تحقیقات حشره شناسی
سال:1389 | دوره:2 | شماره:2 (پیاپی 6) |تعداد مقالات:8

بررسی شته ها طی سال های 1387-1388 در مرکز ایران به ویژه استان های مرکزی و لرستان با جمع آوری شته ها و گیاهان میزبان شان انجام گرفت. در این مطالعه شته ها از روی 83 گیاه میزبان جمع آوری شدند. هفتاد و هفت گونه شته از 37 جنس، متعلق به 5 خانواده Aphididae، Drepanosiphidae، Pemphigidae، Lachnidae و Phloemyzidae گزارش شد. طبق نتایج به دست آمده این خانواده ها به ترتیب دارای بیشترین پراکنش و تعداد گونه شناسایی شده هستند. بیشترین تعداد گونه های شته، روی گیاهان خانواده Asteraceae  یافت شد. علاوه بر این خانواده Asteraceae بیشترین گونه گیاه میزبان را برای شته ها داشت. در این مطالعه لیستی از شته ها و گیاهان میزبان شان ارایه شده است.

استفاده وسیع از حشره کش های سنتتیک سبب به وجود آمدن جمعیتی از حشرات مقاوم به این دسته از حشره کش ها و همچنین آلودگی های زیست محیطی گردیده است. به همین دلیل خاصیت حشره کشی اسانس های گیاهی علیه آفات انباری، در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اسانس ها دارای تاثیرات زیادی از قبیل سمیت تنفسی، دورکنندگی، بازدارندگی تخم ریزی و تغذیه، روی گونه های مختلفی از حشرات می باشند.در این تحقیق اثرات اسانس گیاه آویشن باغی Thymus vulgaris L. روی آفت انباری سوسک چهارنقطه ای حبوباتCallosobruchus maculatus F.  در شرایط دمایی 27±1 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 65±5 درصد و در تاریکی، مورد بررسی قرار گرفت. اسانس به روش تقطیر با آب به دست آمد. اثرات تخم کشی و لاروکشی این اسانس روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات مورد بررسی قرار گرفت، نتایج نشان داد که تخم های مسن نسبت به تخم های جوان حساسیت بیشتری به اسانس دارند، در حالی که لاروهای مسن نسبت به لاروهای جوان مقاومت بیشتری به اسانس دارند.مطالعه اثر بازدارندگی تخم ریزی اسانس نشان داد، در بالاترین غلظت1500 ppm ، بالاترین میزان بازدارندگی تخم ریزی سوسک چهارنقطه ای حبوبات به طور معنی داری نسبت به اسانس ایجاد شد.

کرم برگ خوار زیتون Palpita unionalis Hubner یکی از مهم ترین آفات زیتون در استان گلستان می باشد. لاروهای این حشره با تغذیه از برگ های جوان سرشاخه ها و همچنین جوانه های انتهایی موجب خشکیدگی سرشاخه ها می شوند. میوه های ارقام دیررس نیز شدیدا مورد هجوم نسل های آخر آفت قرار می گیرند. بررسی های انجام شده در سال های 1381 و 1382 نشان داد که این حشره در شرایط گرگان سالانه دارای شش نسل است. زمستان گذرانی حشره به صورت لارو روی درخت و میان برگ ها صورت می گیرد. حشرات بالغ خارج شده از لاروهای زمستان گذران در اواخر زمستان ظاهر می شوند و خروج حشره بالغ مربوط به نسل اول در اواسط اردیبهشت اتفاق می افتد. حشرات ماده تخم های خود را معمولا به صورت تکی و زیر برگ های انتهایی سرشاخه ها می گذارند. بررسی های آزمایشگاهی نشان داد که حشره ماده به طور میانگین 231 عدد تخم می گذارد، تخم ها بعد از2.5  روز تفریخ می شوند، دوره لاروی 21.5 روز به درازا می کشد، تقریبا تمام شفیره ها در خاک و داخل پیله ای ابریشمی و بسیار ظریف تشکیل می شوند و طول دوره شفیرگی 8.6 روز است، طول عمر حشره نر و ماده به ترتیب 14 و 13.6 روز می باشد.

تخم زنجرک مو Arboridia kermanshah Delabola در تاکستان های استان اصفهان مورد حمله دو گونه زنبور پارازیتویید .Anagrus atomus L (گونه A) و Ufens sp. (گونه B) قرار می گیرد. برای انجام این تحقیق از مناطق مختلف اقلیم های استان اصفهان تعداد 27 تاکستان انتخاب شد. در هر هکتار از تاکستان های انتخابی تعداد 10 عدد بوته مو به صورت تصادفی انتخاب و از هر بوته سه برگ از نواحی پایین، وسط و بالا نمونه برداری شد. سپس تعداد تخم های سالم و پارازیته شده شمارش گردیده و به کمک آن ها درصد پارازیتیسم ظاهری در هر تاکستان برآورد شد. از هر اقلیم سه نمونه 30 تایی از تخم های زنجرک پارازیته شده به صورت تصادفی انتخاب شده و تعداد زنبورهای خارج شده هر دو گونه ثبت شد. به کمک داده های حاصل درصد پارازیتیسم حاشیه ای دو گونه محاسبه و با هم مقایسه گردیدند. متوسط درصد پارازیتیسم ظاهری در کل استان 8.33 درصد بوده که دامنه آن از حداقل1.5 در اقلیم بسیار گرم با بیابان های خشک تا حداکثر 43 درصد در معتدل سرد با بیابان های گرم و خشک متغیر بود. اقیلم های معتدل سرد با بیابان های گرم و خشک و نیمه خشک سرد با بیابان های خشک با متوسط 82.8 درصد دارای بیشترین درصد پارازیتیسم حاشیه ای برای گونه A و اقلیم بسیار گرم با بیابان های خشک با متوسط 4.9 درصد دارای بیشترین درصد پارازیتیسم حاشیه ای برای گونه B بود. پارازیتیسم حاشیه ای هر دو گونه دارای همبستگی متوسط تا زیاد با درصد پارازیتیسم ظاهری در اقیلم های مختلف استان اصفهان بودند. همبستگی گونه A مثبت بوده، به عبارت دیگر با افزایش درصد پارازیتیسم حاشیه ای این گونه درصد پارازیتیسم ظاهری در اقلیم های مختلف افزایش یافته بود. این درحالی است که همبستگی گونه B منفی بوده و با افزایش درصد پارازیتیسم حاشیه ای این گونه در هر اقلیم از درصد پارازیتیسم ظاهری آن کاسته شده بود. با توجه به مجموع نتایج ارایه شده می توان چنین استنباط نمود که در اقلیم های مختلف استان اصفهان گونه A. atomus کارایی بیشتری نسبت به گونه Ufens sp. دارد.

شپشه آرد Tribolium confusum Duval، از جمله آفات انباری مهم در ایران می باشد. با توجه به خطرات زیست محیطی حشره کش های شیمیایی سنتزی، دانشمندان به دنبال ترکیباتی کم خطر از جمله ترکیبات تنظیم کننده رشد (IGRs) به عنوان جایگزین آن ها هستند. به منظور بررسی کارایی حشره کش های IGRs در کنترل این آفت، سه حشره کش تفلوبنزورون، هگزافلومورون و پایری پروکسی فن در شرایط آزمایشگاهی روی لاروهای 3-4 روزه (جوان) و لاروهای 17 روزه (مسن) مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که حشره کش تفلوبنزورون (LC50=116.47) و پایری پروکسی فن (LC50=307.04)، به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را روی لاروهای جوان داشتند. همچنین دو ترکیب تفلوبنزورون (135.51=LC50) و پایری پروکسی فن (1513.95=LC50)، به ترتیب بیشترین و کمترین تلفات را روی لاروهای مسن نشان دادند. بر اساس مطالعات، افزایش غلظت ترکیبات، درصد تلفات در حشرات نیز افزایش یافته، ضمن آن که میزان تاثیر این حشره کش ها، روی لاروهای جوان بیشتر از لاروهای مسن بود. با توجه به نتایج به دست، حشره کش مهارکننده سنتز کیتینی تفلوبنزورون بهترین کارایی را روی لاروهای شپشه آرد از خود نشان داد و لذا می تواند به عنوان یک حشره کش کم خطر برای کنترل آفت مورد استفاده قرار گیرد.

طی سال های 1386 و 1387 لارو کنه های گروه پارازیتنگونا (Parasitengona) (متعلق به دو زیر گروه Erythraeina و (Trombidina از روی قسمت های مختلف بدن 20 گونه حشره در استان کرمانشاه جمع آوری و مطالعه گردید. نتیجه این بررسی منجر به شناسایی لارو 9 گونه از چهار خانواده کنه های پارازیتنگونا شد که از روی شش گونه ملخ از خانواده های زیر: Acrididae: Caliptamus tenuicercis Tarbinsky, Caliptamus sp., Tetanocera robusta LoewPamphagidae: Iranotmethis persa Saussure, Nocarodes crispus Mishchenko Tettigoniidae: Platycleis (Squamiana) squamiptera Uvarov یک گونه زنجرک Cicadatia persica Kirkaldy (Cicadidae)، هفت گونه سخت بال پوش از خانواده های زیر: Buprestidae: Julodis laevicostata Gorg., J. armenica MarsChrysomelidae: Galeruca spectabilis FaldermannMeloidae: Lydus sp.Tenebrionidae: Adesmia sp., Pachyscelis sp., Tentyria sp.CoccinellidaeCurculionidae و تعدادی سن گندم و چند گونه از پروانه ها جمع آوری شده بودند. از 9 گونه جمع آوری شده پنج نمونه در سطح گونه شناسایی شد که احتمالا سه گونه و یک جنس برای فون کنه ها جدید خواهند بود. از تعداد 7000 نمونه حشره که در این بررسی جمع آوری شدند، بیش از 85 درصد متعلق به گونه های مختلف ملخ بودند و فقط 7.08 درصد دارای لارو کنه های پارازیتنگونا بودند. بیشترین تعداد لارو (5 کنه) روی گونه های ملخP. squamiptera, T. robusta  مشاهده شد و حداقل تعداد گونه لارو کنه از روی ملخ در منطقه صحنه جمع آوری شد. بیشترین پراکنش لارو کنه در بین مناطق برای گونه Eutrombidium sepasgosariani Saboori, Nemati & Mosaddegh, 2000 در هشت منطقه مشاهده شد. بیشترین وفور و دوره فعالیت از خرداد لغایت مردادماه برای لارو کنه های پارازیتنگونا شناسایی شده به ثبت رسید. پراکندگی وسیع لارو کنه های پارازیتنگونا در مراتع استان کرمانشاه و تاثیر تغذیه ای آنان می تواند در کاهش تحرک و فعالیت خسارت زای ملخ ها موثر و یکی از عوامل کنترل بیولوژیک طبیعی ملخ ها در این استان محسوب گردند.

این تحقیق به منظور بررسی جنبه های مختلف استفاده از کادر یک مترمربع در تخمین جمعیت سن مادر Eurygaster integriceps Put. (Hem., Scutelleridae) در مزارع گندم دیم شهرستان بروجرد واقع در شمال استان لرستان طی سال های 1382 تا 1383 اجرا گردید. بر اساس نتایج این تحقیق، مدل رگرسیونی آیواو با ضریب تبیین بالاتر ((r2=0.93 در مقایسه با مدل رگرسیونی تایلور ( (r2=0.86برازش بهتری با داده ها نشان داد. شیب خط مدل رگرسیونی آیواو ( b=1.07±0.05) با عدد یک اختلاف معنی دار نداشت. از این رو پراکنش فضایی جمعیت سن مادر در مزارع گندم دیم با استفاده از کادر یک مترمربع به صورت تصادفی تشخیص داده شد. بنابراین مدل نمونه برداری دنباله ای با دقت ثابت با استفاده از روش کنو بر اساس پارامترهای مدل آیواو برای سن مادر طراحی گردید. به علاوه اعتبار سنجی مدل کنو با استفاده از تعداد نه مجموعه از داده های مستقل به کمک نرم افزار نمونه گیری مجدد مورد ارزیابی قرار گرفت. منحنی های اندازه نمونه حاصل از مدل کنو نشان می دهند که وقتی میانگین تراکم جمعیت آفت در مزرعه بیش از دو سن مادر در هر کادر (مترمربع) باشد، تخمین تراکم جمعیت سن مادر با تعداد بسیار کمی نمونه امکان پذیر است. برای مثال چنان چه میانگین تراکم جمعیت سن مادر سه عدد در واحد نمونه باشد، جهت رسیدن به متوسط سطح خطای 0.25، فقط شش نمونه مورد نیاز می باشد. اما درصورت کاهش جمعیت سن مادر به کمتر از حدود 0.3 عدد در هر کادر، تعداد نمونه مورد نیاز به شدت افزایش یافته و استفاده از این مدل را عملا غیرممکن می سازد. بر اساس این نتایج، کادر یک مترمربع جهت تخمین جمعیت سن مادر در مزارع گندم دیم توصیه نمی گردد.

پراکنش جغرافیایی این مگس طی سال های 1385 تا 1387 در استان مازندران مورد بررسی مقدماتی قرار گرفت. مگس میوه مدیترانه ای Ceratitis capitata (Wied.) به عنوان یکی از مخرب ترین آفات محصولات باغی، بعد از یک وقفه بیست ساله، مجددا در آبان سال 1385 در شهرستان نور مشاهده گردید. اقدامات اولیه جهت ردیابی آفت با مشاهده مستقیم بعضی از باغات مرکبات منطقه که با ریزش شدید میوه همراه بودند صورت گرفت. در ادامه از انواع تله (کارت زرد چسبنده، بطری های پلاستکی آب معدنی، جکسون و مکفیل) و ترکیبات طعمه ای (مخلوط پروتئین هیدرولیزات 2 درصد با حشره کش مالاتیون 2 در هزار، مایع سراترپ و فرمون جنسی) در عملیات ردیابی طی سال های، 1386 تا 1387 استفاده شد. عملیات ردیابی از ابتدای فصل بهار با نصب تله های طعمه ای در مناطق آلوده سال قبل و دیگر باغات اطراف انجام گرفت. تله های مذکور به صورت هفتگی بازرسی و تعداد مگس های شکار شده و مناطق آلوده جدید به تفکیک شهرستان ثبت گردید. موقعیت جغرافیایی بیش از 500 نقطه آلوده به مگس میوه در شهرستان های مختلف استان با استفاده از دستگاه GPS تعیین و به کمک نرم افزار Arc view روی نقشه مسطحاتی مشخص گردید. شهرستان های آلوده در سال 85 شامل ساری، قائم شهر، بابل، جویبار، نور، محمود آباد، بابلسر و آمل بودند. به طور کلی آلودگی در این مناطق محدود به حوزه های شهری بوده و به ندرت در روستاهای اطراف مشاهده گردید. بررسی ها در سال 86 حاکی از گسترش آفت در مناطق جدیدی مانند سوادکوه، نوشهر و چالوس بود که دامنه گسترش از حوزه شهری به حومه شهرها (7 الی 10 کیلو متر دورتر از مرکز آلودگی) نیز کشیده شد. با توجه به وقوع سرمای بی سابقه در منطقه طی زمستان 86 (15 درجه سلسیوس زیر صفر)، برخلاف انتظار حشرات کامل آفت زودتر از سال های گذشته ظاهر شدند. ادامه ردیابی ها نشان از تهاجم آفت در مناطق جدید (بهشهر، نکا و تنکابن) و گسترش هر چه بیشتر (15-30 کیلومتر دورتر از مرکز آلودگی) در نقاط آلوده سال های قبل بود. نتایج تحقیق نشان داد که مگس میوه در طی سه سال از منتهی الیه شرق استان (شهرستان بهشهر) تا منتهی الیه غرب استان (تنکابن) به استثنای شهرستان رامسر گسترش پیدا کرد.