مطالعات مدیریت شهری
سال:1392 | دوره:5 | شماره:13 |تعداد مقالات:8

مقدمه و هدف پژوهش: چند دهه است که کشورهای توسعه یافته، جهت دستیابی به توسعه پایدار شهری، توسعه محله ای را در قالب فرآیندی مشارکتی و دموکراتیک و منطبق با نیازهای ساکنان شهر در محور برنامه های خود قرار داده اند. بر همین اساس مدیریت شهری تهران با آگاهی از نقش موثر برنامه ریزی های محلی در توسعه پایدار شهری، اقدام به اجرای طرح ناحیه محوری نموده است. پژوهش حاضر سعی دارد ضمن بررسی عوامل اجتماعی موثر بر موفقیت اجرای طرح ناحیه محوری، به نقشی که این طرح در توسعه پایدار محله ای ایفا کرده، بپردازد.روش پژوهش: این طرح به روش پیمایش در بین محلات منطقه 5 شهر تهران انجام شده و به کمک پرسش نامه، اطلاعات مورد نیاز پژوهش از بین کلیه اعضای شورایاری محلات 29 گانه این منطقه گردآوری شد.یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که بیش ترین موفقیت طرح در افزایش قابل ملاحظه ارتباط بین مردم و مدیران شهری، رضایت شهروندان از مدیریت، ارائه آسان تر خدمات به شهروندان، افزایش همکاری شهروندان با مسوولان محلی و افزایش مشارکت مردم در امور شهر و در مقابل کمترین میزان موفقیت طرح در واگذاری امور شهری از شهرداری مناطق به نواحی بوده است.نتیجه گیری: طرح ناحیه محوری نقش بسزایی در توسعه پایدار شهری دارد. بدین ترتیب توجه به سرمایه اجتماعی موجود در محله موجب افزایش میزان مشارکت شهروندان در برنامه های شهری خواهد شد.

مقدمه و هدف پژوهش: طی نیم قرن اخیر، یکی از اثرات فرآیند شهرگرایی شتابان بر ساختار فضایی و جمعیتی کشور، رشد فزاینده تعداد شهرها و همچنین تبدیل مراکز روستایی به نقاط منفصل شهری است؛ این امر باعث بر هم خوردن تعادل توزیع فضایی جمعیت و برنامه ریزی می شود و آسیب های اجتماعی وسیعی از آن مترتب است. با توجه به عدم وجود هم خوانی در این نقاط جمعیتی در زمینه عوامل متعددی چون عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و...، الحاق نقاط روستایی به محدوده شهرها منجر به ایجاد مشکلات عدیده برای مدیریت شهری خواهد شد. از سوی دیگر عدم وجود ضوابط و مقررات یکسان در نقاط شهری و روستایی باعث اختلافات اساسی در نحوه مدیریت این نقاط است که خود عاملی در جهت ایجاد تعارضات خواهد بود. وجود چنین مشکلاتی، مدیریت شهری را در انجام وظایف محوله خود دچار مشکلات عدیده ای خواهد کرد. لذا با برنامه ریزی دقیق جهت تعدیل تعارضات پیش آمده می توان خدمات بهتری به شهروندان پیشین و جدید ارائه نمود. پدیده الحاق نقاط روستایی به محدوده شهری، اخیرا در روند تهیه و تصویب طرح حوزه های شهری استان تهران به صورت چشمگیری گریبان گیر شهرهای این استان گردیده است. لذا این پژوهش با مورد کاوی شهر اسلامشهر به عنوان یکی از بزرگ ترین شهرهای استان تهران در صدد بررسی نقش مدیریت شهری و ارائه راهکاری موثر جهت تعدیل این تعارضات می باشد.روش پژوهش: این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از مطالعات اسنادی و میدانی وسیع از جمله مشاهده و تکمیل پرسشنامه در جامعه آماری مسوولین و کارشناسان به آزمون فرضیه مورد نظر می پردازد. لذا با روش نمونه گیری گروهی 9 نفر از کلیدی ترین مسوولین ارشد استانی و شهرستانی شناسایی که پژوهشگر با اخذ پرسشنامه از آنان و همچنین 21 کارشناس خبره دستگاه های تخصصی استان، تعداد 30 پرسشنامه را تکمیل نمود.یافته ها و نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش در می بابیم مدیریت شهری دارای نقشی اساسی در حل تعارضات حاصل از الحاق نقاط شهری به روستایی است و با رویکرد قانون مدار و مدیریت مبتنی بر قانون در تعدیل و یا حل تعارضات موثر می باشد.

مقدمه و هدف پژوهش: زوال شهری که پدیده ای جدید در هسته های مرکزی شهرهاست در سال های اخیر با پیامدهای اجتماعی و کالبدی خاصی همراه است که در بخش مرکزی اراک نیز نمود یافته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های اقتصادی - اجتماعی و تغییرات ساکنین محدوده طی یک دهه می باشد، تا از طریق آن چرایی و چگونگی تاثیرپذیری کالبد از محتوا (ساکنان) تبیین گردد.روش پژوهش: راهبرد پژوهش، قیاسی و روش انجام؛ تحلیلی و همبستگی است. از منابع کتابخانه ای و بررسی های پیمایشی استفاده شده است. محدوده مطالعاتی بافت قدیمی بخش مرکزی شهر اراک است که جامعه نمونه با استفاده از فرمول تعیین حجم کوکران، تعداد 350 نفر از ساکنین با سطح اطمینان 95 درصد و بصورت تصادفی انتخاب شده و به منظور تحلیل داده های میدانی، از نرم (SPSS) در قالب آزمون های (Chi-Square) و (Cramer) استفاده شده است.یافته ها: یافته های تحقیق در دو بخش کالبدی و اجتماعی اقتصادی صورت گرفته است. ریزدانگی و ناپایداری شدید به همراه نفوذناپذیری 30 درصد از قطعات از ویژگی های کالبدی محدوده است؛ و همچنین تغییرات منفی جمعیت، کاهش بعد خانوار، بالا بودن نسبت جنسی، بالا بودن گروه کهن سال، افت سطح سواد به خصوص در بین زنان، بالا بوده مهاجران مرد و عمدتا با مبدا، روستایی، پایین بودن اشتغال و درآمد از ویژگی های عمده اقتصادی و اجتماعی خاص محدوده بخش مرکزی است که ارتباط معناداری میان تمام این شاخص ها و فرسودگی ابنیه وجود دارد.نتیجه گیری: گسترش پیرامونی شهر و بی توجهی به بخش مرکزی شهرها باعث خروج ساکنین بومی و جایگزینی آن ها به وسیله گروه های فقیر اجتماعی شده که نتیجه آن فرسودگی و زوال در بخش های مرکزی است. این وضعیت با تئوری های پالایش و چرخه زندگی در تحلیل ویژگی های زوال مناطق مرکزی شهر اراک قابل اثبات و دارای مصداق های بی شماری است.

مقدمه و هدف پژوهش: توسعه متوازن منطقه ای مبنایی برای توسعه پایدار در سطوح و ابعاد مختلف محسوب می شود، نظام تخصیص منابع به ویژه ظرفیت های صنعتی، نقش مهمی در توسعه منطقه ای ایفا می نماید و یکی از اهداف اصلی توسعه متوازن و ساماندهی به نظام استقرار جمعیت، آمایش صنعتی فضا از سطح ملی گرفته تا سطح ناحیه ای می باشد که در تمامی برنامه های توسعه پنج ساله مورد تاکید قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی سطوح توسعه منطقه ای در سطح استان کردستان که مشتمل بر 9 شهرستان است و چگونگی توزیع امکانات صنعتی، در ناحیه مذکور می باشد.روش پژوهش: بدین منظور پس از بررسی، انتخاب شاخص های مناسب، روش های آماری و تکنیک تصمیم گیری چند شاخص های و با استفاده از مدل TOPSIS، به رتبه بندی توسعه صنعتی و توسعه منطقه ای شهرستان های مذکور در سال 1390 پرداخته شده است.یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهند که در رتبه بندی صنعتی شهرستان های سنندج و بیجار به ترتیب در رتبه اول و دوم، شهرستان های سقز و کامیاران در رتبه آخر قرار دارند.نتیجه گیری: نتایج حاصل از رتبه بندی شهرستان های مذکور نشان می دهد که اختلاف فاحشی در سطح توسعه صنعتی این شهرستان ها وجود دارد به طوری که از مجموع 8 شهرستان در ناحیه سنندج، اکثریت شهرستان ها در سطح پایینی از توسعه صنعتی قرار می گیرند.بعلاوه شهرستان های سنندج و بیجار به ترتیب صنعتی ترین شهرستان و بقیه شهرستان های مذکور از سطح پایین تری از توسعه یافتگی نسبت به آن قرار دارند.

مقدمه و هدف پژوهش: بی شک هدف اصلی آمایش سرزمین مدیریت مطلوب فضاست از رهگذر تنظیم رابطه انسان، فضا و فعالیت های انسان در فضا، تحقق آمایش سرزمین بیشتر از اینکه مستلزم داشتن یک طرح فنی باشد، مستلزم یک برنامه مدیریت مبتنی بر اصل توازن های اقتصادی و فضایی می باشد، در این صورت است که آمایش سرزمین می تواند تحقق بخش عدالت در فضا و عدالت اجتماعی باشد. امروزه تمرکز شدید جمعیت و فعالیت ها در یک یا چند نقطه جغرافیایی از مشخصه های بارز اکثر کشورهای جهان سوم به خصوص کشور ایران است. عدم توجه به برنامه های بلندمدت و تکیه سیاست گذاران به برنامه های توسعه بخشی و بعضا سطحی از موانع اصلی توسعه متوازن کشور است. هدف این مقاله تبیین ابعاد مختلف مدیریت فضایی در فرایند تهیه برنامه آمایش سرزمین می باشد برای این منظور مطالعه موردی روی شهرستان ملکان متمرکز شده تا بتواند عملیاتی ساختن موضوع را در حد یک شهرستان یا ناحیه نشان دهد تا مبنایی برای سایر مطالعات در مقیاس استان یا منطقه ای باشد.روش پژوهش: نوع این تحقیق کاربردی و روش آن اسنادی- تحلیلی است، در این تحقیق علاوه بر استفاده از نقشه ها در تجزیه تحلیل داده ها، بررسی متغیرها، تهیه جداول و محاسبات، از نرم افزارهای Spss، Auto Cad و Arc View استفاده شده است.یافته ها: یافته های این تحقیق نشان می دهد که مولفه اصلی در تحلیل های واقع بینانه آمایش را باید در ساختارهای جغرافیایی جستجو کرد، در واقع سیمای آمایشی کشور به ویژه در سطوح ناحیه ای در درجه اول تابعی از مولفه های طبیعی و در مرحله بعد تابع نظام تخصیص و تصمیم گیری می باشد، در پهنه مورد مطالعه عوامل طبیعی در استقرار فضایی سکونتگاه ها در اولویت اول اهمیت قرار دارند و تحت تاثیر نظام تخصیص، توزیع خدمات و کارکردها در بین دهستان های شهرستان یکسان نیست.نتیجه گیری: در استخراج اسناد توسعه فضایی ضرورت دارد با طراحی و ایجاد بانک اطلاعات از بنیان های جغرافیایی، تحلیل فراگیری از ارتباط نظام اسکان و فعالیت با شرایط طبیعی محیط صورت گیرد و همچنین تحلیل نقاط ضعف نظام تخصیص نقش مهمی در تحقق عدالت در فضا و رفع نابرابری های اقتصادی- اجتماعی خواهد داشت.

بیان مساله: امروزه مفاهیمی چون مشارکت اجتماعی، سلامت در تمامی ابعاد آن، دسترسی به منابع اطلاعاتی و... در توسعه پایدار شهری اهمیت یافته اند. توجه به مردم به عنوان بهره مندان توسعه و دخالت دادن آن ها (مشارکت) در روند توسعه و توجه به تمامی آثار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی اقدامات توسعه ای بر زندگی اجتماعی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.روش پژوهش: نوع مطالعه در این پژوهش از نظر مسیر، توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی بوده است. برای گردآوری اطلاعات نیز، از روش میدانی و اسنادی استفاده شده است. در بخش اسنادی، مدارک و اطلاعات موجود در خصوص مکان مورد مطالعه و پروژه مورد نظر گردآوری شده و در بخش میدانی نیز وضع موجود در قالب مصاحبه های اکتشافی، مشاهده و بررسی کاربری های عمده، شناسایی گروه های مردمی و در نهایت به گردآوری پرسش نامه های مورد نظر ختم شد. در واقع بررسی پیامدها از طریق روش کمی و پیمایش از ساکنان اطراف پروژه و نیز از روش کیفی و ابزار مصاحبه عمیق در کسب نظرات مسوولان شهرداری منطقه 19 و اعضاء شورایاری استفاده شد.اهداف پژوهش: هدف پژوهش ارزیابی آثار و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی ساخت استادیوم فوتبال شهید کاظمی بر ساکنان منطقه 19 شهرداری تهران می باشد نتایج تحقیق نشان می دهد که. افزایش روحیه ورزش و میل و رغبت نوجوانان و جوانان و جذب آن ها به ورزش، کاهش آسیب های اجتماعی و بزه کاری در محله، دسترسی اهالی به امکانات ورزشی و فرصت رفتن به استادیوم و دیدن بازی ها از نزدیک، غنی شدن اوقات فراغت اهالی به خصوص نوجوانان و جوانان، استعداد یابی در میان جوانان و نوجوانان و... از مهم ترین پیامدهای مثبت و ایجاد ترافیک در منطقه، خرید و فروش مواد مخدر در اطراف استادیوم، از بین رفتن آرامش اهالی محله، کاهش امنیت محله (نزاع بین تماشاچیان)، بالا رفتن اجاره بها در محله و... از مهم ترین پیامدهای منفی از نظر ساکنان و نیز اعضاء شورایاری و مسوولان شهرداری بوده است.

مقدمه و هدف پژوهش: با توجه به این که پژوهش حاضر جهت ارتقاء سطح رفتار شهروندی سازمانی در بین کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران می باشد، از نوع تحقیقات کاربردی است. هدف پژوهش، بررسی رابطه توانمند سازی روان شناختی، شادکامی با رفتار شهروندی سازمانی می باشد، پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی و از لحاظ نحوه اجرا از نوع تحقیقات کمی است.روش پژوهش: جامعه آماری این پژوهش، کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، متشکل از 736 نفر و نمونه آماری مشتمل بر 250 نفر است که از طریق روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه توانمند سازی روان شناختی وتن و کمرون (19998)، پرسشنامه شادکامی آکسفورد هیلز و آرگایل (2002) و پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی پادساکف و همکاران (1990) استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی شامل ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی (گام به گام) استفاده شد.یافته ها: نتایج یافته ها حاکی از آن بود که بین توانمندسازی روان شناختی و شادکامی با رفتار شهروندی سازمانی رابطه معنادار وجود دارد.میانگین توانمندسازی روان شناختی، شادکامی و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان در حد بالایی است.

مقدمه و هدف پژوهش: با توجه به اهمیت نقش مترو نه تنها به عنوان وسیله حمل نقل عمومی بلکه به عنوان یک مکان عمومی لزوم پژوهش در موارد آموزشی و فرهنگی مشخص می گردد. پردازش به جنبه های آموزشی یکی از خلاءهایی است که با توجه به جدید بودن این وسیله حمل و نقل در کشور ما، به شدت احساس می گردد. اهداف پژوهش عبارتند از: 1) تعیین وضعیت موجود مولفه های آموزشی- اجتماعی متروی شهر تهران؛ 2) تعیین وضعیت موجود مولفه های آموزشی- بهداشتی متروی شهر تهران؛ 3) تعیین وضعیت موجود مولفه های آموزشی- فرهنگی متروی شهر تهران.روش پژوهش: سه بعد اجتماعی، بهداشتی و فرهنگی به عنوان ابعاد آموزش انتخاب گردید و با مطالعات گسترده میدانی و کتابخانه ای تعداد 10 مولفه و 24 شاخص از ادبیات تحقیق استخراج گردید. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای شامل 32 گویه بود که با توجه به جامعه آماری گسترده، یعنی شهروندانی که از مترو شهر تهران استفاده می کنند، تعداد 410 نفر به صورت خوشه ای از مناطق شمال، جنوب، شرق و غرب تهران انتخاب گردید و از بین کارشناسان فعال در حوزه اجتماعی و فرهنگی مترو تهران تعداد 30 کارشناس به صورت تصادفی انتخاب شدند.یافته ها: بررسی ها نشان داد که از نظر شهروندان، در وضعیت موجود به جز تقویت هویت مذهبی سایر آموزش ها در حد پایین تر از میانگین قرار گرفتند. در حالی که در وضعیت مطلوب به غیر از یک گویه، سایر گویه ها از میانگین بالاتر بودند و بالاترین میانگین در وضعیت مطلوب مربوط به آموزش بهداشت فردی و راه های پیشگیری و کنترل بیماری های همه گیر تعیین شد، و این نشان دهنده نیاز به آموزش در مترو از دید شهروندان است. از دید کارشناسان در وضعیت موجود از 32 گویه، 16 گویه در حد وسط قرار گرفتند و سایر گویه ها از میانگین پایین تر بودند و بالاترین میانگین همانند نظر شهروندان تقویت هویت مذهبی تعیین گردید.نتیجه گیری: با توجه به آنچه بیان گردید آموزش در مترو از دید کارشناسان در سطح بالاتری از دید شهروندان قرار می گیرد. این امر نشان می دهد که با وجود بسیاری از فعالیت های آموزشی که در مترو تهران انجام گرفته است، اما ازدحام جمعیت و شتاب شهروندان موجب عدم توجه کافی آنان به این آموزش ها می گردد، اما کارشناسان به دلیل ماهیات شغلی خود اطلاعات کامل تری دارند. بنابراین این پژوهش می تواند راهنمایی برای کارشناسان جهت بهبود وضعیت آموزش در مترو شهر تهران باشد.