده نفوذی درون سنگ های آتشفشانی و آتشفشانی-رسوبی ائوسن در پهنه ساختاری ارومیه-دختر جایگزین شده است. در این پژوهش، سازوکار جایگیری توده گرانیتوییدی ظفرقند به روش ناهمگنی پذیرفتاری مغناطیسی برای نخستین بار بررسی شد. برپایه بررسی های صحرایی، سنگ نگاری، تجزیه و تحلیل پارامترهای مغناطیسی اندازه گیری شده، توده نفوذی ظفرقند به 5 قلمرو تقسیم شده است. قلمروهای 2 و 4 گابرویی تا کوارتزدیوریتی و قلمروهای 1، 3 و 5 گرانودیوریتی تا گرانیتی هستند. برپایه همه شواهد، به ویژه شواهدی از آمیزش ماگمایی در مناطق مرزی قلمروهای دارای ترکیبات بازیک-حد واسط (گابرو تا کوارتزدیوریت) و قلمروهای دارای ترکیب های فلسیک تر (گرانودیوریت، گرانیت و تونالیت)، به نظر می رسد قلمروهای 2 و 4 منطقه های تغذیه کننده بوده اند. همچنین، نخست این قلمروها جایگزین شده اند و سپس در قلمروهای 1، 3 و 5، جریان های ماگمایی کم شیب بزرگ (یا چه بسا به صورت یک سیل) جایگزین شده اند. قلمرو 1 خود دارای دو زیرقلمرو 1A و 1B است. گفتنی است که در هنگام جایگیری این توده نفوذی، فرایندهای جدایش بلورین، آمیزش ماگمایی و آلایش پوسته ای در پیدایش و تحول آن سهیم بوده اند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

در منطقه بروجرد، دایک های بازیک، با روند شمال خاوری- جنوب باختری، توده های گرانودیوریتی ژوراسیک میانی را قطع کرده اند. این دایک ها به رنگ سبزتیره، دانه ریز تا دانه متوسط هستند و بافت افیتیک و ساب افیتیک دارند. آمفیبول، پلاژیوکلاز و کانی های فرعی بیوتیت، آپاتیت، اسفن و پرهنیت از کانی های اصلی سازنده این سنگ ها هستند. آمفیبول ها از نوع کلسیک و ترکیب آنها از منیزیوهورنبلند تا اکتینولیت هورنبلند بوده و دمای 600 تا 700 درجه سانتیگراد و فشار 3.5 تا 5.2 کیلوبار برای تبلور آنها به دست آمده است. ترکیب پلاژیوکلازها از آلبیت تا الیگوکلاز است. این دایک ها جوان ترین فعالیت ماگمایی در منطقه بوده و دچار دگرریختی نشده اند. در پی برخورد دو صفحه عربی و ایران مرکزی، فشار پدیدآمده در صفحه ایران مرکزی گسترش شکستگی های کششی در راستای حرکت این صفحه ها را در پی داشته است. ازاین رو، در این منطقه گسترش دایک های بازیک در راستای حرکت صفحه ها در راستای شمال خاوری- جنوبباختری و به سوی همگرایی آنها پدید آمده اند. برپایه نمودارهای شناسایی جایگاه زمین ساختی ماگماها، ماگمای سازنده دایک های بازیک، آلکالن و وابسته به پهنه درون صفحه ای بوده و از ذوب بخشی خاستگاه گوشته غنی شده پدید آمده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.