تحقیقات حشره شناسی
سال:1388 | دوره:1 | شماره:4 (پیاپی 4) |تعداد مقالات:8

مقاله حاضر به بررسی تعدادی از مهمترین کنه های پارازیت زنبور عسل می پردازد. گونه Anderson & Trueman destructor Varroa، یک کنه پارازیت زنبور با دامنه پراکنش وسیع و خسارت فراوان می باشد که سبب تلفات زیادی به زنبور عسل می گردد. در حال حاضر، در آسیا، کنه های پارازیت گرمسیری شامل Tropilaelaps clareae Delfinado and Baker و T. koenigerum Delfinado-Baker and Baker، در حال گسترش بوده و تهدید جدی برای زنبورداران بسیاری از مناطق جهان محسوب می گردند. این دو گونه پارازیت اخیرا توصیف شده است. کنه (Acarapis woodi (Rennie، که معروف به کنه تراشه ای زنبور عسل می باشد، مقاومت زنبورها به پارازیت ها و بیماری های دیگر را کاهش داده و طول عمر آن ها را کاهش می دهد. همچنین در صورت آلودگی شدید کنه، تراشه های تنفسی زنبور نیز مسدود می گردد. اصل مقاله به صورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.

کنه گردآلود مهمترین آفت نخلستان های خرمای ایران و جهان می باشد. تغذیه و شدت خسارت این کنه از حبه خرما باعث نابودی کامل میوه در ارقام صادراتی خرما مانند مضافتی، برهی و کبکاب می شود. از دهه 1340 از سموم کنه کش آلی مانند تترادیفون (تدیوم) برای کنترل خسارت این کنه در جنوب کشور استفاده و مبارزه شیمیایی در سطح گسترده ای افزایش یافته است. تاثیر آب پاشی علیه این کنه روی ارقام خرمای مردار سنگ، کبکاب، برهی، مضافتی و هلیله به ترتیب در نخلستان های استان های هرمزگان، بوشهر، خوزستان، کرمان و سیستان و بلوچستان طی سال های 1380 و 1381 مطالعه شد. طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و هر تکرار شامل یک نفر نخل خرما انتخاب شد. زمان آب پاشی با مشاهده اولین علایم تنیده شدن تار روی حبه خرما و به مقدار 8 الی 10 لیتر روی هر نخل توسط سم پاش صد لیتری یا پشت تراکتوری تا نیمه روز انجام شد. فاصله زمانی بین مشاهده اولین و آخرین آلودگی نخل ها به کنه در بین مناطق بیش از سه ماه به طول انجامید. برای تعیین درصد تلفات تاثیر آب پاشی بر جمعیت مراحل فعال کنه نمونه برداری تصادفی از تعداد 20 حبه خرما از خوشچه های هر تکرار به ترتیب یک روز قبل و 3، 7، 14 و 25 روز بعد از تیمار انجام و جمعیت زنده توسط استریومیکروسکوپ شمارش شد. مقایسه میانگین جمعیت دو ساله، تراکم بیشتری از جمعیت کنه را در سال دوم بررسی نشان داد. بیشترین و کمترین میانگین جمعیت کنه در سال نخست روی ارقام کبکاب و برهی به ترتیب به تعداد 14.9 و 2.08 کنه در بوشهر و خوزستان و بیشترین جمعیت در سال دوم با میانگین 42.75 کنه روی رقم هلیله در سیستان و بلوچستان به ثبت رسید. نتایج تجزیه آماری تاثیر آب پاشی در نوبت های نمونه برداری در سطح پنج درصد معنی دار و بالاترین تاثیر در نوبت هفت روز و پایدارترین کنترل به مدت 25 روز در منطقه کرمان به ثبت رسید. تجزیه مرکب جمعیت کنه در سال نخست بیش از 90 درصد تلفات در استان های هرمزگان و خوزستان و در سال دوم این مقدار تلفات در استان کرمان ملاحظه گردید. استفاده از آب پاشی در زمانی که میانگین جمعیت کمتر از 3 کنه فعال روی یک حبه خرما مشاهده شود و با تکرار حداقل سه نوبت آب پاشی در فواصل زمانی 7 الی 10 روز در ساعات قبل از نیم روز کنترل مناسبی برای تولید خرمای ارگانیک و جلوگیری از آلودگی های زیست محیطی، افزایش مقاومت کنه گردآلود خرما به سموم می تواند ایجاد نماید.

شب پره هندی Plodia interpunctella Hubner از آفات مهم انباری خرما در ایران و بسیاری از مناطق جهان می باشد. زیست شناسی این آفت روی سه رقم خرما، زاهدی، شهابی و کبکاب مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات آزمایشگاهی در دمای 2±27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±45 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. میانگین طول دوره جنینی به ترتیب 3.10±0.03، 3.27±0.04 و 2.67±0.05 روز و میانگین طول دوره لاروی به ترتیب 37.85±0.65، 43.01±0.78 و 48.0±0.92 روز برای ارقام زاهدی، شهابی و کبکاب محاسبه گردید. بین میانگین طول دوره جنینی و لاروی در ارقام مختلف، تفاوت معنی داری مشاهده شد. میانگین طول دوره شفیرگی روی ارقام زاهدی، شهابی و کبکاب به ترتیب 7.47±0.18، 8.01±0.17 و 7.19±0.15 روز محاسبه گردید. میانگین طول دوره شفیرگی شب پره های پرورش یافته روی ارقام زاهدی و کبکاب با یکدیگر فاقد تفاوت معنی دار بودند، اما بین این ارقام با رقم شهابی تفاوت معنی داری مشاهده گردید. میانگین طول عمر حشرات کامل روی ارقام زاهدی، شهابی و کبکاب به ترتیب 8.04±0.31، 8.37±0.31 و 7.72±0.26 روز محاسبه گردید که فاقد تفاوت معنی دار با یکدیگر بودند.

کفشدوزک Hippodamia variegata Goeze یکی از مهم ترین شکارگرهای فعال آفات کشاورزی می باشد که در اکثر نقاط کشور وجود دارد. جهت بررسی تاثیر درجه حرارت های مختلف روی طول دوره های رشدی این کفشدوزک و حداقل آستانه حرارتی رشد و مجموع درجه حرارت موثر روزانه مورد نیاز جهت تکمیل هر مرحله، تعداد 10 نمونه از ابتدای شروع رشد هر مرحله انتخاب و به طور مجزا در ظروف مشخصی در انکوباتور در 3 دمای 20، 25 و30 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی روی شته باقلا Aphis fabae Scopoli مطالعه شدند. نتایج به دست آمده نشان داد طول دوره رشدی کفشدوزک از تخم تا حشره کامل در دماهای 20، 25 و 30 درجه سلسیوس به ترتیب 27.75، 21.35 و 15.40 روز می باشد. حداقل آستانه حرارت از 2.47 درجه سلسیوس برای لارو سن اول تا 14.63 درجه سلسیوس برای شفیره متغیر بود. حداقل آستانه حرارتی مرحله تخم تا زمان ظهور حشره کامل 7.93 درجه سلسیوس و مجموع درجه حرارت موثر آن 346.42 روز- درجه به دست آمد.

شپشه آرد Tribolium castaneum Herbst. یکی از آفات مهم صنایع غذایی در سراسر جهان است. استفاده از درجه حرارت های بالا یا تیمارهای شوک حرارتی در مدیریت آفات انباری روش بسیار موثری است. در این تحقیق جهت ارزیابی مرگ و میر این حشره به وسیله حرارت های بالا، اثر 5 تیمار حرارتی شامل 35، 45، 50، 55 و 60 درجه سلسیوس در زمان های 5، 10، 15، 20 و 30 دقیقه روی مراحل مختلف رشدی این آفت (لارو جوان 5 روزه، لارو مسن 15 روزه، شفیره و حشره کامل) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ها پس از حرارت دهی در شرایط دمایی 28±1oC و رطوبت نسبی 5±65 درصد نگهداری شدند. نتایج نشان داد که حساس ترین و مقاوم ترین مرحله رشدی حشره به ترتیب مراحل لارو 15 روزه و شفیرگی آفت می باشد. همچنین مشخص شد که حداقل دمای کنترل کننده برای لارو 5 روزه دمای C°55، برای لارو 15 روزه دمای C°50 و برای مرحله شفیرگی و حشرات کامل به ترتیب دمای C°55 و C°50 می باشد. لذا با توجه به امکان وجود تمام مراحل رشدی آفت در یک توده آلوده، دمای C°55 در زمان 15 دقیقه برای کنترل همه مراحل رشدی آفت موثر خواهد بود.

کرم پیله خوار نخود Heliothis viriplaca Hufn. یکی از مهم ترین آفات نخود در خاورمیانه است. در این تحقیق به منظور تشخیص دقیق تر زیست شناسی، سنین مختلف لاروی و برخی از فعالیت های رفتاری آفت، شفیره های کرم پیله خوار از مزارع نخود جمع آوری و در شرایط آزمایشگاهی در دمای 2±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±70 درصد و 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی پرورش داده شدند. نتایج نشان داد که پروانه پیله خوار نخود فقط دارای یک نسل در سال است به طوری که شفیره ها دارای دیاپوز اجباری بوده و با تغییرات دمایی دیاپوز در آن ها شکسته نمی شود. اندازه گیری قطر کپسول سر لاروها نشان داد که در شرایط آزمایشگاهی لاروها دارای پنج سن بوده و میانگین قطر سر سنین یک تا پنج به ترتیب 0.423، 0.699، 1.29، 1.84 و 2.64 میلی متر می باشد. بررسی های انجام شده نشان داد لاروهای غیر هم سن در شرایط نامساعد دارای خاصیت هم خواری بالایی هستند به طوری که در بعضی موارد لاروهای سنین آخر از لاروهای در حال شفیره شدن تغذیه می نمایند. از سوی دیگر تاثیر تغییرات دمایی بر میزان خروج پروانه ها نشان داد که گرچه شفیره هایی که به مدت سی روز در دمای 1±2 درجه سلسیوس قرار داده شدند، همگی به حشره بالغ تبدیل شدند، اما در چنین شرایطی تخم گذاری پروانه به میزان چشم گیری کاهش یافت و اکثر تخم ها تفریخ نشدند.

در این تحقیق زنبورهای پارازیتویید شپشک های گیاهی (Hem., Coccoidea) از خانواده Encyrtidae طی سال 1386 در برخی از مناطق استان های لرستان و مرکزی مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، 11 گونه زنبور پارازیتویید به شرح زیر جمع آوری و شناسایی گردید. بر اساس منابع موجود، دو گونه که با ستاره مشخص شده اند برای اولین بار از ایران گزارش می شوند: Blastothrix sericea (Dalman, 1820)Discodes coccophagus (Ratzeburg, 1848)Encyrtus aurantii (Geoffory, 1785)Microterys cuprinus (Nikol'skaya, 1952)*Microterys hortulanus Erdos, 1956Cheiloneurus claviger Thomson, 1876Habrolepis dalamanii (Westwood, 1837)Zaomma lambinus (Walker, 1837)Metaphycus lounsburyi (Howard, 1898)Metaphycus chermis (Fonscolombe, 1832)Metaphycus sp. ویژگی های مرفولوژیک، دامنه میزبانی و انتشار جغرافیایی دو گونه جدید برای فون حشرات ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

ارقام مختلف یک گیاه یا گونه های مختلف گیاهی می توانند به صورت غیرمستقیم از طریق جیره غذایی میزبان ویژگی های زیستی شکارگرها را تحت تاثیر قرار دهند که این تاثیرها منجر به کاهش یا افزایش نرخ رشد، مدت زمان دوره نمو، نرخ مرگ و میر و باروری می شود. در این بررسی پارامترهای جدول زندگی، تولیدمثل و رشد جمعیت سن شکارگر Orius albidipennis Rueter درون اتاقک رشد تحت شرایط دمایی 25±1oC، رطوبت 65±5 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی با تغذیه از مراحل مختلف سنی کنه دولکه ای پرورش یافته روی سه رقم سویا گرگان 3، DPX و ویلیامز محاسبه گردید.بر اساس نتایج به دست آمده، بین میانگین طول دوره رشد جنینی، میانگین طول دوره رشد پیش از بلوغ و دوره رشدی افراد نر و ماده سن O. albidipennis روی سه رقم سویا اختلاف معنی دار مشاهده نشد. در سه رقم سویا تعداد سن های ماده نسبت به سن های نر بیشتر بود. نرخ تولیدمثل خالص، نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ متناهی افزایش جمعیت، متوسط طول یک نسل و مدت زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت (بر حسب روز) روی رقم گرگان 3 به ترتیب 7.14، 0.08، 1.09، 22.44 و 7.89 و روی رقم DPX به ترتیب 9.68، 0.09، 1.10، 22.87، 6.96 و روی رقم ویلیامز به ترتیب 3.65، 0.05، 1.05، 1.05، 22.30 و 11.88 محاسبه شد. بر اساس نتایج حاصل از آزمایشات مربوط به جدول زندگی و پارامترهای تولیدمثلی، این شکارگر می تواند باعث کنترل بهتر کنه دونقطه ای روی رقم DPX گردد و نیز نتایج حاصل از مطالعه پارامترهای رشد جمعیت نشان داد رقم DPX گیاه سویا میزبان مناسب تری بوده و تاثیرات غیرمستقیم بهتری در رشد و تولیدمثل سن شکارگر از طریق شکار ایجاد می کند.